Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā |
વજ્જનીયપુગ્ગલસન્દસ્સનકથાવણ્ણના
Vajjanīyapuggalasandassanakathāvaṇṇanā
૧૮૩. ‘‘અન્તિમવત્થું અજ્ઝાપન્નસ્સ નિસિન્નપરિસાય કલહાદિભયેન નાહં કરિસ્સામી’’તિ ચિત્તં ઉપ્પાદેત્વા નિસીદિતું વટ્ટતિ. અઞ્ઞકમ્મે તસ્સ નિસિન્નપરિસાય આપત્તિ નત્થીતિ એકે. ‘‘ન ચ, ભિક્ખવે, અનુપોસથે ઉપોસથો કાતબ્બો અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘસામગ્ગિયા’’તિ (મહાવ॰ ૧૮૩) વચનતો સામગ્ગીદિવસો અનુપોસથદિવસોતિ અત્થતો વુત્તં વિય દિસ્સતિ. ‘‘દ્વેમે, ભિક્ખવે, ઉપોસથા’’તિ વુત્તવચનવસેનેતં વુત્તં, અઞ્ઞથા પરિવારપાળિયા વિરુજ્ઝતીતિ આચરિયા. ચાતુદ્દસિયં, પન્નરસિયં વા ચે સઙ્ઘો સમગ્ગો હોતિ, ‘‘અજ્જુપોસથો સામગ્ગી’’તિ અવત્વા પકતિનીહારેનેવ કત્તબ્બન્તિ દસ્સનત્થં યથાદેસના કતાતિ નો તક્કો. અઞ્ઞથા યથાવુત્તદ્વયે ચે સામગ્ગી હોતિ, તત્થ ઉપોસથં અકત્વા અનુપોસથદિવસે એવ સામગ્ગીઉપોસથો કાતબ્બોતિ આપજ્જતિ. અઞ્ઞથા પુબ્બે પટિસિદ્ધત્તા ઇદાનિ પટિસેધનકિચ્ચં નત્થિ. ‘‘ન, ભિક્ખવે, દેવસિકં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બ’’ન્તિ (મહાવ॰ ૧૩૬) પુબ્બે હિ વુત્તં. અથ વા ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપોસથે પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતુ’’ન્તિ પુબ્બે વુત્તત્તા ‘‘સકિં પક્ખસ્સ ચાતુદ્દસે વા પન્નરસે વા’’તિ ચ ‘‘દ્વેમે, ભિક્ખવે, ઉપોસથા’’તિ (મહાવ॰ ૧૪૯) ચ પચ્છા વુત્તત્તા તતો અઞ્ઞસ્મિં દિવસે ઉપોસથો ન કાતબ્બોતિ અત્થતો આપન્નં અનિટ્ઠં, સતિ સઙ્ઘસામગ્ગિયા અઞ્ઞો દિવસો પકતિવસેન અનુપોસથોપિ ઉપોસથદિવસો નામ હોતીતિ દસ્સનવસેન નિવારેતુમ્પિ એવંદેસના કતાતિ વેદિતબ્બા.
183. ‘‘Antimavatthuṃ ajjhāpannassa nisinnaparisāya kalahādibhayena nāhaṃ karissāmī’’ti cittaṃ uppādetvā nisīdituṃ vaṭṭati. Aññakamme tassa nisinnaparisāya āpatti natthīti eke. ‘‘Na ca, bhikkhave, anuposathe uposatho kātabbo aññatra saṅghasāmaggiyā’’ti (mahāva. 183) vacanato sāmaggīdivaso anuposathadivasoti atthato vuttaṃ viya dissati. ‘‘Dveme, bhikkhave, uposathā’’ti vuttavacanavasenetaṃ vuttaṃ, aññathā parivārapāḷiyā virujjhatīti ācariyā. Cātuddasiyaṃ, pannarasiyaṃ vā ce saṅgho samaggo hoti, ‘‘ajjuposatho sāmaggī’’ti avatvā pakatinīhāreneva kattabbanti dassanatthaṃ yathādesanā katāti no takko. Aññathā yathāvuttadvaye ce sāmaggī hoti, tattha uposathaṃ akatvā anuposathadivase eva sāmaggīuposatho kātabboti āpajjati. Aññathā pubbe paṭisiddhattā idāni paṭisedhanakiccaṃ natthi. ‘‘Na, bhikkhave, devasikaṃ pātimokkhaṃ uddisitabba’’nti (mahāva. 136) pubbe hi vuttaṃ. Atha vā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, uposathe pātimokkhaṃ uddisitu’’nti pubbe vuttattā ‘‘sakiṃ pakkhassa cātuddase vā pannarase vā’’ti ca ‘‘dveme, bhikkhave, uposathā’’ti (mahāva. 149) ca pacchā vuttattā tato aññasmiṃ divase uposatho na kātabboti atthato āpannaṃ aniṭṭhaṃ, sati saṅghasāmaggiyā añño divaso pakativasena anuposathopi uposathadivaso nāma hotīti dassanavasena nivāretumpi evaṃdesanā katāti veditabbā.
ઉપોસથક્ખન્ધકવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Uposathakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવગ્ગપાળિ • Mahāvaggapāḷi / ૧૦૫. વજ્જનીયપુગ્ગલસન્દસ્સના • 105. Vajjanīyapuggalasandassanā
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvagga-aṭṭhakathā / વજ્જનીયપુગ્ગલસન્દસ્સનકથા • Vajjanīyapuggalasandassanakathā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / વજ્જનીયપુગ્ગલસન્દસ્સનકથાવણ્ણના • Vajjanīyapuggalasandassanakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / લિઙ્ગાદિદસ્સનકથાદિવણ્ણના • Liṅgādidassanakathādivaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૧૦૫. વજ્જનીયપુગ્ગલસન્દસ્સનકથા • 105. Vajjanīyapuggalasandassanakathā