Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / નેત્તિપ્પકરણ-ટીકા • Nettippakaraṇa-ṭīkā

    ૧૦. વેવચનહારવિભઙ્ગવણ્ણના

    10. Vevacanahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ૩૭. અઞ્ઞમઞ્ઞેહીતિ અઞ્ઞેહિ અઞ્ઞેહિ. આયતિન્તિ પચ્ચવેક્ખણકાલે. કથઞ્ચીતિ યેન કેનચિ પકારેન, પઠમં વુત્તેન પરિયાયેન અપ્પટિવિજ્ઝન્તો અપરેન પરિયાયેન પટિવિજ્ઝેય્યાતિ અધિપ્પાયો. પરિયાયવચનં નિદ્દિસતીતિ સમ્બન્ધો. એવં સબ્બત્થ. તસ્મિં ખણેતિ પરિયાયવચનસ્સ વુત્તક્ખણે. વિક્ખિત્તચિત્તાનન્તિ આરમ્મણન્તરેહિ વિવિધખિત્તચિત્તાનં . અઞ્ઞવિહિતાનન્તિ અઞ્ઞં ચિન્તેન્તાનં. કસ્મા પન અઞ્ઞેન પરિયાયેન તદત્થાવબોધનં, નનુ તેન વુત્તે દળ્હીકરણં હોતીતિ ચોદનં સન્ધાયાહ ‘‘તેનેવા’’તિઆદિ. તત્થ તદઞ્ઞેસન્તિ તેહિ વિક્ખિત્તચિત્તાદીહિ અઞ્ઞેસં, યેહિ પઠમં વચનં સમ્મદેવ ગહિતં. તત્થાતિ વુત્તવચનેનેવ પુનપ્પુનં વચને. અધિગતઅન્વત્થતાય પુનરુત્તિ પરિવજ્જનત્થં વિસેસનભાવેન તાહિ તાહિ સઞ્ઞાહિપિ અયમ્પિ સદ્દો ઇમસ્સત્થસ્સ વાચકો, અયમ્પિ સદ્દો ઇમસ્સત્થસ્સ વાચકોતિ પઞ્ઞાપનેહિ. દેસેતબ્બસ્સ તસ્સ તસ્સ અત્થસ્સ અત્તનો ચિત્તે ઉપનિબન્ધનં ઠપનં. તત્થાતિ ધમ્મનિરુત્તિપટિસમ્ભિદાયં. બીજાવાપનં હેતુસમ્પાદનં.

    37.Aññamaññehīti aññehi aññehi. Āyatinti paccavekkhaṇakāle. Kathañcīti yena kenaci pakārena, paṭhamaṃ vuttena pariyāyena appaṭivijjhanto aparena pariyāyena paṭivijjheyyāti adhippāyo. Pariyāyavacanaṃ niddisatīti sambandho. Evaṃ sabbattha. Tasmiṃ khaṇeti pariyāyavacanassa vuttakkhaṇe. Vikkhittacittānanti ārammaṇantarehi vividhakhittacittānaṃ . Aññavihitānanti aññaṃ cintentānaṃ. Kasmā pana aññena pariyāyena tadatthāvabodhanaṃ, nanu tena vutte daḷhīkaraṇaṃ hotīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tenevā’’tiādi. Tattha tadaññesanti tehi vikkhittacittādīhi aññesaṃ, yehi paṭhamaṃ vacanaṃ sammadeva gahitaṃ. Tatthāti vuttavacaneneva punappunaṃ vacane. Adhigataanvatthatāya punarutti parivajjanatthaṃ visesanabhāvena tāhi tāhi saññāhipi ayampi saddo imassatthassa vācako, ayampi saddo imassatthassa vācakoti paññāpanehi. Desetabbassa tassa tassa atthassa attano citte upanibandhanaṃ ṭhapanaṃ. Tatthāti dhammaniruttipaṭisambhidāyaṃ. Bījāvāpanaṃ hetusampādanaṃ.

    એવં ભગવતો પરિયાયદેસનાયં અનેકાનિ પયોજનાનિ વત્વા ઇદાનિ અત્તનો સમ્માસમ્બુદ્ધતાય એવં તથાગતા બુદ્ધલીલાય અનેકેહિ પરિયાયેહિ ધમ્મં દેસેન્તીતિ દસ્સેન્તો ‘‘કિં બહુના’’તિઆદિમાહ.

    Evaṃ bhagavato pariyāyadesanāyaṃ anekāni payojanāni vatvā idāni attano sammāsambuddhatāya evaṃ tathāgatā buddhalīlāya anekehi pariyāyehi dhammaṃ desentīti dassento ‘‘kiṃ bahunā’’tiādimāha.

    પાળિયં ‘‘પિહા નામ યા વત્તમાનસ્સ અત્થસ્સ પત્થના’’તિ પચ્ચુપ્પન્નવિસયતં દસ્સેત્વા પુન અનાગતવિસયતં દસ્સેતું ‘‘સેય્યતરં વા’’તિઆદિ વુત્તન્તિ ‘‘અનાગતપચ્ચુપ્પન્નત્થવિસયા તણ્હા પિહા’’તિ આહ.

    Pāḷiyaṃ ‘‘pihā nāma yā vattamānassa atthassa patthanā’’ti paccuppannavisayataṃ dassetvā puna anāgatavisayataṃ dassetuṃ ‘‘seyyataraṃ vā’’tiādi vuttanti ‘‘anāgatapaccuppannatthavisayā taṇhā pihā’’ti āha.

    અત્થનિપ્ફત્તિપટિપાલનાતિ ઇમસ્મિં વા પદે પિહાય એવત્થવસેન અનાગતપચ્ચુપ્પન્નત્થવિસયભાવદીપનતો.

    Atthanipphattipaṭipālanāti imasmiṃ vā pade pihāya evatthavasena anāgatapaccuppannatthavisayabhāvadīpanato.

    ધમ્મારમ્મણેનેવ સઙ્ગહિતા ‘‘ધમ્મારમ્મણ’’ન્ત્વેવ ગહણં ગતા. ચતુવીસતિ પદાનીતિ એત્થ ગેહસિતદોમનસ્સૂપવિચારાદીનં ચતુન્નં છક્કાનં વસેન ચતુવીસ કોટ્ઠાસા.

    Dhammārammaṇeneva saṅgahitā ‘‘dhammārammaṇa’’ntveva gahaṇaṃ gatā. Catuvīsati padānīti ettha gehasitadomanassūpavicārādīnaṃ catunnaṃ chakkānaṃ vasena catuvīsa koṭṭhāsā.

    ૩૮. સાયેવ પત્થનાકારેન ધમ્મનન્દીતિઆદિમાહાતિ એત્થ અયમત્થો – સા એવ પત્થનાકારેન પવત્તિયા આસાદિપરિયાયેન વુત્તા તણ્હા રૂપાદિધમ્મેસુ નન્દનટ્ઠેન ધમ્મનન્દી. તેસં એવ પિયાયનટ્ઠેન ધમ્મપેમં. ગિલિત્વા પરિનિટ્ઠપેત્વા ઠાનતો ધમ્મજ્ઝોસાનન્તિ.

    38.Sāyeva patthanākārena dhammanandītiādimāhāti ettha ayamattho – sā eva patthanākārena pavattiyā āsādipariyāyena vuttā taṇhā rūpādidhammesu nandanaṭṭhena dhammanandī. Tesaṃ eva piyāyanaṭṭhena dhammapemaṃ. Gilitvā pariniṭṭhapetvā ṭhānato dhammajjhosānanti.

    ઇમિનાપીતિ ન કેવલં ‘‘પઞ્ઞા પજાનના’’તિઆદિઆવેણિકપરિયાયેનેવ વેવચનં વત્તબ્બં, અથ ખો ઇમિના આધિપતેય્યાદિસાધારણપરિયાયેનપિ વેવચનં વત્તબ્બન્તિ અત્થો. ઇમિનાવ નયેનાતિ એતેન પરિયાયવચનેન . ન હિ દેસનત્થસાધનં ‘‘ઇતિપિ સો ભગવા’’તિઆદિપાળિનયદસ્સનન્તિ દસ્સેતિ. બલનિપ્ફત્તિગતોતિઆદીસુ દસસુ તથાગતબલેસુ નિપ્ફત્તિં પારિપૂરિં ગતો. સમ્બોધિપહાનન્તરાયદેસના વિસેસચોદનાસુ વિસારદભાવસઙ્ખાતાનિ ચત્તારિ ઞાણાનિ પત્તો અધિગતોતિ વેસારજ્જપ્પત્તો.

    Imināpīti na kevalaṃ ‘‘paññā pajānanā’’tiādiāveṇikapariyāyeneva vevacanaṃ vattabbaṃ, atha kho iminā ādhipateyyādisādhāraṇapariyāyenapi vevacanaṃ vattabbanti attho. Imināva nayenāti etena pariyāyavacanena . Na hi desanatthasādhanaṃ ‘‘itipi so bhagavā’’tiādipāḷinayadassananti dasseti. Balanipphattigatotiādīsu dasasu tathāgatabalesu nipphattiṃ pāripūriṃ gato. Sambodhipahānantarāyadesanā visesacodanāsu visāradabhāvasaṅkhātāni cattāri ñāṇāni patto adhigatoti vesārajjappatto.

    લોભજ્ઝાસયાદિઅજ્ઝાસયં વિસેસેન અતિવત્તોતિ અજ્ઝાસયવીતિવત્તો. અતીતહેતુસઙ્ખેપાદિસઙ્ખેપવિરહિતતાય અસઙ્ખેપસઙ્ખાતં નિબ્બાનં, અકુપ્પધમ્મતાય ગુણેહિ વા અસઙ્ખેપં અસઙ્ખ્યેય્યં ગતો ઉપગતોતિ અસઙ્ખેપગતો. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ. ઉદ્ધેય્યન્તિ ઉદ્ધરિતબ્બં.

    Lobhajjhāsayādiajjhāsayaṃ visesena ativattoti ajjhāsayavītivatto. Atītahetusaṅkhepādisaṅkhepavirahitatāya asaṅkhepasaṅkhātaṃ nibbānaṃ, akuppadhammatāya guṇehi vā asaṅkhepaṃ asaṅkhyeyyaṃ gato upagatoti asaṅkhepagato. Sesaṃ suviññeyyameva. Uddheyyanti uddharitabbaṃ.

    ધમ્માનુસ્સતિયં એવં અત્થો દટ્ઠબ્બોતિ સમ્બન્ધો. સંસારદુક્ખતો પાતિ, સન્તેન સુખેન રમેતિ ચાતિ વા પારં.

    Dhammānussatiyaṃ evaṃ attho daṭṭhabboti sambandho. Saṃsāradukkhato pāti, santena sukhena rameti cāti vā pāraṃ.

    અભૂતપુબ્બત્તાતિ અનુપ્પન્નપુબ્બત્તા, તેનસ્સ નિચ્ચતંવ વિભાવેતિ કેનચિ દેવતોપસગ્ગાદિના અનુપસજ્જનીયત્તા અનુપસટ્ઠત્તા.

    Abhūtapubbattāti anuppannapubbattā, tenassa niccataṃva vibhāveti kenaci devatopasaggādinā anupasajjanīyattā anupasaṭṭhattā.

    ‘‘દુપ્પસ્સ’’ન્તિપિ પાળિ, દુરધિગમન્તિ અત્થો. ગુણસોભાસુરભિભાવેનાતિ ગુણેહિ સોભાય, સુગન્ધિભાવેન ચ.

    ‘‘Duppassa’’ntipi pāḷi, duradhigamanti attho. Guṇasobhāsurabhibhāvenāti guṇehi sobhāya, sugandhibhāvena ca.

    યથા અક્ખણવેધી પુગ્ગલો સિપ્પનિપ્ફત્તિયા રત્તન્ધકારતિમિસાય અચિરક્ખણાલોકેન અતિસુખુમમ્પિ દૂરગતં લક્ખં વિજ્ઝતિ, એવં અરિયસાવકો સીલસમ્પત્તિયા અતિસુખુમં નિબ્બાનં ચતુસચ્ચધમ્મં એકપટિવેધેનેવ પટિવિજ્ઝતીતિ આહ ‘‘સિપ્પઞ્ચ સીલં અક્ખણવેધિતાયા’’તિ. લોકિકન્તિ નિદસ્સનમત્તં દટ્ઠબ્બં લોકુત્તરધમ્મઓલોકનસ્સાપિ અધિટ્ઠાનભાવતો.

    Yathā akkhaṇavedhī puggalo sippanipphattiyā rattandhakāratimisāya acirakkhaṇālokena atisukhumampi dūragataṃ lakkhaṃ vijjhati, evaṃ ariyasāvako sīlasampattiyā atisukhumaṃ nibbānaṃ catusaccadhammaṃ ekapaṭivedheneva paṭivijjhatīti āha ‘‘sippañca sīlaṃ akkhaṇavedhitāyā’’ti. Lokikanti nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ lokuttaradhammaolokanassāpi adhiṭṭhānabhāvato.

    વેવચનહારવિભઙ્ગવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Vevacanahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / નેત્તિપ્પકરણપાળિ • Nettippakaraṇapāḷi / ૧૦. વેવચનહારવિભઙ્ગો • 10. Vevacanahāravibhaṅgo

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / નેત્તિપ્પકરણ-અટ્ઠકથા • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ૧૦. વેવચનહારવિભઙ્ગવણ્ણના • 10. Vevacanahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ખુદ્દકનિકાય (ટીકા) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / નેત્તિવિભાવિની • Nettivibhāvinī / ૧૦. વેવચનહારવિભઙ્ગવિભાવના • 10. Vevacanahāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact