Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ૧૦. વિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના

    10. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā

    ૮૩૨. દસમે કોસજ્જસહગતોતિ ઇધ ભિક્ખુ છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિકરોન્તો નિસીદતિ. અથસ્સ ચિત્તે લીનાકારો ઓક્કમતિ, સો ‘‘લીનાકારો મે ઓક્કન્તો’’તિ ઞત્વા અપાયભયેન ચિત્તં તજ્જેત્વા પુન છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતિ. અથસ્સ પુન લીનાકારો ઓક્કમતિ. સો પુન અપાયભયેન ચિત્તં તજ્જેત્વા છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતીતિ એવમસ્સ કોસજ્જેન વોકિણ્ણત્તા છન્દો કોસજ્જસહગતો નામ હોતિ. કોસજ્જસમ્પયુત્તોતિ તસ્સેવ વેવચનં.

    832. Dasame kosajjasahagatoti idha bhikkhu chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasikaronto nisīdati. Athassa citte līnākāro okkamati, so ‘‘līnākāro me okkanto’’ti ñatvā apāyabhayena cittaṃ tajjetvā puna chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karoti. Athassa puna līnākāro okkamati. So puna apāyabhayena cittaṃ tajjetvā chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karotīti evamassa kosajjena vokiṇṇattā chando kosajjasahagato nāma hoti. Kosajjasampayuttoti tasseva vevacanaṃ.

    ઉદ્ધચ્ચસહગતોતિ ઇધ ભિક્ખુ છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિકરોન્તો નિસીદતિ. અથસ્સ ચિત્તં ઉદ્ધચ્ચે પતતિ. સો બુદ્ધધમ્મસઙ્ઘગુણે આવજ્જેત્વા ચિત્તં હાસેત્વા તોસેત્વા કમ્મનિયં કત્વા પુન છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતિ. અથસ્સ પુન ચિત્તં ઉદ્ધચ્ચે પતતિ. સો પુન બુદ્ધધમ્મસઙ્ઘગુણે આવજ્જેત્વા ચિત્તં હાસેત્વા તોસેત્વા કમ્મનિયં કત્વા છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતીતિ એવમસ્સ ઉદ્ધચ્ચેન વોકિણ્ણત્તા છન્દો ઉદ્ધચ્ચસહગતો નામ હોતિ.

    Uddhaccasahagatoti idha bhikkhu chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasikaronto nisīdati. Athassa cittaṃ uddhacce patati. So buddhadhammasaṅghaguṇe āvajjetvā cittaṃ hāsetvā tosetvā kammaniyaṃ katvā puna chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karoti. Athassa puna cittaṃ uddhacce patati. So puna buddhadhammasaṅghaguṇe āvajjetvā cittaṃ hāsetvā tosetvā kammaniyaṃ katvā chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karotīti evamassa uddhaccena vokiṇṇattā chando uddhaccasahagato nāma hoti.

    થિનમિદ્ધસહગતોતિ ઇધ ભિક્ખુ છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિકરોન્તો નિસીદતિ. અથસ્સ થિનમિદ્ધં ઉપ્પજ્જતિ. સો ‘‘ઉપ્પન્નં મે થિનમિદ્ધ’’ન્તિ ઞત્વા ઉદકેન મુખં પુઞ્છિત્વા, કણ્ણે આકડ્ઢિત્વા પગુણં ધમ્મં સજ્ઝાયિત્વા દિવા ગહિતં વા આલોકસઞ્ઞં મનસિકરિત્વા થિનમિદ્ધં વિનોદેત્વા પુન છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતિ. અથસ્સ પુન થિનમિદ્ધં ઉપ્પજ્જતિ. સો વુત્તનયેનેવ પુન થિનમિદ્ધં વિનોદેત્વા છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતીતિ એવમસ્સ થિનમિદ્ધેન વોકિણ્ણત્તા છન્દો થિનમિદ્ધસહગતો નામ હોતિ.

    Thinamiddhasahagatoti idha bhikkhu chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasikaronto nisīdati. Athassa thinamiddhaṃ uppajjati. So ‘‘uppannaṃ me thinamiddha’’nti ñatvā udakena mukhaṃ puñchitvā, kaṇṇe ākaḍḍhitvā paguṇaṃ dhammaṃ sajjhāyitvā divā gahitaṃ vā ālokasaññaṃ manasikaritvā thinamiddhaṃ vinodetvā puna chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karoti. Athassa puna thinamiddhaṃ uppajjati. So vuttanayeneva puna thinamiddhaṃ vinodetvā chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karotīti evamassa thinamiddhena vokiṇṇattā chando thinamiddhasahagato nāma hoti.

    અનુવિક્ખિત્તોતિ ઇધ ભિક્ખુ છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિકરોન્તો નિસીદતિ. અથસ્સ કામગુણારમ્મણે ચિત્તં વિક્ખિપતિ. સો ‘‘બહિદ્ધા વિક્ખિત્તં મે ચિત્ત’’ન્તિ ઞત્વા અનમતગ્ગ (સં॰ નિ॰ ૨.૧૨૪-૧૨૫) દેવદૂત- (મ॰ નિ॰ ૩.૨૬૧) ચેલોપમ (સં॰ નિ॰ ૫.૧૧૦૪) અનાગતભયસુત્તાદીનિ (અ॰ નિ॰ ૫.૭૭) આવજ્જેન્તો સુત્તદણ્ડેન ચિત્તં તજ્જેત્વા કમ્મનિયં કત્વા પુન છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતિ. અથસ્સ પુન ચિત્તં વિક્ખિપતિ. સો પુન સુત્તદણ્ડેન ચિત્તં કમ્મનિયં કત્વા છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતીતિ એવમસ્સ કામવિતક્કવોકિણ્ણત્તા છન્દો બહિદ્ધા પઞ્ચ કામગુણે આરબ્ભ અનુવિક્ખિત્તો અનુવિસટો હોતિ.

    Anuvikkhittoti idha bhikkhu chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasikaronto nisīdati. Athassa kāmaguṇārammaṇe cittaṃ vikkhipati. So ‘‘bahiddhā vikkhittaṃ me citta’’nti ñatvā anamatagga (saṃ. ni. 2.124-125) devadūta- (ma. ni. 3.261) celopama (saṃ. ni. 5.1104) anāgatabhayasuttādīni (a. ni. 5.77) āvajjento suttadaṇḍena cittaṃ tajjetvā kammaniyaṃ katvā puna chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karoti. Athassa puna cittaṃ vikkhipati. So puna suttadaṇḍena cittaṃ kammaniyaṃ katvā chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karotīti evamassa kāmavitakkavokiṇṇattā chando bahiddhā pañca kāmaguṇe ārabbha anuvikkhitto anuvisaṭo hoti.

    યથા પુરે તથા પચ્છાતિ કમ્મટ્ઠાનવસેનપિ દેસનાવસેનપિ પુરિમપચ્છિમતા વેદિતબ્બા. કથં? કમ્મટ્ઠાને તાવ કમ્મટ્ઠાનસ્સ અભિનિવેસો પુરે નામ, અરહત્તં પચ્છા નામ. તત્થ યો ભિક્ખુ મૂલકમ્મટ્ઠાને અભિનિવિસિત્વા અતિલીનાદીસુ ચતૂસુ ઠાનેસુ ચિત્તસ્સ ઓક્કમનં પટિસેધેત્વા, દુટ્ઠગોણે યોજેત્વા સારેન્તો વિય ચતુરસ્સઘટિકં ઓતારેન્તો વિય ચતુન્નં ઠાનાનં એકટ્ઠાનેપિ અસજ્જન્તો સઙ્ખારે સમ્મસિત્વા અરહત્તં પાપુણાતિ. અયમ્પિ યથા પુરે તથા પચ્છા વિહરતિ નામ. અયં કમ્મટ્ઠાનવસેન પુરિમપચ્છિમતા. દેસનાવસેન પન કેસા પુરે નામ, મત્થલુઙ્ગં પચ્છા નામ. તત્થ યો ભિક્ખુ કેસેસુ અભિનિવિસિત્વા વણ્ણસણ્ઠાનાદિવસેન કેસાદયો પરિગ્ગણ્હન્તો ચતૂસુ ઠાનેસુ અસજ્જન્તો યાવ મત્થલુઙ્ગા ભાવનં પાપેતિ, અયમ્પિ યથા પુરે તથા પચ્છા વિહરતિ નામ. એવં દેસનાવસેન પુરિમપચ્છિમતા વેદિતબ્બા. યથા પચ્છા તથા પુરેતિ ઇદં પુરિમસ્સેવ વેવચનં.

    Yathā pure tathā pacchāti kammaṭṭhānavasenapi desanāvasenapi purimapacchimatā veditabbā. Kathaṃ? Kammaṭṭhāne tāva kammaṭṭhānassa abhiniveso pure nāma, arahattaṃ pacchā nāma. Tattha yo bhikkhu mūlakammaṭṭhāne abhinivisitvā atilīnādīsu catūsu ṭhānesu cittassa okkamanaṃ paṭisedhetvā, duṭṭhagoṇe yojetvā sārento viya caturassaghaṭikaṃ otārento viya catunnaṃ ṭhānānaṃ ekaṭṭhānepi asajjanto saṅkhāre sammasitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Ayampi yathā pure tathā pacchā viharati nāma. Ayaṃ kammaṭṭhānavasena purimapacchimatā. Desanāvasena pana kesā pure nāma, matthaluṅgaṃ pacchā nāma. Tattha yo bhikkhu kesesu abhinivisitvā vaṇṇasaṇṭhānādivasena kesādayo pariggaṇhanto catūsu ṭhānesu asajjanto yāva matthaluṅgā bhāvanaṃ pāpeti, ayampi yathā pure tathā pacchā viharati nāma. Evaṃ desanāvasena purimapacchimatā veditabbā. Yathā pacchā tathā pureti idaṃ purimasseva vevacanaṃ.

    યથા અધો તથા ઉદ્ધન્તિ ઇદં સરીરવસેન વેદિતબ્બં. તેનેવાહ ‘‘ઉદ્ધં પાદતલા અધો કેસમત્થકા’’તિ. તત્થ યો ભિક્ખુ પાદતલતો પટ્ઠાય યાવ કેસમત્થકા દ્વત્તિંસાકારવસેન વા પાદઙ્ગુલિઅગ્ગપબ્બટ્ઠિતો યાવ સીસકટાહં, સીસકટાહતો યાવ પાદઙ્ગુલીનં અગ્ગપબ્બટ્ઠીનિ , તાવ અટ્ઠિવસેન વા ભાવનં પાપેતિ ચતૂસુ ઠાનેસુ એકટ્ઠાનેપિ અસજ્જન્તો. અયં યથા ઉદ્ધં તથા અધો, યથા અધો તથા ઉદ્ધં વિહરતિ નામ.

    Yathā adho tathā uddhanti idaṃ sarīravasena veditabbaṃ. Tenevāha ‘‘uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā’’ti. Tattha yo bhikkhu pādatalato paṭṭhāya yāva kesamatthakā dvattiṃsākāravasena vā pādaṅguliaggapabbaṭṭhito yāva sīsakaṭāhaṃ, sīsakaṭāhato yāva pādaṅgulīnaṃ aggapabbaṭṭhīni , tāva aṭṭhivasena vā bhāvanaṃ pāpeti catūsu ṭhānesu ekaṭṭhānepi asajjanto. Ayaṃ yathā uddhaṃ tathā adho, yathā adho tathā uddhaṃ viharati nāma.

    યેહિ આકારેહીતિ યેહિ કોટ્ઠાસેહિ. યેહિ લિઙ્ગેહીતિ યેહિ સણ્ઠાનેહિ. યેહિ નિમિત્તેહીતિ યેહિ ઉપટ્ઠાનેહિ. આલોકસઞ્ઞા સુગ્ગહિતા હોતીતિ યો ભિક્ખુ અઙ્ગણે નિસીદિત્વા આલોકસઞ્ઞં મનસિ કરોતિ, કાલેન નિમીલેતિ, કાલેન ઉમ્મીલેતિ. અથસ્સ યદા નિમીલેન્તસ્સાપિ ઉમ્મીલેત્વા ઓલોકેન્તસ્સ વિય એકસદિસમેવ ઉપટ્ઠાતિ, તદા આલોકસઞ્ઞા જાતા નામ હોતિ. ‘‘દિવાસઞ્ઞા’’તિપિ તસ્સેવ નામં. સા ચ પન રત્તિં ઉપ્પજ્જમાના સુગ્ગહિતા નામ હોતિ. સ્વાધિટ્ઠિતાતિપિ તસ્સેવ વેવચનં. સુટ્ઠુ અધિટ્ઠિતા સુટ્ઠુ ઠપિતા સ્વાધિટ્ઠિતા નામ વુચ્ચતિ. સા અત્થતો સુગ્ગહિતાયેવ. યો વા આલોકેન થિનમિદ્ધં વિનોદેત્વા છન્દં ઉપ્પાદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતિ, તસ્સ દિવાપિ આલોકસઞ્ઞા સુગ્ગહિતા સ્વાધિટ્ઠિતા નામ. રત્તિ વા હોતુ દિવા વા યેન આલોકેન થિનમિદ્ધં વિનોદેત્વા કમ્મટ્ઠાનં મનસિ કરોતિ, તસ્મિં થિનમિદ્ધવિનોદને આલોકે ઉપ્પન્ના સઞ્ઞા સુગ્ગહિતાયેવ નામ. વીરિયાદીસુપિ એસેવ નયો. ઇમસ્મિં સુત્તે છન્નં અભિઞ્ઞાનં પાદકિદ્ધિ કથિતા.

    Yehi ākārehīti yehi koṭṭhāsehi. Yehi liṅgehīti yehi saṇṭhānehi. Yehi nimittehīti yehi upaṭṭhānehi. Ālokasaññā suggahitā hotīti yo bhikkhu aṅgaṇe nisīditvā ālokasaññaṃ manasi karoti, kālena nimīleti, kālena ummīleti. Athassa yadā nimīlentassāpi ummīletvā olokentassa viya ekasadisameva upaṭṭhāti, tadā ālokasaññā jātā nāma hoti. ‘‘Divāsaññā’’tipi tasseva nāmaṃ. Sā ca pana rattiṃ uppajjamānā suggahitā nāma hoti. Svādhiṭṭhitātipi tasseva vevacanaṃ. Suṭṭhu adhiṭṭhitā suṭṭhu ṭhapitā svādhiṭṭhitā nāma vuccati. Sā atthato suggahitāyeva. Yo vā ālokena thinamiddhaṃ vinodetvā chandaṃ uppādetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karoti, tassa divāpi ālokasaññā suggahitā svādhiṭṭhitā nāma. Ratti vā hotu divā vā yena ālokena thinamiddhaṃ vinodetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karoti, tasmiṃ thinamiddhavinodane āloke uppannā saññā suggahitāyeva nāma. Vīriyādīsupi eseva nayo. Imasmiṃ sutte channaṃ abhiññānaṃ pādakiddhi kathitā.

    પાસાદકમ્પનવગ્ગો દુતિયો.

    Pāsādakampanavaggo dutiyo.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૧૦. વિભઙ્ગસુત્તં • 10. Vibhaṅgasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ૧૦. વિભઙ્ગસુત્તવણ્ણના • 10. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact