Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
૮. વાસેટ્ઠસુત્તવણ્ણના
8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā
૪૫૪. એવં મે સુતન્તિ વાસેટ્ઠસુત્તં. તત્થ ઇચ્છાનઙ્ગલવનસણ્ડેતિ ઇચ્છાનઙ્ગલગામસ્સ અવિદૂરે વનસણ્ડે. ચઙ્કીતિ આદયો પઞ્ચપિ જના રઞ્ઞો પસેનદિસ્સ કોસલસ્સ પુરોહિતા એવ. અઞ્ઞે ચ અભિઞ્ઞાતાતિ અઞ્ઞે ચ બહૂ અભિઞ્ઞાતા બ્રાહ્મણા. તે કિર છટ્ઠે છટ્ઠે માસે દ્વીસુ ઠાનેસુ સન્નિપતન્તિ. યદા જાતિં સોધેતુકામા હોન્તિ, તદા પોક્ખરસાતિસ્સ સન્તિકે જાતિસોધનત્થં ઉક્કટ્ઠાય સન્નિપતન્તિ. યદા મન્તે સોધેતુકામા હોન્તિ, તદા ઇચ્છાનઙ્ગલે સન્નિપતન્તિ. ઇમસ્મિં કાલે મન્તસોધનત્થં સન્નિપતિંસુ. અયમન્તરા કથાતિ યં અત્તનો સહાયકભાવાનુરૂપં કથં કથેન્તા અનુવિચરિંસુ, તસ્સા કથાય અન્તરા અયમઞ્ઞા કથા ઉદપાદિ. સીલવાતિ ગુણવા. વત્તસમ્પન્નોતિ આચારસમ્પન્નો.
454.Evaṃme sutanti vāseṭṭhasuttaṃ. Tattha icchānaṅgalavanasaṇḍeti icchānaṅgalagāmassa avidūre vanasaṇḍe. Caṅkīti ādayo pañcapi janā rañño pasenadissa kosalassa purohitā eva. Aññe ca abhiññātāti aññe ca bahū abhiññātā brāhmaṇā. Te kira chaṭṭhe chaṭṭhe māse dvīsu ṭhānesu sannipatanti. Yadā jātiṃ sodhetukāmā honti, tadā pokkharasātissa santike jātisodhanatthaṃ ukkaṭṭhāya sannipatanti. Yadā mante sodhetukāmā honti, tadā icchānaṅgale sannipatanti. Imasmiṃ kāle mantasodhanatthaṃ sannipatiṃsu. Ayamantarā kathāti yaṃ attano sahāyakabhāvānurūpaṃ kathaṃ kathentā anuvicariṃsu, tassā kathāya antarā ayamaññā kathā udapādi. Sīlavāti guṇavā. Vattasampannoti ācārasampanno.
૪૫૫. અનુઞ્ઞાતપટિઞ્ઞાતાતિ સિક્ખિતા તુમ્હેતિ એવં આચરિયેહિ અનુઞ્ઞાતા, આમ આચરિય સિક્ખિતમ્હાતિ એવં સયઞ્ચ પટિઞ્ઞાતા. અસ્માતિ ભવામ. અહં પોક્ખરસાતિસ્સ, તારુક્ખસ્સાયં માણવોતિ અહં પોક્ખરસાતિસ્સ જેટ્ઠન્તેવાસી અગ્ગસિસ્સો, અયં તારુક્ખસ્સાતિ દીપેતિ.
455.Anuññātapaṭiññātāti sikkhitā tumheti evaṃ ācariyehi anuññātā, āma ācariya sikkhitamhāti evaṃ sayañca paṭiññātā. Asmāti bhavāma. Ahaṃ pokkharasātissa, tārukkhassāyaṃ māṇavoti ahaṃ pokkharasātissa jeṭṭhantevāsī aggasisso, ayaṃ tārukkhassāti dīpeti.
તેવિજ્જાનન્તિ તિવેદાનં બ્રાહ્મણાનં. યદક્ખાતન્તિ યં અત્થતો ચ બ્યઞ્જનતો ચ એકં પદમ્પિ અક્ખાતં. તત્ર કેવલિનોસ્મસેતિ તં સકલં જાનનતો તત્થ નિટ્ઠાગતમ્હાતિ અત્થો. ઇદાનિ તં કેવલિભાવં આવિકરોન્તો પદકસ્માતિઆદિમાહ. તત્થ જપ્પે આચરિયસાદિસાતિ કથનટ્ઠાને મયં આચરિયસદિસાયેવ.
Tevijjānanti tivedānaṃ brāhmaṇānaṃ. Yadakkhātanti yaṃ atthato ca byañjanato ca ekaṃ padampi akkhātaṃ. Tatra kevalinosmaseti taṃ sakalaṃ jānanato tattha niṭṭhāgatamhāti attho. Idāni taṃ kevalibhāvaṃ āvikaronto padakasmātiādimāha. Tattha jappe ācariyasādisāti kathanaṭṭhāne mayaṃ ācariyasadisāyeva.
કમ્મુનાતિ દસકુસલકમ્મપથકમ્મુના. અયઞ્હિ પુબ્બે સત્તવિધં કાયવચીકમ્મં સન્ધાય ‘‘યતો ખો, ભો, સીલવા હોતી’’તિ આહ, તિવિધં મનોકમ્મં સન્ધાય ‘‘વત્તસમ્પન્નો’’તિ. તેન સમન્નાગતો હિ આચારસમ્પન્નો હોતિ. ચક્ખુમાતિ પઞ્ચહિ ચક્ખૂહિ ચક્ખુમન્તભાવેન ભગવન્તં આલપતિ.
Kammunāti dasakusalakammapathakammunā. Ayañhi pubbe sattavidhaṃ kāyavacīkammaṃ sandhāya ‘‘yato kho, bho, sīlavā hotī’’ti āha, tividhaṃ manokammaṃ sandhāya ‘‘vattasampanno’’ti. Tena samannāgato hi ācārasampanno hoti. Cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumantabhāvena bhagavantaṃ ālapati.
ખયાતીતન્તિ ઊનભાવં અતીતં, પરિપુણ્ણન્તિ અત્થો. પેચ્ચાતિ ઉપગન્ત્વા. નમસ્સન્તીતિ નમો કરોન્તિ.
Khayātītanti ūnabhāvaṃ atītaṃ, paripuṇṇanti attho. Peccāti upagantvā. Namassantīti namo karonti.
ચક્ખું લોકે સમુપ્પન્નન્તિ અવિજ્જન્ધકારે લોકે તં અન્ધકારં વિધમિત્વા લોકસ્સ દિટ્ઠધમ્મિકાદિઅત્થદસ્સનેન ચક્ખુ હુત્વા સમુપ્પન્નં.
Cakkhuṃ loke samuppannanti avijjandhakāre loke taṃ andhakāraṃ vidhamitvā lokassa diṭṭhadhammikādiatthadassanena cakkhu hutvā samuppannaṃ.
૪૫૬. એવં વાસેટ્ઠેન થોમેત્વા યાચિતો ભગવા દ્વેપિ જને સઙ્ગણ્હન્તો તેસં વો અહં બ્યક્ખિસ્સન્તિઆદિમાહ. તત્થ બ્યક્ખિસ્સન્તિ બ્યાકરિસ્સામિ. અનુપુબ્બન્તિ તિટ્ઠતુ તાવ બ્રાહ્મણચિન્તા, તિણરુક્ખકીટપટઙ્ગતો પટ્ઠાય અનુપટિપાટિયા આચિક્ખિસ્સામીતિ અત્થો. જાતિવિભઙ્ગન્તિ જાતિવિત્થારં. અઞ્ઞમઞ્ઞા હિ જાતિયોતિ તેસં તેસઞ્હિ પાણાનં જાતિયો અઞ્ઞમઞ્ઞા નાનપ્પકારાતિ અત્થો.
456. Evaṃ vāseṭṭhena thometvā yācito bhagavā dvepi jane saṅgaṇhanto tesaṃ vo ahaṃ byakkhissantiādimāha. Tattha byakkhissanti byākarissāmi. Anupubbanti tiṭṭhatu tāva brāhmaṇacintā, tiṇarukkhakīṭapaṭaṅgato paṭṭhāya anupaṭipāṭiyā ācikkhissāmīti attho. Jātivibhaṅganti jātivitthāraṃ. Aññamaññā hi jātiyoti tesaṃ tesañhi pāṇānaṃ jātiyo aññamaññā nānappakārāti attho.
તિણરુક્ખેતિ અનુપાદિન્નકજાતિં કત્વા પચ્છા ઉપાદિન્નકજાતિં કથેસ્સામિ, એવં તસ્સ જાતિભેદો પાકટો ભવિસ્સતીતિ ઇમં દેસનં આરભિ. મહાસીવત્થેરો પન ‘‘કિં, ભન્તે, અનુપાદિન્નકં બીજનાનતાય નાનં, ઉપાદિન્નં કમ્મનાનતાયાતિ? એવં વત્તું ન વટ્ટતી’’તિ પુચ્છિતો આમ ન વટ્ટતિ. કમ્મઞ્હિ યોનિયં ખિપતિ. યોનિસિદ્ધા ઇમે સત્તા નાનાવણ્ણા હોન્તીતિ. તિણરુક્ખેતિ એત્થ અન્તોફેગ્ગૂ બહિસારા અન્તમસો તાલનાળિકેરાદયોપિ તિણાનેવ, અન્તોસારા પન બહિફેગ્ગૂ સબ્બે રુક્ખા નામ. ન ચાપિ પટિજાનરેતિ મયં તિણા મયં રુક્ખાતિ વા, અહં તિણં, અહં રુક્ખોતિ વા એવં ન જાનન્તિ. લિઙ્ગં જાતિમયન્તિ અજાનન્તાનમ્પિ ચ તેસં જાતિમયમેવ સણ્ઠાનં અત્તનો મૂલભૂતતિણાદિસદિસમેવ હોતિ. કિં કારણા? અઞ્ઞમઞ્ઞા હિ જાતિયો. યસ્મા અઞ્ઞા તિણજાતિ, અઞ્ઞા રુક્ખજાતિ. તિણેસુપિ અઞ્ઞા તાલજાતિ, અઞ્ઞા નાળિકેરજાતિ, એવં વિત્થારેતબ્બં. ઇમિના ઇદં દસ્સેતિ – યં જાતિવસેન નાના હોતિ, તં અત્તનો પટિઞ્ઞં પરેસં વા ઉપદેસં વિનાપિ અઞ્ઞજાતિતો વિસેસેન ગય્હતિ. યદિ ચ જાતિયા બ્રાહ્મણો ભવેય્ય, સોપિ અત્તનો પટિઞ્ઞં પરેસં વા ઉપદેસં વિના ખત્તિયતો વેસ્સતો સુદ્દતો વા વિસેસેન ગય્હેય્ય, ન ચ ગય્હતિ. તસ્મા ન જાતિયા બ્રાહ્મણોતિ. પરતો પન ‘‘યથા એતાસુ જાતીસૂ’’તિ ગાથાય એતમત્થં વચીભેદેનેવ આવિકરિસ્સતિ.
Tiṇarukkheti anupādinnakajātiṃ katvā pacchā upādinnakajātiṃ kathessāmi, evaṃ tassa jātibhedo pākaṭo bhavissatīti imaṃ desanaṃ ārabhi. Mahāsīvatthero pana ‘‘kiṃ, bhante, anupādinnakaṃ bījanānatāya nānaṃ, upādinnaṃ kammanānatāyāti? Evaṃ vattuṃ na vaṭṭatī’’ti pucchito āma na vaṭṭati. Kammañhi yoniyaṃ khipati. Yonisiddhā ime sattā nānāvaṇṇā hontīti. Tiṇarukkheti ettha antopheggū bahisārā antamaso tālanāḷikerādayopi tiṇāneva, antosārā pana bahipheggū sabbe rukkhā nāma. Na cāpi paṭijānareti mayaṃ tiṇā mayaṃ rukkhāti vā, ahaṃ tiṇaṃ, ahaṃ rukkhoti vā evaṃ na jānanti. Liṅgaṃ jātimayanti ajānantānampi ca tesaṃ jātimayameva saṇṭhānaṃ attano mūlabhūtatiṇādisadisameva hoti. Kiṃ kāraṇā? Aññamaññā hi jātiyo. Yasmā aññā tiṇajāti, aññā rukkhajāti. Tiṇesupi aññā tālajāti, aññā nāḷikerajāti, evaṃ vitthāretabbaṃ. Iminā idaṃ dasseti – yaṃ jātivasena nānā hoti, taṃ attano paṭiññaṃ paresaṃ vā upadesaṃ vināpi aññajātito visesena gayhati. Yadi ca jātiyā brāhmaṇo bhaveyya, sopi attano paṭiññaṃ paresaṃ vā upadesaṃ vinā khattiyato vessato suddato vā visesena gayheyya, na ca gayhati. Tasmā na jātiyā brāhmaṇoti. Parato pana ‘‘yathā etāsu jātīsū’’ti gāthāya etamatthaṃ vacībhedeneva āvikarissati.
એવં અનુપાદિન્નકેસુ જાતિં દસ્સેત્વા ઉપાદિન્નકેસુ દસ્સેન્તો તતો કીટેતિઆદિમાહ. યાવ કુન્થકિપિલ્લિકેતિ કુન્થકિપિલ્લિકં પરિયન્તં કત્વાતિ અત્થો. એત્થ ચ યે ઉપ્પતિત્વા ગચ્છન્તિ, તે પટઙ્ગા નામ. અઞ્ઞમઞ્ઞા હિ જાતિયોતિ તેસમ્પિ નીલરત્તાદિવણ્ણવસેન જાતિયો નાનપ્પકારાવ હોન્તિ.
Evaṃ anupādinnakesu jātiṃ dassetvā upādinnakesu dassento tato kīṭetiādimāha. Yāva kunthakipilliketi kunthakipillikaṃ pariyantaṃ katvāti attho. Ettha ca ye uppatitvā gacchanti, te paṭaṅgā nāma. Aññamaññā hi jātiyoti tesampi nīlarattādivaṇṇavasena jātiyo nānappakārāva honti.
ખુદ્દકેતિ કાળકાદયો. મહલ્લકેતિ સસબિળારાદયો.
Khuddaketi kāḷakādayo. Mahallaketi sasabiḷārādayo.
પાદૂદરેતિ ઉદરપાદે, ઉદરંયેવ નેસં પાદાતિ વુત્તં હોતિ. દીઘપિટ્ઠિકેતિ સપ્પાનઞ્હિ સીસતો યાવ નઙ્ગુટ્ઠા પિટ્ઠિયેવ હોતિ, તેન તે ‘‘દીઘપિટ્ઠિકા’’તિ વુચ્ચન્તિ.
Pādūdareti udarapāde, udaraṃyeva nesaṃ pādāti vuttaṃ hoti. Dīghapiṭṭhiketi sappānañhi sīsato yāva naṅguṭṭhā piṭṭhiyeva hoti, tena te ‘‘dīghapiṭṭhikā’’ti vuccanti.
ઉદકેતિ ઓદકે, ઉદકમ્હિ જાતે.
Udaketi odake, udakamhi jāte.
પક્ખીતિ સકુણે. તે હિ પત્તેહિ યન્તીતિ પત્તયાના, વેહાસં ગચ્છન્તીતિ વિહઙ્ગમા.
Pakkhīti sakuṇe. Te hi pattehi yantīti pattayānā, vehāsaṃ gacchantīti vihaṅgamā.
એવં થલજલાકાસગોચરાનં પાણાનં જાતિભેદં દસ્સેત્વા ઇદાનિ યેનાધિપ્પાયેન તં દસ્સેતિ, તં આવિકરોન્તો યથા એતાસૂતિ ગાથમાહ. તસ્સત્થો સઙ્ખેપેન વુત્તોવ. વિત્થારતો પનેત્થ યં વત્તબ્બં, તં સયમેવ દસ્સેન્તો ન કેસેહીતિઆદિમાહ. તત્રાયં યોજના – યં વુત્તં ‘‘નત્થિ મનુસ્સેસુ લિઙ્ગજાતિમયં પુથૂ’’તિ, તં એવં નત્થીતિ વેદિતબ્બં. સેય્યથિદં? ન કેસેહીતિ. ન હિ – ‘‘બ્રાહ્મણાનં એદિસા કેસા હોન્તિ, ખત્તિયાનં એદિસા’’તિ નિયમો અત્થિ યથા હત્થિઅસ્સમિગાદીનન્તિ ઇમિના નયેન સબ્બં યોજેતબ્બં.
Evaṃ thalajalākāsagocarānaṃ pāṇānaṃ jātibhedaṃ dassetvā idāni yenādhippāyena taṃ dasseti, taṃ āvikaronto yathā etāsūti gāthamāha. Tassattho saṅkhepena vuttova. Vitthārato panettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ sayameva dassento na kesehītiādimāha. Tatrāyaṃ yojanā – yaṃ vuttaṃ ‘‘natthi manussesu liṅgajātimayaṃ puthū’’ti, taṃ evaṃ natthīti veditabbaṃ. Seyyathidaṃ? Na kesehīti. Na hi – ‘‘brāhmaṇānaṃ edisā kesā honti, khattiyānaṃ edisā’’ti niyamo atthi yathā hatthiassamigādīnanti iminā nayena sabbaṃ yojetabbaṃ.
લિઙ્ગં જાતિમયં નેવ, યથા અઞ્ઞાસુ જાતિસૂતિ ઇદં પન વુત્તસ્સેવત્થસ્સ નિગમનન્તિ વેદિતબ્બં. તસ્સાયં યોજના – એવં યસ્મા ઇમેહિ કેસાદીહિ નત્થિ મનુસ્સેસુ લિઙ્ગં જાતિમયં પુથુ, તસ્મા વેદિતબ્બમેતં ‘‘બ્રાહ્મણાદિભેદેસુ મનુસ્સેસુ લિઙ્ગં જાતિમયં નેવ, યથા અઞ્ઞાસુ જાતિસૂ’’તિ.
Liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisūti idaṃ pana vuttassevatthassa nigamananti veditabbaṃ. Tassāyaṃ yojanā – evaṃ yasmā imehi kesādīhi natthi manussesu liṅgaṃ jātimayaṃ puthu, tasmā veditabbametaṃ ‘‘brāhmaṇādibhedesu manussesu liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisū’’ti.
૪૫૭. ઇદાનિ એવં જાતિભેદે અસતિપિ ‘‘બ્રાહ્મણો ખત્તિયો’’તિ ઇદં નાનત્તં યથા જાતં , તં દસ્સેતું પચ્ચત્તન્તિ ગાથમાહ. તત્થ વોકારન્તિ નાનત્તં. અયં પનેત્થ સઙ્ખેપત્થો – યથા હિ તિરચ્છાનાનં યોનિસિદ્ધમેવ કેસાદિસણ્ઠાનેન નાનત્તં, તથા બ્રાહ્મણાદીનં અત્તનો અત્તનો સરીરે તં નત્થિ. એવં સન્તેપિ યદેતં ‘‘બ્રાહ્મણો ખત્તિયો’’તિ વોકારં, તં વોકારઞ્ચ મનુસ્સેસુ સમઞ્ઞાય પવુચ્ચતિ, વોહારમત્તેનેવ પવુચ્ચતીતિ.
457. Idāni evaṃ jātibhede asatipi ‘‘brāhmaṇo khattiyo’’ti idaṃ nānattaṃ yathā jātaṃ , taṃ dassetuṃ paccattanti gāthamāha. Tattha vokāranti nānattaṃ. Ayaṃ panettha saṅkhepattho – yathā hi tiracchānānaṃ yonisiddhameva kesādisaṇṭhānena nānattaṃ, tathā brāhmaṇādīnaṃ attano attano sarīre taṃ natthi. Evaṃ santepi yadetaṃ ‘‘brāhmaṇo khattiyo’’ti vokāraṃ, taṃ vokārañca manussesu samaññāya pavuccati, vohāramatteneva pavuccatīti.
એત્તાવતા ભગવા ભારદ્વાજસ્સ વાદં નિગ્ગણ્હિત્વા ઇદાનિ યદિ જાતિયા બ્રાહ્મણો ભવેય્ય, આજીવસીલાચારવિપન્નોપિ બ્રાહ્મણો ભવેય્ય. યસ્મા પન પોરાણા બ્રાહ્મણા તસ્સ બ્રાહ્મણભાવં ન ઇચ્છન્તિ, લોકે ચ અઞ્ઞેપિ પણ્ડિતમનુસ્સા, તસ્મા વાસેટ્ઠસ્સ વાદં પગ્ગણ્હન્તો યો હિ કોચિ મનુસ્સેસૂતિ અટ્ઠ ગાથા આહ. તત્થ ગોરક્ખન્તિ ખેત્તરક્ખં, કસિકમ્મન્તિ વુત્તં હોતિ. ગોતિ હિ પથવિયા નામં, તસ્મા એવમાહ. પુથુસિપ્પેનાતિ તન્તવાયકમ્માદિનાનાસિપ્પેન. વોહારન્તિ વણિજ્જં. પરપેસ્સેનાતિ પરેસં વેય્યાવચ્ચકમ્મેન. ઇસ્સત્થન્તિ આવુધજીવિકં, ઉસુઞ્ચ સત્તિં ચાતિ વુત્તં હોતિ. પોરોહિચ્ચેનાતિ પુરોહિતકમ્મેન.
Ettāvatā bhagavā bhāradvājassa vādaṃ niggaṇhitvā idāni yadi jātiyā brāhmaṇo bhaveyya, ājīvasīlācāravipannopi brāhmaṇo bhaveyya. Yasmā pana porāṇā brāhmaṇā tassa brāhmaṇabhāvaṃ na icchanti, loke ca aññepi paṇḍitamanussā, tasmā vāseṭṭhassa vādaṃ paggaṇhanto yo hi koci manussesūti aṭṭha gāthā āha. Tattha gorakkhanti khettarakkhaṃ, kasikammanti vuttaṃ hoti. Goti hi pathaviyā nāmaṃ, tasmā evamāha. Puthusippenāti tantavāyakammādinānāsippena. Vohāranti vaṇijjaṃ. Parapessenāti paresaṃ veyyāvaccakammena. Issatthanti āvudhajīvikaṃ, usuñca sattiṃ cāti vuttaṃ hoti. Porohiccenāti purohitakammena.
એવં બ્રાહ્મણસમયેન ચ લોકવોહારેન ચ આજીવસીલાચારવિપન્નસ્સ અબ્રાહ્મણભાવં સાધેત્વા એવં સન્તે ન જાતિયા બ્રાહ્મણો, ગુણેહિ પન બ્રાહ્મણો હોતિ. તસ્મા યત્થ કત્થચિ કુલે જાતો યો ગુણવા, સો બ્રાહ્મણો, અયમેત્થ ઞાયોતિ એવમેતં ઞાયં અત્થતો આપાદેત્વા ઇદાનિ નં વચીભેદેન પકાસેન્તો ન ચાહં બ્રાહ્મણન્તિઆદિમાહ. તસ્સત્થો – અહઞ્હિ ય્વાયં ચતુન્નં યોનીનં યત્થ કત્થચિ જાતો, તત્રાપિ વિસેસેન યો બ્રાહ્મણસ્સ સંવણ્ણિતાય માતરિ સમ્ભૂતો, તં યોનિજં મત્તિસમ્ભવં, યા ચાયં ઉભતો સુજાતોતિઆદિના નયેન બ્રાહ્મણેહિ બ્રાહ્મણસ્સ પરિસુદ્ધઉપ્પત્તિમગ્ગસઙ્ખાતા યોનિ વુત્તા, સંસુદ્ધગહણિકોતિ ઇમિના ચ માતિસમ્પત્તિ, તતોપિ જાતસમ્ભૂતત્તા યોનિજો મત્તિસમ્ભવોતિ વુચ્ચતિ, તં યોનિજં મત્તિસમ્ભવં ઇમિના ચ યોનિજમત્તિસમ્ભવમત્તેન ન બ્રાહ્મણં બ્રૂમિ. કસ્મા? યસ્મા, ભો ભોતિ, વચનમત્તેન અઞ્ઞેહિ સકિઞ્ચનેહિ વિસિટ્ઠત્તા ભોવાદિ નામ સો હોતિ, સચે હોતિ સકિઞ્ચનો સપલિબોધો. યો પનાયં યત્થ કત્થચિ જાતોપિ રાગાદિકિઞ્ચનાભાવેન અકિઞ્ચનો, સબ્બગહણપટિનિસ્સગ્ગેન અનાદાનો, અકિઞ્ચનં અનાદાનં, તમહં બ્રૂમિ બ્રાહ્મણં. કસ્મા? યસ્મા બાહિતપાપોતિ.
Evaṃ brāhmaṇasamayena ca lokavohārena ca ājīvasīlācāravipannassa abrāhmaṇabhāvaṃ sādhetvā evaṃ sante na jātiyā brāhmaṇo, guṇehi pana brāhmaṇo hoti. Tasmā yattha katthaci kule jāto yo guṇavā, so brāhmaṇo, ayamettha ñāyoti evametaṃ ñāyaṃ atthato āpādetvā idāni naṃ vacībhedena pakāsento na cāhaṃ brāhmaṇantiādimāha. Tassattho – ahañhi yvāyaṃ catunnaṃ yonīnaṃ yattha katthaci jāto, tatrāpi visesena yo brāhmaṇassa saṃvaṇṇitāya mātari sambhūto, taṃ yonijaṃ mattisambhavaṃ, yā cāyaṃ ubhato sujātotiādinā nayena brāhmaṇehi brāhmaṇassa parisuddhauppattimaggasaṅkhātā yoni vuttā, saṃsuddhagahaṇikoti iminā ca mātisampatti, tatopi jātasambhūtattā yonijo mattisambhavoti vuccati, taṃ yonijaṃ mattisambhavaṃ iminā ca yonijamattisambhavamattena na brāhmaṇaṃ brūmi. Kasmā? Yasmā, bho bhoti, vacanamattena aññehi sakiñcanehi visiṭṭhattā bhovādi nāma so hoti, sace hoti sakiñcano sapalibodho. Yo panāyaṃ yattha katthaci jātopi rāgādikiñcanābhāvena akiñcano, sabbagahaṇapaṭinissaggena anādāno, akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmibrāhmaṇaṃ. Kasmā? Yasmā bāhitapāpoti.
૪૫૮. કિઞ્ચભિય્યો સબ્બસંયોજનં છેત્વાતિઆદિ સત્તવીસતિ ગાથા. તત્થ સબ્બસંયોજનન્તિ દસવિધસંયોજનં. ન પરિતસ્સતીતિ તણ્હાપરિતસ્સનાય ન પરિતસ્સતિ. સઙ્ગાતિગન્તિ રાગસઙ્ગાદયો અતિક્કન્તં. વિસંયુત્તન્તિ ચતૂહિ યોનીહિ સબ્બકિલેસેહિ વા વિસંયુત્તં.
458. Kiñcabhiyyo sabbasaṃyojanaṃ chetvātiādi sattavīsati gāthā. Tattha sabbasaṃyojananti dasavidhasaṃyojanaṃ. Na paritassatīti taṇhāparitassanāya na paritassati. Saṅgātiganti rāgasaṅgādayo atikkantaṃ. Visaṃyuttanti catūhi yonīhi sabbakilesehi vā visaṃyuttaṃ.
નદ્ધિન્તિ ઉપનાહં. વરત્તન્તિ તણ્હં. સન્દાનન્તિ યુત્તપાસં, દિટ્ઠિપરિયુટ્ઠાનસ્સેતં અધિવચનં. સહનુક્કમન્તિ અનુક્કમો વુચ્ચતિ પાસે પવેસનગણ્ઠિ, દિટ્ઠાનુસયસ્સેતં નામં. ઉક્ખિત્તપલિઘન્તિ એત્થ પલિઘોતિ અવિજ્જા. બુદ્ધન્તિ ચતુસચ્ચબુદ્ધં. તિતિક્ખતીતિ ખમતિ.
Naddhinti upanāhaṃ. Varattanti taṇhaṃ. Sandānanti yuttapāsaṃ, diṭṭhipariyuṭṭhānassetaṃ adhivacanaṃ. Sahanukkamanti anukkamo vuccati pāse pavesanagaṇṭhi, diṭṭhānusayassetaṃ nāmaṃ. Ukkhittapalighanti ettha palighoti avijjā. Buddhanti catusaccabuddhaṃ. Titikkhatīti khamati.
ખન્તિબલન્તિ અધિવાસનખન્તિબલં. સા પન સકિં ઉપ્પન્ના બલાનીકં નામ ન હોતિ, પુનપ્પુનં ઉપ્પન્ના પન હોતિ. તસ્સા અત્થિતાય બલાનીકં.
Khantibalanti adhivāsanakhantibalaṃ. Sā pana sakiṃ uppannā balānīkaṃ nāma na hoti, punappunaṃ uppannā pana hoti. Tassā atthitāya balānīkaṃ.
વતવન્તન્તિ ધુતઙ્ગવન્તં. સીલવન્તન્તિ ગુણવન્તં. અનુસ્સદન્તિ રાગાદિઉસ્સદવિરહિતં. ‘‘અનુસ્સુત’’ન્તિપિ પાઠો, અનવસ્સુતન્તિ અત્થો. દન્તન્તિ નિબ્બિસેવનં.
Vatavantanti dhutaṅgavantaṃ. Sīlavantanti guṇavantaṃ. Anussadanti rāgādiussadavirahitaṃ. ‘‘Anussuta’’ntipi pāṭho, anavassutanti attho. Dantanti nibbisevanaṃ.
ન લિમ્પતીતિ ન અલ્લીયતિ. કામેસૂતિ કિલેસકામવત્થુકામેસુ.
Na limpatīti na allīyati. Kāmesūti kilesakāmavatthukāmesu.
દુક્ખસ્સ પજાનાતિ, ઇધેવ ખયન્તિ એત્થ અરહત્તફલં દુક્ખક્ખયોતિ અધિપ્પેતં. પજાનાતીતિ અધિગમવસેન જાનાતિ. પન્નભારન્તિ ઓહિતભારં, ખન્ધકિલેસઅભિસઙ્ખારકામગુણભારે ઓતારેત્વા ઠિતં. વિસંયુત્તપદં વુત્તત્થમેવ.
Dukkhassapajānāti, idheva khayanti ettha arahattaphalaṃ dukkhakkhayoti adhippetaṃ. Pajānātīti adhigamavasena jānāti. Pannabhāranti ohitabhāraṃ, khandhakilesaabhisaṅkhārakāmaguṇabhāre otāretvā ṭhitaṃ. Visaṃyuttapadaṃ vuttatthameva.
ગમ્ભીરપઞ્ઞન્તિ ગમ્ભીરેસુ આરમ્મણેસુ પવત્તપઞ્ઞં. મેધાવિન્તિ પકતિપઞ્ઞાય પઞ્ઞવન્તં.
Gambhīrapaññanti gambhīresu ārammaṇesu pavattapaññaṃ. Medhāvinti pakatipaññāya paññavantaṃ.
અનાગારેહિ ચૂભયન્તિ અનાગારેહિ ચ વિસંસટ્ઠં ઉભયઞ્ચ, દ્વીહિપિ ચેતેહિ વિસંસટ્ઠમેવાતિ અત્થો. અનોકસારિન્તિ ઓકં વુચ્ચતિ પઞ્ચકામગુણાલયો, તં અનલ્લીયમાનન્તિ અત્થો. અપ્પિચ્છન્તિ અનિચ્છં.
Anāgārehicūbhayanti anāgārehi ca visaṃsaṭṭhaṃ ubhayañca, dvīhipi cetehi visaṃsaṭṭhamevāti attho. Anokasārinti okaṃ vuccati pañcakāmaguṇālayo, taṃ anallīyamānanti attho. Appicchanti anicchaṃ.
તસેસૂતિ સતણ્હેસુ. થાવરેસૂતિ નિત્તણ્હેસુ.
Tasesūti sataṇhesu. Thāvaresūti nittaṇhesu.
અત્તદણ્ડેસૂતિ ગહિતદણ્ડેસુ. નિબ્બુતન્તિ કિલેસનિબ્બાનેન નિબ્બુતં. સાદાનેસૂતિ સઉપાદાનેસુ.
Attadaṇḍesūti gahitadaṇḍesu. Nibbutanti kilesanibbānena nibbutaṃ. Sādānesūti saupādānesu.
ઓહિતોતિ પતિતો.
Ohitoti patito.
૪૫૯. અકક્કસન્તિ નિદ્દોસં. સદોસો હિ રુક્ખોપિ સકક્કસોતિ વુચ્ચતિ. વિઞ્ઞાપનિન્તિ અત્થવિઞ્ઞાપનિકં. સચ્ચન્તિ અવિસંવાદિકં. ઉદીરયેતિ ભણતિ. યાય નાભિસજ્જેતિ યાય ગિરાય પરસ્સ સજ્જનં વા લગ્ગનં વા ન કરોતિ, તાદિસં અફરુસં ગિરં ભાસતીતિ અત્થો.
459.Akakkasanti niddosaṃ. Sadoso hi rukkhopi sakakkasoti vuccati. Viññāpaninti atthaviññāpanikaṃ. Saccanti avisaṃvādikaṃ. Udīrayeti bhaṇati. Yāyanābhisajjeti yāya girāya parassa sajjanaṃ vā lagganaṃ vā na karoti, tādisaṃ apharusaṃ giraṃ bhāsatīti attho.
દીઘન્તિ સુત્તારુળ્હભણ્ડં. રસ્સન્તિ વિપ્પકિણ્ણભણ્ડં. અણુન્તિ ખુદ્દકં. થૂલન્તિ મહન્તં. સુભાસુભન્તિ સુન્દરાસુન્દરં. દીઘભણ્ડઞ્હિ અપ્પગ્ઘમ્પિ હોતિ મહગ્ઘમ્પિ. રસ્સાદીસુપિ એસેવ નયો. ઇતિ એત્તાવતા ન સબ્બં પરિયાદિણ્ણં, ‘‘સુભાસુભ’’ન્તિ ઇમિના પન પરિયાદિણ્ણં હોતિ.
Dīghanti suttāruḷhabhaṇḍaṃ. Rassanti vippakiṇṇabhaṇḍaṃ. Aṇunti khuddakaṃ. Thūlanti mahantaṃ. Subhāsubhanti sundarāsundaraṃ. Dīghabhaṇḍañhi appagghampi hoti mahagghampi. Rassādīsupi eseva nayo. Iti ettāvatā na sabbaṃ pariyādiṇṇaṃ, ‘‘subhāsubha’’nti iminā pana pariyādiṇṇaṃ hoti.
નિરાસયન્તિ નિત્તણ્હં.
Nirāsayanti nittaṇhaṃ.
આલયાતિ તણ્હાલયા. અઞ્ઞાયાતિ જાનિત્વા. અમતોગધન્તિ અમતબ્ભન્તરં. અનુપ્પત્તન્તિ અનુપવિટ્ઠં.
Ālayāti taṇhālayā. Aññāyāti jānitvā. Amatogadhanti amatabbhantaraṃ. Anuppattanti anupaviṭṭhaṃ.
ઉભો સઙ્ગન્તિ ઉભયમ્પેતં સઙ્ગં. પુઞ્ઞઞ્હિ સગ્ગે લગ્ગાપેતિ, અપુઞ્ઞં અપાયે, તસ્મા ઉભયમ્પેતં સઙ્ગન્તિ આહ. ઉપચ્ચગાતિ અતીતો.
Ubho saṅganti ubhayampetaṃ saṅgaṃ. Puññañhi sagge laggāpeti, apuññaṃ apāye, tasmā ubhayampetaṃ saṅganti āha. Upaccagāti atīto.
અનાવિલન્તિ આવિલકરણકિલેસવિરહિતં. નન્દીભવપરિક્ખીણન્તિ પરિક્ખીણનન્દિં પરિક્ખીણભવં.
Anāvilanti āvilakaraṇakilesavirahitaṃ. Nandībhavaparikkhīṇanti parikkhīṇanandiṃ parikkhīṇabhavaṃ.
‘‘યો ઇમ’’ન્તિ ગાથાય અવિજ્જાયેવ વિસંવાદકટ્ઠેન પલિપથો, મહાવિદુગ્ગતાય દુગ્ગં, સંસરણટ્ઠેન સંસારો, મોહનટ્ઠેન મોહોતિ વુત્તો. તિણ્ણોતિ ચતુરોઘતિણ્ણો. પારઙ્ગતોતિ નિબ્બાનં ગતો. ઝાયીતિ આરમ્મણલક્ખણૂપનિજ્ઝાનવસેન ઝાયી. અનેજોતિ નિત્તણ્હો. અનુપાદાય નિબ્બુતોતિ કિઞ્ચિ ગહણં અગ્ગહેત્વા સબ્બકિલેસનિબ્બાનેન નિબ્બુતો.
‘‘Yo ima’’nti gāthāya avijjāyeva visaṃvādakaṭṭhena palipatho, mahāviduggatāya duggaṃ, saṃsaraṇaṭṭhena saṃsāro, mohanaṭṭhena mohoti vutto. Tiṇṇoti caturoghatiṇṇo. Pāraṅgatoti nibbānaṃ gato. Jhāyīti ārammaṇalakkhaṇūpanijjhānavasena jhāyī. Anejoti nittaṇho. Anupādāyanibbutoti kiñci gahaṇaṃ aggahetvā sabbakilesanibbānena nibbuto.
કામેતિ દુવિધેપિ કામે. અનાગારોતિ અનાગારો હુત્વા. પરિબ્બજેતિ પરિબ્બજતિ. કામભવપરિક્ખીણન્તિ ખીણકામં ખીણભવં.
Kāmeti duvidhepi kāme. Anāgāroti anāgāro hutvā. Paribbajeti paribbajati. Kāmabhavaparikkhīṇanti khīṇakāmaṃ khīṇabhavaṃ.
માનુસકં યોગન્તિ માનુસકં પઞ્ચકામગુણયોગં. દિબ્બં યોગન્તિ દિબ્બં પઞ્ચકામગુણયોગં. સબ્બયોગવિસંયુત્તન્તિ સબ્બકિલેસયોગવિસંયુત્તં.
Mānusakaṃ yoganti mānusakaṃ pañcakāmaguṇayogaṃ. Dibbaṃ yoganti dibbaṃ pañcakāmaguṇayogaṃ. Sabbayogavisaṃyuttanti sabbakilesayogavisaṃyuttaṃ.
રતિન્તિ પઞ્ચકામગુણરતિં. અરતિન્તિ કુસલભાવનાય ઉક્કણ્ઠિતં. વીરન્તિ વીરિયવન્તં.
Ratinti pañcakāmaguṇaratiṃ. Aratinti kusalabhāvanāya ukkaṇṭhitaṃ. Vīranti vīriyavantaṃ.
સુગતન્તિ સુન્દરં ઠાનં ગતં, સુન્દરાય વા પટિપત્તિયા ગતં.
Sugatanti sundaraṃ ṭhānaṃ gataṃ, sundarāya vā paṭipattiyā gataṃ.
ગતિન્તિ નિબ્બત્તિં. પુરેતિ અતીતે. પચ્છાતિ અનાગતે. મજ્ઝેતિ પચ્ચુપ્પન્ને. કિઞ્ચનન્તિ કિઞ્ચનકારકો કિલેસો.
Gatinti nibbattiṃ. Pureti atīte. Pacchāti anāgate. Majjheti paccuppanne. Kiñcananti kiñcanakārako kileso.
મહેસિન્તિ મહન્તે ગુણે પરિયેસનટ્ઠેન મહેસિં. વિજિતાવિનન્તિ વિજિતવિજયં.
Mahesinti mahante guṇe pariyesanaṭṭhena mahesiṃ. Vijitāvinanti vijitavijayaṃ.
૪૬૦. એવં ભગવા ગુણતો ખીણાસવંયેવ બ્રાહ્મણં દસ્સેત્વા યે જાતિતો બ્રાહ્મણોતિ અભિનિવેસં કરોન્તિ, તે ઇદં અજાનન્તા, સાવ નેસં દિટ્ઠિ દુદ્દિટ્ઠીતિ દસ્સેન્તો સમઞ્ઞા હેસાતિ ગાથાદ્વયમાહ. તસ્સત્થો – યદિદં બ્રાહ્મણો ખત્તિયો ભારદ્વાજો વાસેટ્ઠોતિ નામગોત્તં પકપ્પિતં કતં અભિસઙ્ખતં, સમઞ્ઞા હેસા લોકસ્મિં, વોહારમત્તન્તિ અત્થો. કસ્મા? યસ્મા સમુચ્ચા સમુદાગતં સમઞ્ઞાય આગતં. એતઞ્હિ તત્થ તત્થ જાતકાલેયેવસ્સ ઞાતિસાલોહિતેહિ પકપ્પિતં કતં. નો ચે નં એવં પકપ્પેય્યું, ન કોચિ કિઞ્ચિ દિસ્વા અયં બ્રાહ્મણોતિ વા ભારદ્વાજોતિ વા જાનેય્ય. એવં પકપ્પિતં પેતં દીઘરત્તાનુસયિતં, દિટ્ઠિગતમજાનતં, તં પકપ્પિતં નામગોત્તં ‘‘નામગોત્તમત્તમેતં, વોહારત્થં પકપ્પિત’’ન્તિ, અજાનન્તાનં સત્તાનં હદયે દીઘરત્તં દિટ્ઠિગતમનુસયિતં. તસ્સ અનુસયિતત્તા તં નામગોત્તં અજાનન્તા નો પબ્રુન્તિ, ‘‘જાતિયા હોતિ બ્રાહ્મણો’’તિ અજાનન્તાવ એવં વદન્તીતિ વુત્તં હોતિ.
460. Evaṃ bhagavā guṇato khīṇāsavaṃyeva brāhmaṇaṃ dassetvā ye jātito brāhmaṇoti abhinivesaṃ karonti, te idaṃ ajānantā, sāva nesaṃ diṭṭhi duddiṭṭhīti dassento samaññā hesāti gāthādvayamāha. Tassattho – yadidaṃ brāhmaṇo khattiyo bhāradvājo vāseṭṭhoti nāmagottaṃ pakappitaṃ kataṃ abhisaṅkhataṃ, samaññā hesā lokasmiṃ, vohāramattanti attho. Kasmā? Yasmā samuccā samudāgataṃ samaññāya āgataṃ. Etañhi tattha tattha jātakāleyevassa ñātisālohitehi pakappitaṃ kataṃ. No ce naṃ evaṃ pakappeyyuṃ, na koci kiñci disvā ayaṃ brāhmaṇoti vā bhāradvājoti vā jāneyya. Evaṃ pakappitaṃ petaṃ dīgharattānusayitaṃ, diṭṭhigatamajānataṃ, taṃ pakappitaṃ nāmagottaṃ ‘‘nāmagottamattametaṃ, vohāratthaṃ pakappita’’nti, ajānantānaṃ sattānaṃ hadaye dīgharattaṃ diṭṭhigatamanusayitaṃ. Tassa anusayitattā taṃ nāmagottaṃ ajānantā no pabrunti, ‘‘jātiyā hoti brāhmaṇo’’ti ajānantāva evaṃ vadantīti vuttaṃ hoti.
એવં ‘‘યે ‘જાતિતો બ્રાહ્મણો’તિ અભિનિવેસં કરોન્તિ, તે ઇદં વોહારમત્તં અજાનન્તા, સાવ નેસં દિટ્ઠિ દુદ્દિટ્ઠી’’તિ દસ્સેત્વા ઇદાનિ નિપ્પરિયાયમેવ જાતિવાદં પટિક્ખિપન્તો કમ્મવાદઞ્ચ પતિટ્ઠપેન્તો ન જચ્ચાતિઆદિમાહ. તત્થ ‘‘કમ્મુના’’તિ ઉપડ્ઢગાથાય વિત્થારણત્થં કસ્સકો કમ્મુનાતિઆદિ વુત્તં. તત્થ કમ્મુનાતિ પચ્ચુપ્પન્નેન કસિકમ્માદિનિબ્બત્તકચેતનાકમ્મુના.
Evaṃ ‘‘ye ‘jātito brāhmaṇo’ti abhinivesaṃ karonti, te idaṃ vohāramattaṃ ajānantā, sāva nesaṃ diṭṭhi duddiṭṭhī’’ti dassetvā idāni nippariyāyameva jātivādaṃ paṭikkhipanto kammavādañca patiṭṭhapento na jaccātiādimāha. Tattha ‘‘kammunā’’ti upaḍḍhagāthāya vitthāraṇatthaṃ kassako kammunātiādi vuttaṃ. Tattha kammunāti paccuppannena kasikammādinibbattakacetanākammunā.
પટિચ્ચસમુપ્પાદદસ્સાતિ ઇમિના પચ્ચયેન એવં હોતીતિ એવં પટિચ્ચસમુપ્પાદદસ્સાવિનો. કમ્મવિપાકકોવિદાતિ સમ્માનાવમાનારહકુલે કમ્મવસેન ઉપ્પત્તિ હોતિ, અઞ્ઞાપિ હીનપણીતતા હીનપણીતે કમ્મે વિપચ્ચમાને હોતીતિ. એવં કમ્મવિપાકકુસલા.
Paṭiccasamuppādadassāti iminā paccayena evaṃ hotīti evaṃ paṭiccasamuppādadassāvino. Kammavipākakovidāti sammānāvamānārahakule kammavasena uppatti hoti, aññāpi hīnapaṇītatā hīnapaṇīte kamme vipaccamāne hotīti. Evaṃ kammavipākakusalā.
કમ્મુના વત્તતીતિ ગાથાય પન લોકોતિ વા પજાતિ વા સત્તોતિ વા એકોયેવત્થો, વચનમત્તભેદો. પુરિમપદેન ચેત્થ ‘‘અત્થિ બ્રહ્મા મહાબ્રહ્મા સેટ્ઠો સજિતા’’તિ દિટ્ઠિયા પટિસેધો વેદિતબ્બો. કમ્મુના હિ તાસુ તાસુ ગતીસુ વત્તતિ લોકો, તસ્સ કો સજિતાતિ. દુતિયપદેન ‘‘એવં કમ્મુના નિબ્બત્તોપિ ચ પવત્તેપિ અતીતપચ્ચુપ્પન્નભેદેન કમ્મુના વત્તતિ, સુખદુક્ખાનિ પચ્ચનુભોન્તો હીનપણીતાદિભેદઞ્ચ આપજ્જન્તો પવત્તતી’’તિ દસ્સેતિ. તતિયેન તમેવત્થં નિગમેતિ ‘‘એવં સબ્બથાપિ કમ્મનિબન્ધના સત્તા કમ્મેનેવ બદ્ધા હુત્વા પવત્તન્તિ, ન અઞ્ઞથા’’તિ. ચતુત્થેન તમેત્થં ઉપમાય વિભાવેતિ. યથા હિ રથસ્સ યાયતો આણિ નિબન્ધનં હોતિ, ન તાય અનિબદ્ધો યાતિ, એવં લોકસ્સ નિબ્બત્તતો ચ પવત્તતો ચ કમ્મં નિબન્ધનં, ન તેન અનિબદ્ધો નિબ્બત્તતિ ન પવત્તતિ.
Kammunā vattatīti gāthāya pana lokoti vā pajāti vā sattoti vā ekoyevattho, vacanamattabhedo. Purimapadena cettha ‘‘atthi brahmā mahābrahmā seṭṭho sajitā’’ti diṭṭhiyā paṭisedho veditabbo. Kammunā hi tāsu tāsu gatīsu vattati loko, tassa ko sajitāti. Dutiyapadena ‘‘evaṃ kammunā nibbattopi ca pavattepi atītapaccuppannabhedena kammunā vattati, sukhadukkhāni paccanubhonto hīnapaṇītādibhedañca āpajjanto pavattatī’’ti dasseti. Tatiyena tamevatthaṃ nigameti ‘‘evaṃ sabbathāpi kammanibandhanā sattā kammeneva baddhā hutvā pavattanti, na aññathā’’ti. Catutthena tametthaṃ upamāya vibhāveti. Yathā hi rathassa yāyato āṇi nibandhanaṃ hoti, na tāya anibaddho yāti, evaṃ lokassa nibbattato ca pavattato ca kammaṃ nibandhanaṃ, na tena anibaddho nibbattati na pavattati.
ઇદાનિ યસ્મા એવં કમ્મનિબન્ધનો લોકો, તસ્મા સેટ્ઠેન કમ્મુના સેટ્ઠભાવં દસ્સેન્તો તપેનાતિ ગાથાદ્વયમાહ. તત્થ તપેનાતિ ધુતઙ્ગતપેન. બ્રહ્મચરિયેનાતિ મેથુનવિરતિયા. સંયમેનાતિ સીલેન . દમેનાતિ ઇન્દ્રિયદમેન. એતેનાતિ એતેન સેટ્ઠેન પરિસુદ્ધેન બ્રહ્મભૂતેન કમ્મુના બ્રાહ્મણો હોતિ. કસ્મા? યસ્મા એતં બ્રાહ્મણમુત્તમં, યસ્મા એતં કમ્મં ઉત્તમો બ્રાહ્મણગુણોતિ વુત્તં હોતિ. ‘‘બ્રહ્માન’’ન્તિપિ પાઠો. અયં પનેત્થ વચનત્થો – બ્રહ્મં આનેતીતિ બ્રહ્માનં, બ્રાહ્મણભાવં આવહતીતિ વુત્તં હોતિ.
Idāni yasmā evaṃ kammanibandhano loko, tasmā seṭṭhena kammunā seṭṭhabhāvaṃ dassento tapenāti gāthādvayamāha. Tattha tapenāti dhutaṅgatapena. Brahmacariyenāti methunaviratiyā. Saṃyamenāti sīlena . Damenāti indriyadamena. Etenāti etena seṭṭhena parisuddhena brahmabhūtena kammunā brāhmaṇo hoti. Kasmā? Yasmā etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ, yasmā etaṃ kammaṃ uttamo brāhmaṇaguṇoti vuttaṃ hoti. ‘‘Brahmāna’’ntipi pāṭho. Ayaṃ panettha vacanattho – brahmaṃ ānetīti brahmānaṃ, brāhmaṇabhāvaṃ āvahatīti vuttaṃ hoti.
દુતિયગાથાય સન્તોતિ સન્તકિલેસો. બ્રહ્મા સક્કોતિ બ્રહ્મા ચ સક્કો ચ, યો એવરૂપો, સો ન કેવલં બ્રાહ્મણો, અથ ખો બ્રહ્મા ચ સક્કો ચ સો વિજાનતં પણ્ડિતાનં, એવં વાસેટ્ઠ, જાનાહીતિ વુત્તં હોતિ. સેસં સબ્બત્થ ઉત્તાનમેવાતિ.
Dutiyagāthāya santoti santakileso. Brahmā sakkoti brahmā ca sakko ca, yo evarūpo, so na kevalaṃ brāhmaṇo, atha kho brahmā ca sakko ca so vijānataṃ paṇḍitānaṃ, evaṃ vāseṭṭha, jānāhīti vuttaṃ hoti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
પપઞ્ચસૂદનિયા મજ્ઝિમનિકાયટ્ઠકથાય
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
વાસેટ્ઠસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૮. વાસેટ્ઠસુત્તં • 8. Vāseṭṭhasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૮. વાસેટ્ઠસુત્તવણ્ણના • 8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā