| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૩. વિપાકત્તિકવણ્ણના
3. Vipākattikavaṇṇanā
૧-૨૩. વિપાકત્તિકે વિપાકં ધમ્મં પટિચ્ચ વિપાકો ધમ્મો ઉપ્પજ્જતિ હેતુપચ્ચયાતિ યે હેતુપચ્ચયે તેરસ વારા વુત્તા, તે સઙ્ખિપિત્વા ગણનાય દસ્સેતું હેતુયા તેરસાતિ વુત્તં. આરમ્મણે પઞ્ચાતિઆદીસુપિ એસેવ નયો. એવમેત્થ તેરસ પઞ્ચ નવ સત્ત તીણિ દ્વેતિ છ ગણનપરિચ્છેદા, તેસં વસેન પચ્ચયસંસન્દને હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ ગણના વેદિતબ્બા.
1-23. Vipākattike vipākaṃ dhammaṃ paṭicca vipāko dhammo uppajjati hetupaccayāti ye hetupaccaye terasa vārā vuttā, te saṅkhipitvā gaṇanāya dassetuṃ hetuyā terasāti vuttaṃ. Ārammaṇe pañcātiādīsupi eseva nayo. Evamettha terasa pañca nava satta tīṇi dveti cha gaṇanaparicchedā, tesaṃ vasena paccayasaṃsandane heṭṭhā vuttanayeneva gaṇanā veditabbā.
૨૪-૫૨. પચ્ચનીયેપિ વિપાકં ધમ્મં પટિચ્ચ વિપાકો ધમ્મો ઉપ્પજ્જતિ નહેતુપચ્ચયાતિ યે નહેતુપચ્ચયે દસ વારા વુત્તા, તે સઙ્ખિપિત્વા ગણનાય દસ્સેતું નહેતુયા દસાતિ વુત્તં. ન આરમ્મણે પઞ્ચાતિઆદીસુપિ એસેવ નયો. એવમેત્થ દસ પઞ્ચ તેરસ દ્વાદસ દ્વે એકં નવ તીણીતિ અટ્ઠ ગણનપરિચ્છેદા, તેસં વસેન પચ્ચયસંસન્દને હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ વિત્થારતો ગણના વેદિતબ્બા. પાળિ પન સઙ્ખિત્તા, એતેસઞ્ઞેવ પન લદ્ધગણનરપરિચ્છેદાનં વારાનં વસેન સંસન્દિત્વા અનુલોમપચ્ચનીયં પચ્ચનીયાનુલોમઞ્ચ વેદિતબ્બં.
24-52. Paccanīyepi vipākaṃ dhammaṃ paṭicca vipāko dhammo uppajjati nahetupaccayāti ye nahetupaccaye dasa vārā vuttā, te saṅkhipitvā gaṇanāya dassetuṃ nahetuyā dasāti vuttaṃ. Na ārammaṇe pañcātiādīsupi eseva nayo. Evamettha dasa pañca terasa dvādasa dve ekaṃ nava tīṇīti aṭṭha gaṇanaparicchedā, tesaṃ vasena paccayasaṃsandane heṭṭhā vuttanayeneva vitthārato gaṇanā veditabbā. Pāḷi pana saṅkhittā, etesaññeva pana laddhagaṇanaraparicchedānaṃ vārānaṃ vasena saṃsanditvā anulomapaccanīyaṃ paccanīyānulomañca veditabbaṃ.
સહજાતવારો ઇમિનાવ એકગતિકો. પચ્ચયનિસ્સયસંસટ્ઠસમ્પયુત્તવારા યથાપાળિમેવ નિય્યન્તિ.
Sahajātavāro imināva ekagatiko. Paccayanissayasaṃsaṭṭhasampayuttavārā yathāpāḷimeva niyyanti.
૯૨. પઞ્હાવારે કુસલાકુસલે નિરુદ્ધેતિ એતસ્મિં વિપસ્સનાવસેન પવત્તે કુસલે સારજ્જનાદિવસેન પવત્તે અકુસલે ચ નિરુદ્ધે. વિપાકો તદારમ્મણતા ઉપ્પજ્જતીતિ કામાવચરવિપાકો તદારમ્મણતાય ઉપ્પજ્જતિ. યે પન ‘‘વિપસ્સનાજવનાનં વિચિકિચ્છુદ્ધચ્ચાનઞ્ચ પરિયોસાને તદારમ્મણં નત્થી’’તિ વદન્તિ, તે ઇમાય તન્તિયા પટિસેધેતબ્બા. આકાસાનઞ્ચાયતનકુસલં વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનસ્સ કિરિયસ્સ આરમ્મણપચ્ચયેન પચ્ચયોતિ અરહત્તં પત્વા અસમાપન્નપુબ્બા સમાપત્તિયો પટિલોમતો સમાપજ્જન્તસ્સ વસેનેતં વુત્તં. ઇમિના ઉપાયેન સબ્બવિસ્સજ્જનેસુ સાધુકં પાળિં ઉપપરિક્ખિત્વા અત્થો વેદિતબ્બો.
92. Pañhāvāre kusalākusale niruddheti etasmiṃ vipassanāvasena pavatte kusale sārajjanādivasena pavatte akusale ca niruddhe. Vipāko tadārammaṇatā uppajjatīti kāmāvacaravipāko tadārammaṇatāya uppajjati. Ye pana ‘‘vipassanājavanānaṃ vicikicchuddhaccānañca pariyosāne tadārammaṇaṃ natthī’’ti vadanti, te imāya tantiyā paṭisedhetabbā. Ākāsānañcāyatanakusalaṃ viññāṇañcāyatanassa kiriyassa ārammaṇapaccayena paccayoti arahattaṃ patvā asamāpannapubbā samāpattiyo paṭilomato samāpajjantassa vasenetaṃ vuttaṃ. Iminā upāyena sabbavissajjanesu sādhukaṃ pāḷiṃ upaparikkhitvā attho veditabbo.
૧૨૦. હેતુયા સત્ત, આરમ્મણે નવ, અધિપતિયા દસાતિઆદીસુપિ સહજાતાધિપતિવસેન આરમ્મણાધિપતિવસેન સહજાતનિસ્સયવસેન પુરેજાતનિસ્સયવસેન અનન્તરૂપનિસ્સયવસેન આરમ્મણૂપનિસ્સયવસેન પકતૂપનિસ્સયવસેન સહજાતવિપ્પયુત્તવસેન પુરેજાતપચ્છાજાતવિપ્પયુત્તવસેનાતિ યત્થ યત્થ યથા યથા યત્તકાનિ વિસ્સજ્જનાનિ લબ્ભન્તિ, તત્થ તત્થ તથા તથા તાનિ સબ્બાનિ સલ્લક્ખેતબ્બાનિ. તથા પચ્ચનીયાદીસુ અનુલોમવસેન વારુદ્ધરણં, અનુલોમતો લદ્ધવારાનં પચ્ચનીયતો ગણના, પચ્ચયસંસન્દનં, અનુલોમપચ્ચનીયે પચ્ચનીયાનુલોમે ચ સુદ્ધિકેસુ ચેવ સંસન્દનવસેન ચ પવત્તેસુ હેતુમૂલકાદીસુ લબ્ભમાનવારગણના, અલબ્ભમાનાનં અલબ્ભમાનતાતિ સબ્બં હેટ્ઠા વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બં.
120. Hetuyā satta, ārammaṇe nava, adhipatiyā dasātiādīsupi sahajātādhipativasena ārammaṇādhipativasena sahajātanissayavasena purejātanissayavasena anantarūpanissayavasena ārammaṇūpanissayavasena pakatūpanissayavasena sahajātavippayuttavasena purejātapacchājātavippayuttavasenāti yattha yattha yathā yathā yattakāni vissajjanāni labbhanti, tattha tattha tathā tathā tāni sabbāni sallakkhetabbāni. Tathā paccanīyādīsu anulomavasena vāruddharaṇaṃ, anulomato laddhavārānaṃ paccanīyato gaṇanā, paccayasaṃsandanaṃ, anulomapaccanīye paccanīyānulome ca suddhikesu ceva saṃsandanavasena ca pavattesu hetumūlakādīsu labbhamānavāragaṇanā, alabbhamānānaṃ alabbhamānatāti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
યથા ચેત્થ, એવં ઇતો પરેસુપિ તિકદુકેસુ. પટ્ઠાનપકરણઞ્હિ પાળિતોવ અનન્તં અપરિમાણં. તસ્સ પદપટિપાટિયા અત્થં વણ્ણયિસ્સામીતિ પટિપન્નસ્સ અતિદીઘાયુકસ્સાપિ આયુ નપ્પહોતિ. ન ચસ્સ એકદેસં વણ્ણેત્વા સેસમ્હિ નયતો દસ્સિયમાને ન સક્કા અત્થો જાનિતું, તસ્મા ઇતો પરં એત્તકમ્પિ અવત્વા સેસેસુ તિકદુકેસુ હેટ્ઠા અવુત્તપ્પકારત્તા યં યં અવસ્સં વત્તબ્બં, તં તદેવ વક્ખામ. યં પન અવત્વા ગમિસ્સામ, તં પાળિનયેનેવ વેદિતબ્બન્તિ.
Yathā cettha, evaṃ ito paresupi tikadukesu. Paṭṭhānapakaraṇañhi pāḷitova anantaṃ aparimāṇaṃ. Tassa padapaṭipāṭiyā atthaṃ vaṇṇayissāmīti paṭipannassa atidīghāyukassāpi āyu nappahoti. Na cassa ekadesaṃ vaṇṇetvā sesamhi nayato dassiyamāne na sakkā attho jānituṃ, tasmā ito paraṃ ettakampi avatvā sesesu tikadukesu heṭṭhā avuttappakārattā yaṃ yaṃ avassaṃ vattabbaṃ, taṃ tadeva vakkhāma. Yaṃ pana avatvā gamissāma, taṃ pāḷinayeneva veditabbanti.
વિપાકત્તિકવણ્ણના.
Vipākattikavaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / પટ્ઠાનપાળિ • Paṭṭhānapāḷi / ૩. વિપાકત્તિકં • 3. Vipākattikaṃ
