9. Adhikaraṇavūpasamanasamathakathā

228.Catuvaggakaraṇe kammeti sīmasammutiādikamme. Pañcavaggakaraṇeti paccantimesu janapadesu upasampadādikamme. Dasavaggakaraṇeti majjhimesu janapadesu upasampadakamme. Vīsativaggakaraṇeti abbhānakamme. Kammappattāti kammassa pattā yuttā anurūpā.

230.Sampaṭicchitabbanti paṭiggaṇhitabbaṃ. Sampaṭicchitvā ca pana atikkāmetabbanti sambandho. Bhaṇḍakanti cīvarādibhaṇḍakaṃ. Mānaniggahatthāyāti bhaṇḍanajātānaṃ mānassa niggahatthāya. Katipāhanti katipayāhaṃ, dvīhatīhanti attho.

231.Anantāni ceva bhassānīti ettha anantasaddo aparimāṇasaddena atthato ekoti āha ‘‘aparimāṇānī’’ti. ‘‘Vacanānī’’ti iminā bhassasaddo vacanapariyāyoti dasseti. Ubbāhikāya sammanitabboti kena sammanitabboti āha ‘‘apaloketvā vā’’tiādi. Iminā apalokanakammena vā ñattidutiyakammena vā sammanitabboti dasseti. Anantāni bhassāni dhammakathikaṃ uddharitvā bāhati paṭisedheti imāya sammutiyāti ubbāhikā, tāya. Evaṃ sammatehi pana bhikkhūhi vinicchitabbanti sambandho. Visuṃ nisīditvā tassāyeva parisāya nisīditvā vāti yojanā. Aññehīti sammatabhikkhūhi aññehi.

233.Tatrassāti ettha tatra assāti padavibhāgaṃ katvā tasaddo parisavisayo pasiddhavisayo, assasaddo ākhyātikoti āha ‘‘tassaṃ parisati bhaveyyā’’ti. ‘‘Neva suttaṃ āgata’’nti sāmaññato vuttepi ‘‘no suttavibhaṅgo’’ti vakkhamānattā mātikaṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘na mātikā āgatā’’ti. Vinayopīti khandhakavinayopi. Pisaddena suttavibhaṅgaṃ apekkhati. Byañjanacchāyāyāti ettha chāyāsaddo paṭibimbe ca pabhāya ca hotīti āha ‘‘byañjanamattamevā’’ti, byañjanapaṭibimbikabyañjanapabhāvantabhūtaṃ atthaṃ aggahetvā byañjanapaṭibimbabyañjanapabhāmattameva gahetvāti adhippāyo. ‘‘Paṭisedhetī’’ti iminā paṭibāhasaddo paṭisedhatthoyeva, na maddanatthoti dasseti. Paṭibāhanākāraṃ dassento āha ‘‘jātarūparajatakhettavatthupaṭiggahaṇādīsū’’tiādi. Kinti kena kāraṇena, kasmā kāraṇā vā. Imeti jātarūpādipaṭiggāhake bhikkhū. Kārethāti tumhe kāreyyātha. Eyyāthassa hi ethādeso. Pucchāyaṃ sattamīvibhatti hoti. Sutteti suttantapiṭake. Aparo dhammakathiko vadatīti sambandho. Imesanti olambetvā nivāsentānaṃ. Etthāti olambetvā nivāsane.

234.Bahutarā bhikkhūti ettha dviguṇatiguṇādinā adhikā eva bahutarā nāmāti āha ‘‘ekenapi adhikā bahutarāvā’’ti. ‘‘Ko pana vādo’’tiādinā ‘‘ekenapī’’ti ettha pisaddassa garahatthaṃ dasseti.