Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / થેરગાથા-અટ્ઠકથા • Theragāthā-aṭṭhakathā |
૧૬. વિમલત્થેરગાથાવણ્ણના
16. Vimalattheragāthāvaṇṇanā
પાપમિત્તેતિ આયસ્મતો વિમલત્થેરસ્સ ગાથા. કા ઉપ્પત્તિ? અયમ્પિ પુરિમબુદ્ધેસુ કતાધિકારો તત્થ તત્થ ભવે વિવટ્ટૂપનિસ્સયં પુઞ્ઞં ઉપચિનન્તો પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો કાલે કુલગેહે નિબ્બત્તિત્વા વિઞ્ઞુતં પત્તો સત્થરિ પરિનિબ્બુતે સાધુકીળનદિવસેસુ વીતિવત્તેસુ સત્થુ સરીરં ગહેત્વા ઉપાસકેસુ ઝાપનટ્ઠાનં ગચ્છન્તેસુ સત્થુ ગુણે આવજ્જિત્વા પસન્નમાનસો સુમનપુપ્ફેહિ પૂજમકાસિ. સો તેન પુઞ્ઞકમ્મેન દેવમનુસ્સેસુ સંસરન્તો ઇમસ્મિં બુદ્ધુપ્પાદે બારાણસિયં બ્રાહ્મણકુલે નિબ્બત્તિત્વા વિમલોતિ લદ્ધનામો વયપ્પત્તો સોમમિત્તત્થેરં નિસ્સાય સાસને પબ્બજિત્વા તેનેવ ઉસ્સાહિતો વિપસ્સનં પટ્ઠપેત્વા નચિરસ્સેવ અરહત્તં પાપુણિ. તેન વુત્તં અપદાને (અપ॰ થેર ૨.૪૬.૫૮-૬૨) –
Pāpamitteti āyasmato vimalattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute sādhukīḷanadivasesu vītivattesu satthu sarīraṃ gahetvā upāsakesu jhāpanaṭṭhānaṃ gacchantesu satthu guṇe āvajjitvā pasannamānaso sumanapupphehi pūjamakāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde bārāṇasiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā vimaloti laddhanāmo vayappatto somamittattheraṃ nissāya sāsane pabbajitvā teneva ussāhito vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.58-62) –
‘‘નીહરન્તે સરીરમ્હિ, વજ્જમાનાસુ ભેરિસુ;
‘‘Nīharante sarīramhi, vajjamānāsu bherisu;
પસન્નચિત્તો સુમનો, પટ્ટિપુપ્ફમપૂજયિં.
Pasannacitto sumano, paṭṭipupphamapūjayiṃ.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, દેહપૂજાયિદં ફલં.
Duggatiṃ nābhijānāmi, dehapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે॰… કતં બુદ્ધસ્સ સાસન’’ન્તિ.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
અરહત્તં પન પત્વા અત્તનો સહાયસ્સ ભિક્ખુસ્સ ઓવાદં દેન્તો –
Arahattaṃ pana patvā attano sahāyassa bhikkhussa ovādaṃ dento –
૨૬૪.
264.
‘‘પાપમિત્તે વિવજ્જેત્વા, ભજેય્યુત્તમપુગ્ગલં;
‘‘Pāpamitte vivajjetvā, bhajeyyuttamapuggalaṃ;
ઓવાદે ચસ્સ તિટ્ઠેય્ય, પત્થેન્તો અચલં સુખં.
Ovāde cassa tiṭṭheyya, patthento acalaṃ sukhaṃ.
૨૬૫.
265.
‘‘પરિત્તં દારુમારુય્હ, યથા સીદે મહણ્ણવે;
‘‘Parittaṃ dārumāruyha, yathā sīde mahaṇṇave;
એવં કુસીતમાગમ્મ, સાધુજીવીપિ સીદતિ;
Evaṃ kusītamāgamma, sādhujīvīpi sīdati;
તસ્મા તં પરિવજ્જેય્ય, કુસીતં હીનવીરિયં.
Tasmā taṃ parivajjeyya, kusītaṃ hīnavīriyaṃ.
૨૬૬.
266.
‘‘પવિવિત્તેહિ અરિયેહિ, પહિતત્તેહિ ઝાયિભિ;
‘‘Pavivittehi ariyehi, pahitattehi jhāyibhi;
નિચ્ચં આરદ્ધવીરિયેહિ, પણ્ડિતેહિ સહાવસે’’તિ. –
Niccaṃ āraddhavīriyehi, paṇḍitehi sahāvase’’ti. –
તિસ્સો ગાથા અભાસિ.
Tisso gāthā abhāsi.
તત્થ પાપમિત્તેતિ અકલ્યાણમિત્તે અસપ્પુરિસે હીનવીરિયે. વિવજ્જેત્વાતિ તં અભજનવસેન દૂરતો વજ્જેત્વા. ભજેય્યુત્તમપુગ્ગલન્તિ સપ્પુરિસં પણ્ડિતં કલ્યાણમિત્તં ઓવાદાનુસાસનીગહણવસેન સેવેય્ય. ઓવાદે ચસ્સ તિટ્ઠેય્યાતિ અસ્સ કલ્યાણમિત્તસ્સ ઓવાદે અનુસિટ્ઠિયં યથાનુસિટ્ઠં પટિપજ્જનવસેન તિટ્ઠેય્ય. પત્થેન્તોતિ આકઙ્ખન્તો. અચલં સુખન્તિ નિબ્બાનસુખં ફલસુખઞ્ચ. તમ્પિ હિ અકુપ્પભાવતો ‘‘અચલ’’ન્તિ વુચ્ચતિ. સેસં વુત્તત્થમેવ.
Tattha pāpamitteti akalyāṇamitte asappurise hīnavīriye. Vivajjetvāti taṃ abhajanavasena dūrato vajjetvā. Bhajeyyuttamapuggalanti sappurisaṃ paṇḍitaṃ kalyāṇamittaṃ ovādānusāsanīgahaṇavasena seveyya. Ovāde cassa tiṭṭheyyāti assa kalyāṇamittassa ovāde anusiṭṭhiyaṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjanavasena tiṭṭheyya. Patthentoti ākaṅkhanto. Acalaṃ sukhanti nibbānasukhaṃ phalasukhañca. Tampi hi akuppabhāvato ‘‘acala’’nti vuccati. Sesaṃ vuttatthameva.
વિમલત્થેરગાથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Vimalattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
તિકનિપાતવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tikanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
પઠમો ભાગો નિટ્ઠિતો.
Paṭhamo bhāgo niṭṭhito.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / થેરગાથાપાળિ • Theragāthāpāḷi / ૧૬. વિમલત્થેરગાથા • 16. Vimalattheragāthā