Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೧೬. ವೀಸತಿನಿಪಾತೋ

    16. Vīsatinipāto

    ೧. ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    1. Adhimuttattheragāthāvaṇṇanā

    ವೀಸತಿನಿಪಾತೇ ಯಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಅಪರಸ್ಸ ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಅತ್ಥದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೇ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ ಮಹಾದಾನಾನಿ ಪವತ್ತೇಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಂಕಿಚ್ಚತ್ಥೇರಸ್ಸ ಭಗಿನಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಅಧಿಮುತ್ತೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಮಾತುಲತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸಾಮಣೇರಭೂಮಿಯಂಯೇವ ಠಿತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೪.೮೪-೮೮) –

    Vīsatinipāte yaññatthaṃ vātiādikā āyasmato aparassa adhimuttattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto atthadassissa bhagavato kāle vibhavasampanne kule nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute bhikkhusaṅghaṃ upaṭṭhahanto mahādānāni pavattesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde āyasmato saṃkiccattherassa bhaginiyā kucchimhi nibbatti, adhimuttotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto mātulattherassa santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto sāmaṇerabhūmiyaṃyeva ṭhito arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.4.84-88) –

    ‘‘ನಿಬ್ಬುತೇ ಲೋಕನಾಥಮ್ಹಿ, ಅತ್ಥದಸ್ಸೀನರುತ್ತಮೇ।

    ‘‘Nibbute lokanāthamhi, atthadassīnaruttame;

    ಉಪಟ್ಠಹಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ॥

    Upaṭṭhahiṃ bhikkhusaṅghaṃ, vippasannena cetasā.

    ‘‘ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ, ಉಜುಭೂತಂ ಸಮಾಹಿತಂ।

    ‘‘Nimantetvā bhikkhusaṅghaṃ, ujubhūtaṃ samāhitaṃ;

    ಉಚ್ಛುನಾ ಮಣ್ಡಪಂ ಕತ್ವಾ, ಭೋಜೇಸಿಂ ಸಙ್ಘಮುತ್ತಮಂ॥

    Ucchunā maṇḍapaṃ katvā, bhojesiṃ saṅghamuttamaṃ.

    ‘‘ಯಂ ಯಂ ಯೋನುಪಪಜ್ಜಾಮಿ, ದೇವತ್ತಂ ಅಥಮಾನುಸಂ।

    ‘‘Yaṃ yaṃ yonupapajjāmi, devattaṃ athamānusaṃ;

    ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತೇ ಅಭಿಭೋಮಿ, ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Sabbe satte abhibhomi, puññakammassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಅಟ್ಠಾರಸೇ ಕಪ್ಪಸತೇ, ಯಂ ದಾನಮದದಿಂ ತದಾ।

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಉಚ್ಛುದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, ucchudānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಚತಸ್ಸೋ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೋ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಿತುಕಾಮೋ ‘‘ಮಾತರಂ ಆಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ದೇವತಾಯ ಬಲಿಕಮ್ಮಕರಣತ್ಥಂ ಮಂಸಪರಿಯೇಸನಂ ಚರನ್ತೇಹಿ ಪಞ್ಚಸತೇಹಿ ಚೋರೇಹಿ ಸಮಾಗಚ್ಛಿ। ಚೋರಾ ಚ ತಂ ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ ‘‘ದೇವತಾಯ ಬಲಿ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸೋ ಚೋರೇಹಿ ಗಹಿತೋಪಿ ಅಭೀತೋ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಮುಖೋವ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಚೋರಗಾಮಣಿಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತೋ ಪಸಂಸನ್ತೋ –

    Arahattaṃ pana patvā samāpattisukhena vītināmento upasampajjitukāmo ‘‘mātaraṃ āpucchissāmī’’ti mātu santikaṃ gacchanto antarāmagge devatāya balikammakaraṇatthaṃ maṃsapariyesanaṃ carantehi pañcasatehi corehi samāgacchi. Corā ca taṃ aggahesuṃ ‘‘devatāya bali bhavissatī’’ti. So corehi gahitopi abhīto acchambhī vippasannamukhova aṭṭhāsi. Taṃ disvā coragāmaṇiacchariyabbhutacittajāto pasaṃsanto –

    ೭೦೫.

    705.

    ‘‘ಯಞ್ಞತ್ಥಂ ವಾ ಧನತ್ಥಂ ವಾ, ಯೇ ಹನಾಮ ಮಯಂ ಪುರೇ।

    ‘‘Yaññatthaṃ vā dhanatthaṃ vā, ye hanāma mayaṃ pure;

    ಅವಸೇಸಂ ಭಯಂ ಹೋತಿ, ವೇಧನ್ತಿ ವಿಲಪನ್ತಿ ಚ॥

    Avasesaṃ bhayaṃ hoti, vedhanti vilapanti ca.

    ೭೦೬.

    706.

    ‘‘ತಸ್ಸ ತೇ ನತ್ಥಿ ಭೀತತ್ತಂ, ಭಿಯ್ಯೋ ವಣ್ಣೋ ಪಸೀದತಿ।

    ‘‘Tassa te natthi bhītattaṃ, bhiyyo vaṇṇo pasīdati;

    ಕಸ್ಮಾ ನ ಪರಿದೇವೇಸಿ, ಏವರೂಪೇ ಮಹಬ್ಭಯೇ’’ತಿ॥ – ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।

    Kasmā na paridevesi, evarūpe mahabbhaye’’ti. – dve gāthā abhāsi;

    ತತ್ಥ ಯಞ್ಞತ್ಥನ್ತಿ ಯಜನತ್ಥಂ ದೇವತಾನಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಕರಣತ್ಥಂ ವಾ। ವಾ-ಸದ್ದೋ ವಿಕಪ್ಪನತ್ಥೋ। ಧನತ್ಥನ್ತಿ ಸಾಪತೇಯ್ಯಹರಣತ್ಥಂ। ಯೇ ಹನಾಮ ಮಯಂ ಪುರೇತಿ ಯೇ ಸತ್ತೇ ಮಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಹನಿಮ್ಹ। ಅತೀತತ್ಥೇ ಹಿ ಇದಂ ವತ್ತಮಾನವಚನಂ। ಅವಸೇತಿ ಅವಸೇ ಅಸೇರಿಕೇ ಕತ್ವಾ। ನ್ತಿ ತೇಸಂ। ‘‘ಅವಸೇಸನ್ತಿ’’ಪಿ ಪಠನ್ತಿ। ಅಮ್ಹೇಹಿ ಗಹಿತೇಸು ತಂ ಏಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾನಂ; ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಭಯಂ ಹೋತೀತಿ ಮರಣಭಯಂ ಹೋತಿ। ಯೇನ ತೇ ವೇಧನ್ತಿ ವಿಲಪನ್ತಿ,ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸೇನ ವೇಧನ್ತಿ , ‘‘ಸಾಮಿ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ದಸ್ಸಾಮ, ದಾಸಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ವದನ್ತಾ ವಿಲಪನ್ತಿ।

    Tattha yaññatthanti yajanatthaṃ devatānaṃ balikammakaraṇatthaṃ vā. Vā-saddo vikappanattho. Dhanatthanti sāpateyyaharaṇatthaṃ. Ye hanāma mayaṃ pureti ye satte mayaṃ pubbe hanimha. Atītatthe hi idaṃ vattamānavacanaṃ. Avaseti avase aserike katvā. Tanti tesaṃ. ‘‘Avasesanti’’pi paṭhanti. Amhehi gahitesu taṃ ekaṃ ṭhapetvā avasesānaṃ; ayameva vā pāṭho. Bhayaṃ hotīti maraṇabhayaṃ hoti. Yena te vedhanti vilapanti,cittutrāsena vedhanti , ‘‘sāmi, tumhākaṃ idañcidañca dassāma, dāsā bhavissāmā’’tiādikaṃ vadantā vilapanti.

    ತಸ್ಸ ತೇತಿ ಯೋ ತ್ವಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ದೇವತಾಯ ಬಲಿಕಮ್ಮತ್ಥಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತುಕಾಮೇಹಿ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾಸಿಕೇಹಿ ಸನ್ತಜ್ಜಿತೋ, ತಸ್ಸ ತೇ। ಭೀತತ್ತನ್ತಿ ಭೀತಭಾವೋ, ಭಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಿಯ್ಯೋ ವಣ್ಣೋ ಪಸೀದತೀತಿ ಪಕತಿವಣ್ಣತೋ ಉಪರಿಪಿ ತೇ ಮುಖವಣ್ಣೋ ವಿಪ್ಪಸೀದತಿ। ಥೇರಸ್ಸ ಕಿರ ತದಾ ‘‘ಸಚೇ ಇಮೇ ಮಾರೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಇದಾನೇವಾಹಂ ಅನುಪಾದಾಯ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ದುಕ್ಖಭಾರೋ ವಿಗಚ್ಛಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಳಾರಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಏವರೂಪೇ ಮಹಬ್ಭಯೇತಿ ಏದಿಸೇ ಮಹತಿ ಮರಣಭಯೇ ಉಪಟ್ಠಿತೇ। ಹೇತುಅತ್ಥೇ ವಾ ಏತಂ ಭುಮ್ಮವಚನಂ।

    Tassa teti yo tvaṃ amhehi devatāya balikammatthaṃ jīvitā voropetukāmehi ukkhittāsikehi santajjito, tassa te. Bhītattanti bhītabhāvo, bhayanti attho. Bhiyyo vaṇṇo pasīdatīti pakativaṇṇato uparipi te mukhavaṇṇo vippasīdati. Therassa kira tadā ‘‘sace ime māressanti, idānevāhaṃ anupādāya parinibbāyissāmi, dukkhabhāro vigacchissatī’’ti uḷāraṃ pītisomanassaṃ uppajji. Evarūpe mahabbhayeti edise mahati maraṇabhaye upaṭṭhite. Hetuatthe vā etaṃ bhummavacanaṃ.

    ಇದಾನಿ ಥೇರೋ ಚೋರಗಾಮಣಿಸ್ಸ ಪಟಿವಚನದಾನಮುಖೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ –

    Idāni thero coragāmaṇissa paṭivacanadānamukhena dhammaṃ desento –

    ೭೦೭.

    707.

    ‘‘ನತ್ಥಿ ಚೇತಸಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಅನಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಗಾಮಣಿ।

    ‘‘Natthi cetasikaṃ dukkhaṃ, anapekkhassa gāmaṇi;

    ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಭಯಾ ಸಬ್ಬೇ, ಖೀಣಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ವೇ॥

    Atikkantā bhayā sabbe, khīṇasaṃyojanassa ve.

    ೭೦೮.

    708.

    ‘‘ಖೀಣಾಯ ಭವನೇತ್ತಿಯಾ, ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಯಥಾತಥೇ।

    ‘‘Khīṇāya bhavanettiyā, diṭṭhe dhamme yathātathe;

    ನ ಭಯಂ ಮರಣೇ ಹೋತಿ, ಭಾರನಿಕ್ಖೇಪನೇ ಯಥಾ॥

    Na bhayaṃ maraṇe hoti, bhāranikkhepane yathā.

    ೭೦೯.

    709.

    ‘‘ಸುಚಿಣ್ಣಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಮೇ, ಮಗ್ಗೋ ಚಾಪಿ ಸುಭಾವಿತೋ।

    ‘‘Suciṇṇaṃ brahmacariyaṃ me, maggo cāpi subhāvito;

    ಮರಣೇ ಮೇ ಭಯಂ ನತ್ಥಿ, ರೋಗಾನಮಿವ ಸಙ್ಖಯೇ॥

    Maraṇe me bhayaṃ natthi, rogānamiva saṅkhaye.

    ೭೧೦.

    710.

    ‘‘ಸುಚಿಣ್ಣಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಮೇ, ಮಗ್ಗೋ ಚಾಪಿ ಸುಭಾವಿತೋ।

    ‘‘Suciṇṇaṃ brahmacariyaṃ me, maggo cāpi subhāvito;

    ನಿರಸ್ಸಾದಾ ಭವಾ ದಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಂ ಪಿತ್ವಾವ ಛಡ್ಡಿತಂ॥

    Nirassādā bhavā diṭṭhā, visaṃ pitvāva chaḍḍitaṃ.

    ೭೧೧.

    711.

    ‘‘ಪಾರಗೂ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಅನಾಸವೋ।

    ‘‘Pāragū anupādāno, katakicco anāsavo;

    ತುಟ್ಠೋ ಆಯುಕ್ಖಯಾ ಹೋತಿ, ಮುತ್ತೋ ಆಘಾತನಾ ಯಥಾ॥

    Tuṭṭho āyukkhayā hoti, mutto āghātanā yathā.

    ೭೧೨.

    712.

    ‘‘ಉತ್ತಮಂ ಧಮ್ಮತಂ ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಅನತ್ಥಿಕೋ।

    ‘‘Uttamaṃ dhammataṃ patto, sabbaloke anatthiko;

    ಆದಿತ್ತಾವ ಘರಾ ಮುತ್ತೋ, ಮರಣಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತಿ॥

    Ādittāva gharā mutto, maraṇasmiṃ na socati.

    ೭೧೩.

    713.

    ‘‘ಯದತ್ಥಿ ಸಙ್ಗತಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ಭವೋ ವಾ ಯತ್ಥ ಲಬ್ಭತಿ।

    ‘‘Yadatthi saṅgataṃ kiñci, bhavo vā yattha labbhati;

    ಸಬ್ಬಂ ಅನಿಸ್ಸರಂ ಏತಂ, ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ॥

    Sabbaṃ anissaraṃ etaṃ, iti vuttaṃ mahesinā.

    ೭೧೪.

    714.

    ‘‘ಯೋ ತಂ ತಥಾ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಂ।

    ‘‘Yo taṃ tathā pajānāti, yathā buddhena desitaṃ;

    ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ಭವಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ಸುತತ್ತಂವ ಅಯೋಗುಳಂ॥

    Na gaṇhāti bhavaṃ kiñci, sutattaṃva ayoguḷaṃ.

    ೭೧೫.

    715.

    ‘‘ನ ಮೇ ಹೋತಿ ‘ಅಹೋಸಿ’ನ್ತಿ, ‘ಭವಿಸ್ಸ’ನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ ಮೇ।

    ‘‘Na me hoti ‘ahosi’nti, ‘bhavissa’nti na hoti me;

    ಸಙ್ಖಾರಾ ವಿಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಕಾ ಪರಿದೇವನಾ॥

    Saṅkhārā vigamissanti, tattha kā paridevanā.

    ೭೧೬.

    716.

    ‘‘ಸುದ್ಧಂ ಧಮ್ಮಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ಸುದ್ಧಂ ಸಙ್ಖಾರಸನ್ತತಿಂ।

    ‘‘Suddhaṃ dhammasamuppādaṃ, suddhaṃ saṅkhārasantatiṃ;

    ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಂ, ನ ಭಯಂ ಹೋತಿ ಗಾಮಣಿ॥

    Passantassa yathābhūtaṃ, na bhayaṃ hoti gāmaṇi.

    ೭೧೭.

    717.

    ‘‘ತಿಣಕಟ್ಠಸಮಂ ಲೋಕಂ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ।

    ‘‘Tiṇakaṭṭhasamaṃ lokaṃ, yadā paññāya passati;

    ಮಮತ್ತಂ ಸೋ ಅಸಂವಿನ್ದಂ, ‘ನತ್ಥಿ ಮೇ’ತಿ ನ ಸೋಚತಿ॥

    Mamattaṃ so asaṃvindaṃ, ‘natthi me’ti na socati.

    ೭೧೮.

    718.

    ‘‘ಉಕ್ಕಣ್ಠಾಮಿ ಸರೀರೇನ, ಭವೇನಮ್ಹಿ ಅನತ್ಥಿಕೋ।

    ‘‘Ukkaṇṭhāmi sarīrena, bhavenamhi anatthiko;

    ಸೋಯಂ ಭಿಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ಕಾಯೋ, ಅಞ್ಞೋ ಚ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥

    Soyaṃ bhijjissati kāyo, añño ca na bhavissati.

    ೭೧೯.

    719.

    ‘‘ಯಂ ವೋ ಕಿಚ್ಚಂ ಸರೀರೇನ, ತಂ ಕರೋಥ ಯದಿಚ್ಛಥ।

    ‘‘Yaṃ vo kiccaṃ sarīrena, taṃ karotha yadicchatha;

    ನ ಮೇ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತತ್ಥ, ದೋಸೋ ಪೇಮಞ್ಚ ಹೇಹಿತೀ’’ತಿ॥ –

    Na me tappaccayā tattha, doso pemañca hehitī’’ti. –

    ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।

    Imā gāthā abhāsi.

    ೭೨೦.

    720.

    ‘‘ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಅಬ್ಭುತಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ।

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

    ಸತ್ಥಾನಿ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾನ, ಮಾಣವಾ ಏತದಬ್ರವು’’ನ್ತಿ॥ –

    Satthāni nikkhipitvāna, māṇavā etadabravu’’nti. –

    ಅಯಂ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ವುತ್ತಗಾಥಾ। ಇತೋ ಅಪರಾ ತಿಸ್ಸೋ ಚೋರಾನಂ, ಥೇರಸ್ಸ ಚ ವಚನಪಟಿವಚನಗಾಥಾ –

    Ayaṃ saṅgītikārehi vuttagāthā. Ito aparā tisso corānaṃ, therassa ca vacanapaṭivacanagāthā –

    ೭೨೧.

    721.

    ‘‘ಕಿಂ ಭದನ್ತೇ ಕರಿತ್ವಾನ, ಕೋ ವಾ ಆಚರಿಯೋ ತವ।

    ‘‘Kiṃ bhadante karitvāna, ko vā ācariyo tava;

    ಕಸ್ಸ ಸಾಸನಮಾಗಮ್ಮ, ಲಬ್ಭತೇ ತಂ ಅಸೋಕತಾ॥

    Kassa sāsanamāgamma, labbhate taṃ asokatā.

    ೭೨೨.

    722.

    ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವೀ, ಜಿನೋ ಆಚರಿಯೋ ಮಮ।

    ‘‘Sabbaññū sabbadassāvī, jino ācariyo mama;

    ಮಹಾಕಾರುಣಿಕೋ ಸತ್ಥಾ, ಸಬ್ಬಲೋಕತಿಕಿಚ್ಛಕೋ॥

    Mahākāruṇiko satthā, sabbalokatikicchako.

    ೭೨೩.

    723.

    ‘‘ತೇನಾಯಂ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಖಯಗಾಮೀ ಅನುತ್ತರೋ।

    ‘‘Tenāyaṃ desito dhammo, khayagāmī anuttaro;

    ತಸ್ಸ ಸಾಸನಮಾಗಮ್ಮ, ಲಬ್ಭತೇ ತಂ ಅಸೋಕತಾ॥

    Tassa sāsanamāgamma, labbhate taṃ asokatā.

    ೭೨೪.

    724.

    ‘‘ಸುತ್ವಾನ ಚೋರಾ ಇಸಿನೋ ಸುಭಾಸಿತಂ, ನಿಕ್ಖಿಪ್ಪ ಸತ್ಥಾನಿ ಚ ಆವುಧಾನಿ ಚ।

    ‘‘Sutvāna corā isino subhāsitaṃ, nikkhippa satthāni ca āvudhāni ca;

    ತಮ್ಹಾ ಚ ಕಮ್ಮಾ ವಿರಮಿಂಸು ಏಕೇ, ಏಕೇ ಚ ಪಬ್ಬಜ್ಜಮರೋಚಯಿಂಸು॥

    Tamhā ca kammā viramiṃsu eke, eke ca pabbajjamarocayiṃsu.

    ೭೨೫.

    725.

    ‘‘ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸುಗತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ, ಭಾವೇತ್ವ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಬಲಾನಿ ಪಣ್ಡಿತಾ।

    ‘‘Te pabbajitvā sugatassa sāsane, bhāvetva bojjhaṅgabalāni paṇḍitā;

    ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಸುಮನಾ ಕತಿನ್ದ್ರಿಯಾ, ಫುಸಿಂಸು ನಿಬ್ಬಾನಪದಂ ಅಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿ॥ –

    Udaggacittā sumanā katindriyā, phusiṃsu nibbānapadaṃ asaṅkhata’’nti. –

    ಇಮಾಪಿ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ವುತ್ತಗಾಥಾ।

    Imāpi saṅgītikārehi vuttagāthā.

    ತತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಚೇತಸಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಅನಪೇಕ್ಖಸ್ಸ, ಗಾಮಣೀತಿ ಗಾಮಣಿ, ಅಪೇಕ್ಖಾಯ, ತಣ್ಹಾಯ, ಅಭಾವೇನ ಅನಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಮಾದಿಸಸ್ಸ, ಲೋಹಿತಸಭಾವೋ ಪುಬ್ಬೋ ವಿಯ, ಚೇತಸಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ನತ್ಥಿ, ದೋಮನಸ್ಸಾಭಾವಾಪದೇಸೇನ ಭಯಾಭಾವಂ ವದತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಭಯಾ ಸಬ್ಬೇ’’ತಿ। ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಭಯಾ ಸಬ್ಬೇತಿ ಖೀಣಸಂಯೋಜನಸ್ಸ ಅರಹತೋ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಮಹಾಭಯಾ, ಅಞ್ಞೇ ಚ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಭಯಾ ಏಕಂಸೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಅತೀತಾ, ಅಪಗತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tattha natthi cetasikaṃ dukkhaṃ, anapekkhassa, gāmaṇīti gāmaṇi, apekkhāya, taṇhāya, abhāvena anapekkhassa mādisassa, lohitasabhāvo pubbo viya, cetasikaṃ dukkhaṃ domanassaṃ natthi, domanassābhāvāpadesena bhayābhāvaṃ vadati. Tenāha ‘‘atikkantā bhayā sabbe’’ti. Atikkantā bhayā sabbeti khīṇasaṃyojanassa arahato pañcavīsati mahābhayā, aññe ca sabbepi bhayā ekaṃsena atikkantā atītā, apagatāti attho.

    ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಯಥಾತಥೇತಿ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇ ಪರಿಞ್ಞಾಪಹಾನಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಭಾವನಾವಸೇನ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಯಥಾಭೂತಂ ದಿಟ್ಠೇ। ಮರಣೇತಿ ಮರಣಹೇತು। ಭಾರನಿಕ್ಖೇಪನೇ ಯಥಾತಿ ಯಥಾ ಕೋಚಿ ಪುರಿಸೋ ಸೀಸೇ ಠಿತೇನ ಮಹತಾ ಗರುಭಾರೇನ ಸಂಸೀದನ್ತೋ ತಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪನೇ, ಅಪನಯನೇ ನ ಭಾಯತಿ, ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

    Diṭṭhe dhamme yathātatheti catusaccadhamme pariññāpahānasacchikiriyabhāvanāvasena maggapaññāya yathābhūtaṃ diṭṭhe. Maraṇeti maraṇahetu. Bhāranikkhepane yathāti yathā koci puriso sīse ṭhitena mahatā garubhārena saṃsīdanto tassa nikkhepane, apanayane na bhāyati, evaṃ sampadamidanti attho. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘ಭಾರಾ ಹವೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ, ಭಾರಹಾರೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ।

    ‘‘Bhārā have pañcakkhandhā, bhārahāro ca puggalo;

    ಭಾರಾದಾನಂ ದುಖಂ ಲೋಕೇ, ಭಾರನಿಕ್ಖೇಪನಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೨೨)।

    Bhārādānaṃ dukhaṃ loke, bhāranikkhepanaṃ sukha’’nti. (saṃ. ni. 3.22);

    ಸುಚಿಣ್ಣನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಚರಿತಂ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ, ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಸಙ್ಗಹಂ ಸಾಸನಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ತತೋ ಏವ ಮಗ್ಗೋ ಚಾಪಿ ಸುಭಾವಿತೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋಪಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಭಾವಿತೋ। ರೋಗಾನಮಿವ ಸಙ್ಖಯೇತಿ ಯಥಾ ಬಹೂಹಿ ರೋಗೇಹಿ ಅಭಿಭೂತಸ್ಸ ಆತುರಸ್ಸ ರೋಗಾನಂ ಸಙ್ಖಯೇ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಮೇವ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಖನ್ಧರೋಗಸಙ್ಖಯೇ ಮರಣೇ ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಭಯಂ ನತ್ಥಿ।

    Suciṇṇanti suṭṭhu caritaṃ. Brahmacariyanti, sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Tato eva maggo cāpi subhāvito aṭṭhaṅgiko ariyamaggopi sammadeva bhāvito. Rogānamiva saṅkhayeti yathā bahūhi rogehi abhibhūtassa āturassa rogānaṃ saṅkhaye pītisomanassameva hoti, evaṃ khandharogasaṅkhaye maraṇe mādisassa bhayaṃ natthi.

    ನಿರಸ್ಸಾದಾ ಭವಾ ದಿಟ್ಠಾತಿ ತೀಹಿ ದುಕ್ಖತಾಹಿ ಅಭಿಭೂತಾ, ಏಕಾದಸಹಿ ಅಗ್ಗೀಹಿ ಆದಿತ್ತಾ, ತಯೋ ಭವಾ ನಿರಸ್ಸಾದಾ, ಅಸ್ಸಾದರಹಿತಾ, ಮಯಾ ದಿಟ್ಠಾ। ವಿಸಂ ಪಿತ್ವಾವ ಛಡ್ಡಿತನ್ತಿ ಪಮಾದವಸೇನ ವಿಸಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ತಾದಿಸೇನ ಪಯೋಗೇನ ಛಡ್ಡಿತಂ ವಿಯ ಮರಣೇ ಮೇ ಭಯಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Nirassādā bhavā diṭṭhāti tīhi dukkhatāhi abhibhūtā, ekādasahi aggīhi ādittā, tayo bhavā nirassādā, assādarahitā, mayā diṭṭhā. Visaṃ pitvāva chaḍḍitanti pamādavasena visaṃ pivitvā tādisena payogena chaḍḍitaṃ viya maraṇe me bhayaṃ natthīti attho.

    ಮುತ್ತೋ ಆಘಾತನಾ ಯಥಾತಿ ಯಥಾ ಚೋರೇಹಿ ಮಾರಣತ್ಥಂ ಆಘಾತನಂ ನೀತೋ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ತತೋ ಮುತ್ತೋ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸಂಸಾರಪಾರಂ, ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಗತತ್ತಾ ಪಾರಗೂ, ಚತೂಹಿಪಿ ಉಪಾದಾನೇಹಿ ಅನುಪಾದಾನೋ, ಪರಿಞ್ಞಾದೀನಂ ಸೋಳಸನ್ನಂ ಕಿಚ್ಚಾನಂ ಕತತ್ತಾ ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಕಾಮಾಸವಾದೀಹಿ ಅನಾಸವೋ, ಆಯುಕ್ಖಯಾ ಆಯುಕ್ಖಯಹೇತು ತುಟ್ಠೋ ಸೋಮನಸ್ಸಿಕೋ ಹೋತಿ।

    Muttoāghātanā yathāti yathā corehi māraṇatthaṃ āghātanaṃ nīto kenaci upāyena tato mutto haṭṭhatuṭṭho hoti, evaṃ saṃsārapāraṃ, nibbānaṃ, gatattā pāragū, catūhipi upādānehi anupādāno, pariññādīnaṃ soḷasannaṃ kiccānaṃ katattā katakicco kāmāsavādīhi anāsavo, āyukkhayā āyukkhayahetu tuṭṭho somanassiko hoti.

    ಉತ್ತಮನ್ತಿ ಸೇಟ್ಠಂ। ಧಮ್ಮತನ್ತಿ, ಧಮ್ಮಸಭಾವಂ। ಅರಹತ್ತೇ ಸಿದ್ಧೇ ಸಿಜ್ಝನಹೇತು ಇಟ್ಠಾದೀಸು ತಾದಿಭಾವಂ। ಸಬ್ಬಲೋಕೇತಿ ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಮಿಮ್ಪಿ, ದೀಘಾಯುಕಸುಖಬಹುಲತಾದಿವಸೇನ ಸಂಯುತ್ತೇಪಿ ಲೋಕೇ। ಅನತ್ಥಿಕೋತಿ, ಅನಪೇಕ್ಖೋ। ಆದಿತ್ತಾವ ಘರಾ ಮುತ್ತೋತಿ ಯಥಾ ಕೋಚಿ ಪುರಿಸೋ ಸಮನ್ತತೋ ಆದಿತ್ತತೋ ಪಜ್ಜಲಿತತೋ ಗೇಹತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ, ತತೋ ನಿಸ್ಸರಣನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಸೋಚತಿ, ಏವಂ ಖೀಣಾಸವೋ ಮರಣನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಸೋಚತಿ।

    Uttamanti seṭṭhaṃ. Dhammatanti, dhammasabhāvaṃ. Arahatte siddhe sijjhanahetu iṭṭhādīsu tādibhāvaṃ. Sabbaloketi sabbalokasmimpi, dīghāyukasukhabahulatādivasena saṃyuttepi loke. Anatthikoti, anapekkho. Ādittāva gharā muttoti yathā koci puriso samantato ādittato pajjalitato gehato nissaṭo, tato nissaraṇanimittaṃ na socati, evaṃ khīṇāsavo maraṇanimittaṃ na socati.

    ಯದತ್ಥಿ ಸಙ್ಗತಂ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಅತ್ಥಿ, ವಿಜ್ಜತಿ, ಉಪಲಬ್ಭತಿ ಸಙ್ಗತಂ, ಸತ್ತೇಹಿ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ವಾ ಸಮಾಗಮೋ, ಸಮೋಧಾನಂ। ‘‘ಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ತಸ್ಸ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಮಚ್ಚ ಸಮ್ಭುಯ್ಯ ಕತಂ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭವೋ ವಾ ಯತ್ಥ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಯೋ ಉಪಪತ್ತಿಭವೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಸಬ್ಬಂ ಅನಿಸ್ಸರಂ ಏತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಇಸ್ಸರರಹಿತಂ, ನ ಏತ್ಥ ಕೇನಚಿ ‘‘ಏವಂ ಹೋತೂ’’ತಿ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ವತ್ತೇತುಂ ಸಕ್ಕಾ। ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾತಿ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅನಿಸ್ಸರಂ ಏತ’’ನ್ತಿ ಪಜಾನನ್ತೋ ಮರಣಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತೀತಿ ಯೋಜನಾ।

    Yadatthi saṅgataṃ kiñcīti yaṃkiñci imasmiṃ loke atthi, vijjati, upalabbhati saṅgataṃ, sattehi saṅkhārehi vā samāgamo, samodhānaṃ. ‘‘Saṅkhata’’ntipi pāṭho, tassa yaṃkiñci paccayehi samacca sambhuyya kataṃ, paṭiccasamuppannanti attho. Bhavo vā yattha labbhatīti yasmiṃ sattanikāye yo upapattibhavo labbhati. Sabbaṃ anissaraṃ etanti sabbametaṃ issararahitaṃ, na ettha kenaci ‘‘evaṃ hotū’’ti issariyaṃ vattetuṃ sakkā. Iti vuttaṃ mahesināti ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti evaṃ vuttaṃ mahesinā sammāsambuddhena. Tasmā ‘‘anissaraṃ eta’’nti pajānanto maraṇasmiṃ na socatīti yojanā.

    ಗಣ್ಹಾತಿ ಭವಂ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಯೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಧ॰ ಪ॰ ೨೭೭) ಯಥಾ ಬುದ್ಧೇನ ಭಗವತಾ ದೇಸಿತಂ, ತಥಾ ತಂ ಭವತ್ತಯಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಸಹಿತಾಯ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನಾತಿ। ಸೋ ಯಥಾ ಕೋಚಿ ಪುರಿಸೋ ಸುಖಕಾಮೋ ದಿವಸಂ ಸನ್ತತ್ತಂ ಅಯೋಗುಳಂ ಹತ್ಥೇನ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏವಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಖುದ್ದಕಂ ವಾ ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಭವಂ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ನ ತತ್ಥ ತಣ್ಹಂ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Nagaṇhāti bhavaṃ kiñcīti yo ariyasāvako ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277) yathā buddhena bhagavatā desitaṃ, tathā taṃ bhavattayaṃ vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya pajānāti. So yathā koci puriso sukhakāmo divasaṃ santattaṃ ayoguḷaṃ hatthena na gaṇhāti, evaṃ kiñci khuddakaṃ vā mahantaṃ vā bhavaṃ na gaṇhāti, na tattha taṇhaṃ karotīti attho.

    ನ ಮೇ ಹೋತಿ ‘‘ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ‘‘ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಅಹಂ ಈದಿಸೋ ಅಹೋಸಿ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ನ ಮೇ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿ ಅತ್ಥಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಉಗ್ಘಾಟಿತತ್ತಾ, ಧಮ್ಮಸಭಾವಸ್ಸ ಚ ಸುದಿಟ್ಠತ್ತಾ। ‘‘ಭವಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ ಮೇತಿ ತತೋ ಏವ ‘‘ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ಅಹಂ ಏದಿಸೋ ಕಥಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸಂ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಮೇ ನ ಹೋತಿ। ಸಙ್ಖಾರಾ ವಿಗಮಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಪನ ಹೋತಿ ‘‘ಯಥಾಪಚ್ಚಯಂ ಪವತ್ತಮಾನಾ ಸಙ್ಖಾರಾವ, ನ ಏತ್ಥ ಕೋಚಿ ಅತ್ತಾ ವಾ ಅತ್ತನಿಯಂ ವಾ, ತೇ ಚ ಖೋ ವಿಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ , ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಖಣೇ ಖಣೇ ಭಿಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕಾ ಪರಿದೇವನಾತಿ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಮಾದಿಸಸ್ಸ ತತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಗತೇ ಕಾ ನಾಮ ಪರಿದೇವನಾ।

    Na me hoti ‘‘ahosi’’nti ‘‘atītamaddhānaṃ ahaṃ īdiso ahosi’’nti attadiṭṭhivasena na me cittappavatti atthi diṭṭhiyā sammadeva ugghāṭitattā, dhammasabhāvassa ca sudiṭṭhattā. ‘‘Bhavissa’’nti na hoti meti tato eva ‘‘anāgatamaddhānaṃ ahaṃ ediso kathaṃ nu kho bhavissaṃ bhaveyya’’nti evampi me na hoti. Saṅkhārā vigamissantīti evaṃ pana hoti ‘‘yathāpaccayaṃ pavattamānā saṅkhārāva, na ettha koci attā vā attaniyaṃ vā, te ca kho vigamissanti , vinassissanti, khaṇe khaṇe bhijjissantī’’ti. Tattha kā paridevanāti evaṃ passantassa mādisassa tattha saṅkhāragate kā nāma paridevanā.

    ಸುದ್ಧನ್ತಿ ಕೇವಲಂ, ಅತ್ತಸಾರೇನ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ। ಧಮ್ಮಸಮುಪ್ಪಾದನ್ತಿ ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಸಮುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಙ್ಖಾರಾದಿಧಮ್ಮಮತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಂ। ಸಙ್ಖಾರಸನ್ತತಿನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕಪ್ಪಭೇದಸಙ್ಖಾರಪಬನ್ಧಂ। ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತನ್ತಿ ಸಹ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಯಾಥಾವತೋ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ।

    Suddhanti kevalaṃ, attasārena asammissaṃ. Dhammasamuppādanti paccayapaccayuppannadhammasamuppattiṃ avijjādipaccayehi saṅkhārādidhammamattappavattiṃ. Saṅkhārasantatinti kilesakammavipākappabhedasaṅkhārapabandhaṃ. Passantassa yathābhūtanti saha vipassanāya maggapaññāya yāthāvato jānantassa.

    ತಿಣಕಟ್ಠಸಮಂ ಲೋಕನ್ತಿ ಯಥಾ ಅರಞ್ಞೇ ಅಪರಿಗ್ಗಹೇ ತಿಣಕಟ್ಠೇ ಕೇನಚಿ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ಅಪರಸ್ಸ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಸನ್ತಕಂ ಅಯಂ ಗಣ್ಹತೀ’’ತಿ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸೋ ಅಸಾಮಿಕತಾಯ ತಿಣಕಟ್ಠಸಮಂ ಸಙ್ಖಾರಲೋಕಂ ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ತತ್ಥ ಮಮತ್ತಂ ಅಸಂವಿನ್ದಂ ಅಸಂವಿನ್ದನ್ತೋ ಅಲಭನ್ತೋ ಅಕರೋನ್ತೋ। ನತ್ಥಿ ಮೇತಿ ‘‘ಅಹು ವತ ಸೋಹಂ, ತಂ ಮೇ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ನ ಸೋಚತಿ।

    Tiṇakaṭṭhasamaṃ lokanti yathā araññe apariggahe tiṇakaṭṭhe kenaci gayhamāne aparassa ‘‘mayhaṃ santakaṃ ayaṃ gaṇhatī’’ti na hoti, evaṃ so asāmikatāya tiṇakaṭṭhasamaṃ saṅkhāralokaṃ yadā paññāya passati, so tattha mamattaṃ asaṃvindaṃ asaṃvindanto alabhanto akaronto. Natthi meti ‘‘ahu vata sohaṃ, taṃ me natthī’’ti na socati.

    ಉಕ್ಕಣ್ಠಾಮಿ ಸರೀರೇನಾತಿ ಅಸಾರಕೇನ ಅಭಿನುದೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಅಕತಞ್ಞುನಾ ಅಸುಚಿದುಗ್ಗನ್ಧಜೇಗುಚ್ಛಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಭಾವೇನ ಇಮಿನಾ ಕಾಯೇನ ಉಕ್ಕಣ್ಠಾಮಿ ಇಮಂ ಕಾಯಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತೋ ಏವಂ ತಿಟ್ಠಾಮಿ। ಭವೇನಮ್ಹಿ ಅನತ್ಥಿಕೋತಿ ಸಬ್ಬೇನಪಿ ಭವೇನ ಅನತ್ಥಿಕೋ ಅಮ್ಹಿ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಭವಂ ಪತ್ಥೇಮಿ। ಸೋಯಂ ಭಿಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ಕಾಯೋತಿ ಅಯಂ ಮಮ ಕಾಯೋ ಇದಾನಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಯೋಗೇನ ಅಞ್ಞಥಾ ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಭಿಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ। ಅಞ್ಞೋ ಚ ನ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಞ್ಞೋ ಕಾಯೋ ಮಯ್ಹಂ ಆಯತಿಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪುನಬ್ಭವಾಭಾವತೋ।

    Ukkaṇṭhāmi sarīrenāti asārakena abhinudena dukkhena akataññunā asuciduggandhajegucchapaṭikkūlasabhāvena iminā kāyena ukkaṇṭhāmi imaṃ kāyaṃ nibbindanto evaṃ tiṭṭhāmi. Bhavenamhi anatthikoti sabbenapi bhavena anatthiko amhi, na kiñci bhavaṃ patthemi. Soyaṃ bhijjissati kāyoti ayaṃ mama kāyo idāni tumhākaṃ payogena aññathā vā aññattha bhijjissati. Añño ca na bhavissatīti añño kāyo mayhaṃ āyatiṃ na bhavissati, punabbhavābhāvato.

    ಯಂ ವೋ ಕಿಚ್ಚಂ ಸರೀರೇನಾತಿ ಯಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಇಮಿನಾ ಸರೀರೇನ ಪಯೋಜನಂ, ತಂ ಕರೋಥ ಯದಿಚ್ಛಥ, ಇಚ್ಛಥ ಚೇ। ನ ಮೇ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾತಿ, ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಇಮಸ್ಸ ಸರೀರಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಯಥಿಚ್ಛಿತಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಕರಣಹೇತು। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಕರೋನ್ತೇಸು ಚ ಅಕರೋನ್ತೇಸು ಚ। ದೋಸೋ ಪೇಮಞ್ಚ ಹೇಹಿತೀತಿ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಪಟಿಘೋ ಅನುನಯೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅತ್ತನೋ ಭವೇ ಅಪೇಕ್ಖಾಯ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಹೀನತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಞ್ಞಪಚ್ಚಯಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಚ ಪಟಿಘಾನುನಯೇಸು ಅಸನ್ತೇಸುಪಿ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ, ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಯಥಾಧಿಗತವಸೇನ ವುತ್ತಂ।

    Yaṃ vo kiccaṃ sarīrenāti yaṃ tumhākaṃ iminā sarīrena payojanaṃ, taṃ karotha yadicchatha, icchatha ce. Na me tappaccayāti, taṃ nimittaṃ imassa sarīrassa tumhehi yathicchitakiccassa karaṇahetu. Tatthāti tesu karontesu ca akarontesu ca. Doso pemañca hehitīti yathākkamaṃ paṭigho anunayo na bhavissati, attano bhave apekkhāya sabbaso pahīnattāti adhippāyo. Aññapaccayā aññattha ca paṭighānunayesu asantesupi tappaccayā, ‘‘tatthā’’ti vacanaṃ yathādhigatavasena vuttaṃ.

    ತಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ। ತಂ ವಚನನ್ತಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ಚೇತಸಿಕಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಮರಣೇ ಭಯಾಭಾವಾದಿದೀಪಕಂ, ತತೋ ಏವ ಅಬ್ಭುತಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ। ಮಾಣವಾತಿ ಚೋರಾ। ಚೋರಾ ಹಿ ‘‘ಮಾಣವಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ಮಾಣವೇಹಿ ಸಹ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಕತಕಮ್ಮೇಹಿ ಅಕತಕಮ್ಮೇಹಿಪೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೪೯) ವಿಯ।

    Tassāti adhimuttattherassa. Taṃ vacananti ‘‘natthi cetasikaṃ dukkha’’ntiādikaṃ maraṇe bhayābhāvādidīpakaṃ, tato eva abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ vacanaṃ sutvā. Māṇavāti corā. Corā hi ‘‘māṇavā’’ti vuccanti ‘‘māṇavehi saha gacchanti katakammehi akatakammehipī’’tiādīsu (ma. ni. 2.149) viya.

    ಕಿಂ ಭದನ್ತೇ ಕರಿತ್ವಾನಾತಿ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಂ ನಾಮ ತಪೋಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ। ಕೋ ವಾ ತವ ಆಚರಿಯೋ ಕಸ್ಸ ಸಾಸನಂ, ಓವಾದಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಯಂ ಅಸೋಕತಾ ಮರಣಕಾಲೇ ಸೋಕಾಭಾವೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಏತಂ ಅತ್ಥಂ ಅಬ್ರವುಂ, ಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಕಥೇಸುಂ, ಭಾಸಿಂಸು।

    Kiṃbhadante karitvānāti, bhante, kiṃ nāma tapokammaṃ katvā. Ko vā tava ācariyo kassa sāsanaṃ, ovādaṃ nissāya ayaṃ asokatā maraṇakāle sokābhāvo labbhatīti etaṃ atthaṃ abravuṃ, pucchāvasena kathesuṃ, bhāsiṃsu.

    ತಂ ಸುತ್ವಾ ಥೇರೋ ತೇಸಂ ಪಟಿವಚನಂ ದೇನ್ತೋ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂತಿ ಪರೋಪದೇಸೇನ ವಿನಾ ಸಬ್ಬಪಕಾರೇನ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾವಬೋಧನಸಮತ್ಥಸ್ಸ ಆಕಙ್ಖಾಪಟಿಬದ್ಧವುತ್ತಿನೋ ಅನಾವರಣಞಾಣಸ್ಸ ಅಧಿಗಮೇನ ಅತೀತಾದಿಭೇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಜಾನಾತೀತಿ, ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ। ತೇನೇವ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ದಸ್ಸನತೋ ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವೀ। ಯಮ್ಹಿ ಅನಾವರಣಞಾಣಂ, ತದೇವ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ, ನತ್ಥೇವ ಅಸಾಧಾರಣಞಾಣಪಾಳಿಯಾ ವಿರೋಧೋ ವಿಸಯುಪ್ಪತ್ತಿಮುಖೇನ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಏಕಸ್ಸೇವ ಞಾಣಸ್ಸ ದ್ವಿಧಾ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಇತಿವುತ್ತಕವಣ್ಣನಾಯಂ (ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೮) ವಿತ್ಥಾರತೋ ವುತ್ತಮೇವಾತಿ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪಞ್ಚನ್ನಮ್ಪಿ ಮಾರಾನಂ ವಿಜಯತೋ ಜಿನೋ, ಹೀನಾದಿವಿಭಾಗಭಿನ್ನೇ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಅಧಿಮುತ್ತವುತ್ತಿತಾಯ ಮಹತಿಯಾ ಕರುಣಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಮಹಾಕಾರುಣಿಕೋ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಪರಮತ್ಥೇಹಿ ಯಥಾರಹಂ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಅನುಸಾಸನತೋ ಸತ್ಥಾ, ತತೋ ಏವ ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ ಕಿಲೇಸರೋಗತಿಕಿಚ್ಛನತೋ ಸಬ್ಬಲೋಕತಿಕಿಚ್ಛಕೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಆಚರಿಯೋ ಮಮಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಖಯಗಾಮೀತಿ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮೀ।

    Taṃ sutvā thero tesaṃ paṭivacanaṃ dento ‘‘sabbaññū’’tiādimāha. Tattha sabbaññūti paropadesena vinā sabbapakārena sabbadhammāvabodhanasamatthassa ākaṅkhāpaṭibaddhavuttino anāvaraṇañāṇassa adhigamena atītādibhedaṃ sabbaṃ jānātīti, sabbaññū. Teneva samantacakkhunā sabbassa dassanato sabbadassāvī. Yamhi anāvaraṇañāṇaṃ, tadeva sabbaññutaññāṇaṃ, nattheva asādhāraṇañāṇapāḷiyā virodho visayuppattimukhena aññehi asādhāraṇabhāvadassanatthaṃ ekasseva ñāṇassa dvidhā vuttattā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ itivuttakavaṇṇanāyaṃ (itivu. aṭṭha. 38) vitthārato vuttamevāti tattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Pañcannampi mārānaṃ vijayato jino, hīnādivibhāgabhinne sabbasmiṃ sattanikāye adhimuttavuttitāya mahatiyā karuṇāya samannāgatattā mahākāruṇiko, diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ veneyyānaṃ anusāsanato satthā, tato eva sabbalokassa kilesarogatikicchanato sabbalokatikicchako, sammāsambuddho ācariyo mamāti yojanā. Khayagāmīti nibbānagāmī.

    ಏವಂ ಥೇರೇನ ಸತ್ಥು ಸಾಸನಸ್ಸ ಚ ಗುಣೇ ಪಕಾಸಿತೇ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧಾ ಏಕಚ್ಚೇ ಚೋರಾ ಪಬ್ಬಜಿಂಸು, ಏಕಚ್ಚೇ ಉಪಾಸಕತ್ತಂ ಪವೇದೇಸುಂ। ತಮತ್ಥಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕಾ ‘‘ಸುತ್ವಾನ ಚೋರಾ’’ತಿಆದಿನಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿಂಸು। ತತ್ಥ ಇಸಿನೋತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾದೀನಂ ಏಸನಟ್ಠೇನ ಇಸಿನೋ, ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ। ನಿಕ್ಖಿಪ್ಪಾತಿ ಪಹಾಯ। ಸತ್ಥಾನಿ ಚ ಆವುಧಾನಿ ಚಾತಿ ಅಸಿಆದಿಸತ್ಥಾನಿ ಚೇವ ಧನುಕಲಾಪಾದಿಆವುಧಾನಿ ಚ। ತಮ್ಹಾ ಚ ಕಮ್ಮಾತಿ ತತೋ ಚೋರಕಮ್ಮತೋ।

    Evaṃ therena satthu sāsanassa ca guṇe pakāsite paṭiladdhasaddhā ekacce corā pabbajiṃsu, ekacce upāsakattaṃ pavedesuṃ. Tamatthaṃ dīpento dhammasaṅgāhakā ‘‘sutvāna corā’’tiādinā dve gāthā abhāsiṃsu. Tattha isinoti adhisīlasikkhādīnaṃ esanaṭṭhena isino, adhimuttattherassa. Nikkhippāti pahāya. Satthāni ca āvudhāni cāti asiādisatthāni ceva dhanukalāpādiāvudhāni ca. Tamhā ca kammāti tato corakammato.

    ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸುಗತಸ್ಸ ಸಾಸನೇತಿ ತೇ ಚೋರಾ ಸೋಭನಗಮನತಾದೀಹಿ ಸುಗತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ। ಭಾವನಾವಿಸೇಸಾಧಿಗತಾಯ ಓದಗ್ಯಲಕ್ಖಣಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗಮೇನ ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತಾ। ಸುಮನಾತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತಾ। ಕತಿನ್ದ್ರಿಯಾತಿ ಭಾವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾ। ಫುಸಿಂಸೂತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಅಸಙ್ಖತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಂಸು। ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಕಿರ ಚೋರೇ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನೇ ಕತ್ವಾ, ತೇ ತತ್ಥೇವ ಠಪೇತ್ವಾ, ಮಾತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಮಾತರಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ, ಪಚ್ಚಾಗನ್ತ್ವಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಅಕಾಸಿ। ಅಥ ತೇಸಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ , ತೇ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಅಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿ।

    Te pabbajitvā sugatassa sāsaneti te corā sobhanagamanatādīhi sugatassa bhagavato sāsane pabbajjaṃ upagantvā. Bhāvanāvisesādhigatāya odagyalakkhaṇāya pītiyā samannāgamena udaggacittā. Sumanāti somanassappattā. Katindriyāti bhāvitindriyā. Phusiṃsūti aggamaggādhigamena asaṅkhataṃ nibbānaṃ adhigacchiṃsu. Adhimutto kira core nibbisevane katvā, te tattheva ṭhapetvā, mātu santikaṃ gantvā, mātaraṃ āpucchitvā, paccāgantvā tehi saddhiṃ upajjhāyassa santikaṃ gantvā, pabbājetvā upasampadaṃ akāsi. Atha tesaṃ kammaṭṭhānaṃ ācikkhi , te nacirasseva arahatte patiṭṭhahiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘pabbajitvā…pe… asaṅkhata’’nti.

    ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Adhimuttattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧. ಅಧಿಮುತ್ತತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 1. Adhimuttattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact