Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સંયુત્તનિકાય (ટીકા) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ૯. યઞ્ઞસુત્તવણ્ણના

    9. Yaññasuttavaṇṇanā

    ૧૨૦. થૂણન્તિ યઞ્ઞૂપત્થમ્ભં. ઉપનીતાનિ યઞ્ઞં યજિતું આરમ્ભાય. એત્તાવતાતિ ‘‘ઇધ, ભન્તે…પે॰… રુદમાના પરિકમ્માનિ કરોન્તી’’તિ એત્તકેન પાઠેન. સન્નિટ્ઠાનન્તિ ‘‘નં ઇત્થિં લભિસ્સામિ નુ ખો, ન નુ ખો લભિસ્સામી’’તિ નિચ્છયં અવિન્દન્તો ન ઞાયન્તો. ફેણુદ્દેહકન્તિ યથા યત્થ કુથિતે ફેણં ઉદ્દેહતિ ન ઉપધીયતિ, એવં અનેકવારં ફેણં ઉટ્ઠાપેત્વા. તં દિવસન્તિ તસ્મિં રઞ્ઞા નિદ્દં અલભિત્વા દુક્ખસેય્યદિવસે. આલોકં ઓલોકેત્વાતિ લોહકુમ્ભિમુખવટ્ટિસીસે પત્તે તત્થ મહન્તં આલોકં ઓલોકેત્વા. અત્તાનો વચનં રઞ્ઞો પવત્તિઞાપનત્થં. મહાસદ્દો ઉદપાદિ ‘‘એવરૂપં યઞ્ઞં રાજા કારાપેતી’’તિ. વત્તુકામો અહોસિ, વત્તુઞ્ચ પન અવિસહન્તો ‘‘સ’’ ઇતિ વત્વા લોહકુમ્ભિયં નિમુગ્ગો. ઇમં ગાથં વત્તુકામો અહોસીતિ અયં પનેત્થ સમ્બન્ધો. એસ નયો સેસપદદ્વયેપિ. ધમ્મભેરિં ચરાપેસું ‘‘કોચિ કઞ્ચિ પાણં મા હનતૂ’’તિ. સો ઇત્થિસામિકો પુરિસો સોતાપત્તિફલે પતિટ્ઠહિ અત્તનો ઉપનિસ્સયસમ્પત્તિયા સત્તુ ચ દેસનાવિલાસસમ્પત્તિયા, રાજા પન મહાબોધિનિરુજ્ઝનસભાવત્તા કિઞ્ચિ વિસેસં નાધિગચ્છિ.

    120.Thūṇanti yaññūpatthambhaṃ. Upanītāni yaññaṃ yajituṃ ārambhāya. Ettāvatāti ‘‘idha, bhante…pe… rudamānā parikammāni karontī’’ti ettakena pāṭhena. Sanniṭṭhānanti ‘‘naṃ itthiṃ labhissāmi nu kho, na nu kho labhissāmī’’ti nicchayaṃ avindanto na ñāyanto. Pheṇuddehakanti yathā yattha kuthite pheṇaṃ uddehati na upadhīyati, evaṃ anekavāraṃ pheṇaṃ uṭṭhāpetvā. Taṃ divasanti tasmiṃ raññā niddaṃ alabhitvā dukkhaseyyadivase. Ālokaṃ oloketvāti lohakumbhimukhavaṭṭisīse patte tattha mahantaṃ ālokaṃ oloketvā. Attāno vacanaṃ rañño pavattiñāpanatthaṃ. Mahāsaddo udapādi ‘‘evarūpaṃ yaññaṃ rājā kārāpetī’’ti. Vattukāmo ahosi, vattuñca pana avisahanto ‘‘sa’’ iti vatvā lohakumbhiyaṃ nimuggo. Imaṃ gāthaṃ vattukāmo ahosīti ayaṃ panettha sambandho. Esa nayo sesapadadvayepi. Dhammabheriṃ carāpesuṃ ‘‘koci kañci pāṇaṃ mā hanatū’’ti. So itthisāmiko puriso sotāpattiphale patiṭṭhahi attano upanissayasampattiyā sattu ca desanāvilāsasampattiyā, rājā pana mahābodhinirujjhanasabhāvattā kiñci visesaṃ nādhigacchi.

    સઙ્ગહવત્થૂનીતિ લોકસ્સ સઙ્ગહકારણાનિ. નિપ્ફન્નસસ્સતો નવભાગે કસ્સકસ્સ દત્વા રઞ્ઞં એકભાગગ્ગહણં દસમભાગગ્ગહણં. એવં કસ્સકા હટ્ઠતુટ્ઠા સસ્સાનિ સમ્પાદેન્તીતિ આહ ‘‘સસ્સસમ્પાદને મેધાવિતાતિ અત્થો’’તિ. તતો ઓરભાગે કિર છભાગગ્ગહણં જાતં. છમાસિકન્તિ છન્નં છન્નં માસાનં પહોનકં. પાસેતીતિ પાસગતે વિય કરોતિ. વાચાય પિયસ્સ પિયકરસ્સ કમ્મં વાચાપેય્યં. સબ્બસો રટ્ઠસ્સ ઇદ્ધાદિભાવતો ખેમં. નિરબ્બુદં ચોરિયાભાવતો. ઇદઞ્હિ રટ્ઠં અચોરિયં નિરગ્ગળન્તિ વુચ્ચતિ અપારુતઘરભાવતો.

    Saṅgahavatthūnīti lokassa saṅgahakāraṇāni. Nipphannasassato navabhāge kassakassa datvā raññaṃ ekabhāgaggahaṇaṃ dasamabhāgaggahaṇaṃ. Evaṃ kassakā haṭṭhatuṭṭhā sassāni sampādentīti āha ‘‘sassasampādane medhāvitāti attho’’ti. Tato orabhāge kira chabhāgaggahaṇaṃ jātaṃ. Chamāsikanti channaṃ channaṃ māsānaṃ pahonakaṃ. Pāsetīti pāsagate viya karoti. Vācāya piyassa piyakarassa kammaṃ vācāpeyyaṃ. Sabbaso raṭṭhassa iddhādibhāvato khemaṃ. Nirabbudaṃ coriyābhāvato. Idañhi raṭṭhaṃ acoriyaṃ niraggaḷanti vuccati apārutagharabhāvato.

    ઉદ્ધંમૂલકં કત્વાતિ ઉમ્મૂલં કત્વા. દ્વીહિ પરિયઞ્ઞેહીતિ મહાયઞ્ઞસ્સ પુબ્બભાગે પચ્છા ચ પવત્તેતબ્બેહિ દ્વીહિ પરિવારયઞ્ઞેહિ. સત્તવીસતિ…પે॰… નસ્સાતિ સત્તવીસાધિકાનં તિણ્ણં પસુસતાનં દ્વાવીસતિયા અસ્સાદીહિ ચ સટ્ઠિઅધિકદ્વિસતઆરઞ્ઞકપસૂહિ ચ સદ્ધિં સમ્પિણ્ડિતાનં પન નવાધિકછસતપસૂનં મારણેન ભેરવસ્સ પાપભીરુકાનં ભયાવહસ્સ. તથા હિ વદન્તિ –

    Uddhaṃmūlakaṃ katvāti ummūlaṃ katvā. Dvīhi pariyaññehīti mahāyaññassa pubbabhāge pacchā ca pavattetabbehi dvīhi parivārayaññehi. Sattavīsati…pe… nassāti sattavīsādhikānaṃ tiṇṇaṃ pasusatānaṃ dvāvīsatiyā assādīhi ca saṭṭhiadhikadvisataāraññakapasūhi ca saddhiṃ sampiṇḍitānaṃ pana navādhikachasatapasūnaṃ māraṇena bheravassa pāpabhīrukānaṃ bhayāvahassa. Tathā hi vadanti –

    ‘‘છસતાનિ નિયુજ્જન્તિ, પસૂનં મજ્ઝિમે હનિ,

    ‘‘Chasatāni niyujjanti, pasūnaṃ majjhime hani,

    અસ્સમેધસ્સ યઞ્ઞસ્સ, અધિકાનિ નવાપિ ચા’’તિ.

    Assamedhassa yaññassa, adhikāni navāpi cā’’ti.

    સમ્મન્તિ યુગચ્છિદ્દે પક્ખિપિતબ્બદણ્ડકં. પાસેન્તીતિ ખિપન્તિ. સંહારિમેહીતિ સકટેહિ વહિતબ્બેહિ યૂપેહિ. પુબ્બે કિર એકો રાજા સમ્માપાસં યજન્તો સરસ્સતિનદીતીરે પથવિયા વિવરે દિન્ને નિમુગ્ગોયેવ અહોસિ. અન્ધબાલબ્રાહ્મણા ગતાનુગતિગતા ‘‘અયં તસ્સ સગ્ગગમનમગ્ગો’’તિ સઞ્ઞાય તત્થ સમ્માપાસયઞ્ઞં પટ્ઠપેન્તિ. તેન વુત્તં ‘‘નિમુગ્ગોકાસતો પભુતી’’તિ. અયૂપો અપ્પકદિવસો યાગો, સયૂપો બહુદિવસં સાધેય્યો સત્રયાગો. મન્તપદાભિસઙ્ખતાનં સપ્પિમધૂનં વાજમિતિ સમઞ્ઞા, હિરઞ્ઞસુવણ્ણગોમહિં સાદિસત્તરસકદક્ખિણસ્સ. સારગબ્ભકોટ્ઠાગારાદીસુ નત્થેત્થ અગ્ગળન્તિ નિરગ્ગળો. તત્થ કિર યઞ્ઞે અત્તનો સાપતેય્યં અનવસેસતો અનિગૂહિત્વા નિય્યાતીયતિ. મહારમ્ભાતિ બહુપસુઘાતકમ્મા. અટ્ઠકથાયં પન ‘‘વિવિધા યત્થ હઞ્ઞરે’’તિ વક્ખમાનત્તા ‘‘મહાકિચ્ચા’’તિ અત્થો વુત્તો, ઇધ ‘‘મહારમ્ભાતિ પપઞ્ચવસેન અજેળકા’’તિઆદિ વુત્તન્તિ ‘‘બહુપસુઘાતકમ્મા’’તિ અત્થો વુત્તો. નિરારમ્ભાતિ એત્થાપિ વુત્તનયેન અત્થો વેદિતબ્બો. અનુગતં કુલન્તિ અનુકુલં, કુલાનુગતન્તિ અત્થો વેદિતબ્બો. તેનાહ ‘‘યં નિચ્ચભત્તાદિ…પે॰… અત્થો’’તિ.

    Sammanti yugacchidde pakkhipitabbadaṇḍakaṃ. Pāsentīti khipanti. Saṃhārimehīti sakaṭehi vahitabbehi yūpehi. Pubbe kira eko rājā sammāpāsaṃ yajanto sarassatinadītīre pathaviyā vivare dinne nimuggoyeva ahosi. Andhabālabrāhmaṇā gatānugatigatā ‘‘ayaṃ tassa saggagamanamaggo’’ti saññāya tattha sammāpāsayaññaṃ paṭṭhapenti. Tena vuttaṃ ‘‘nimuggokāsato pabhutī’’ti. Ayūpo appakadivaso yāgo, sayūpo bahudivasaṃ sādheyyo satrayāgo. Mantapadābhisaṅkhatānaṃ sappimadhūnaṃ vājamiti samaññā, hiraññasuvaṇṇagomahiṃ sādisattarasakadakkhiṇassa. Sāragabbhakoṭṭhāgārādīsu natthettha aggaḷanti niraggaḷo. Tattha kira yaññe attano sāpateyyaṃ anavasesato anigūhitvā niyyātīyati. Mahārambhāti bahupasughātakammā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vividhā yattha haññare’’ti vakkhamānattā ‘‘mahākiccā’’ti attho vutto, idha ‘‘mahārambhāti papañcavasena ajeḷakā’’tiādi vuttanti ‘‘bahupasughātakammā’’ti attho vutto. Nirārambhāti etthāpi vuttanayena attho veditabbo. Anugataṃ kulanti anukulaṃ, kulānugatanti attho veditabbo. Tenāha ‘‘yaṃ niccabhattādi…pe… attho’’ti.

    યઞ્ઞસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Yaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / સંયુત્તનિકાય • Saṃyuttanikāya / ૯. યઞ્ઞસુત્તં • 9. Yaññasuttaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / સંયુત્તનિકાય (અટ્ઠકથા) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ૯. યઞ્ઞસુત્તવણ્ણના • 9. Yaññasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact