Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
(၁၆) ၆. အစေလကဝဂ္ဂော
(16) 6. Acelakavaggo
၁၅၇-၁၆၃. ‘‘တိသ္သော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိပဒာ။ ကတမာ တိသ္သော? အာဂာဠ္ဟာ ပဋိပဒာ, နိဇ္ဈာမာ ပဋိပဒာ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာဂာဠ္ဟာ ပဋိပဒာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော ဧဝံဝာဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘နတ္ထိ ကာမေသု ဒောသော’တိ။ သော ကာမေသု ပာတဗ္ယတံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အာဂာဠ္ဟာ ပဋိပဒာ။
157-163. ‘‘Tisso imā, bhikkhave, paṭipadā. Katamā tisso? Āgāḷhā paṭipadā, nijjhāmā paṭipadā, majjhimā paṭipadā. Katamā ca, bhikkhave, āgāḷhā paṭipadā? Idha, bhikkhave, ekacco evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi – ‘natthi kāmesu doso’ti. So kāmesu pātabyataṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, āgāḷhā paṭipadā.
‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိဇ္ဈာမာ ပဋိပဒာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော အစေလကော ဟောတိ မုတ္တာစာရော, ဟတ္ထာပလေခနော 1, န ဧဟိဘဒန္တိကော, န တိဋ္ဌဘဒန္တိကော, နာဘိဟဋံ န ဥဒ္ဒိသ္သကတံ န နိမန္တနံ သာဒိယတိ။ သော န ကုမ္ဘိမုခာ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ, န ကဠောပိမုခာ 2 ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ န ဧဠကမန္တရံ န ဒဏ္ဍမန္တရံ န မုသလမန္တရံ န ဒ္ဝိန္နံ ဘုဉ္ဇမာနာနံ န ဂဗ္ဘိနိယာ န ပာယမာနာယ န ပုရိသန္တရဂတာယ န သင္ကိတ္တီသု န ယတ္ထ သာ ဥပဋ္ဌိတော ဟောတိ န ယတ္ထ မက္ခိကာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနီ န မစ္ဆံ န မံသံ န သုရံ န မေရယံ, န ထုသောဒကံ ပိဝတိ။ သော ဧကာဂာရိကော ဝာ ဟောတိ ဧကာလောပိကော, ဒ္ဝာဂာရိကော ဝာ ဟောတိ ဒ္ဝာလောပိကော။ သတ္တာဂာရိကော ဝာ ဟောတိ သတ္တာလောပိကော; ဧကိသ္သာပိ ဒတ္တိယာ ယာပေတိ, ဒ္ဝီဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ။ သတ္တဟိပိ ဒတ္တီဟိ ယာပေတိ; ဧကာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ, ဒ္ဝာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ။ သတ္တာဟိကမ္ပိ အာဟာရံ အာဟာရေတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အဒ္ဓမာသိကမ္ပိ ပရိယာယဘတ္တဘောဇနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။
‘‘Katamā ca, bhikkhave, nijjhāmā paṭipadā? Idha, bhikkhave, ekacco acelako hoti muttācāro, hatthāpalekhano 3, na ehibhadantiko, na tiṭṭhabhadantiko, nābhihaṭaṃ na uddissakataṃ na nimantanaṃ sādiyati. So na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti, na kaḷopimukhā 4 paṭiggaṇhāti na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ, na thusodakaṃ pivati. So ekāgāriko vā hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko… sattāgāriko vā hoti sattālopiko; ekissāpi dattiyā yāpeti, dvīhipi dattīhi yāpeti… sattahipi dattīhi yāpeti; ekāhikampi āhāraṃ āhāreti, dvāhikampi āhāraṃ āhāreti… sattāhikampi āhāraṃ āhāreti – iti evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati.
သော သာကဘက္ခောပိ ဟောတိ, သာမာကဘက္ခောပိ ဟောတိ, နီဝာရဘက္ခောပိ ဟောတိ, ဒဒ္ဒုလဘက္ခောပိ ဟောတိ, ဟဋဘက္ခောပိ ဟောတိ , ကဏ္ဟဘက္ခောပိ ဟောတိ, အာစာမဘက္ခောပိ ဟောတိ, ပိညာကဘက္ခောပိ ဟောတိ, တိဏဘက္ခောပိ ဟောတိ, ဂောမယဘက္ခောပိ ဟောတိ, ဝနမူလဖလာဟာရော ယာပေတိ ပဝတ္တဖလဘောဇီ။
So sākabhakkhopi hoti, sāmākabhakkhopi hoti, nīvārabhakkhopi hoti, daddulabhakkhopi hoti, haṭabhakkhopi hoti , kaṇhabhakkhopi hoti, ācāmabhakkhopi hoti, piññākabhakkhopi hoti, tiṇabhakkhopi hoti, gomayabhakkhopi hoti, vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojī.
သော သာဏာနိပိ ဓာရေတိ, မသာဏာနိပိ ဓာရေတိ, ဆဝဒုသ္သာနိပိ ဓာရေတိ, ပံသုကူလာနိပိ ဓာရေတိ, တိရီဋာနိပိ ဓာရေတိ, အဇိနမ္ပိ ဓာရေတိ, အဇိနက္ခိပမ္ပိ ဓာရေတိ, ကုသစီရမ္ပိ ဓာရေတိ , ဝာကစီရမ္ပိ ဓာရေတိ, ဖလကစီရမ္ပိ ဓာရေတိ, ကေသကမ္ဗလမ္ပိ ဓာရေတိ, ဝာဠကမ္ဗလမ္ပိ ဓာရေတိ, ဥလူကပက္ခိကမ္ပိ ဓာရေတိ, ကေသမသ္သုလောစကောပိ ဟောတိ ကေသမသ္သုလောစနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ဥဗ္ဘဋ္ဌကောပိ ဟောတိ အာသနပဋိက္ခိတ္တော, ဥက္ကုဋိကောပိ ဟောတိ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနမနုယုတ္တော, ကဏ္ဋကာပသ္သယိကောပိ ဟောတိ ကဏ္ဋကာပသ္သယေ သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ, သာယတတိယကမ္ပိ ဥဒကောရောဟနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ – ဣတိ ဧဝရူပံ အနေကဝိဟိတံ ကာယသ္သ အာတာပနပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိဇ္ဈာမာ ပဋိပဒာ။
So sāṇānipi dhāreti, masāṇānipi dhāreti, chavadussānipi dhāreti, paṃsukūlānipi dhāreti, tirīṭānipi dhāreti, ajinampi dhāreti, ajinakkhipampi dhāreti, kusacīrampi dhāreti , vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti, kesakambalampi dhāreti, vāḷakambalampi dhāreti, ulūkapakkhikampi dhāreti, kesamassulocakopi hoti kesamassulocanānuyogamanuyutto, ubbhaṭṭhakopi hoti āsanapaṭikkhitto, ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto, kaṇṭakāpassayikopi hoti kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti, sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharati – iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, nijjhāmā paṭipadā.
‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ။ ဣမာ ခော, ဘိက္ခဝေ, တိသ္သော ပဋိပဒာ’’တိ။
‘‘Katamā ca, bhikkhave, majjhimā paṭipadā? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, majjhimā paṭipadā. Imā kho, bhikkhave, tisso paṭipadā’’ti.
‘‘တိသ္သော ဣမာ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိပဒာ။ ကတမာ တိသ္သော? အာဂာဠ္ဟာ ပဋိပဒာ, နိဇ္ဈာမာ ပဋိပဒာ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာဂာဠ္ဟာ ပဋိပဒာ။ပေ.။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အာဂာဠ္ဟာ ပဋိပဒာ။
‘‘Tisso imā, bhikkhave, paṭipadā. Katamā tisso? Āgāḷhā paṭipadā, nijjhāmā paṭipadā, majjhimā paṭipadā. Katamā ca, bhikkhave, āgāḷhā paṭipadā…pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, āgāḷhā paṭipadā.
‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, နိဇ္ဈာမာ ပဋိပဒာ။ပေ.။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, နိဇ္ဈာမာ ပဋိပဒာ။
‘‘Katamā ca, bhikkhave, nijjhāmā paṭipadā…pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, nijjhāmā paṭipadā.
‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ; အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ; ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။။
‘‘Katamā ca, bhikkhave, majjhimā paṭipadā? Idha, bhikkhave, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati….
‘‘ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ ဝီရိယသမာဓိ။ပေ.။ စိတ္တသမာဓိ။ပေ.။ ဝီမံသာသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ။ပေ.။။
‘‘Chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti vīriyasamādhi…pe… cittasamādhi…pe… vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti…pe….
‘‘သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ သတိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။ ပညိန္ဒ္ရိယံ ဘာဝေတိ။။
‘‘Saddhindriyaṃ bhāveti… vīriyindriyaṃ bhāveti… satindriyaṃ bhāveti… samādhindriyaṃ bhāveti… paññindriyaṃ bhāveti….
‘‘သဒ္ဓာဗလံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယဗလံ ဘာဝေတိ။ သတိဗလံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိဗလံ ဘာဝေတိ။ ပညာဗလံ ဘာဝေတိ။။
‘‘Saddhābalaṃ bhāveti… vīriyabalaṃ bhāveti… satibalaṃ bhāveti… samādhibalaṃ bhāveti… paññābalaṃ bhāveti….
‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။။
‘‘Satisambojjhaṅgaṃ bhāveti… dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti….
‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ဘာဝေတိ။ သမ္မာသင္ကပ္ပံ ဘာဝေတိ။ သမ္မာဝာစံ ဘာဝေတိ။ သမ္မာကမ္မန္တံ ဘာဝေတိ ။ သမ္မာအာဇီဝံ ဘာဝေတိ။ သမ္မာဝာယာမံ ဘာဝေတိ။ သမ္မာသတိံ ဘာဝေတိ။ သမ္မာသမာဓိံ ဘာဝေတိ။။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ။ ဣမာ ခော, ဘိက္ခဝေ, တိသ္သော ပဋိပဒာ’’တိ။
‘‘Sammādiṭṭhiṃ bhāveti… sammāsaṅkappaṃ bhāveti… sammāvācaṃ bhāveti… sammākammantaṃ bhāveti … sammāājīvaṃ bhāveti… sammāvāyāmaṃ bhāveti… sammāsatiṃ bhāveti… sammāsamādhiṃ bhāveti…. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, majjhimā paṭipadā. Imā kho, bhikkhave, tisso paṭipadā’’ti.
အစေလကဝဂ္ဂော ဆဋ္ဌော။
Acelakavaggo chaṭṭho.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
သတိပဋ္ဌာနံ သမ္မပ္ပဓာနံ၊ ဣဒ္ဓိပာဒိန္ဒ္ရိယေန စ။
Satipaṭṭhānaṃ sammappadhānaṃ, iddhipādindriyena ca;
ဗလံ ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂော စ၊ ပဋိပဒာယ ယောဇယေတိ။
Balaṃ bojjhaṅgo maggo ca, paṭipadāya yojayeti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / (၁၆) ၆. အစေလကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • (16) 6. Acelakavaggavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / (၁၆) ၆. အစေလကဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • (16) 6. Acelakavaggavaṇṇanā