Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੮. ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
8. Abhayattheragāthāvaṇṇanā
ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸੁਮੇਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸੁਮੇਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸਲ਼ਲਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਮਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਭਯੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਏਕਦਿવਸਂ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਕਦਿવਸਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰવਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤਿਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਲੇਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਾવਦੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੫.੪੩-੪੭) –
Rūpaṃ disvā sati muṭṭhāti āyasmato abhayattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto sumedhassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sumedhaṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto saḷalapupphehi pūjamakāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā abhayoti laddhanāmo viññutaṃ patto hetusampattiyā codiyamāno ekadivasaṃ vihāraṃ gato satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Athassa ekadivasaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa alaṅkatapaṭiyattaṃ mātugāmaṃ disvā ayonisomanasikāravasena tassa rūpaṃ ārabbha chandarāgo uppajji, so vihāraṃ pavisitvā ‘‘satiṃ vissajjitvā olokentassa rūpārammaṇe mayhaṃ kileso uppanno, ayuttaṃ mayā kata’’nti attano cittaṃ niggaṇhanto tāvadeva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.43-47) –
‘‘ਸੁਮੇਧੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਪਰਾਜਿਤੋ।
‘‘Sumedho nāma nāmena, sayambhū aparājito;
વਿવੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਨ੍ਤੋ, ਅਜ੍ਝੋਗਹਿ ਮਹਾવਨਂ॥
Vivekamanubrūhanto, ajjhogahi mahāvanaṃ.
‘‘ਸਲ਼ਲਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਗਨ੍ਥਿਤ੍વਾਨ વਟਂਸਕਂ।
‘‘Saḷalaṃ pupphitaṃ disvā, ganthitvāna vaṭaṃsakaṃ;
ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪੇਸਿਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥
Buddhassa abhiropesiṃ, sammukhā lokanāyakaṃ.
‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ।
‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ਊਨવੀਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਸੋਲ਼ਸਾਸੁਂ ਸੁਨਿਮ੍ਮਿਤਾ।
‘‘Ūnavīse kappasate, soḷasāsuṃ sunimmitā;
ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ॥
Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਕਿਲੇਸੇ ਅਨੁવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਤ੍ਥੇવ ਸੀਸੁਕ੍ਖਿਪਨਂ। ਅਹਂ ਪਨ ਤੇ ਨਾਨੁવਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –
Arahattaṃ pana patvā attano kilesuppattinidassanena ‘‘kilese anuvattentassa vaṭṭadukkhato nattheva sīsukkhipanaṃ. Ahaṃ pana te nānuvatti’’nti dassento –
੯੮.
98.
‘‘ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾ, ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ।
‘‘Rūpaṃ disvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasikaroto;
ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ વੇਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ।
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati;
ਤਸ੍ਸ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ, ਭવਮੂਲੋਪਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।
Tassa vaḍḍhanti āsavā, bhavamūlopagāmino’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਰਜ੍ਜਨੀਯਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ, ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਸ੍વਾ, ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਹਣਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਅਸੁਭਸਭਾવੇ ਕਾਯੇ ‘‘ਅਸੁਭ’’ਨ੍ਤ੍વੇવ ਪવਤ੍ਤਨਸਤਿ ਨਟ੍ਠਾ। ਯਥਾ ਪਨ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤਿ ਨਟ੍ਠਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਿਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ’’ਤਿ। ਯਥਾਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ‘‘ਸੁਭਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਿਯਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਸਤਿ ਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਥਾ ਭੂਤੋવ ਸਾਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ વੇਦੇਤੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਭવਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਪਨ ਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝੋਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਿਲਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ વਤ੍ਤਤਿ ਚੇવ, ਏવਂਭੂਤਸ੍ਸ ਚ ਤਸ੍ਸ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ ਭવਮੂਲੋਪਗਾਮਿਨੋਤਿ ਭવਸ੍ਸ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਮੂਲਭਾવਂ ਕਾਰਣਭਾવਂ ਉਪਗਮਨਸਭਾવਾ ਕਾਮਾਸવਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਆਸવਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਪਰੂਪਰਿ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿਯੇવ, ਨ ਹਾਯਨ੍ਤਿ। ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੇ ਠਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਆਸવਾ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਪਹੀਨਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Tattha rūpanti rajjanīyaṃ rūpāyatanaṃ, taṃ panettha itthirūpaṃ adhippetaṃ. Disvāti cakkhunā disvā, cakkhudvārānusārena nimittānubyañjanasallakkhaṇavasena taṃ gahetvā, tassa tathāgahaṇahetūti attho. Sati muṭṭhāti asubhasabhāve kāye ‘‘asubha’’ntveva pavattanasati naṭṭhā. Yathā pana rūpaṃ disvā sati naṭṭhā, taṃ dassento āha ‘‘piyaṃ nimittaṃ manasikaroto’’ti. Yathāupaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ‘‘subhaṃ sukha’’ntiādinā piyanimittaṃ katvā ayonisomanasikārena manasikaroto sati muṭṭhāti yojanā. Tathā bhūtova sārattacitto vedetīti suṭṭhu rattacitto hutvā taṃ rūpārammaṇaṃ anubhavati abhinandati, abhinandanto pana tañca ajjhosa tiṭṭhati ajjhosāya taṃ ārammaṇaṃ gilitvā pariniṭṭhapetvā vattati ceva, evaṃbhūtassa ca tassa vaḍḍhanti āsavā bhavamūlopagāminoti bhavassa saṃsārassa mūlabhāvaṃ kāraṇabhāvaṃ upagamanasabhāvā kāmāsavādayo cattāropi āsavā tassa puggalassa uparūpari vaḍḍhantiyeva, na hāyanti. Mayhaṃ pana paṭisaṅkhāne ṭhatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saccāni paṭivijjhantassa maggapaṭipāṭiyā te cattāropi āsavā anavasesato pahīnā parikkhīṇāti adhippāyo.
ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Abhayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੮. ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 8. Abhayattheragāthā