Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరీగాథా-అట్ఠకథా • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
౪. అడ్ఢకాసిథేరీగాథావణ్ణనా
4. Aḍḍhakāsitherīgāthāvaṇṇanā
యావ కాసిజనపదోతిఆదికా అడ్ఢకాసియా థేరియా గాథా. అయం కిర కస్సపస్స దసబలస్స కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్వా భిక్ఖునీనం సన్తికం గన్త్వా ధమ్మం సుత్వా పటిలద్ధసద్ధా పబ్బజిత్వా భిక్ఖునిసీలే ఠితం అఞ్ఞతరం పటిసమ్భిదాప్పత్తం ఖీణాసవత్థేరిం గణికావాదేన అక్కోసిత్వా, తతో చుతా నిరయే పచ్చిత్వా ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కాసికరట్ఠే ఉళారవిభవే సేట్ఠికులే నిబ్బత్తిత్వా వుద్ధిప్పత్తా పుబ్బే కతస్స వచీదుచ్చరితస్స నిస్సన్దేన ఠానతో పరిభట్ఠా గణికా అహోసి. నామేన అడ్ఢకాసీ నామ. తస్సా పబ్బజ్జా చ దూతేన ఉపసమ్పదా చ ఖన్ధకే ఆగతాయేవ. వుత్తఞ్హేతం –
Yāva kāsijanapadotiādikā aḍḍhakāsiyā theriyā gāthā. Ayaṃ kira kassapassa dasabalassa kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patvā bhikkhunīnaṃ santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddhā pabbajitvā bhikkhunisīle ṭhitaṃ aññataraṃ paṭisambhidāppattaṃ khīṇāsavattheriṃ gaṇikāvādena akkositvā, tato cutā niraye paccitvā imasmiṃ buddhuppāde kāsikaraṭṭhe uḷāravibhave seṭṭhikule nibbattitvā vuddhippattā pubbe katassa vacīduccaritassa nissandena ṭhānato paribhaṭṭhā gaṇikā ahosi. Nāmena aḍḍhakāsī nāma. Tassā pabbajjā ca dūtena upasampadā ca khandhake āgatāyeva. Vuttañhetaṃ –
తేన ఖో పన సమయేన అడ్ఢకాసీ గణికా భిక్ఖునీసు పబ్బజితా హోతి. సా చ సావత్థిం గన్తుకామా హోతి ‘‘భగవతో సన్తికే ఉపసమ్పజ్జిస్సామీ’’తి. అస్సోసుం ఖో ధుత్తా – ‘‘అడ్ఢకాసీ కిర గణికా సావత్థిం గన్తుకామా’’తి. తే మగ్గే పరియుట్ఠింసు. అస్సోసి ఖో అడ్ఢకాసీ గణికా ‘‘ధుత్తా కిర మగ్గే పరియుట్ఠితా’’తి. భగవతో సన్తికే దూతం పాహేసి – ‘‘అహఞ్హి ఉపసమ్పజ్జితుకామా, కథం ను ఖో మయా పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి? అథ ఖో భగవా ఏతస్మిం నిదానే ఏతస్మిం పకరణే ధమ్మిం కథం కత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, దూతేనపి ఉపసమ్పాదేతు’’న్తి (చూళవ॰ ౪౩౦).
Tena kho pana samayena aḍḍhakāsī gaṇikā bhikkhunīsu pabbajitā hoti. Sā ca sāvatthiṃ gantukāmā hoti ‘‘bhagavato santike upasampajjissāmī’’ti. Assosuṃ kho dhuttā – ‘‘aḍḍhakāsī kira gaṇikā sāvatthiṃ gantukāmā’’ti. Te magge pariyuṭṭhiṃsu. Assosi kho aḍḍhakāsī gaṇikā ‘‘dhuttā kira magge pariyuṭṭhitā’’ti. Bhagavato santike dūtaṃ pāhesi – ‘‘ahañhi upasampajjitukāmā, kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti? Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dūtenapi upasampādetu’’nti (cūḷava. 430).
ఏవం లద్ధూపసమ్పదా పన విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తీ న చిరస్సేవ సహ పటిసమ్భిదాహి అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేరీ ౨.౪.౧౬౮-౧౮౩) –
Evaṃ laddhūpasampadā pana vipassanāya kammaṃ karontī na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.4.168-183) –
‘‘ఇమమ్హి భద్దకే కప్పే, బ్రహ్మబన్ధు మహాయసో;
‘‘Imamhi bhaddake kappe, brahmabandhu mahāyaso;
కస్సపో నామ గోత్తేన, ఉప్పజ్జి వదతం వరో.
Kassapo nāma gottena, uppajji vadataṃ varo.
‘‘తదాహం పబ్బజిత్వాన, తస్స బుద్ధస్స సాసనే;
‘‘Tadāhaṃ pabbajitvāna, tassa buddhassa sāsane;
సంవుతా పాతిమోక్ఖమ్హి, ఇన్ద్రియేసు చ పఞ్చసు.
Saṃvutā pātimokkhamhi, indriyesu ca pañcasu.
‘‘మత్తఞ్ఞునీ చ అసనే, యుత్తా జాగరియేపి చ;
‘‘Mattaññunī ca asane, yuttā jāgariyepi ca;
వసన్తీ యుత్తయోగాహం, భిక్ఖునిం విగతాసవం.
Vasantī yuttayogāhaṃ, bhikkhuniṃ vigatāsavaṃ.
‘‘అక్కోసిం దుట్ఠచిత్తాహం, గణికేతి భణిం తదా;
‘‘Akkosiṃ duṭṭhacittāhaṃ, gaṇiketi bhaṇiṃ tadā;
తేన పాపేన కమ్మేన, నిరయమ్హి అపచ్చిసం.
Tena pāpena kammena, nirayamhi apaccisaṃ.
‘‘తేన కమ్మావసేసేన, అజాయిం గణికాకులే;
‘‘Tena kammāvasesena, ajāyiṃ gaṇikākule;
బహుసోవ పరాధీనా, పచ్ఛిమాయ చ జాతియం.
Bahusova parādhīnā, pacchimāya ca jātiyaṃ.
‘‘కాసీసు సేట్ఠికులజా, బ్రహ్మచారీబలేనహం;
‘‘Kāsīsu seṭṭhikulajā, brahmacārībalenahaṃ;
అచ్ఛరా వియ దేవేసు, అహోసిం రూపసమ్పదా.
Accharā viya devesu, ahosiṃ rūpasampadā.
‘‘దిస్వాన దస్సనీయం మం, గిరిబ్బజపురుత్తమే;
‘‘Disvāna dassanīyaṃ maṃ, giribbajapuruttame;
గణికత్తే నివేసేసుం, అక్కోసనబలేన మే.
Gaṇikatte nivesesuṃ, akkosanabalena me.
‘‘సాహం సుత్వాన సద్ధమ్మం, బుద్ధసేట్ఠేన దేసితం;
‘‘Sāhaṃ sutvāna saddhammaṃ, buddhaseṭṭhena desitaṃ;
పుబ్బవాసనసమ్పన్నా, పబ్బజిం అనగారియం.
Pubbavāsanasampannā, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
‘‘తదూపసమ్పదత్థాయ, గచ్ఛన్తీ జినసన్తికం;
‘‘Tadūpasampadatthāya, gacchantī jinasantikaṃ;
మగ్గే ధుత్తే ఠితే సుత్వా, లభిం దూతోపసమ్పదం.
Magge dhutte ṭhite sutvā, labhiṃ dūtopasampadaṃ.
‘‘సబ్బకమ్మం పరిక్ఖీణం, పుఞ్ఞం పాపం తథేవ చ;
‘‘Sabbakammaṃ parikkhīṇaṃ, puññaṃ pāpaṃ tatheva ca;
సబ్బసంసారముత్తిణ్ణా , గణికత్తఞ్చ ఖేపితం.
Sabbasaṃsāramuttiṇṇā , gaṇikattañca khepitaṃ.
‘‘ఇద్ధీసు చ వసీ హోమి, దిబ్బాయ సోతధాతుయా;
‘‘Iddhīsu ca vasī homi, dibbāya sotadhātuyā;
చేతోపరియఞాణస్స, వసీ హోమి మహామునే.
Cetopariyañāṇassa, vasī homi mahāmune.
‘‘పుబ్బేనివాసం జానామి, దిబ్బచక్ఖు విసోధితం;
‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;
సబ్బాసవపరిక్ఖీణా, నత్థి దాని పునబ్భవో.
Sabbāsavaparikkhīṇā, natthi dāni punabbhavo.
‘‘అత్థధమ్మనిరుత్తీసు, పటిభానే తథేవ చ;
‘‘Atthadhammaniruttīsu, paṭibhāne tatheva ca;
ఞాణం మమ మహావీర, ఉప్పన్నం తవ సన్తికే.
Ñāṇaṃ mama mahāvīra, uppannaṃ tava santike.
‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. (అప॰ థేరీ ౨.౪.౧౬౮-౧౮౩);
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti. (apa. therī 2.4.168-183);
అరహత్తం పన పత్వా ఉదానవసేన –
Arahattaṃ pana patvā udānavasena –
౨౫.
25.
‘‘యావ కాసిజనపదో, సుఙ్కో మే తత్తకో అహు;
‘‘Yāva kāsijanapado, suṅko me tattako ahu;
తం కత్వా నేగమో అగ్ఘం, అడ్ఢేనగ్ఘం ఠపేసి మం.
Taṃ katvā negamo agghaṃ, aḍḍhenagghaṃ ṭhapesi maṃ.
౨౬.
26.
‘‘అథ నిబ్బిన్దహం రూపే, నిబ్బిన్దఞ్చ విరజ్జహం;
‘‘Atha nibbindahaṃ rūpe, nibbindañca virajjahaṃ;
మా పున జాతిసంసారం, సన్ధావేయ్యం పునప్పునం;
Mā puna jātisaṃsāraṃ, sandhāveyyaṃ punappunaṃ;
తిస్సో విజ్జా సచ్ఛికతా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. –
Tisso vijjā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –
ఇమా గాథా అభాసి.
Imā gāthā abhāsi.
తత్థ యావ కాసిజనపదో, సుఙ్కో మే తత్తకో అహూతి కాసీసు జనపదేసు భవో సుఙ్కో కాసిజనపదో, సో యావ యత్తకో, తత్తకో మయ్హం సుఙ్కో అహు అహోసి. కిత్తకో పన సోతి? సహస్సమత్తో. కాసిరట్ఠే కిర తదా సుఙ్కవసేన ఏకదివసం రఞ్ఞో ఉప్పజ్జనకఆయో అహోసి సహస్సమత్తో, ఇమాయపి పురిసానం హత్థతో ఏకదివసం లద్ధధనం తత్తకం. తేన వుత్తం – ‘‘యావ కాసిజనపదో, సుఙ్కో మే తత్తకో అహూ’’తి. సా పన కాసిసుఙ్కపరిమాణతాయ కాసీతి సమఞ్ఞం లభి. తత్థ యేభుయ్యేన మనుస్సా సహస్సం దాతుం అసక్కోన్తా తతో ఉపడ్ఢం దత్వా దివసభాగమేవ రమిత్వా గచ్ఛన్తి, తేసం వసేనాయం అడ్ఢకాసీతి పఞ్ఞాయిత్థ. తేన వుత్తం – ‘‘తం కత్వా నేగమో అగ్ఘం, అడ్ఢేనగ్ఘం ఠపేసి మ’’న్తి. తం పఞ్చసతమత్తం ధనం అగ్ఘం కత్వా నేగమో నిగమవాసిజనో ఇత్థిరతనభావేన అనగ్ఘమ్పి సమానం అడ్ఢేన అగ్ఘం నిమిత్తం అడ్ఢకాసీతి సమఞ్ఞావసేన మం ఠపేసి, తథా మం వోహరీతి అత్థో.
Tattha yāva kāsijanapado, suṅko me tattako ahūti kāsīsu janapadesu bhavo suṅko kāsijanapado, so yāva yattako, tattako mayhaṃ suṅko ahu ahosi. Kittako pana soti? Sahassamatto. Kāsiraṭṭhe kira tadā suṅkavasena ekadivasaṃ rañño uppajjanakaāyo ahosi sahassamatto, imāyapi purisānaṃ hatthato ekadivasaṃ laddhadhanaṃ tattakaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘yāva kāsijanapado, suṅko me tattako ahū’’ti. Sā pana kāsisuṅkaparimāṇatāya kāsīti samaññaṃ labhi. Tattha yebhuyyena manussā sahassaṃ dātuṃ asakkontā tato upaḍḍhaṃ datvā divasabhāgameva ramitvā gacchanti, tesaṃ vasenāyaṃ aḍḍhakāsīti paññāyittha. Tena vuttaṃ – ‘‘taṃ katvā negamo agghaṃ, aḍḍhenagghaṃ ṭhapesi ma’’nti. Taṃ pañcasatamattaṃ dhanaṃ agghaṃ katvā negamo nigamavāsijano itthiratanabhāvena anagghampi samānaṃ aḍḍhena agghaṃ nimittaṃ aḍḍhakāsīti samaññāvasena maṃ ṭhapesi, tathā maṃ voharīti attho.
అథ నిబ్బిన్దహం రూపేతి ఏవం రూపూపజీవినీ హుత్వా ఠితా. అథ పచ్ఛా సాసనం నిస్సాయ రూపే అహం నిబ్బిన్దిం ‘‘ఇతిపి రూపం అనిచ్చం, ఇతిపిదం రూపం దుక్ఖం, అసుభ’’న్తి పస్సన్తీ తత్థ ఉక్కణ్ఠిం. నిబ్బిన్దఞ్చ విరజ్జహన్తి నిబ్బిన్దన్తీ చాహం తతో పరం విరాగం ఆపజ్జిం. నిబ్బిన్దగ్గహణేన చేత్థ తరుణవిపస్సనం దస్సేతి, విరాగగ్గహణేన బలవవిపస్సనం. ‘‘నిబ్బిన్దన్తో విరజ్జతి విరాగా విముచ్చతీ’’తి హి వుత్తం. మా పున జాతిసంసారం, సన్ధావేయ్యం పునప్పునన్తి ఇమినా నిబ్బిన్దనవిరజ్జనాకారే నిదస్సేతి. తిస్సో విజ్జాతిఆదినా తేసం మత్థకప్పత్తిం, తం వుత్తనయమేవ.
Atha nibbindahaṃ rūpeti evaṃ rūpūpajīvinī hutvā ṭhitā. Atha pacchā sāsanaṃ nissāya rūpe ahaṃ nibbindiṃ ‘‘itipi rūpaṃ aniccaṃ, itipidaṃ rūpaṃ dukkhaṃ, asubha’’nti passantī tattha ukkaṇṭhiṃ. Nibbindañca virajjahanti nibbindantī cāhaṃ tato paraṃ virāgaṃ āpajjiṃ. Nibbindaggahaṇena cettha taruṇavipassanaṃ dasseti, virāgaggahaṇena balavavipassanaṃ. ‘‘Nibbindanto virajjati virāgā vimuccatī’’ti hi vuttaṃ. Mā puna jātisaṃsāraṃ, sandhāveyyaṃ punappunanti iminā nibbindanavirajjanākāre nidasseti. Tisso vijjātiādinā tesaṃ matthakappattiṃ, taṃ vuttanayameva.
అడ్ఢకాసిథేరీగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Aḍḍhakāsitherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరీగాథాపాళి • Therīgāthāpāḷi / ౪. అడ్ఢకాసిథేరీగాథా • 4. Aḍḍhakāsitherīgāthā