Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ૮. વક્કલિત્થેરગાથાવણ્ણના

    8. Vakkalittheragāthāvaṇṇanā

    વાતરોગાભિનીતોતિઆદિકા આયસ્મતો વક્કલિત્થેરસ્સ ગાથા. કા ઉપ્પત્તિ? અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે પુઞ્ઞાનિ ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે હંસવતીનગરે કુલગેહે નિબ્બત્તિત્વા વિઞ્ઞુતં પત્તો સત્થુ સન્તિકં ગચ્છન્તેહિ ઉપાસકેહિ સદ્ધિં વિહારં ગન્ત્વા પરિસપરિયન્તે ઠિતો ધમ્મં સુણન્તો સત્થારં એકં ભિક્ખું સદ્ધાધિમુત્તાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેન્તં દિસ્વા સયમ્પિ તં ઠાનં પત્થેન્તો સત્તાહં મહાદાનં દત્વા પણિધાનં અકાસિ. સત્થા તસ્સ અનન્તરાયતં દિસ્વા બ્યાકરિ.

    Vātarogābhinītotiādikā āyasmato vakkalittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthu santikaṃ gacchantehi upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ saddhādhimuttānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānaṃ patthento sattāhaṃ mahādānaṃ datvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyataṃ disvā byākari.

    સોપિ યાવજીવં કુસલં કત્વા દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો અમ્હાકં સત્થુ કાલે સાવત્થિયં બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિ, વક્કલીતિસ્સ નામં અકંસુ. સો વુદ્ધિપ્પત્તો તયો વેદે ઉગ્ગણ્હિત્વા બ્રાહ્મણસિપ્પેસુ નિપ્ફત્તિં ગતો સત્થારં દિસ્વા રૂપકાયસ્સ સમ્પત્તિદસ્સનેન અતિત્તો સત્થારા સદ્ધિંયેવ વિચરતિ. ‘‘અગારમજ્ઝે વસન્તો નિચ્ચકાલં સત્થારં દટ્ઠું ન લભિસ્સામી’’તિ સત્થુ સન્તિકે પબ્બજિત્વા ઠપેત્વા ભોજનવેલં સરીરકિચ્ચકાલઞ્ચ સેસકાલે યત્થ ઠિતેન સક્કા દસબલં પસ્સિતું, તત્થ ઠિતો અઞ્ઞં કિચ્ચં પહાય ભગવન્તં ઓલોકેન્તોવ વિહરતિ. સત્થા તસ્સ ઞાણપરિપાકં આગમેન્તો બહુકાલં તસ્મિં રૂપદસ્સનેનેવ વિચરન્તે કિઞ્ચિ અવત્વા પુનેકદિવસં ‘‘કિં તે, વક્કલિ, ઇમિના પૂતિકાયેન દિટ્ઠેન? યો ખો, વક્કલિ, ધમ્મં પસ્સતિ, સો મં પસ્સતિ. યો મં પસ્સતિ, સો ધમ્મં પસ્સતિ. ધમ્મઞ્હિ, વક્કલિ, પસ્સન્તો મં પસ્સતિ, મં પસ્સન્તો ધમ્મં પસ્સતી’’તિ (સં॰ નિ॰ ૩.૮૭) આહ.

    Sopi yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ satthu kāle sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti, vakkalītissa nāmaṃ akaṃsu. So vuddhippatto tayo vede uggaṇhitvā brāhmaṇasippesu nipphattiṃ gato satthāraṃ disvā rūpakāyassa sampattidassanena atitto satthārā saddhiṃyeva vicarati. ‘‘Agāramajjhe vasanto niccakālaṃ satthāraṃ daṭṭhuṃ na labhissāmī’’ti satthu santike pabbajitvā ṭhapetvā bhojanavelaṃ sarīrakiccakālañca sesakāle yattha ṭhitena sakkā dasabalaṃ passituṃ, tattha ṭhito aññaṃ kiccaṃ pahāya bhagavantaṃ olokentova viharati. Satthā tassa ñāṇaparipākaṃ āgamento bahukālaṃ tasmiṃ rūpadassaneneva vicarante kiñci avatvā punekadivasaṃ ‘‘kiṃ te, vakkali, iminā pūtikāyena diṭṭhena? Yo kho, vakkali, dhammaṃ passati, so maṃ passati. Yo maṃ passati, so dhammaṃ passati. Dhammañhi, vakkali, passanto maṃ passati, maṃ passanto dhammaṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87) āha.

    સત્થરિ એવં વદન્તેપિ થેરો સત્થુ દસ્સનં પહાય અઞ્ઞત્થ ગન્તું ન સક્કોતિ. તતો સત્થા ‘‘નાયં ભિક્ખુ સંવેગં અલભિત્વા બુજ્ઝિસ્સતી’’તિ વસ્સૂપનાયિકદિવસે ‘‘અપેહિ, વક્કલી’’તિ થેરં પણામેસિ. સો સત્થારા પણામિતો સમ્મુખે ઠાતું અસક્કોન્તો ‘‘કિં મય્હં જીવિતેન, યોહં સત્થારં દટ્ઠું ન લભામી’’તિ ગિજ્ઝકૂટપબ્બતે પપાતટ્ઠાનં અભિરુહિ. સત્થા તસ્સ તં પવત્તિં ઞત્વા ‘‘અયં ભિક્ખુ મમ સન્તિકા અસ્સાસં અલભન્તો મગ્ગફલાનં ઉપનિસ્સયં નાસેય્યા’’તિ અત્તાનં દસ્સેતું ઓભાસં વિસ્સજ્જેન્તો –

    Satthari evaṃ vadantepi thero satthu dassanaṃ pahāya aññattha gantuṃ na sakkoti. Tato satthā ‘‘nāyaṃ bhikkhu saṃvegaṃ alabhitvā bujjhissatī’’ti vassūpanāyikadivase ‘‘apehi, vakkalī’’ti theraṃ paṇāmesi. So satthārā paṇāmito sammukhe ṭhātuṃ asakkonto ‘‘kiṃ mayhaṃ jīvitena, yohaṃ satthāraṃ daṭṭhuṃ na labhāmī’’ti gijjhakūṭapabbate papātaṭṭhānaṃ abhiruhi. Satthā tassa taṃ pavattiṃ ñatvā ‘‘ayaṃ bhikkhu mama santikā assāsaṃ alabhanto maggaphalānaṃ upanissayaṃ nāseyyā’’ti attānaṃ dassetuṃ obhāsaṃ vissajjento –

    ‘‘પામોજ્જબહુલો ભિક્ખુ, પસન્નો બુદ્ધસાસને;

    ‘‘Pāmojjabahulo bhikkhu, pasanno buddhasāsane;

    અધિગચ્છે પદં સન્તં, સઙ્ખારૂપસમં સુખ’’ન્તિ. (ધ॰ પ॰ ૩૮૧) –

    Adhigacche padaṃ santaṃ, saṅkhārūpasamaṃ sukha’’nti. (dha. pa. 381) –

    ગાથં વત્વા ‘‘એહિ, વક્કલી’’તિ હત્થં પસારેસિ. થેરો ‘‘દસબલો મે દિટ્ઠો, ‘એહી’તિ અવ્હાનમ્પિ લદ્ધ’’ન્તિ બલવપીતિસોમનસ્સં ઉપ્પાદેત્વા ‘‘કુતો આગચ્છામી’’તિ અત્તનો ગમનભાવં અજાનિત્વા સત્થુ સમ્મુખે આકાસે પક્ખન્દન્તો પઠમપાદેન પબ્બતે ઠિતોયેવ સત્થારા વુત્તગાથં આવજ્જેન્તો આકાસેયેવ પીતિં વિક્ખમ્ભેત્વા સહ પટિસમ્ભિદાહિ અરહત્તં પાપુણીતિ અઙ્ગુત્તરટ્ઠકથાયં (અ॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૧.૧.૨૦૮) ધમ્મપદવણ્ણનાયઞ્ચ (ધ॰ પ॰ અટ્ઠ॰ ૨.૩૮૧) આગતં.

    Gāthaṃ vatvā ‘‘ehi, vakkalī’’ti hatthaṃ pasāresi. Thero ‘‘dasabalo me diṭṭho, ‘ehī’ti avhānampi laddha’’nti balavapītisomanassaṃ uppādetvā ‘‘kuto āgacchāmī’’ti attano gamanabhāvaṃ ajānitvā satthu sammukhe ākāse pakkhandanto paṭhamapādena pabbate ṭhitoyeva satthārā vuttagāthaṃ āvajjento ākāseyeva pītiṃ vikkhambhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇīti aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.1.208) dhammapadavaṇṇanāyañca (dha. pa. aṭṭha. 2.381) āgataṃ.

    ઇધ પન એવં વદન્તિ – ‘‘કિં તે, વક્કલી’’તિઆદિના સત્થારા ઓવદિતો ગિજ્ઝકૂટે વિહરન્તો વિપસ્સનં પટ્ઠપેસિ, તસ્સ સદ્ધાય બલવભાવતો એવ વિપસ્સના વીથિં ન ઓતરતિ, ભગવા તં ઞત્વા કમ્મટ્ઠાનં સોધેત્વા અદાસિ. પુન વિપસ્સનં મત્થકં પાપેતું નાસક્ખિયેવ, અથસ્સ આહારવેકલ્લેન વાતાબાધો ઉપ્પજ્જિ, તં વાતાબાધેન પીળિયમાનં ઞત્વા ભગવા તત્થ ગન્ત્વા પુચ્છન્તો –

    Idha pana evaṃ vadanti – ‘‘kiṃ te, vakkalī’’tiādinā satthārā ovadito gijjhakūṭe viharanto vipassanaṃ paṭṭhapesi, tassa saddhāya balavabhāvato eva vipassanā vīthiṃ na otarati, bhagavā taṃ ñatvā kammaṭṭhānaṃ sodhetvā adāsi. Puna vipassanaṃ matthakaṃ pāpetuṃ nāsakkhiyeva, athassa āhāravekallena vātābādho uppajji, taṃ vātābādhena pīḷiyamānaṃ ñatvā bhagavā tattha gantvā pucchanto –

    ૩૫૦.

    350.

    ‘‘વાતરોગાભિનીતો ત્વં, વિહરં કાનને વને;

    ‘‘Vātarogābhinīto tvaṃ, viharaṃ kānane vane;

    પવિદ્ધગોચરે લૂખે, કથં ભિક્ખુ કરિસ્સસી’’તિ. –

    Paviddhagocare lūkhe, kathaṃ bhikkhu karissasī’’ti. –

    આહ. તં સુત્વા થેરો –

    Āha. Taṃ sutvā thero –

    ૩૫૧.

    351.

    ‘‘પીતિસુખેન વિપુલેન, ફરમાનો સમુસ્સયં;

    ‘‘Pītisukhena vipulena, pharamāno samussayaṃ;

    લૂખમ્પિ અભિસમ્ભોન્તો, વિહરિસ્સામિ કાનને.

    Lūkhampi abhisambhonto, viharissāmi kānane.

    ૩૫૨.

    352.

    ‘‘ભાવેન્તો સતિપટ્ઠાને, ઇન્દ્રિયાનિ બલાનિ ચ;

    ‘‘Bhāvento satipaṭṭhāne, indriyāni balāni ca;

    બોજ્ઝઙ્ગાનિ ચ ભાવેન્તો, વિહરિસ્સામિ કાનને.

    Bojjhaṅgāni ca bhāvento, viharissāmi kānane.

    ૩૫૩.

    353.

    ‘‘આરદ્ધવીરિયે પહિતત્તે, નિચ્ચં દળ્હપરક્કમે;

    ‘‘Āraddhavīriye pahitatte, niccaṃ daḷhaparakkame;

    સમગ્ગે સહિતે દિસ્વા, વિહરિસ્સામિ કાનને.

    Samagge sahite disvā, viharissāmi kānane.

    ૩૫૪.

    354.

    ‘‘અનુસ્સરન્તો સમ્બુદ્ધં, અગ્ગં દન્તં સમાહિતં;

    ‘‘Anussaranto sambuddhaṃ, aggaṃ dantaṃ samāhitaṃ;

    અતન્દિતો રત્તિન્દિવં, વિહરિસ્સામિ કાનને’’તિ. –

    Atandito rattindivaṃ, viharissāmi kānane’’ti. –

    ચતસ્સો ગાથા અભાસિ.

    Catasso gāthā abhāsi.

    તત્થ વાતરોગાભિનીતોતિ વાતાબાધેન અસેરિભાવં ઉપનીતો, વાતબ્યાધિના અભિભૂતો. ત્વન્તિ થેરં આલપતિ. વિહરન્તિ તેન ઇરિયાપથવિહારેન વિહરન્તો. કાનને વનેતિ કાનનભૂતે વને, મહાઅરઞ્ઞેતિ અત્થો. પવિદ્ધગોચરેતિ વિસ્સટ્ઠગોચરે દુલ્લભપચ્ચયે. વાતરોગસ્સ સપ્પાયાનં સપ્પિઆદિભેસજ્જાનં અભાવેન ફરુસભૂમિભાગતાય ચ લૂખે લૂખટ્ઠાને. કથં ભિક્ખુ કરિસ્સસીતિ ભિક્ખુ ત્વં કથં વિહરિસ્સસીતિ ભગવા પુચ્છિ.

    Tattha vātarogābhinītoti vātābādhena aseribhāvaṃ upanīto, vātabyādhinā abhibhūto. Tvanti theraṃ ālapati. Viharanti tena iriyāpathavihārena viharanto. Kānane vaneti kānanabhūte vane, mahāaraññeti attho. Paviddhagocareti vissaṭṭhagocare dullabhapaccaye. Vātarogassa sappāyānaṃ sappiādibhesajjānaṃ abhāvena pharusabhūmibhāgatāya ca lūkhe lūkhaṭṭhāne. Kathaṃ bhikkhu karissasīti bhikkhu tvaṃ kathaṃ viharissasīti bhagavā pucchi.

    તં સુત્વા થેરો નિરામિસપીતિસોમનસ્સાદિના અત્તનો સુખવિહારં પકાસેન્તો ‘‘પીતિસુખેના’’તિઆદિમાહ. તત્થ પીતિસુખેનાતિ ઉબ્બેગલક્ખણાય ફરણલક્ખણાય ચ પીતિયા તંસમ્પયુત્તસુખેન ચ. તેનાહ ‘‘વિપુલેના’’તિ ઉળારેનાતિ અત્થો. ફરમાનો સમુસ્સયન્તિ યથાવુત્તપીતિસુખસમુટ્ઠિતેહિ પણીતેહિ રૂપેહિ સકલં કાયં ફરાપેન્તો નિરન્તરં ફુટં કરોન્તો. લૂખમ્પિ અભિસમ્ભોન્તોતિ અરઞ્ઞાવાસજનિતં સલ્લેખવુત્તિહેતુકં દુસ્સહમ્પિ પચ્ચયલૂખં અભિભવન્તો અધિવાસેન્તો. વિહરિસ્સામિ કાનનેતિ ઝાનસુખેન વિપસ્સનાસુખેન ચ અરઞ્ઞાયતને વિહરિસ્સામીતિ અત્થો. તેનાહ – ‘‘સુખઞ્ચ કાયેન પટિસંવેદેસિ’’ન્તિ (પારા॰ ૧૧).

    Taṃ sutvā thero nirāmisapītisomanassādinā attano sukhavihāraṃ pakāsento ‘‘pītisukhenā’’tiādimāha. Tattha pītisukhenāti ubbegalakkhaṇāya pharaṇalakkhaṇāya ca pītiyā taṃsampayuttasukhena ca. Tenāha ‘‘vipulenā’’ti uḷārenāti attho. Pharamāno samussayanti yathāvuttapītisukhasamuṭṭhitehi paṇītehi rūpehi sakalaṃ kāyaṃ pharāpento nirantaraṃ phuṭaṃ karonto. Lūkhampi abhisambhontoti araññāvāsajanitaṃ sallekhavuttihetukaṃ dussahampi paccayalūkhaṃ abhibhavanto adhivāsento. Viharissāmi kānaneti jhānasukhena vipassanāsukhena ca araññāyatane viharissāmīti attho. Tenāha – ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedesi’’nti (pārā. 11).

    ‘‘યતો યતો સમ્મસતિ, ખન્ધાનં ઉદયબ્બયં;

    ‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;

    લભતી પીતિપામોજ્જં, અમતં તં વિજાનત’’ન્તિ ચ. (ધ॰ પ॰ ૩૭૪);

    Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti ca. (dha. pa. 374);

    ભાવેન્તો સતિપટ્ઠાનેતિ મગ્ગપરિયાપન્ને કાયાનુપસ્સનાદિકે ચત્તારો સતિપટ્ઠાને ઉપ્પાદેન્તો વડ્ઢેન્તો ચ. ઇન્દ્રિયાનીતિ મગ્ગપરિયાપન્નાનિ એવ સદ્ધાદીનિ પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ. બલાનીતિ તથા સદ્ધાદીનિ પઞ્ચ બલાનિ. બોજ્ઝઙ્ગાનીતિ તથા સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગાદીનિ સત્ત બોજ્ઝઙ્ગાનિ. -સદ્દેન સમ્મપ્પધાનઇદ્ધિપાદમગ્ગઙ્ગાનિ સઙ્ગણ્હાતિ. તદવિનાભાવતો હિ તગ્ગહણેનેવ તેસં ગહણં હોતિ. વિહરિસ્સામીતિ યથાવુત્તે બોધિપક્ખિયધમ્મે ભાવેન્તો મગ્ગસુખેન તદધિગમસિદ્ધેન ફલસુખેન નિબ્બાનસુખેન ચ વિહરિસ્સામિ.

    Bhāvento satipaṭṭhāneti maggapariyāpanne kāyānupassanādike cattāro satipaṭṭhāne uppādento vaḍḍhento ca. Indriyānīti maggapariyāpannāni eva saddhādīni pañcindriyāni. Balānīti tathā saddhādīni pañca balāni. Bojjhaṅgānīti tathā satisambojjhaṅgādīni satta bojjhaṅgāni. Ca-saddena sammappadhānaiddhipādamaggaṅgāni saṅgaṇhāti. Tadavinābhāvato hi taggahaṇeneva tesaṃ gahaṇaṃ hoti. Viharissāmīti yathāvutte bodhipakkhiyadhamme bhāvento maggasukhena tadadhigamasiddhena phalasukhena nibbānasukhena ca viharissāmi.

    આરદ્ધવીરિયેતિ ચતુબ્બિધસમ્મપ્પધાનવસેન પગ્ગહિતવીરિયે. પહિતત્તેતિ નિબ્બાનં પતિપેસિતચિત્તે. નિચ્ચં દળ્હપરક્કમેતિ સબ્બકાલં અસિથિલવીરિયે. અવિવાદવસેન કાયસામગ્ગિદાનવસેન ચ સમગ્ગે. દિટ્ઠિસીલસામઞ્ઞેન સહિતે સબ્રહ્મચારી દિસ્વા. એતેન કલ્યાણમિત્તસમ્પત્તિં દસ્સેતિ.

    Āraddhavīriyeti catubbidhasammappadhānavasena paggahitavīriye. Pahitatteti nibbānaṃ patipesitacitte. Niccaṃ daḷhaparakkameti sabbakālaṃ asithilavīriye. Avivādavasena kāyasāmaggidānavasena ca samagge. Diṭṭhisīlasāmaññena sahite sabrahmacārī disvā. Etena kalyāṇamittasampattiṃ dasseti.

    અનુસ્સરન્તો સમ્બુદ્ધન્તિ સમ્મા સામં સબ્બધમ્માનં બુદ્ધત્તા સમ્માસમ્બુદ્ધં સબ્બસત્તુત્તમતાય, અગ્ગં ઉત્તમેન દમથેન દન્તં, અનુત્તરસમાધિના સમાહિતં અતન્દિતો અનલસો હુત્વા, રત્તિન્દિવં સબ્બકાલં ‘‘ઇતિપિ સો ભગવા અરહ’’ન્તિઆદિના અનુસ્સરન્તો વિહરિસ્સામિ. એતેન બુદ્ધાનુસ્સતિભાવનાય યુત્તાકારદસ્સનેન સબ્બત્થ કમ્મટ્ઠાનાનુયોગમાહ, પુરિમેન પારિહારિયકમ્મટ્ઠાનાનુયોગં.

    Anussaranto sambuddhanti sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhaṃ sabbasattuttamatāya, aggaṃ uttamena damathena dantaṃ, anuttarasamādhinā samāhitaṃ atandito analaso hutvā, rattindivaṃ sabbakālaṃ ‘‘itipi so bhagavā araha’’ntiādinā anussaranto viharissāmi. Etena buddhānussatibhāvanāya yuttākāradassanena sabbattha kammaṭṭhānānuyogamāha, purimena pārihāriyakammaṭṭhānānuyogaṃ.

    એવં પન વત્વા થેરો વિપસ્સનં ઉસ્સુક્કાપેત્વા અરહત્તં પાપુણિ. તેન વુત્તં અપદાને (અપ॰ થેર ૨.૫૪.૨૮-૬૫) –

    Evaṃ pana vatvā thero vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.54.28-65) –

    ‘‘ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો;

    ‘‘Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako;

    અનોમનામો અમિતો, નામેન પદુમુત્તરો.

    Anomanāmo amito, nāmena padumuttaro.

    ‘‘પદુમાકારવદનો, પદુમામલસુચ્છવી;

    ‘‘Padumākāravadano, padumāmalasucchavī;

    લોકેનાનુપલિત્તોવ, તોયેન પદુમં યથા.

    Lokenānupalittova, toyena padumaṃ yathā.

    ‘‘વીરો પદુમપત્તક્ખો, કન્તો ચ પદુમં યથા;

    ‘‘Vīro padumapattakkho, kanto ca padumaṃ yathā;

    પદુમુત્તરગન્ધોવ, તસ્મા સો પદુમુત્તરો.

    Padumuttaragandhova, tasmā so padumuttaro.

    ‘‘લોકજેટ્ઠો ચ નિમ્માનો, અન્ધાનં નયનૂપમો;

    ‘‘Lokajeṭṭho ca nimmāno, andhānaṃ nayanūpamo;

    સન્તવેસો ગુણનિધિ, કરુણામતિસાગરો.

    Santaveso guṇanidhi, karuṇāmatisāgaro.

    ‘‘સ કદાચિ મહાવીરો, બ્રહ્માસુરસુરચ્ચિતો;

    ‘‘Sa kadāci mahāvīro, brahmāsurasuraccito;

    સદેવમનુજાકિણ્ણે, જનમજ્ઝે જિનુત્તમો.

    Sadevamanujākiṇṇe, janamajjhe jinuttamo.

    ‘‘વદનેન સુગન્ધેન, મધુરેન રુતેન ચ;

    ‘‘Vadanena sugandhena, madhurena rutena ca;

    રઞ્જયં પરિસં સબ્બં, સન્થવી સાવકં સકં.

    Rañjayaṃ parisaṃ sabbaṃ, santhavī sāvakaṃ sakaṃ.

    ‘‘સદ્ધાધિમુત્તો સુમતિ, મમ દસ્સનલાલસો;

    ‘‘Saddhādhimutto sumati, mama dassanalālaso;

    નત્થિ એતાદિસો અઞ્ઞો, યથાયં ભિક્ખુ વક્કલિ.

    Natthi etādiso añño, yathāyaṃ bhikkhu vakkali.

    ‘‘તદાહં હંસવતિયં, નગરે બ્રાહ્મણત્રજો;

    ‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, nagare brāhmaṇatrajo;

    હુત્વા સુત્વા ચ તં વાક્યં, તં ઠાનમભિરોચયિં.

    Hutvā sutvā ca taṃ vākyaṃ, taṃ ṭhānamabhirocayiṃ.

    ‘‘સસાવકં તં વિમલં, નિમન્તેત્વા તથાગતં;

    ‘‘Sasāvakaṃ taṃ vimalaṃ, nimantetvā tathāgataṃ;

    સત્તાહં ભોજયિત્વાન, દુસ્સેહચ્છાદયિં તદા.

    Sattāhaṃ bhojayitvāna, dussehacchādayiṃ tadā.

    ‘‘નિપચ્ચ સિરસા તસ્સ, અનન્તગુણસાગરે;

    ‘‘Nipacca sirasā tassa, anantaguṇasāgare;

    નિમુગ્ગો પીતિસમ્પુણ્ણો, ઇદં વચનમબ્રવિં.

    Nimuggo pītisampuṇṇo, idaṃ vacanamabraviṃ.

    ‘‘યો સો તયા સન્થવિતો, ઇતો સત્તમકે મુનિ;

    ‘‘Yo so tayā santhavito, ito sattamake muni;

    ભિક્ખુ સદ્ધાવતં અગ્ગો, તાદિસો હોમહં મુને.

    Bhikkhu saddhāvataṃ aggo, tādiso homahaṃ mune.

    ‘‘એવં વુત્તે મહાવીરો, અનાવરણદસ્સનો;

    ‘‘Evaṃ vutte mahāvīro, anāvaraṇadassano;

    ઇમં વાક્યં ઉદીરેસિ, પરિસાય મહામુનિ.

    Imaṃ vākyaṃ udīresi, parisāya mahāmuni.

    ‘‘પસ્સથેતં માણવકં, પીતમટ્ઠનિવાસનં;

    ‘‘Passathetaṃ māṇavakaṃ, pītamaṭṭhanivāsanaṃ;

    હેમયઞ્ઞોપચિતઙ્ગં, જનનેત્તમનોહરં.

    Hemayaññopacitaṅgaṃ, jananettamanoharaṃ.

    ‘‘એસો અનાગતદ્ધાને, ગોતમસ્સ મહેસિનો;

    ‘‘Eso anāgataddhāne, gotamassa mahesino;

    અગ્ગો સદ્ધાધિમુત્તાનં, સાવકોયં ભવિસ્સતિ.

    Aggo saddhādhimuttānaṃ, sāvakoyaṃ bhavissati.

    ‘‘દેવભૂતો મનુસ્સો વા, સબ્બસન્તાપવજ્જિતો;

    ‘‘Devabhūto manusso vā, sabbasantāpavajjito;

    સબ્બભોગપરિબ્યૂળ્હો, સુખિતો સંસરિસ્સતિ.

    Sabbabhogaparibyūḷho, sukhito saṃsarissati.

    ‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;

    ‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;

    ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    વક્કલિ નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો.

    Vakkali nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘તેન કમ્મવિસેસેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;

    ‘‘Tena kammavisesena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘સબ્બત્થ સુખિતો હુત્વા, સંસરન્તો ભવાભવે;

    ‘‘Sabbattha sukhito hutvā, saṃsaranto bhavābhave;

    સાવત્થિયં પુરે જાતો, કુલે અઞ્ઞતરે અહં.

    Sāvatthiyaṃ pure jāto, kule aññatare ahaṃ.

    ‘‘નોનીતસુખુમાલં મં, જાતપલ્લવકોમલં;

    ‘‘Nonītasukhumālaṃ maṃ, jātapallavakomalaṃ;

    મન્દં ઉત્તાનસયનં, પિસાચભયતજ્જિતા.

    Mandaṃ uttānasayanaṃ, pisācabhayatajjitā.

    ‘‘પાદમૂલે મહેસિસ્સ, સાયેસું દીનમાનસા;

    ‘‘Pādamūle mahesissa, sāyesuṃ dīnamānasā;

    ઇમં દદામ તે નાથ, સરણં હોહિ નાયક.

    Imaṃ dadāma te nātha, saraṇaṃ hohi nāyaka.

    ‘‘તદા પટિગ્ગહિ સો મં, ભીતાનં સરણો મુનિ;

    ‘‘Tadā paṭiggahi so maṃ, bhītānaṃ saraṇo muni;

    જાલિના ચક્કઙ્કિતેન, મુદુકોમલપાણિના.

    Jālinā cakkaṅkitena, mudukomalapāṇinā.

    ‘‘તદા પભુતિ તેનાહં, અરક્ખેય્યેન રક્ખિતો;

    ‘‘Tadā pabhuti tenāhaṃ, arakkheyyena rakkhito;

    સબ્બવેરવિનિમુત્તો, સુખેન પરિવુદ્ધિતો.

    Sabbaveravinimutto, sukhena parivuddhito.

    ‘‘સુગતેન વિના ભૂતો, ઉક્કણ્ઠામિ મુહુત્તકં;

    ‘‘Sugatena vinā bhūto, ukkaṇṭhāmi muhuttakaṃ;

    જાતિયા સત્તવસ્સોહં, પબ્બજિં અનગારિયં.

    Jātiyā sattavassohaṃ, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    ‘‘સબ્બપારમિસમ્ભૂતં , નીલક્ખિનયનં વરં;

    ‘‘Sabbapāramisambhūtaṃ , nīlakkhinayanaṃ varaṃ;

    રૂપં સબ્બસુભાકિણ્ણં, અતિત્તો વિહરામહં.

    Rūpaṃ sabbasubhākiṇṇaṃ, atitto viharāmahaṃ.

    ‘‘બુદ્ધરૂપરતિં ઞત્વા, તદા ઓવદિ મં જિનો;

    ‘‘Buddharūparatiṃ ñatvā, tadā ovadi maṃ jino;

    અલં વક્કલિ કિં રૂપે, રમસે બાલનન્દિતે.

    Alaṃ vakkali kiṃ rūpe, ramase bālanandite.

    ‘‘યો હિ પસ્સતિ સદ્ધમ્મં, સો મં પસ્સતિ પણ્ડિતો;

    ‘‘Yo hi passati saddhammaṃ, so maṃ passati paṇḍito;

    અપસ્સમાનો સદ્ધમ્મં, મં પસ્સમ્પિ ન પસ્સતિ.

    Apassamāno saddhammaṃ, maṃ passampi na passati.

    ‘‘અનન્તાદીનવો કાયો, વિસરુક્ખસમૂપમો;

    ‘‘Anantādīnavo kāyo, visarukkhasamūpamo;

    આવાસો સબ્બરોગાનં, પુઞ્જો દુક્ખસ્સ કેવલો.

    Āvāso sabbarogānaṃ, puñjo dukkhassa kevalo.

    ‘‘નિબ્બિન્દિય તતો રૂપે, ખન્ધાનં ઉદયબ્બયં;

    ‘‘Nibbindiya tato rūpe, khandhānaṃ udayabbayaṃ;

    પસ્સ ઉપક્કિલેસાનં, સુખેનન્તં ગમિસ્સસિ.

    Passa upakkilesānaṃ, sukhenantaṃ gamissasi.

    ‘‘એવં તેનાનુસિટ્ઠોહં, નાયકેન હિતેસિના;

    ‘‘Evaṃ tenānusiṭṭhohaṃ, nāyakena hitesinā;

    ગિજ્ઝકૂટં સમારુય્હ, ઝાયામિ ગિરિકન્દરે.

    Gijjhakūṭaṃ samāruyha, jhāyāmi girikandare.

    ‘‘ઠિતો પબ્બતપાદમ્હિ, અસ્સાસયિ મહામુનિ;

    ‘‘Ṭhito pabbatapādamhi, assāsayi mahāmuni;

    વક્કલીતિ જિનો વાચં, તં સુત્વા મુદિતો અહં.

    Vakkalīti jino vācaṃ, taṃ sutvā mudito ahaṃ.

    ‘‘પક્ખન્દિં સેલપબ્ભારે, અનેકસતપોરિસે;

    ‘‘Pakkhandiṃ selapabbhāre, anekasataporise;

    તદા બુદ્ધાનુભાવેન, સુખેનેવ મહિં ગતો.

    Tadā buddhānubhāvena, sukheneva mahiṃ gato.

    ‘‘પુનોપિ ધમ્મં દેસેતિ, ખન્ધાનં ઉદયબ્બયં;

    ‘‘Punopi dhammaṃ deseti, khandhānaṃ udayabbayaṃ;

    તમહં ધમ્મમઞ્ઞાય, અરહત્તમપાપુણિં.

    Tamahaṃ dhammamaññāya, arahattamapāpuṇiṃ.

    ‘‘સુમહાપરિસમજ્ઝે, તદા મં ચરણન્તગો;

    ‘‘Sumahāparisamajjhe, tadā maṃ caraṇantago;

    અગ્ગં સદ્ધાધિમુત્તાનં, પઞ્ઞપેસિ મહામતિ.

    Aggaṃ saddhādhimuttānaṃ, paññapesi mahāmati.

    ‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે॰… કતં બુદ્ધસ્સ સાસન’’ન્તિ.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    અરહત્તં પન પત્વા અઞ્ઞં બ્યાકરોન્તોપિ થેરો ઇમા એવ ગાથા અભાસિ. અથ નં સત્થા ભિક્ખુસઙ્ઘમજ્ઝે નિસિન્નો સદ્ધાધિમુત્તાનં અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસીતિ.

    Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākarontopi thero imā eva gāthā abhāsi. Atha naṃ satthā bhikkhusaṅghamajjhe nisinno saddhādhimuttānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesīti.

    વક્કલિત્થેરગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Vakkalittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi / ૮. વક્કલિત્થેરગાથા • 8. Vakkalittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact