Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૭. અભિણ્હપચ્ચવેક્ખિતબ્બટ્ઠાનસુત્તવણ્ણના
7. Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭṭhānasuttavaṇṇanā
૫૭. સત્તમે જરાધમ્મોતિ ધમ્મ-સદ્દો ‘‘અસમ્મોસધમ્મો નિબ્બાન’’ન્તિઆદીસુ (સુ॰ નિ॰ ૭૬૩) વિય પકતિપરિયાયો, તસ્મા જરાપકતિકો જિણ્ણસભાવોતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘જરાસભાવો’’તિઆદિ. સેસપદેસુપિ એસેવ નયો. કમ્મુના દાતબ્બં આદિયતીતિ કમ્મદાયાદો, અત્તના યથૂપચિતકમ્મફલભાગીતિ અત્થો. તં પન દાયજ્જં કારણૂપચારેન વદન્તો ‘‘કમ્મં મય્હં દાયજ્જં સન્તકન્તિ અત્થો’’તિ આહ યથા ‘‘કુસલાનં, ભિક્ખવે, ધમ્માનં સમાદાનહેતુ, એવમિદં પુઞ્ઞં વડ્ઢતી’’તિ (દી॰ નિ॰ ૩.૮૦). યોનીહિ ફલં સભાવતો ભિન્નમ્પિ અભિન્નં વિય મિસ્સિતં હોતિ. તેનાહ ‘‘કમ્મં મય્હં યોનિ કારણ’’ન્તિ. મમત્તવસેન બજ્ઝન્તીતિ બન્ધૂ, ઞાતિ સાલોહિતો ચ, કમ્મં પન એકન્તસમ્બન્ધવાતિ આહ ‘‘કમ્મં મય્હં બન્ધૂ’’તિ. પતિટ્ઠાતિ અવસ્સયો. કમ્મસદિસો હિ સત્તાનં અવસ્સયો નત્થિ.
57. Sattame jarādhammoti dhamma-saddo ‘‘asammosadhammo nibbāna’’ntiādīsu (su. ni. 763) viya pakatipariyāyo, tasmā jarāpakatiko jiṇṇasabhāvoti attho. Tenāha ‘‘jarāsabhāvo’’tiādi. Sesapadesupi eseva nayo. Kammunā dātabbaṃ ādiyatīti kammadāyādo, attanā yathūpacitakammaphalabhāgīti attho. Taṃ pana dāyajjaṃ kāraṇūpacārena vadanto ‘‘kammaṃ mayhaṃ dāyajjaṃ santakanti attho’’ti āha yathā ‘‘kusalānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ samādānahetu, evamidaṃ puññaṃ vaḍḍhatī’’ti (dī. ni. 3.80). Yonīhi phalaṃ sabhāvato bhinnampi abhinnaṃ viya missitaṃ hoti. Tenāha ‘‘kammaṃ mayhaṃ yoni kāraṇa’’nti. Mamattavasena bajjhantīti bandhū, ñāti sālohito ca, kammaṃ pana ekantasambandhavāti āha ‘‘kammaṃ mayhaṃ bandhū’’ti. Patiṭṭhāti avassayo. Kammasadiso hi sattānaṃ avassayo natthi.
યોબ્બનં આરબ્ભ ઉપ્પન્નમદોતિ ‘‘મહલ્લકકાલે પુઞ્ઞં કરિસ્સામ, દહરમ્હ તાવા’’તિ યોબ્બનં અપસ્સાય માનકરણં. ‘‘અહં નિરોગો સટ્ઠિ વા સત્તતિ વા વસ્સાનિ અતિક્કન્તાનિ, ન મે હરીતકખણ્ડમ્પિ ખાદિતબ્બં, ઇમે પનઞ્ઞે ‘અસુકં નો ઠાનં રુજ્જતિ, ભેસજ્જં ખાદામા’તિ વિચરન્તિ, કો અઞ્ઞો મયા સદિસો નિરોગો નામા’’તિ એવં માનકરણં આરોગ્યમદો. સબ્બેસમ્પિ જીવિતં નામ પભઙ્ગુરં દુક્ખાનુબન્ધઞ્ચ, તદુભયં અનોલોકેત્વા પબન્ધટ્ઠિતિં પચ્ચયસુલભતઞ્ચ નિસ્સાય ‘‘ચિરં જીવિં, ચિરં જીવામિ, ચિરં જીવિસ્સામિ, સુખં જીવિં, સુખં જીવામિ, સુખં જીવિસ્સામી’’તિ એવં માનકરણં જીવિતમદો.
Yobbanaṃ ārabbha uppannamadoti ‘‘mahallakakāle puññaṃ karissāma, daharamha tāvā’’ti yobbanaṃ apassāya mānakaraṇaṃ. ‘‘Ahaṃ nirogo saṭṭhi vā sattati vā vassāni atikkantāni, na me harītakakhaṇḍampi khāditabbaṃ, ime panaññe ‘asukaṃ no ṭhānaṃ rujjati, bhesajjaṃ khādāmā’ti vicaranti, ko añño mayā sadiso nirogo nāmā’’ti evaṃ mānakaraṇaṃ ārogyamado. Sabbesampi jīvitaṃ nāma pabhaṅguraṃ dukkhānubandhañca, tadubhayaṃ anoloketvā pabandhaṭṭhitiṃ paccayasulabhatañca nissāya ‘‘ciraṃ jīviṃ, ciraṃ jīvāmi, ciraṃ jīvissāmi, sukhaṃ jīviṃ, sukhaṃ jīvāmi, sukhaṃ jīvissāmī’’ti evaṃ mānakaraṇaṃ jīvitamado.
ઉપધિરહિતન્તિ કામૂપધિરહિતં. ચત્તારો હિ ઉપધી – કામૂપધિ, ખન્ધૂપધિ, કિલેસૂપધિ, અભિસઙ્ખારૂપધીતિ. કામાપિ ‘‘યં પઞ્ચ કામગુણે પટિચ્ચ ઉપ્પજ્જતિ સુખં સોમનસ્સં, અયં કામાનં અસ્સાદો’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૧૬૬) એવં વુત્તસ્સ સુખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો ‘‘ઉપધિયતિ એત્થ સુખ’’ન્તિ ઇમિના વચનત્થેન ‘‘ઉપધી’’તિ વુચ્ચતિ, ખન્ધાપિ ખન્ધમૂલકસ્સ દુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો, કિલેસાપિ અપાયદુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો, અભિસઙ્ખારાપિ ભવદુક્ખસ્સ અધિટ્ઠાનભાવતો. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.
Upadhirahitanti kāmūpadhirahitaṃ. Cattāro hi upadhī – kāmūpadhi, khandhūpadhi, kilesūpadhi, abhisaṅkhārūpadhīti. Kāmāpi ‘‘yaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) evaṃ vuttassa sukhassa adhiṭṭhānabhāvato ‘‘upadhiyati ettha sukha’’nti iminā vacanatthena ‘‘upadhī’’ti vuccati, khandhāpi khandhamūlakassa dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, kilesāpi apāyadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, abhisaṅkhārāpi bhavadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato. Sesaṃ suviññeyyameva.
અભિણ્હપચ્ચવેક્ખિતબ્બટ્ઠાનસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭṭhānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૭. અભિણ્હપચ્ચવેક્ખિતબ્બઠાનસુત્તં • 7. Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭhānasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૭. અભિણ્હપચ્ચવેક્ખિતબ્બઠાનસુત્તવણ્ણના • 7. Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭhānasuttavaṇṇanā