Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೮. ಅಭಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
8. Abhayattheragāthāvaṇṇanā
ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಅಭಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಪುಞ್ಞಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಸುಮೇಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸುಮೇಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸಳಲಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಮಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಭಯೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಹೇತುಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ಏಕದಿವಸಂ ವಿಹಾರಂ ಗತೋ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕತಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಹರತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಏಕದಿವಸಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಂ ಮಾತುಗಾಮಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರವಸೇನ ತಸ್ಸ ರೂಪಂ ಆರಬ್ಭ ಛನ್ದರಾಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಸೋ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಸತಿಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ಮಯ್ಹಂ ಕಿಲೇಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಅಯುತ್ತಂ ಮಯಾ ಕತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತಾವದೇವ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೫.೪೩-೪೭) –
Rūpaṃ disvā sati muṭṭhāti āyasmato abhayattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto sumedhassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sumedhaṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto saḷalapupphehi pūjamakāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā abhayoti laddhanāmo viññutaṃ patto hetusampattiyā codiyamāno ekadivasaṃ vihāraṃ gato satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Athassa ekadivasaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa alaṅkatapaṭiyattaṃ mātugāmaṃ disvā ayonisomanasikāravasena tassa rūpaṃ ārabbha chandarāgo uppajji, so vihāraṃ pavisitvā ‘‘satiṃ vissajjitvā olokentassa rūpārammaṇe mayhaṃ kileso uppanno, ayuttaṃ mayā kata’’nti attano cittaṃ niggaṇhanto tāvadeva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.43-47) –
‘‘ಸುಮೇಧೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಸಯಮ್ಭೂ ಅಪರಾಜಿತೋ।
‘‘Sumedho nāma nāmena, sayambhū aparājito;
ವಿವೇಕಮನುಬ್ರೂಹನ್ತೋ, ಅಜ್ಝೋಗಹಿ ಮಹಾವನಂ॥
Vivekamanubrūhanto, ajjhogahi mahāvanaṃ.
‘‘ಸಳಲಂ ಪುಪ್ಫಿತಂ ದಿಸ್ವಾ, ಗನ್ಥಿತ್ವಾನ ವಟಂಸಕಂ।
‘‘Saḷalaṃ pupphitaṃ disvā, ganthitvāna vaṭaṃsakaṃ;
ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅಭಿರೋಪೇಸಿಂ, ಸಮ್ಮುಖಾ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Buddhassa abhiropesiṃ, sammukhā lokanāyakaṃ.
‘‘ತಿಂಸಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಮ್ಹಿ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಮಭಿರೋಪಯಿಂ।
‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಬುದ್ಧಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಊನವೀಸೇ ಕಪ್ಪಸತೇ, ಸೋಳಸಾಸುಂ ಸುನಿಮ್ಮಿತಾ।
‘‘Ūnavīse kappasate, soḷasāsuṃ sunimmitā;
ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥
Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕಿಲೇಸುಪ್ಪತ್ತಿನಿದಸ್ಸನೇನ ‘‘ಕಿಲೇಸೇ ಅನುವತ್ತೇನ್ತಸ್ಸ ವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋ ನತ್ಥೇವ ಸೀಸುಕ್ಖಿಪನಂ। ಅಹಂ ಪನ ತೇ ನಾನುವತ್ತಿ’’ನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ –
Arahattaṃ pana patvā attano kilesuppattinidassanena ‘‘kilese anuvattentassa vaṭṭadukkhato nattheva sīsukkhipanaṃ. Ahaṃ pana te nānuvatti’’nti dassento –
೯೮.
98.
‘‘ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾ, ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ।
‘‘Rūpaṃ disvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasikaroto;
ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತಿ, ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ।
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati;
ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಆಸವಾ, ಭವಮೂಲೋಪಗಾಮಿನೋ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Tassa vaḍḍhanti āsavā, bhavamūlopagāmino’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ತತ್ಥ ರೂಪನ್ತಿ ರಜ್ಜನೀಯಂ ರೂಪಾಯತನಂ, ತಂ ಪನೇತ್ಥ ಇತ್ಥಿರೂಪಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ದಿಸ್ವಾತಿ ಚಕ್ಖುನಾ ದಿಸ್ವಾ, ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಾನುಸಾರೇನ ನಿಮಿತ್ತಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಸಲ್ಲಕ್ಖಣವಸೇನ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ತಸ್ಸ ತಥಾಗಹಣಹೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾತಿ ಅಸುಭಸಭಾವೇ ಕಾಯೇ ‘‘ಅಸುಭ’’ನ್ತ್ವೇವ ಪವತ್ತನಸತಿ ನಟ್ಠಾ। ಯಥಾ ಪನ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತಿ ನಟ್ಠಾ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಪಿಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ’’ತಿ। ಯಥಾಉಪಟ್ಠಿತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ‘‘ಸುಭಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಿಯನಿಮಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೇನ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಸತಿ ಮುಟ್ಠಾತಿ ಯೋಜನಾ। ತಥಾ ಭೂತೋವ ಸಾರತ್ತಚಿತ್ತೋ ವೇದೇತೀತಿ ಸುಟ್ಠು ರತ್ತಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ತಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಅನುಭವತಿ ಅಭಿನನ್ದತಿ, ಅಭಿನನ್ದನ್ತೋ ಪನ ತಞ್ಚ ಅಜ್ಝೋಸ ತಿಟ್ಠತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ವತ್ತತಿ ಚೇವ, ಏವಂಭೂತಸ್ಸ ಚ ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಆಸವಾ ಭವಮೂಲೋಪಗಾಮಿನೋತಿ ಭವಸ್ಸ ಸಂಸಾರಸ್ಸ ಮೂಲಭಾವಂ ಕಾರಣಭಾವಂ ಉಪಗಮನಸಭಾವಾ ಕಾಮಾಸವಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಆಸವಾ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಉಪರೂಪರಿ ವಡ್ಢನ್ತಿಯೇವ, ನ ಹಾಯನ್ತಿ। ಮಯ್ಹಂ ಪನ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನೇ ಠತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ತೇ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಆಸವಾ ಅನವಸೇಸತೋ ಪಹೀನಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Tattha rūpanti rajjanīyaṃ rūpāyatanaṃ, taṃ panettha itthirūpaṃ adhippetaṃ. Disvāti cakkhunā disvā, cakkhudvārānusārena nimittānubyañjanasallakkhaṇavasena taṃ gahetvā, tassa tathāgahaṇahetūti attho. Sati muṭṭhāti asubhasabhāve kāye ‘‘asubha’’ntveva pavattanasati naṭṭhā. Yathā pana rūpaṃ disvā sati naṭṭhā, taṃ dassento āha ‘‘piyaṃ nimittaṃ manasikaroto’’ti. Yathāupaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ‘‘subhaṃ sukha’’ntiādinā piyanimittaṃ katvā ayonisomanasikārena manasikaroto sati muṭṭhāti yojanā. Tathā bhūtova sārattacitto vedetīti suṭṭhu rattacitto hutvā taṃ rūpārammaṇaṃ anubhavati abhinandati, abhinandanto pana tañca ajjhosa tiṭṭhati ajjhosāya taṃ ārammaṇaṃ gilitvā pariniṭṭhapetvā vattati ceva, evaṃbhūtassa ca tassa vaḍḍhanti āsavā bhavamūlopagāminoti bhavassa saṃsārassa mūlabhāvaṃ kāraṇabhāvaṃ upagamanasabhāvā kāmāsavādayo cattāropi āsavā tassa puggalassa uparūpari vaḍḍhantiyeva, na hāyanti. Mayhaṃ pana paṭisaṅkhāne ṭhatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saccāni paṭivijjhantassa maggapaṭipāṭiyā te cattāropi āsavā anavasesato pahīnā parikkhīṇāti adhippāyo.
ಅಭಯತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Abhayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೮. ಅಭಯತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 8. Abhayattheragāthā