| Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi |
౨. అబ్యాకరణీయపఞ్హో
2. Abyākaraṇīyapañho
౨. ‘‘భన్తే నాగసేన, భాసితమ్పేతం భగవతా ‘నత్థానన్ద తథాగతస్స ధమ్మేసు ఆచరియముట్ఠీ’తి, పున చ థేరేన మాలుక్యపుత్తేన 1 పఞ్హం పుట్ఠో న బ్యాకాసి. ఏసో ఖో, భన్తే నాగసేన, పఞ్హో ద్వయన్తో 2 ఏకన్తనిస్సితో భవిస్సతి అజాననేన వా గుయ్హకరణేన వా. యది, భన్తే నాగసేన, భగవతా భణితం ‘నత్థానన్ద తథాగతస్స ధమ్మేసు ఆచరియముట్ఠీ’తి, తేన హి థేరస్స మాలుక్యపుత్తస్స అజానన్తేన న బ్యాకతం. యది జానన్తేన న బ్యాకతం, తేన హి అత్థి తథాగతస్స ధమ్మేసు ఆచరియముట్ఠి. అయమ్పి ఉభతో కోటికో పఞ్హో తవానుప్పత్తో, సో తయా నిబ్బాహితబ్బో’’తి.
2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘natthānanda tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhī’ti, puna ca therena mālukyaputtena 3 pañhaṃ puṭṭho na byākāsi. Eso kho, bhante nāgasena, pañho dvayanto 4 ekantanissito bhavissati ajānanena vā guyhakaraṇena vā. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘natthānanda tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhī’ti, tena hi therassa mālukyaputtassa ajānantena na byākataṃ. Yadi jānantena na byākataṃ, tena hi atthi tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhi. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా ‘నత్థానన్ద తథాగతస్స ధమ్మేసు ఆచరియముట్ఠీ’తి, అబ్యాకతో చ థేరేన మాలుక్యపుత్తేన పుచ్ఛితో పఞ్హో, తఞ్చ పన న అజానన్తేన న గుయ్హకరణేన. చత్తారిమాని, మహారాజ, పఞ్హబ్యాకరణాని. కతమాని చత్తారి? ఏకంసబ్యాకరణీయో పఞ్హో విభజ్జబ్యాకరణీయో పఞ్హో పటిపుచ్ఛాబ్యాకరణీయో పఞ్హో ఠపనీయో పఞ్హోతి.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘natthānanda tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhī’ti, abyākato ca therena mālukyaputtena pucchito pañho, tañca pana na ajānantena na guyhakaraṇena. Cattārimāni, mahārāja, pañhabyākaraṇāni. Katamāni cattāri? Ekaṃsabyākaraṇīyo pañho vibhajjabyākaraṇīyo pañho paṭipucchābyākaraṇīyo pañho ṭhapanīyo pañhoti.
‘‘కతమో చ, మహారాజ, ఏకంసబ్యాకరణీయో పఞ్హో? ‘రూపం అనిచ్చ’న్తి ఏకంసబ్యాకరణీయో పఞ్హో, ‘వేదనా అనిచ్చా’తి…పే॰… ‘సఞ్ఞా అనిచ్చా’తి…పే॰… ‘సఙ్ఖారా అనిచ్చా’తి…పే॰… ‘విఞ్ఞాణం అనిచ్చ’’న్తి ఏకంసబ్యాకరణీయో పఞ్హో, అయం ఏకంసబ్యాకరణీయో పఞ్హో.
‘‘Katamo ca, mahārāja, ekaṃsabyākaraṇīyo pañho? ‘Rūpaṃ anicca’nti ekaṃsabyākaraṇīyo pañho, ‘vedanā aniccā’ti…pe… ‘saññā aniccā’ti…pe… ‘saṅkhārā aniccā’ti…pe… ‘viññāṇaṃ anicca’’nti ekaṃsabyākaraṇīyo pañho, ayaṃ ekaṃsabyākaraṇīyo pañho.
‘‘కతమో విభజ్జబ్యాకరణీయో పఞ్హో? ‘అనిచ్చం పన రూప’న్తి విభజ్జబ్యాకరణీయో పఞ్హో, ‘అనిచ్చా పన వేదనా’తి…పే॰… ‘అనిచ్చా పన సఞ్ఞా’తి…పే॰… ‘అనిచ్చా పన సఙ్ఖారా’తి…పే॰… ‘అనిచ్చం పన విఞ్ఞాణ’న్తి విభజ్జబ్యాకరణీయో పఞ్హో, అయం విభజ్జబ్యాకరణీయో పఞ్హో.
‘‘Katamo vibhajjabyākaraṇīyo pañho? ‘Aniccaṃ pana rūpa’nti vibhajjabyākaraṇīyo pañho, ‘aniccā pana vedanā’ti…pe… ‘aniccā pana saññā’ti…pe… ‘aniccā pana saṅkhārā’ti…pe… ‘aniccaṃ pana viññāṇa’nti vibhajjabyākaraṇīyo pañho, ayaṃ vibhajjabyākaraṇīyo pañho.
‘‘కతమో పటిపుచ్ఛాబ్యాకరణీయో పఞ్హో? ‘కిం ను ఖో చక్ఖునా సబ్బం విజానాతీ’తి అయం పటిపుచ్ఛాబ్యాకరణీయో పఞ్హో.
‘‘Katamo paṭipucchābyākaraṇīyo pañho? ‘Kiṃ nu kho cakkhunā sabbaṃ vijānātī’ti ayaṃ paṭipucchābyākaraṇīyo pañho.
‘‘కతమో ఠపనీయో పఞ్హో? ‘సస్సతో లోకో’తి ఠపనీయో పఞ్హో, ‘అసస్సతో లోకో’తి. ‘అన్తవా లోకో’తి. ‘అనన్తవా లోకో’తి. ‘అన్తవా చ అనన్తవా చ లోకో’తి. ‘నేవన్తవా నానన్తవా లోకో’తి. ‘తం జీవం తం సరీర’న్తి. ‘అఞ్ఞం జీవం అఞ్ఞం సరీర’న్తి. ‘హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి. ‘న హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి. ‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి. ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి ఠపనీయో పఞ్హో, అయం ఠపనీయో పఞ్హో.
‘‘Katamo ṭhapanīyo pañho? ‘Sassato loko’ti ṭhapanīyo pañho, ‘asassato loko’ti. ‘Antavā loko’ti. ‘Anantavā loko’ti. ‘Antavā ca anantavā ca loko’ti. ‘Nevantavā nānantavā loko’ti. ‘Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti. ‘Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti. ‘Hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti. ‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti. ‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti. ‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti ṭhapanīyo pañho, ayaṃ ṭhapanīyo pañho.
‘‘భగవా, మహారాజ, థేరస్స మాలుక్యపుత్తస్స తం ఠపనీయం పఞ్హం న బ్యాకాసి. సో పన పఞ్హో కిం కారణా ఠపనీయో? న తస్స దీపనాయ హేతు వా కారణం వా అత్థి, తస్మా సో పఞ్హో ఠపనీయో. నత్థి బుద్ధానం భగవన్తానం అకారణమహేతుకం గిరముదీరణ’’న్తి. ‘‘సాధు, భన్తే నాగసేన, ఏవమేతం తథా సమ్పటిచ్ఛామీ’’తి.
‘‘Bhagavā, mahārāja, therassa mālukyaputtassa taṃ ṭhapanīyaṃ pañhaṃ na byākāsi. So pana pañho kiṃ kāraṇā ṭhapanīyo? Na tassa dīpanāya hetu vā kāraṇaṃ vā atthi, tasmā so pañho ṭhapanīyo. Natthi buddhānaṃ bhagavantānaṃ akāraṇamahetukaṃ giramudīraṇa’’nti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
అబ్యాకరణీయపఞ్హో దుతియో.
Abyākaraṇīyapañho dutiyo.
Footnotes:
