Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પઞ્ચપકરણ-અટ્ઠકથા • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
૩. વિપરીતકથાવણ્ણના
3. Viparītakathāvaṇṇanā
૪૨૪. ઇદાનિ વિપરીતકથા નામ હોતિ. તત્થ ‘‘ય્વાયં પથવીકસિણે પથવીસઞ્ઞી સમાપજ્જતિ, તસ્સ તં ઞાણં વિપરીતઞાણ’’ન્તિ યેસં લદ્ધિ, સેય્યથાપિ અન્ધકાનં, તે સન્ધાય પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. પથવિં નિસ્સાય ઉપ્પન્નનિમિત્તઞ્હિ ન પથવીયેવ, તત્ર ચાયં પથવીસઞ્ઞી. તસ્મા વિપરીતઞાણન્તિ અયમેતસ્સ અધિપ્પાયો. તતો સકવાદી ‘‘લક્ખણપથવીપિ સસમ્ભારપથવીપિ નિમિત્તપથવીપિ પથવીદેવતાપિ સબ્બા પથવીયેવ, તાસુ પથવીતિ ઞાણં વિપરીતં ન હોતિ. અનિચ્ચે નિચ્ચન્તિઆદિવિપરિયેસો પન વિપરીતઞાણં નામ. કિં તે ઇદં એતેસુ અઞ્ઞતર’’ન્તિ ચોદેતું અનિચ્ચે નિચ્ચન્તિઆદિમાહ. ઇતરો વિપલ્લાસલક્ખણાભાવં સન્ધાય પટિક્ખિપતિ, પથવીનિમિત્તં સન્ધાય પટિજાનાતિ.
424. Idāni viparītakathā nāma hoti. Tattha ‘‘yvāyaṃ pathavīkasiṇe pathavīsaññī samāpajjati, tassa taṃ ñāṇaṃ viparītañāṇa’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Pathaviṃ nissāya uppannanimittañhi na pathavīyeva, tatra cāyaṃ pathavīsaññī. Tasmā viparītañāṇanti ayametassa adhippāyo. Tato sakavādī ‘‘lakkhaṇapathavīpi sasambhārapathavīpi nimittapathavīpi pathavīdevatāpi sabbā pathavīyeva, tāsu pathavīti ñāṇaṃ viparītaṃ na hoti. Anicce niccantiādivipariyeso pana viparītañāṇaṃ nāma. Kiṃ te idaṃ etesu aññatara’’nti codetuṃ anicce niccantiādimāha. Itaro vipallāsalakkhaṇābhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati, pathavīnimittaṃ sandhāya paṭijānāti.
કુસલન્તિ સેક્ખપુથુજ્જનાનં ઞાણં સન્ધાય વુત્તં. અત્થિ અરહતોતિ પઞ્હેસુપિ વિપલ્લાસલક્ખણાભાવેન પટિક્ખિપતિ. પથવીનિમિત્તં સન્ધાય પટિજાનાતિ. સબ્બેવ પથવીતિ સબ્બં તં પથવીકસિણં લક્ખણપથવીયેવ હોતીતિ પુચ્છતિ. સકવાદી તથા અભાવતો પટિક્ખિપતિ. નનુ પથવી અત્થિ, અત્થિ ચ કોચિ પથવિં પથવિતો સમાપજ્જતીતિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ . તસ્સત્થો – નનુ નિમિત્તપથવી અત્થિ, અત્થિ ચ કોચિ તં પથવિં પથવિતોયેવ સમાપજ્જતિ, ન આપતો વા તેજતો વાતિ. પથવી અત્થીતિઆદિ ‘‘યદિ યં યથા અત્થિ, તં તથા સમાપજ્જન્તસ્સ ઞાણં વિપરીતં હોતિ, નિબ્બાનં અત્થિ, તમ્પિ સમાપજ્જન્તસ્સ સબ્બવિપરિયેસસમુગ્ઘાતનં મગ્ગઞાણમ્પિ તે વિપરીતં હોતૂ’’તિ દસ્સનત્થં વુત્તન્તિ.
Kusalanti sekkhaputhujjanānaṃ ñāṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Atthi arahatoti pañhesupi vipallāsalakkhaṇābhāvena paṭikkhipati. Pathavīnimittaṃ sandhāya paṭijānāti. Sabbeva pathavīti sabbaṃ taṃ pathavīkasiṇaṃ lakkhaṇapathavīyeva hotīti pucchati. Sakavādī tathā abhāvato paṭikkhipati. Nanu pathavī atthi, atthi ca koci pathaviṃ pathavito samāpajjatīti pucchā sakavādissa . Tassattho – nanu nimittapathavī atthi, atthi ca koci taṃ pathaviṃ pathavitoyeva samāpajjati, na āpato vā tejato vāti. Pathavī atthītiādi ‘‘yadi yaṃ yathā atthi, taṃ tathā samāpajjantassa ñāṇaṃ viparītaṃ hoti, nibbānaṃ atthi, tampi samāpajjantassa sabbavipariyesasamugghātanaṃ maggañāṇampi te viparītaṃ hotū’’ti dassanatthaṃ vuttanti.
વિપરીતકથાવણ્ણના.
Viparītakathāvaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / કથાવત્થુપાળિ • Kathāvatthupāḷi / (૪૫) ૩. વિપરીતકથા • (45) 3. Viparītakathā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-મૂલટીકા • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ૩. વિપરીતકથાવણ્ણના • 3. Viparītakathāvaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / પઞ્ચપકરણ-અનુટીકા • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ૩. વિપરીતકથાવણ્ણના • 3. Viparītakathāvaṇṇanā