Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
౪. అచ్చేన్తిసుత్తవణ్ణనా
4. Accentisuttavaṇṇanā
౪. కాలయన్తి ఖేపేన్తీతి కాలా. పురేభత్తాదయో హి కాలా ధమ్మప్పవత్తిమత్తతాయ పరమత్థతో అవిజ్జమానాపి లోకసఙ్కేతమత్తసిద్ధా తస్సాయేవ ధమ్మప్పవత్తియా గతగతాయ అనివత్తనతో తం తం ధమ్మప్పవత్తిం ఖేపేన్తా వినాసయన్తా వియ సయఞ్చ తాహి సద్ధిం అచ్చేన్తా వియ హోన్తి. తేనాహ – ‘‘కాలో ఘసతి భూతాని, సబ్బానేవ సహత్తనా’’తి (జా॰ ౧.౨.౧౯౦). ‘‘తరయన్తి రత్తియో’’తి ఏత్థాపి వుత్తనయేనేవ అత్థో వేదితబ్బో. ‘‘ఏతం భయం మరణే పేక్ఖమానో’’తి వుచ్చమానత్తా పుగ్గలం మరణూపగమనాయ తరయన్తీతి అత్థో వుత్తో. వయోగుణాతి ఏత్థ కోట్ఠాసా గుణా. తిత్థియానం హి చరిమచిత్తేన సకలచిత్తే వయసమూహే వయసమఞ్ఞాతి ఆహ – ‘‘పఠమమజ్ఝిమపచ్ఛిమవయానం గుణా, రాసయోతి అత్థో’’తి. ఆనిసంసట్ఠో గుణట్ఠో ‘‘వాకచిరం నివాసేసిం, ద్వాదసగుణముపాగత’’న్తిఆదీసు (బు॰ వం॰ ౨.౩౦) వియ. ‘‘తన్దిగుణాహం కరిస్సామి, దిగుణం దిగుణం వద్ధేయ్యా’’తి చ ఏవమాదీసు పన తబ్భావవుత్తిఅత్థో గుణట్ఠో.
4. Kālayanti khepentīti kālā. Purebhattādayo hi kālā dhammappavattimattatāya paramatthato avijjamānāpi lokasaṅketamattasiddhā tassāyeva dhammappavattiyā gatagatāya anivattanato taṃ taṃ dhammappavattiṃ khepentā vināsayantā viya sayañca tāhi saddhiṃ accentā viya honti. Tenāha – ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190). ‘‘Tarayanti rattiyo’’ti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo. ‘‘Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno’’ti vuccamānattā puggalaṃ maraṇūpagamanāya tarayantīti attho vutto. Vayoguṇāti ettha koṭṭhāsā guṇā. Titthiyānaṃ hi carimacittena sakalacitte vayasamūhe vayasamaññāti āha – ‘‘paṭhamamajjhimapacchimavayānaṃ guṇā, rāsayoti attho’’ti. Ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho ‘‘vākaciraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgata’’ntiādīsu (bu. vaṃ. 2.30) viya. ‘‘Tandiguṇāhaṃ karissāmi, diguṇaṃ diguṇaṃ vaddheyyā’’ti ca evamādīsu pana tabbhāvavuttiattho guṇaṭṭho.
‘‘అసఙ్ఖ్యేయ్యాని నామాని, సగుణేన మహేసినో;
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino;
గుణేన నామముద్ధేయ్యం, అపి నామ సహస్సతో’’తి. (ధ॰ స॰ అట్ఠ॰ ౧౩౧౩; ఉదా॰ ౫౩; పటి॰ మ॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౭౬) –
Guṇena nāmamuddheyyaṃ, api nāma sahassato’’ti. (dha. sa. aṭṭha. 1313; udā. 53; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.76) –
ఆదీసు పసంసట్ఠో గుణట్ఠో దట్ఠబ్బో. ‘‘వయోగుణా అనుపుబ్బం జహన్తీ’’తి ఏత్థ అత్థో ‘‘అచ్చేన్తి కాలా’’తి ఏత్థ వుత్తనయో ఏవ. పఠమమజ్ఝిమవయాతి పఠమగ్గహణఞ్చేత్థ వయస్స గతస్స అపునరావత్తిదస్సనత్థం కతం. తేనేవాహ – ‘‘మరణక్ఖణే పన తయోపి వయా జహన్తేవా’’తి.
Ādīsu pasaṃsaṭṭho guṇaṭṭho daṭṭhabbo. ‘‘Vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti ettha attho ‘‘accenti kālā’’ti ettha vuttanayo eva. Paṭhamamajjhimavayāti paṭhamaggahaṇañcettha vayassa gatassa apunarāvattidassanatthaṃ kataṃ. Tenevāha – ‘‘maraṇakkhaṇe pana tayopi vayā jahantevā’’ti.
ఏత్థ చ పాళియం ‘‘అచ్చేన్తి కాలా’’తి సామఞ్ఞతో కాలస్స అపగమనం దస్సితం, పున తం విసేసతోపి దస్సేతుం ఇతరద్వయం వుత్తం. అట్ఠకథాయం పన ముదిన్ద్రియస్స వసేన ‘‘వయోగుణా అనుపుబ్బం జహన్తీ’’తి వుత్తం, మజ్ఝిమిన్ద్రియస్స వసేన ‘‘తరయన్తి రత్తియో’’తి వుత్తన్తి అధిప్పాయేన ‘‘కాలాతి పురేభత్తాదయో కాలా’’తి వుత్తం. తస్మా తత్థ ఆది-సద్దేన పచ్ఛాభత్తపఠమయామ-ముహుత్తకాలాది-కాలకోట్ఠాసో ఏవ అణుపభేదో కాలవిభాగో గహితోతి వేదితబ్బో. సేసన్తి ఇధ ద్వీసు గాథాసు పచ్ఛిమద్ధో. సో హి ఇధ అత్థతో అధిగతత్తా అనన్తరసుత్తే చ వుత్తత్తా అతిదిసితో.
Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘accenti kālā’’ti sāmaññato kālassa apagamanaṃ dassitaṃ, puna taṃ visesatopi dassetuṃ itaradvayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana mudindriyassa vasena ‘‘vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti vuttaṃ, majjhimindriyassa vasena ‘‘tarayanti rattiyo’’ti vuttanti adhippāyena ‘‘kālāti purebhattādayo kālā’’ti vuttaṃ. Tasmā tattha ādi-saddena pacchābhattapaṭhamayāma-muhuttakālādi-kālakoṭṭhāso eva aṇupabhedo kālavibhāgo gahitoti veditabbo. Sesanti idha dvīsu gāthāsu pacchimaddho. So hi idha atthato adhigatattā anantarasutte ca vuttattā atidisito.
అచ్చేన్తిసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Accentisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౪. అచ్చేన్తిసుత్తం • 4. Accentisuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౪. అచ్చేన్తిసుత్తవణ్ణనా • 4. Accentisuttavaṇṇanā