Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā

    [૩૯૪] ૯. વટ્ટકજાતકવણ્ણના

    [394] 9. Vaṭṭakajātakavaṇṇanā

    પણીતન્તિ ઇદં સત્થા જેતવને વિહરન્તો એકં લોલભિક્ખું આરબ્ભ કથેસિ. તઞ્હિ સત્થા ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં ભિક્ખુ લોલો’’તિ પુચ્છિત્વા ‘‘આમ, ભન્તે’’તિ વુત્તે ‘‘ન ખો ભિક્ખુ ઇદાનેવ લોલો, પુબ્બેપિ ત્વં લોલોયેવ, લોલતાય પન બારાણસિયં હત્થિગવાસ્સપુરિસકુણપેહિ અતિત્તો ‘ઇતો ઉત્તરિતરં લભિસ્સામી’તિ અરઞ્ઞં પવિટ્ઠોસી’’તિ વત્વા અતીતં આહરિ.

    Paṇītanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ lolabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu lolo’’ti pucchitvā ‘‘āma, bhante’’ti vutte ‘‘na kho bhikkhu idāneva lolo, pubbepi tvaṃ loloyeva, lolatāya pana bārāṇasiyaṃ hatthigavāssapurisakuṇapehi atitto ‘ito uttaritaraṃ labhissāmī’ti araññaṃ paviṭṭhosī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    અતીતે બારાણસિયં બ્રહ્મદત્તે રજ્જં કારેન્તે બોધિસત્તો વટ્ટકયોનિયં નિબ્બત્તિત્વા અરઞ્ઞે લૂખતિણબીજાહારો વસિ. તદા બારાણસિયં એકો લોલકાકો હત્થિકુણપાદીહિ અતિત્તો ‘‘ઇતો ઉત્તરિતરં લભિસ્સામી’’તિ અરઞ્ઞં પવિસિત્વા ફલાફલં ખાદન્તો બોધિસત્તં દિસ્વા ‘‘અયં વટ્ટકો અતિવિય થૂલસરીરો, મધુરં ગોચરં ખાદતિ મઞ્ઞે, એતસ્સ ગોચરં પુચ્છિત્વા તં ખાદિત્વા અહમ્પિ થૂલો ભવિસ્સામી’’તિ ચિન્તેત્વા બોધિસત્તસ્સ ઉપરિભાગે સાખાય નિલીયિત્વા બોધિસત્તં પુચ્છિ ‘‘ભો વટ્ટક, કિં નામ પણીતાહારં ભુઞ્જસિ, થૂલસરીરો અહોસી’’તિ? બોધિસત્તો તેન પુચ્છિતો તેન સદ્ધિં પટિસન્થારં કરોન્તો પઠમં ગાથમાહ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto vaṭṭakayoniyaṃ nibbattitvā araññe lūkhatiṇabījāhāro vasi. Tadā bārāṇasiyaṃ eko lolakāko hatthikuṇapādīhi atitto ‘‘ito uttaritaraṃ labhissāmī’’ti araññaṃ pavisitvā phalāphalaṃ khādanto bodhisattaṃ disvā ‘‘ayaṃ vaṭṭako ativiya thūlasarīro, madhuraṃ gocaraṃ khādati maññe, etassa gocaraṃ pucchitvā taṃ khāditvā ahampi thūlo bhavissāmī’’ti cintetvā bodhisattassa uparibhāge sākhāya nilīyitvā bodhisattaṃ pucchi ‘‘bho vaṭṭaka, kiṃ nāma paṇītāhāraṃ bhuñjasi, thūlasarīro ahosī’’ti? Bodhisatto tena pucchito tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ karonto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ૧૨૮.

    128.

    ‘‘પણીતં ભુઞ્જસે ભત્તં, સપ્પિતેલઞ્ચ માતુલ;

    ‘‘Paṇītaṃ bhuñjase bhattaṃ, sappitelañca mātula;

    અથ કેન નુ વણ્ણેન, કિસો ત્વમસિ વાયસા’’તિ.

    Atha kena nu vaṇṇena, kiso tvamasi vāyasā’’ti.

    તત્થ ભત્તન્તિ મનુસ્સાનં ભોજનનિયામેન પટિયાદિતભત્તં. માતુલાતિ તં પિયસમુદાચારેન આલપતિ. કિસોતિ અપ્પમંસલોહિતો.

    Tattha bhattanti manussānaṃ bhojananiyāmena paṭiyāditabhattaṃ. Mātulāti taṃ piyasamudācārena ālapati. Kisoti appamaṃsalohito.

    તસ્સ વચનં સુત્વા કાકો તિસ્સો ગાથા અભાસિ –

    Tassa vacanaṃ sutvā kāko tisso gāthā abhāsi –

    ૧૨૯.

    129.

    ‘‘અમિત્તમજ્ઝે વસતો, તેસુ આમિસમેસતો;

    ‘‘Amittamajjhe vasato, tesu āmisamesato;

    નિચ્ચં ઉબ્બિગ્ગહદયસ્સ, કુતો કાકસ્સ દળ્હિયં.

    Niccaṃ ubbiggahadayassa, kuto kākassa daḷhiyaṃ.

    ૧૩૦.

    130.

    ‘‘નિચ્ચં ઉબ્બેગિનો કાકા, ધઙ્કા પાપેન કમ્મુના;

    ‘‘Niccaṃ ubbegino kākā, dhaṅkā pāpena kammunā;

    લદ્ધો પિણ્ડો ન પીણેતિ, કિસો તેનસ્મિ વટ્ટક.

    Laddho piṇḍo na pīṇeti, kiso tenasmi vaṭṭaka.

    ૧૩૧.

    131.

    ‘‘લૂખાનિ તિણબીજાનિ, અપ્પસ્નેહાનિ ભુઞ્જસિ;

    ‘‘Lūkhāni tiṇabījāni, appasnehāni bhuñjasi;

    અથ કેન નુ વણ્ણેન, થૂલો ત્વમસિ વટ્ટકા’’તિ.

    Atha kena nu vaṇṇena, thūlo tvamasi vaṭṭakā’’ti.

    તત્થ દળ્હિયન્તિ એવરૂપસ્સ મય્હં કાકસ્સ કુતો દળ્હીભાવો, કુતો થૂલન્તિ અત્થો. ઉબ્બેગિનોતિ ઉબ્બેગવન્તો. ધઙ્કાતિ કાકાનમેવ નામં. પાપેન કમ્મુના લદ્ધોતિ કાકેન મનુસ્સસન્તકવિલુમ્પનસઙ્ખાતેન પાપેન કમ્મેન લદ્ધો પિણ્ડો. ન પીણેતીતિ ન તપ્પેતિ. તેનસ્મીતિ તેન કારણેનાહં કિસો અસ્મિ. અપ્પસ્નેહાનીતિ મન્દોજાનિ. ઇદં કાકો બોધિસત્તં ‘‘પણીતભોજનં ખાદતી’’તિ સઞ્ઞી હુત્વાપિ વટ્ટકાનં ગહિતગોચરં પુચ્છન્તો આહ.

    Tattha daḷhiyanti evarūpassa mayhaṃ kākassa kuto daḷhībhāvo, kuto thūlanti attho. Ubbeginoti ubbegavanto. Dhaṅkāti kākānameva nāmaṃ. Pāpena kammunā laddhoti kākena manussasantakavilumpanasaṅkhātena pāpena kammena laddho piṇḍo. Na pīṇetīti na tappeti. Tenasmīti tena kāraṇenāhaṃ kiso asmi. Appasnehānīti mandojāni. Idaṃ kāko bodhisattaṃ ‘‘paṇītabhojanaṃ khādatī’’ti saññī hutvāpi vaṭṭakānaṃ gahitagocaraṃ pucchanto āha.

    તં સુત્વા બોધિસત્તો અત્તનો થૂલભાવકારણં કથેન્તો ઇમા ગાથા અભાસિ –

    Taṃ sutvā bodhisatto attano thūlabhāvakāraṇaṃ kathento imā gāthā abhāsi –

    ૧૩૨.

    132.

    ‘‘અપ્પિચ્છા અપ્પચિન્તાય, અદૂરગમનેન ચ;

    ‘‘Appicchā appacintāya, adūragamanena ca;

    લદ્ધાલદ્ધેન યાપેન્તો, થૂલો તેનસ્મિ વાયસ.

    Laddhāladdhena yāpento, thūlo tenasmi vāyasa.

    ૧૩૩.

    133.

    ‘‘અપ્પિચ્છસ્સ હિ પોસસ્સ, અપ્પચિન્તસુખસ્સ ચ;

    ‘‘Appicchassa hi posassa, appacintasukhassa ca;

    સુસઙ્ગહિતમાનસ્સ, વુત્તી સુસમુદાનયા’’તિ.

    Susaṅgahitamānassa, vuttī susamudānayā’’ti.

    તત્થ અપ્પિચ્છાતિ આહારેસુ અપ્પિચ્છતાય નિત્તણ્હતાય, કેવલં સરીરયાપનવસેનેવ આહારાહરણતાયાતિ અત્થો. અપ્પચિન્તાયાતિ ‘‘અજ્જ કહં આહારં લભિસ્સામિ, સ્વે કહ’’ન્તિ એવં આહારચિન્તાય અભાવેન. અદૂરગમનેન ચાતિ ‘‘અસુકસ્મિં નામ ઠાને મધુરં લભિસ્સામી’’તિ ચિન્તેત્વા અવિદૂરગમનેન ચ. લદ્ધાલદ્ધેનાતિ લૂખં વા હોતુ પણીતં વા, યં લદ્ધં, તેનેવ. થૂલો તેનસ્મીતિ તેન ચતુબ્બિધેન કારણેન થૂલો અસ્મિ. વાયસાતિ કાકં આલપતિ. અપ્પચિન્તસુખસ્સાતિ આહારચિન્તારહિતાનં અપ્પચિન્તાનમરિયાનં સુખં અસ્સત્થીતિ અપ્પચિન્તસુખો, તસ્સ તાદિસેન સુખેન સમન્નાગતસ્સ. સુસઙ્ગહિતમાનસ્સાતિ ‘‘એત્તકં ભુઞ્જિત્વા જીરાપેતું સક્ખિસ્સામી’’તિ એવં સુટ્ઠુ સઙ્ગહિતાહારમાનસ્સ. વુત્તી સુસમુદાનયાતિ એવરૂપસ્સ પુગ્ગલસ્સ જીવિતવુત્તિ સુખેન સક્કા સમુદાનેતું સુસમુદાનયા સુનિબ્બત્તિયા.

    Tattha appicchāti āhāresu appicchatāya nittaṇhatāya, kevalaṃ sarīrayāpanavaseneva āhārāharaṇatāyāti attho. Appacintāyāti ‘‘ajja kahaṃ āhāraṃ labhissāmi, sve kaha’’nti evaṃ āhāracintāya abhāvena. Adūragamanena cāti ‘‘asukasmiṃ nāma ṭhāne madhuraṃ labhissāmī’’ti cintetvā avidūragamanena ca. Laddhāladdhenāti lūkhaṃ vā hotu paṇītaṃ vā, yaṃ laddhaṃ, teneva. Thūlo tenasmīti tena catubbidhena kāraṇena thūlo asmi. Vāyasāti kākaṃ ālapati. Appacintasukhassāti āhāracintārahitānaṃ appacintānamariyānaṃ sukhaṃ assatthīti appacintasukho, tassa tādisena sukhena samannāgatassa. Susaṅgahitamānassāti ‘‘ettakaṃ bhuñjitvā jīrāpetuṃ sakkhissāmī’’ti evaṃ suṭṭhu saṅgahitāhāramānassa. Vuttī susamudānayāti evarūpassa puggalassa jīvitavutti sukhena sakkā samudānetuṃ susamudānayā sunibbattiyā.

    સત્થા ઇમં ધમ્મદેસનં આહરિત્વા સચ્ચાનિ પકાસેત્વા જાતકં સમોધાનેસિ, સચ્ચપરિયોસાને લોલભિક્ખુ સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિ.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne lolabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi.

    તદા કાકો લોલભિક્ખુ અહોસિ, વટ્ટકો પન અહમેવ અહોસિન્તિ.

    Tadā kāko lolabhikkhu ahosi, vaṭṭako pana ahameva ahosinti.

    વટ્ટકજાતકવણ્ણના નવમા.

    Vaṭṭakajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi / ૩૯૪. વટ્ટકજાતકં • 394. Vaṭṭakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact