Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya

    ૧૦. આધિપતેય્યસુત્તં

    10. Ādhipateyyasuttaṃ

    ૪૦. ‘‘તીણિમાનિ , ભિક્ખવે, આધિપતેય્યાનિ. કતમાનિ તીણિ? અત્તાધિપતેય્યં, લોકાધિપતેય્યં, ધમ્માધિપતેય્યં. કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, અત્તાધિપતેય્યં? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘ન ખો પનાહં ચીવરહેતુ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. ન પિણ્ડપાતહેતુ, ન સેનાસનહેતુ, ન ઇતિભવાભવહેતુ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. અપિ ચ ખોમ્હિ ઓતિણ્ણો જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ, દુક્ખોતિણ્ણો દુક્ખપરેતો. અપ્પેવ નામ ઇમસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ અન્તકિરિયા પઞ્ઞાયેથાતિ. અહઞ્ચેવ ખો પન યાદિસકે 1 કામે ઓહાય અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો તાદિસકે વા 2 કામે પરિયેસેય્યં તતો વા 3 પાપિટ્ઠતરે, ન મેતં પતિરૂપ’ન્તિ. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘આરદ્ધં ખો પન મે વીરિયં ભવિસ્સતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, પસ્સદ્ધો કાયો અસારદ્ધો, સમાહિતં ચિત્તં એકગ્ગ’ન્તિ. સો અત્તાનંયેવ અધિપતિં કરિત્વા અકુસલં પજહતિ, કુસલં ભાવેતિ, સાવજ્જં પજહતિ, અનવજ્જં ભાવેતિ, સુદ્ધં અત્તાનં પરિહરતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, અત્તાધિપતેય્યં.

    40. ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, ādhipateyyāni. Katamāni tīṇi? Attādhipateyyaṃ, lokādhipateyyaṃ, dhammādhipateyyaṃ. Katamañca, bhikkhave, attādhipateyyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘na kho panāhaṃ cīvarahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Na piṇḍapātahetu, na senāsanahetu, na itibhavābhavahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Api ca khomhi otiṇṇo jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto. Appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethāti. Ahañceva kho pana yādisake 4 kāme ohāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito tādisake vā 5 kāme pariyeseyyaṃ tato vā 6 pāpiṭṭhatare, na metaṃ patirūpa’nti. So iti paṭisañcikkhati – ‘āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ bhavissati asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekagga’nti. So attānaṃyeva adhipatiṃ karitvā akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāveti, sāvajjaṃ pajahati, anavajjaṃ bhāveti, suddhaṃ attānaṃ pariharati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, attādhipateyyaṃ.

    ‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, લોકાધિપતેય્યં? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘ન ખો પનાહં ચીવરહેતુ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. ન પિણ્ડપાતહેતુ, ન સેનાસનહેતુ, ન ઇતિભવાભવહેતુ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. અપિ ચ ખોમ્હિ ઓતિણ્ણો જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ, દુક્ખોતિણ્ણો દુક્ખપરેતો. અપ્પેવ નામ ઇમસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ અન્તકિરિયા પઞ્ઞાયેથા’તિ. અહઞ્ચેવ ખો પન એવં પબ્બજિતો સમાનો કામવિતક્કં વા વિતક્કેય્યં, બ્યાપાદવિતક્કં વા વિતક્કેય્યં, વિહિંસાવિતક્કં વા વિતક્કેય્યં, મહા ખો પનાયં લોકસન્નિવાસો. મહન્તસ્મિં ખો પન લોકસન્નિવાસે સન્તિ સમણબ્રાહ્મણા ઇદ્ધિમન્તો દિબ્બચક્ખુકા પરચિત્તવિદુનો. તે દૂરતોપિ પસ્સન્તિ, આસન્નાપિ ન દિસ્સન્તિ, ચેતસાપિ ચિત્તં પજાનન્તિ 7. તેપિ મં એવં જાનેય્યું – ‘પસ્સથ, ભો, ઇમં કુલપુત્તં સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો સમાનો વોકિણ્ણો વિહરતિ પાપકેહિ અકુસલેહિ ધમ્મેહી’તિ. દેવતાપિ ખો સન્તિ ઇદ્ધિમન્તિનિયો દિબ્બચક્ખુકા પરચિત્તવિદુનિયો. તા દૂરતોપિ પસ્સન્તિ, આસન્નાપિ ન દિસ્સન્તિ, ચેતસાપિ ચિત્તં જાનન્તિ. તાપિ મં એવં જાનેય્યું – ‘પસ્સથ, ભો, ઇમં કુલપુત્તં સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો સમાનો વોકિણ્ણો વિહરતિ પાપકેહિ અકુસલેહિ ધમ્મેહી’તિ. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘આરદ્ધં ખો પન મે વીરિયં ભવિસ્સતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, પસ્સદ્ધો કાયો અસારદ્ધો, સમાહિતં ચિત્તં એકગ્ગ’ન્તિ. સો લોકંયેવ અધિપતિં કરિત્વા અકુસલં પજહતિ, કુસલં ભાવેતિ, સાવજ્જં પજહતિ, અનવજ્જં ભાવેતિ, સુદ્ધં અત્તાનં પરિહરતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, લોકાધિપતેય્યં.

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, lokādhipateyyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘na kho panāhaṃ cīvarahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Na piṇḍapātahetu, na senāsanahetu, na itibhavābhavahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Api ca khomhi otiṇṇo jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto. Appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethā’ti. Ahañceva kho pana evaṃ pabbajito samāno kāmavitakkaṃ vā vitakkeyyaṃ, byāpādavitakkaṃ vā vitakkeyyaṃ, vihiṃsāvitakkaṃ vā vitakkeyyaṃ, mahā kho panāyaṃ lokasannivāso. Mahantasmiṃ kho pana lokasannivāse santi samaṇabrāhmaṇā iddhimanto dibbacakkhukā paracittaviduno. Te dūratopi passanti, āsannāpi na dissanti, cetasāpi cittaṃ pajānanti 8. Tepi maṃ evaṃ jāneyyuṃ – ‘passatha, bho, imaṃ kulaputtaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno vokiṇṇo viharati pāpakehi akusalehi dhammehī’ti. Devatāpi kho santi iddhimantiniyo dibbacakkhukā paracittaviduniyo. Tā dūratopi passanti, āsannāpi na dissanti, cetasāpi cittaṃ jānanti. Tāpi maṃ evaṃ jāneyyuṃ – ‘passatha, bho, imaṃ kulaputtaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno vokiṇṇo viharati pāpakehi akusalehi dhammehī’ti. So iti paṭisañcikkhati – ‘āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ bhavissati asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekagga’nti. So lokaṃyeva adhipatiṃ karitvā akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāveti, sāvajjaṃ pajahati, anavajjaṃ bhāveti, suddhaṃ attānaṃ pariharati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, lokādhipateyyaṃ.

    ‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, ધમ્માધિપતેય્યં? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘ન ખો પનાહં ચીવરહેતુ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. ન પિણ્ડપાતહેતુ, ન સેનાસનહેતુ, ન ઇતિભવાભવહેતુ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો. અપિ ચ ખોમ્હિ ઓતિણ્ણો જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ, દુક્ખોતિણ્ણો દુક્ખપરેતો. અપ્પેવ નામ ઇમસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ અન્તકિરિયા પઞ્ઞાયેથાતિ. સ્વાક્ખાતો ભગવતા ધમ્મો સન્દિટ્ઠિકો અકાલિકો એહિપસ્સિકો ઓપનેય્યિકો પચ્ચત્તં વેદિતબ્બો વિઞ્ઞૂહીતિ. સન્તિ ખો પન મે સબ્રહ્મચારી જાનં પસ્સં વિહરન્તિ. અહઞ્ચેવ ખો પન એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિતો સમાનો કુસીતો વિહરેય્યં પમત્તો, ન મેતં અસ્સ પતિરૂપ’ન્તિ. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘આરદ્ધં ખો પન મે વીરિયં ભવિસ્સતિ અસલ્લીનં, ઉપટ્ઠિતા સતિ અસમ્મુટ્ઠા, પસ્સદ્ધો કાયો અસારદ્ધો, સમાહિતં ચિત્તં એકગ્ગ’ન્તિ. સો ધમ્મંયેવ અધિપતિં કરિત્વા અકુસલં પજહતિ, કુસલં ભાવેતિ, સાવજ્જં પજહતિ, અનવજ્જં ભાવેતિ, સુદ્ધં અત્તાનં પરિહરતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, ધમ્માધિપતેય્યં. ઇમાનિ ખો, ભિક્ખવે, તીણિ આધિપતેય્યાની’’તિ.

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, dhammādhipateyyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘na kho panāhaṃ cīvarahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Na piṇḍapātahetu, na senāsanahetu, na itibhavābhavahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Api ca khomhi otiṇṇo jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, dukkhotiṇṇo dukkhapareto. Appeva nāma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyā paññāyethāti. Svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti. Santi kho pana me sabrahmacārī jānaṃ passaṃ viharanti. Ahañceva kho pana evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajito samāno kusīto vihareyyaṃ pamatto, na metaṃ assa patirūpa’nti. So iti paṭisañcikkhati – ‘āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ bhavissati asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekagga’nti. So dhammaṃyeva adhipatiṃ karitvā akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāveti, sāvajjaṃ pajahati, anavajjaṃ bhāveti, suddhaṃ attānaṃ pariharati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dhammādhipateyyaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi ādhipateyyānī’’ti.

    ‘‘નત્થિ લોકે રહો નામ, પાપકમ્મં પકુબ્બતો;

    ‘‘Natthi loke raho nāma, pāpakammaṃ pakubbato;

    અત્તા તે પુરિસ જાનાતિ, સચ્ચં વા યદિ વા મુસા.

    Attā te purisa jānāti, saccaṃ vā yadi vā musā.

    ‘‘કલ્યાણં વત ભો સક્ખિ, અત્તાનં અતિમઞ્ઞસિ;

    ‘‘Kalyāṇaṃ vata bho sakkhi, attānaṃ atimaññasi;

    યો સન્તં અત્તનિ પાપં, અત્તાનં પરિગૂહસિ.

    Yo santaṃ attani pāpaṃ, attānaṃ parigūhasi.

    ‘‘પસ્સન્તિ દેવા ચ તથાગતા ચ,

    ‘‘Passanti devā ca tathāgatā ca,

    લોકસ્મિં બાલં વિસમં ચરન્તં;

    Lokasmiṃ bālaṃ visamaṃ carantaṃ;

    તસ્મા હિ અત્તાધિપતેય્યકો ચ 9,

    Tasmā hi attādhipateyyako ca 10,

    લોકાધિપો ચ નિપકો ચ ઝાયી.

    Lokādhipo ca nipako ca jhāyī.

    ‘‘ધમ્માધિપો ચ અનુધમ્મચારી,

    ‘‘Dhammādhipo ca anudhammacārī,

    ન હીયતિ સચ્ચપરક્કમો મુનિ;

    Na hīyati saccaparakkamo muni;

    પસય્હ મારં અભિભુય્ય અન્તકં,

    Pasayha māraṃ abhibhuyya antakaṃ,

    યો ચ ફુસી જાતિક્ખયં પધાનવા;

    Yo ca phusī jātikkhayaṃ padhānavā;

    સો તાદિસો લોકવિદૂ સુમેધો,

    So tādiso lokavidū sumedho,

    સબ્બેસુ ધમ્મેસુ અતમ્મયો મુની’’તિ. દસમં;

    Sabbesu dhammesu atammayo munī’’ti. dasamaṃ;

    દેવદૂતવગ્ગો ચતુત્થો.

    Devadūtavaggo catuttho.

    તસ્સુદ્દાનં –

    Tassuddānaṃ –

    બ્રહ્મ આનન્દ સારિપુત્તો, નિદાનં હત્થકેન ચ;

    Brahma ānanda sāriputto, nidānaṃ hatthakena ca;

    દૂતા દુવે ચ રાજાનો, સુખુમાલાધિપતેય્યેન ચાતિ.

    Dūtā duve ca rājāno, sukhumālādhipateyyena cāti.







    Footnotes:
    1. યાદિસકે વા (સી॰ પી॰ ક॰)
    2. ચ (ક॰)
    3. ચ (ક॰)
    4. yādisake vā (sī. pī. ka.)
    5. ca (ka.)
    6. ca (ka.)
    7. જાનન્તિ (ક॰)
    8. jānanti (ka.)
    9. અત્તાધિપકો સકો ચરે (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    10. attādhipako sako care (sī. syā. kaṃ. pī.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. આધિપતેય્યસુત્તવણ્ણના • 10. Ādhipateyyasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧૦. આધિપતેય્યસુત્તવણ્ણના • 10. Ādhipateyyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact