| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī |
၁၄. အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂဝိဘာဝနာ
14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavibhāvanā
၄၆. ယေန ယေန သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတေန ဝိဘင္ဂေန ပဉ္ဟာဒယော သောဓိတာ, သော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသဘူတော ပရိပုဏ္ဏော, ‘‘ကတမော အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂော’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘တတ္ထ ကတမော အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တေသု နိဒ္ဒိဋ္ဌေသု သောဠသသု ဒေသနာဟာရာဒီသု ကတမော သံဝဏ္ဏနာဝိသေသော ပဋိနိဒ္ဒေသတော အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂော နာမာတိ ပုစ္ဆတိ။ ‘‘ဧကတ္တတာယ ဓမ္မာ, ယေပိ စ ဝေမတ္တတာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ’’တိအာဒိနိဒ္ဒေသသ္သ ဣဒာနိ မယာ ဝုစ္စမာနော ‘‘ယေ တတ္ထ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ, တထာ တေ ဓာရယိတဗ္ဗာ’’တိအာဒိကော ဝိတ္ထာရသံဝဏ္ဏနာဝိသေသော အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂော နာမာတိ ဂဟေတဗ္ဗော။
46. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vibhaṅgena pañhādayo sodhitā, so saṃvaṇṇanāvisesabhūto paripuṇṇo, ‘‘katamo adhiṭṭhānahāravibhaṅgo’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo adhiṭṭhāno hāro’’tiādi vuttaṃ. Tattha tatthāti tesu niddiṭṭhesu soḷasasu desanāhārādīsu katamo saṃvaṇṇanāviseso paṭiniddesato adhiṭṭhāno hāro adhiṭṭhānahāravibhaṅgo nāmāti pucchati. ‘‘Ekattatāya dhammā, yepi ca vemattatāya niddiṭṭhā’’tiādiniddesassa idāni mayā vuccamāno ‘‘ye tattha niddiṭṭhā, tathā te dhārayitabbā’’tiādiko vitthārasaṃvaṇṇanāviseso adhiṭṭhānahāravibhaṅgo nāmāti gahetabbo.
‘‘ယေ ဓမ္မာ သုတ္တေသု ဧကတ္တတာယ စ ဝေမတ္တတာယ စ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ, တေ ဓမ္မာ ကိံ ပန တထေဝ ဓာရယိတဗ္ဗာ , ဥဒာဟု အညထာပိ ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ယေ တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တေသု သုတ္တန္တေသု ယေ ဒုက္ခသစ္စာဒယော ဓမ္မာ ဧကတ္တတာယ စ ဝေမတ္တတာယ စ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ, တေ ဒုက္ခသစ္စာဒယော ဓမ္မာ တထာ ဧကတ္တတာယ စ ဝေမတ္တတာယ စ ဓာရယိတဗ္ဗာ ဥပလက္ခိတဗ္ဗာ, န အညထာ ဝိကပ္ပယိတဗ္ဗာ။
‘‘Ye dhammā suttesu ekattatāya ca vemattatāya ca niddiṭṭhā, te dhammā kiṃ pana tatheva dhārayitabbā , udāhu aññathāpi vikappayitabbā’’ti pucchitabbattā ‘‘ye tatthā’’tiādi vuttaṃ. Tattha tesu suttantesu ye dukkhasaccādayo dhammā ekattatāya ca vemattatāya ca niddiṭṭhā, te dukkhasaccādayo dhammā tathā ekattatāya ca vemattatāya ca dhārayitabbā upalakkhitabbā, na aññathā vikappayitabbā.
‘‘သာမညကပ္ပနာယ ဝောဟာရဘာဝေန အနဝဋ္ဌာနတော ကတမာ ဧကတ္တတာ, ကတမာ ဝေမတ္တတာ’’တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ‘‘ဒုက္ခန္တိ ဧကတ္တတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒုက္ခန္တိ ဇာတိအာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဒုက္ခသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဒုက္ခသာမညတာ ဒုက္ခသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပုစ္ဆိတာ ‘‘ဇာတိ ဒုက္ခာ, ဇရာ ဒုက္ခာ။ပေ... ဝိညာဏံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဇာတိအာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဒုက္ခဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဒုက္ခဝိသေသတာ ဒုက္ခသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမ။ တတ္ထာတိ ယေ ဒုက္ခာဒယော ဓမ္မာ သုတ္တေ ဝုတ္တာ, တတ္ထ တေသု ဒုက္ခာဒီသု အတ္ထေသု။
‘‘Sāmaññakappanāya vohārabhāvena anavaṭṭhānato katamā ekattatā, katamā vemattatā’’ti pucchitabbattā ‘‘dukkhanti ekattatā’’tiādi vuttaṃ. Dukkhanti jātiādivisesamanapekkhitvā yā dukkhasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ dukkhasāmaññatā dukkhassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamaṃ dukkha’’nti pucchitā ‘‘jāti dukkhā, jarā dukkhā…pe... viññāṇaṃ dukkha’’nti jātiādivisesamapekkhitvā yā dukkhavisesatā vuttā, sā ayaṃ dukkhavisesatā dukkhassa vemattatā nāma. Tatthāti ye dukkhādayo dhammā sutte vuttā, tattha tesu dukkhādīsu atthesu.
ဒုက္ခသမုဒယောတိ ‘‘တဏ္ဟာ ပောနောဘဝိကာ’’တိ ဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သမုဒယသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ သမုဒယသာမညတာ သမုဒယသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော သမုဒယော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ယာယံ တဏ္ဟာ။ပေ.။ ဝိဘဝတဏ္ဟာ’’တိ ဝိသေသံ အပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သမုဒယဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ သမုဒယဝိသေသတာ သမုဒယသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Dukkhasamudayoti ‘‘taṇhā ponobhavikā’’ti visesamanapekkhitvā yā samudayasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ samudayasāmaññatā samudayassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo samudayo’’ti pucchitvā ‘‘yāyaṃ taṇhā…pe… vibhavataṇhā’’ti visesaṃ apekkhitvā yā samudayavisesatā vuttā, sā ayaṃ samudayavisesatā samudayassa vemattatā nāma.
ဒုက္ခနိရောဓောတိ ‘‘တသ္သာယေဝ တဏ္ဟာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓော’’တိ ဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ နိရောဓသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ နိရောဓသာမညတာ နိရောဓသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ယော တသ္သာယေဝ တဏ္ဟာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓော စာဂော ပဋိနိသ္သဂ္ဂော မုတ္တိ အနာလယော’’တိ ဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ နိရောဓဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ နိရောဓဝိသေသတာ နိရောဓသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Dukkhanirodhoti ‘‘tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho’’ti visesamanapekkhitvā yā nirodhasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ nirodhasāmaññatā nirodhassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo dukkhanirodho’’ti pucchitvā ‘‘yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo’’ti visesamapekkhitvā yā nirodhavisesatā vuttā, sā ayaṃ nirodhavisesatā nirodhassa vemattatā nāma.
ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ? ပဋိပဒာတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ နိရောဓဂာမိနိပဋိပဒာသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ နိရောဓဂာမိနိပဋိပဒာသာမညတာ မဂ္ဂသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမာ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘အယမေဝ အရိယော။ပေ.။ သမ္မာသမာဓီ’’တိ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဝိသေသဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိပဋိပဒတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဝိသေသဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိပဋိပဒတာ မဂ္ဂသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Dukkhanirodhagāminī paṭipadāti? Paṭipadāti sammādiṭṭhiādivisesamanapekkhitvā yā nirodhagāminipaṭipadāsāmaññatā vuttā, sā ayaṃ nirodhagāminipaṭipadāsāmaññatā maggassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti pucchitvā ‘‘ayameva ariyo…pe… sammāsamādhī’’ti sammādiṭṭhiādivisesamapekkhitvā yā visesadukkhanirodhagāminipaṭipadatā vuttā, sā ayaṃ visesadukkhanirodhagāminipaṭipadatā maggassa vemattatā nāma.
မဂ္ဂောတိ နိရယဂာမိမဂ္ဂာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သာမညမဂ္ဂတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ သာမညမဂ္ဂတာ မဂ္ဂသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော မဂ္ဂော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘နိရယဂာမီ မဂ္ဂော။ပေ.။ နိဗ္ဗာနဂာမီ မဂ္ဂော’’တိ နိရယဂာမိမဂ္ဂာဒိဝိသေသံ အပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဝိသေသမဂ္ဂတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဝိသေသမဂ္ဂတာ မဂ္ဂသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Maggoti nirayagāmimaggādivisesamanapekkhitvā yā sāmaññamaggatā vuttā, sā ayaṃ sāmaññamaggatā maggassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo maggo’’ti pucchitvā ‘‘nirayagāmī maggo…pe… nibbānagāmī maggo’’ti nirayagāmimaggādivisesaṃ apekkhitvā yā visesamaggatā vuttā, sā ayaṃ visesamaggatā maggassa vemattatā nāma.
နိရောဓောတိ ပဋိသင္ခာနိရောဓာဒိဝိသေသံ အနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သာမညနိရောဓတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ သာမညနိရောဓတာ နိရောဓသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော နိရောဓော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ပဋိသင္ခာနိရောဓော။ပေ.။ သဗ္ဗကိလေသနိရောဓော’’တိ ပဋိသင္ခာနိရောဓာဒိဝိသေသံ အပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဝိသေသနိရောဓတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဝိသေသနိရောဓတာ နိရောဓသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Nirodhoti paṭisaṅkhānirodhādivisesaṃ anapekkhitvā yā sāmaññanirodhatā vuttā, sā ayaṃ sāmaññanirodhatā nirodhassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo nirodho’’ti pucchitvā ‘‘paṭisaṅkhānirodho…pe… sabbakilesanirodho’’ti paṭisaṅkhānirodhādivisesaṃ apekkhitvā yā visesanirodhatā vuttā, sā ayaṃ visesanirodhatā nirodhassa vemattatā nāma.
ရူပန္တိ စာတုမဟာဘူတိကာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သာမညရူပတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ သာမညရူပတာ ရူပသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ရူပ’’န္တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘စာတုမဟာဘူတိကံ။ပေ.။ ဝာယောဓာတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတီ’’တိ စာတုမဟာဘူတိကာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဝိသေသရူပတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဝိသေသရူပတာ ရူပသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Rūpanti cātumahābhūtikādivisesamanapekkhitvā yā sāmaññarūpatā vuttā, sā ayaṃ sāmaññarūpatā rūpassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamaṃ rūpa’’nti pucchitvā ‘‘cātumahābhūtikaṃ…pe… vāyodhātuyā cittaṃ virājetī’’ti cātumahābhūtikādivisesamapekkhitvā yā visesarūpatā vuttā, sā ayaṃ visesarūpatā rūpassa vemattatā nāma.
၄၈. အဝိဇ္ဇာတိ ဒုက္ခေအညာဏာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ အဝိဇ္ဇာသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ အဝိဇ္ဇာသာမညတာ အဝိဇ္ဇာယ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဃီ မောဟော အကုသလမူလ’’န္တိ ဒုက္ခေအညာဏာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ အဝိဇ္ဇာဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ အဝိဇ္ဇာဝိသေသတာ အဝိဇ္ဇာယ ဝေမတ္တတာ နာမ။
48.Avijjāti dukkheaññāṇādivisesamanapekkhitvā yā avijjāsāmaññatā vuttā, sā ayaṃ avijjāsāmaññatā avijjāya ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā avijjā’’ti pucchitvā ‘‘dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅghī moho akusalamūla’’nti dukkheaññāṇādivisesamapekkhitvā yā avijjāvisesatā vuttā, sā ayaṃ avijjāvisesatā avijjāya vemattatā nāma.
ဝိဇ္ဇာတိ ဒုက္ခေဉာဏာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဝိဇ္ဇာသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဝိဇ္ဇာသာမညတာ ဝိဇ္ဇာယ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမာ ဝိဇ္ဇာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ။ပေ.။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္န’’န္တိ ဒုက္ခေဉာဏာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဝိဇ္ဇာဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဝိဇ္ဇာဝိသေသတာ ဝိဇ္ဇာယ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Vijjāti dukkheñāṇādivisesamanapekkhitvā yā vijjāsāmaññatā vuttā, sā ayaṃ vijjāsāmaññatā vijjāya ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā vijjā’’ti pucchitvā ‘‘dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ…pe… dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpanna’’nti dukkheñāṇādivisesamapekkhitvā yā vijjāvisesatā vuttā, sā ayaṃ vijjāvisesatā vijjāya vemattatā nāma.
သမာပတ္တီတိ သညာသမာပတ္ယာဒိဝိသေသံ အနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သာမညသမာပတ္တိတာ ဝုတ္တာ, သာ သာမညသမာပတ္တိတာ သမာပတ္တိယာ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမာ သမာပတ္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘သညာသမာပတ္တိ အသညာသမာပတ္တိ။ပေ.။ နိရောဓသမာပတ္တီ’’တိ သညာသမာပတ္ယာဒိဝိသေသံ အပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဝိသေသသမာပတ္တိတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဝိသေသသမာပတ္တိတာ သမာပတ္တိယာ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Samāpattīti saññāsamāpatyādivisesaṃ anapekkhitvā yā sāmaññasamāpattitā vuttā, sā sāmaññasamāpattitā samāpattiyā ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā samāpattī’’ti pucchitvā ‘‘saññāsamāpatti asaññāsamāpatti…pe… nirodhasamāpattī’’ti saññāsamāpatyādivisesaṃ apekkhitvā yā visesasamāpattitā vuttā, sā ayaṃ visesasamāpattitā samāpattiyā vemattatā nāma.
ဈာယီတိ သေက္ခဈာယီအာဒိဝိသေသံ အနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဈာယီသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ ဈာယီသာမညတာ ဈာယိနော ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော ဈာယီ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘အတ္ထိ သေက္ခော ဈာယီ, အတ္ထိ အသေက္ခော ဈာယီ။ပေ.။ ပညုတ္တရော ဈာယီ’’တိ သေက္ခဈာယီအသေက္ခဈာယီအာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ဈာယီဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ဈာယီဝိသေသတာ ဈာယိနော ဝေမတ္တတာ နာမ။
Jhāyīti sekkhajhāyīādivisesaṃ anapekkhitvā yā jhāyīsāmaññatā vuttā, sā jhāyīsāmaññatā jhāyino ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo jhāyī’’ti pucchitvā ‘‘atthi sekkho jhāyī, atthi asekkho jhāyī…pe… paññuttaro jhāyī’’ti sekkhajhāyīasekkhajhāyīādivisesamapekkhitvā yā jhāyīvisesatā vuttā, sā ayaṃ jhāyīvisesatā jhāyino vemattatā nāma.
သမာဓီတိ သရဏသမာဓ္ယာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သမာဓိသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ သမာဓိသာမညတာ သမာဓိနော ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော သမာဓီ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘သရဏော သမာဓိ, အရဏော သမာဓိ။ပေ.။ မိစ္ဆာသမာဓိ, သမ္မာသမာဓီ’’တိ သရဏသမာဓ္ယာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ သမာဓိဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ သမာဓိဝိသေသတာ သမာဓိနော ဝေမတ္တတာ နာမ။
Samādhīti saraṇasamādhyādivisesamanapekkhitvā yā samādhisāmaññatā vuttā, sā ayaṃ samādhisāmaññatā samādhino ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo samādhī’’ti pucchitvā ‘‘saraṇo samādhi, araṇo samādhi…pe… micchāsamādhi, sammāsamādhī’’ti saraṇasamādhyādivisesamapekkhitvā yā samādhivisesatā vuttā, sā ayaṃ samādhivisesatā samādhino vemattatā nāma.
ပဋိပဒာတိ အာဂာဠ္ဟပဋိပဒာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ပဋိပဒာသာမညတာ ဝုတ္တာ, အယံ ပဋိပဒာသာမညတာ ပဋိပဒာယ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမာ ပဋိပဒာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘အာဂာဠ္ဟပဋိပဒာ, နိဇ္ဈာမပဋိပဒာ။ပေ.။ သုခာ ပဋိပဒာ ခိပ္ပာဘိညာ’’တိ အာဂာဠ္ဟပဋိပဒာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ပဋိပဒာဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ပဋိပဒာဝိသေသတာ ပဋိပဒာယ ဝေမတ္တတာ နာမ။
Paṭipadāti āgāḷhapaṭipadādivisesamanapekkhitvā yā paṭipadāsāmaññatā vuttā, ayaṃ paṭipadāsāmaññatā paṭipadāya ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamā paṭipadā’’ti pucchitvā ‘‘āgāḷhapaṭipadā, nijjhāmapaṭipadā…pe… sukhā paṭipadā khippābhiññā’’ti āgāḷhapaṭipadādivisesamapekkhitvā yā paṭipadāvisesatā vuttā, sā ayaṃ paṭipadāvisesatā paṭipadāya vemattatā nāma.
ကာယောတိ နာမကာယာဒိဝိသေသမနပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ကာယသာမညတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ကာယသာမညတာ ကာယသ္သ ဧကတ္တတာ နာမ။ ‘‘တတ္ထ ကတမော ကာယော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘နာမကာယော ရူပကာယော။ပေ.။ အယံ နာမကာယော’’တိ နာမကာယာဒိဝိသေသမပေက္ခိတ္ဝာ ယာ ကာယဝိသေသတာ ဝုတ္တာ, သာ အယံ ကာယဝိသေသတာ ကာယသ္သ ဝေမတ္တတာ နာမာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ပဒတ္ထာဒိကော ဝိသေသော အဋ္ဌကထာယံ (နေတ္တိ. အဋ္ဌ. ၄၇) ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တော။
Kāyoti nāmakāyādivisesamanapekkhitvā yā kāyasāmaññatā vuttā, sā ayaṃ kāyasāmaññatā kāyassa ekattatā nāma. ‘‘Tattha katamo kāyo’’ti pucchitvā ‘‘nāmakāyo rūpakāyo…pe… ayaṃ nāmakāyo’’ti nāmakāyādivisesamapekkhitvā yā kāyavisesatā vuttā, sā ayaṃ kāyavisesatā kāyassa vemattatā nāmāti yojanā kātabbā. Padatthādiko viseso aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 47) vitthārato vutto.
ဝုတ္တပ္ပကာရသ္သ ဒုက္ခသမုဒယာဒိကသ္သ ဓမ္မသ္သ ဧကတ္တတာဒိလက္ခဏံ နိဂမနဝသေန ဒသ္သေတုံ ‘‘ဧဝံ ယော ဓမ္မော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧဝန္တိ ဣမိနာ မယာ ဝုတ္တေန ‘‘ဒုက္ခန္တိ ဧကတ္တတာ။ တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခံ? ဇာတိ ဒုက္ခာ, ဇရာ ဒုက္ခာ’’တိအာဒိဝစနေန။ ယော ဓမ္မောတိ ယော ကောစိ ဇာတိဇရာဗ္ယာဓ္ယာဒိဝိသေသဓမ္မော။ ယသ္သ ဓမ္မသ္သာတိ တတော ဇာတိအာဒိဝိသေသဓမ္မတော အညသ္သ ဇရာဒိဝိသေသဓမ္မသ္သ။ သမာနဘာဝောတိ ဇာတိအာဒိဝိသေသဓမ္မေန ဇရာဒိဝိသေသဓမ္မသ္သ ဒုက္ခဘာဝေန သမာနဘာဝော။ တသ္သ ဓမ္မသ္သာတိ ဇရာဒိဝိသေသဓမ္မသ္သ။ ဧကတ္တတာယာတိ ဒုက္ခသမုဒယတာဒိသမာနတာယ ဒုက္ခသမုဒယာဒိဘာဝာနံ ဧကီဘာဝေန။ ဧကီဘဝတီတိ ဇာတိအာဒိဝိသေသဘေဒေန အနေကောပိ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယော’’တိအာဒိနာ ဧကသဒ္ဒာဘိဓေယ္ယတာယ ဧကီဘဝတိ။ ယေန ယေန ဝာ ပန ဝိလက္ခဏော, တေန တေန ဝေမတ္တံ ဂစ္ဆတိ။ ယသ္သ ဇာတိအာဒိဓမ္မသ္သ ယေန ယေန အဘိနိဗ္ဗတ္တနပရိပာစနာဒိသဘာဝေန ယော ဇာတိအာဒိဓမ္မော ဇရာဒိဓမ္မေန ဝိလက္ခဏော ဝိသဒိသော ဟောတိ, တသ္သ ဇာတိအာဒိဓမ္မသ္သ တေန တေန အဘိနိဗ္ဗတ္တနပရိပာစနာဒိသဘာဝေန သော ဇာတိအာဒိဓမ္မော ဇရာဒိဓမ္မေန ဝေမတ္တတံ ဝိသဒိသတ္တံ ဂစ္ဆတိ, ဒုက္ခသမုဒယာဒိဘာဝေန သမာနောပိ ဇာတိအာဒိဓမ္မော ဇရာဒိဓမ္မသ္သ ဝိသိဋ္ဌတံ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Vuttappakārassa dukkhasamudayādikassa dhammassa ekattatādilakkhaṇaṃ nigamanavasena dassetuṃ ‘‘evaṃ yo dhammo’’tiādi vuttaṃ. Tattha evanti iminā mayā vuttena ‘‘dukkhanti ekattatā. Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Jāti dukkhā, jarā dukkhā’’tiādivacanena. Yo dhammoti yo koci jātijarābyādhyādivisesadhammo. Yassa dhammassāti tato jātiādivisesadhammato aññassa jarādivisesadhammassa. Samānabhāvoti jātiādivisesadhammena jarādivisesadhammassa dukkhabhāvena samānabhāvo. Tassa dhammassāti jarādivisesadhammassa. Ekattatāyāti dukkhasamudayatādisamānatāya dukkhasamudayādibhāvānaṃ ekībhāvena. Ekībhavatīti jātiādivisesabhedena anekopi ‘‘dukkhasamudayo’’tiādinā ekasaddābhidheyyatāya ekībhavati. Yena yena vā pana vilakkhaṇo, tena tena vemattaṃ gacchati. Yassa jātiādidhammassa yena yena abhinibbattanaparipācanādisabhāvena yo jātiādidhammo jarādidhammena vilakkhaṇo visadiso hoti, tassa jātiādidhammassa tena tena abhinibbattanaparipācanādisabhāvena so jātiādidhammo jarādidhammena vemattataṃ visadisattaṃ gacchati, dukkhasamudayādibhāvena samānopi jātiādidhammo jarādidhammassa visiṭṭhataṃ gacchatīti attho daṭṭhabbo.
ဒုက္ခသမုဒယာဒိဓမ္မသ္သ ဧကတ္တဝေမတ္တတာ အာစရိယေန ဝိဘတ္တာ, အမ္ဟေဟိ စ ဉာတာ, ‘‘တာယ ဧကတ္တဝေမတ္တတာယ ကတ္ထ ပုစ္ဆိတေ သတိ အဓိဋ္ဌာနံ ဝီမံသိတဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ သုတ္တာဒိကေ ပုစ္ဆိတေ သတိ ဝီမံသိတဗ္ဗန္တိ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဧဝံ သုတ္တေ ဝာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧဝံ ဣမိနာ ဝုတ္တပ္ပကာရေန သုတ္တေ ဝာ ပုစ္ဆိတေ, ဝေယ္ယာကရဏေ ဝာ ပုစ္ဆိတေ, ဂာထာယံ ဝာ ပုစ္ဆိတာယံ သတိ အဓိဋ္ဌာနံ ဝီမံသိတဗ္ဗံ။ ‘‘ကိံ ဝီမံသိတဗ္ဗ’’န္တိ ပုစ္ဆေယ္ယ ‘‘ဧကတ္တတာယ ပုစ္ဆတိ ကိံ, ဥဒာဟု ဝေမတ္တတာယ ပုစ္ဆတိ ကိ’’န္တိ ဝီမံသိတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန – ‘‘ဣဒာနိ တာဝ ဧကတ္တဝေမတ္တတာဝိသယေ နိယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သေတုံ ‘သုတ္တေ ဝာ ဝေယ္ယာကရဏေ ဝာ’တိအာဒိ ဝုတ္တ’’န္တိ (နေတ္တိ. အဋ္ဌ. ၄၈) ဝုတ္တံ။ ‘‘ကထံ ပုစ္ဆိတံ, ကထံ ဝိသ္သဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ‘‘ယဒိ ဧကတ္တတာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တေနာဟာ’’တိအာဒ္ယာနုသန္ဓ္ယာဒိကော စ ‘‘နိယုတ္တော အဓိဋ္ဌာနော ဟာရော’’တိ ဣမသ္သ အနုသန္ဓ္ယာဒိကော စ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗော။
Dukkhasamudayādidhammassa ekattavemattatā ācariyena vibhattā, amhehi ca ñātā, ‘‘tāya ekattavemattatāya kattha pucchite sati adhiṭṭhānaṃ vīmaṃsitabba’’nti pucchitabbattā suttādike pucchite sati vīmaṃsitabbanti dassetuṃ ‘‘evaṃ sutte vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha evaṃ iminā vuttappakārena sutte vā pucchite, veyyākaraṇe vā pucchite, gāthāyaṃ vā pucchitāyaṃ sati adhiṭṭhānaṃ vīmaṃsitabbaṃ. ‘‘Kiṃ vīmaṃsitabba’’nti puccheyya ‘‘ekattatāya pucchati kiṃ, udāhu vemattatāya pucchati ki’’nti vīmaṃsitabbanti yojanā. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘idāni tāva ekattavemattatāvisaye niyojetvā dassetuṃ ‘sutte vā veyyākaraṇe vā’tiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 48) vuttaṃ. ‘‘Kathaṃ pucchitaṃ, kathaṃ vissajjitabba’’nti vattabbattā ‘‘yadi ekattatāyā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tenāhā’’tiādyānusandhyādiko ca ‘‘niyutto adhiṭṭhāno hāro’’ti imassa anusandhyādiko ca vuttanayānusārena veditabbo.
ဣတိ အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂေ သတ္တိဗလာနုရူပာ ရစိတာ
Iti adhiṭṭhānahāravibhaṅge sattibalānurūpā racitā
ဝိဘာဝနာ နိဋ္ဌိတာ။
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ပဏ္ဍိတေဟိ ပန အဋ္ဌကထာဋီကာနုသာရေန ဂမ္ဘီရတ္ထော ဝိတ္ထာရတော ဝိဘဇိတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗောတိ။
Paṇḍitehi pana aṭṭhakathāṭīkānusārena gambhīrattho vitthārato vibhajitvā gahetabboti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi / ၁၄. အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂော • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgo
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ၁၄. အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-ဋီကာ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ၁၄. အဓိဋ္ဌာနဟာရဝိဘင္ဂဝဏ္ဏနာ • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā
