Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / નેત્તિપ્પકરણપાળિ • Nettippakaraṇapāḷi

    ૧૪. અધિટ્ઠાનહારવિભઙ્ગો

    14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgo

    ૪૬. તત્થ કતમો અધિટ્ઠાનો હારો? ‘‘એકત્તતાય ધમ્મા, યેપિ ચ વેમત્તતાય નિદ્દિટ્ઠા’’તિ.

    46. Tattha katamo adhiṭṭhāno hāro? ‘‘Ekattatāya dhammā, yepi ca vemattatāya niddiṭṭhā’’ti.

    યે તત્થ નિદ્દિટ્ઠા, તથા તે ધારયિતબ્બા.

    Ye tattha niddiṭṭhā, tathā te dhārayitabbā.

    ‘‘દુક્ખ’’ન્તિ એકત્તતા. તત્થ કતમં દુક્ખં? જાતિ દુક્ખા, જરા દુક્ખા, બ્યાધિ દુક્ખો, મરણં દુક્ખં, અપ્પિયેહિ સમ્પયોગો દુક્ખો, પિયેહિ વિપ્પયોગો દુક્ખો, યમ્પિચ્છં ન લભતિ તમ્પિ દુક્ખં, સંખિત્તેન પઞ્ચુપાદાનક્ખન્ધા દુક્ખા, રૂપા દુક્ખા, વેદના દુક્ખા, સઞ્ઞા દુક્ખા, સઙ્ખારા દુક્ખા, વિઞ્ઞાણં દુક્ખં. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Dukkha’’nti ekattatā. Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Jāti dukkhā, jarā dukkhā, byādhi dukkho, maraṇaṃ dukkhaṃ, appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ, saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā, rūpā dukkhā, vedanā dukkhā, saññā dukkhā, saṅkhārā dukkhā, viññāṇaṃ dukkhaṃ. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘દુક્ખસમુદયો’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમો દુક્ખસમુદયો? યાયં તણ્હા પોનોભવિકા 1 નન્દીરાગસહગતા તત્રતત્રાભિનન્દિની. સેય્યથિદં, કામતણ્હા ભવતણ્હા વિભવતણ્હા. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Dukkhasamudayo’’ti ekattatā. Tattha katamo dukkhasamudayo? Yāyaṃ taṇhā ponobhavikā 2 nandīrāgasahagatā tatratatrābhinandinī. Seyyathidaṃ, kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘દુક્ખનિરોધો’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમો દુક્ખનિરોધો? યો તસ્સાયેવ તણ્હાય અસેસવિરાગનિરોધો ચાગો પટિનિસ્સગ્ગો મુત્તિ અનાલયો. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Dukkhanirodho’’ti ekattatā. Tattha katamo dukkhanirodho? Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમા દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા? અયમેવ અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો. સેય્યથિદં, સમ્માદિટ્ઠિ સમ્માસઙ્કપ્પો સમ્માવાચા સમ્માકમ્મન્તો સમ્માઆજીવો સમ્માવાયામો સમ્માસતિ સમ્માસમાધિ. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti ekattatā. Tattha katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ, sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘મગ્ગો’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમો મગ્ગો? નિરયગામી મગ્ગો તિરચ્છાનયોનિગામી મગ્ગો પેત્તિવિસયગામી મગ્ગો અસુરયોનિયો 3 મગ્ગો સગ્ગગામિયો મગ્ગો મનુસ્સગામી મગ્ગો નિબ્બાનગામી મગ્ગો. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Maggo’’ti ekattatā. Tattha katamo maggo? Nirayagāmī maggo tiracchānayonigāmī maggo pettivisayagāmī maggo asurayoniyo 4 maggo saggagāmiyo maggo manussagāmī maggo nibbānagāmī maggo. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘નિરોધો’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમો નિરોધો? પટિસઙ્ખાનિરોધો અપ્પટિસઙ્ખાનિરોધો અનુનયનિરોધો પટિઘનિરોધો માનનિરોધો મક્ખનિરોધો પળાસનિરોધો ઇસ્સાનિરોધો મચ્છરિયનિરોધો સબ્બકિલેસનિરોધો. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Nirodho’’ti ekattatā. Tattha katamo nirodho? Paṭisaṅkhānirodho appaṭisaṅkhānirodho anunayanirodho paṭighanirodho mānanirodho makkhanirodho paḷāsanirodho issānirodho macchariyanirodho sabbakilesanirodho. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘રૂપ’’ન્તિ એકત્તતા. તત્થ કતમં રૂપં? ચાતુમહાભૂતિકં 5 રૂપં ચતુન્નં મહાભૂતાનં ઉપાદાય રૂપસ્સ પઞ્ઞત્તિ. તત્થ કતમાનિ ચત્તારિ મહાભૂતાનિ? પથવીધાતુ 6 આપોધાતુ તેજોધાતુ વાયોધાતુ.

    ‘‘Rūpa’’nti ekattatā. Tattha katamaṃ rūpaṃ? Cātumahābhūtikaṃ 7 rūpaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya rūpassa paññatti. Tattha katamāni cattāri mahābhūtāni? Pathavīdhātu 8 āpodhātu tejodhātu vāyodhātu.

    ૪૭. દ્વીહિ આકારેહિ ધાતુયો પરિગ્ગણ્હાતિ સઙ્ખેપેન ચ વિત્થારેન ચ. કથં વિત્થારેન ધાતુયો પરિગ્ગણ્હાતિ? વીસતિયા આકારેહિ પથવીધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ, દ્વાદસહિ આકારેહિ આપોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ, ચતૂહિ આકારેહિ તેજોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ, છહિ આકારેહિ વાયોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ.

    47. Dvīhi ākārehi dhātuyo pariggaṇhāti saṅkhepena ca vitthārena ca. Kathaṃ vitthārena dhātuyo pariggaṇhāti? Vīsatiyā ākārehi pathavīdhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti, dvādasahi ākārehi āpodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti, catūhi ākārehi tejodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti, chahi ākārehi vāyodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.

    કતમેહિ વીસતિયા આકારેહિ પથવીધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ? અત્થિ ઇમસ્મિં કાયે કેસા લોમા નખા દન્તા તચો, મંસં ન્હારુ અટ્ઠિ અટ્ઠિમિઞ્જં 9 વક્કં, હદયં યકનં કિલોમકં પિહકં પપ્ફાસં, અન્તં અન્તગુણં ઉદરિયં કરીસં મત્થકે મત્થલુઙ્ગન્તિ ઇમેહિ વીસતિયા આકારેહિ પથવીધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ.

    Katamehi vīsatiyā ākārehi pathavīdhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco, maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ 10 vakkaṃ, hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ, antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ matthake matthaluṅganti imehi vīsatiyā ākārehi pathavīdhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.

    કતમેહિ દ્વાદસહિ આકારેહિ આપોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ? અત્થિ ઇમસ્મિં કાયે પિત્તં સેમ્હં પુબ્બો લોહિતં સેદો મેદો અસ્સુ વસા ખેળો સિઙ્ઘાણિકા લસિકા મુત્તન્તિ ઇમેહિ દ્વાદસહિ આકારેહિ આપોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ.

    Katamehi dvādasahi ākārehi āpodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Atthi imasmiṃ kāye pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttanti imehi dvādasahi ākārehi āpodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.

    કતમેહિ ચતૂહિ આકારેહિ તેજોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ? યેન ચ સન્તપ્પતિ, યેન ચ જીરીયતિ 11, યેન ચ પરિડય્હતિ, યેન ચ અસિતપીતખાયિતસાયિતં સમ્મા પરિણામં ગચ્છતિ, ઇમેહિ ચતૂહિ આકારેહિ તેજોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ.

    Katamehi catūhi ākārehi tejodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Yena ca santappati, yena ca jīrīyati 12, yena ca pariḍayhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, imehi catūhi ākārehi tejodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.

    કતમેહિ છહિ આકારેહિ વાયોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ? ઉદ્ધઙ્ગમા વાતા, અધોગમા વાતા, કુચ્છિસયા વાતા, કોટ્ઠાસયા 13 વાતા, અઙ્ગમઙ્ગાનુસારિનો વાતા, અસ્સાસો પસ્સાસો ઇતિ, ઇમેહિ છહિ આકારેહિ વાયોધાતું વિત્થારેન પરિગ્ગણ્હાતિ.

    Katamehi chahi ākārehi vāyodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti? Uddhaṅgamā vātā, adhogamā vātā, kucchisayā vātā, koṭṭhāsayā 14 vātā, aṅgamaṅgānusārino vātā, assāso passāso iti, imehi chahi ākārehi vāyodhātuṃ vitthārena pariggaṇhāti.

    એવં ઇમેહિ દ્વાચત્તાલીસાય આકારેહિ વિત્થારેન ધાતુયો સભાવતો ઉપલક્ખયન્તો તુલયન્તો પરિવીમંસન્તો પરિયોગાહન્તો પચ્ચવેક્ખન્તો ન કિઞ્ચિ ગય્હૂપગં પસ્સતિ કાયં વા કાયપદેસં વા, યથા ચન્દનિકં પવિચિનન્તો ન કિઞ્ચિ ગય્હૂપગં પસ્સેય્ય, યથા સઙ્કારટ્ઠાનં પવિચિનન્તો ન કિઞ્ચિ ગય્હૂપગં પસ્સેય્ય, યથા વચ્ચકુટિં પવિચિનન્તો ન કિઞ્ચિ ગય્હૂપગં પસ્સેય્ય, યથા સિવથિકં 15 પવિચિનન્તો ન કિઞ્ચિ ગય્હૂપગં પસ્સેય્ય. એવમેવ ઇમેહિ દ્વાચત્તાલીસાય આકારેહિ એવં વિત્થારેન ધાતુયો સભાવતો ઉપલક્ખયન્તો તુલયન્તો પરિવીમંસન્તો પરિયોગાહન્તો પચ્ચવેક્ખન્તો ન કિઞ્ચિ ગય્હૂપગં પસ્સતિ કાયં વા કાયપદેસં વા. તેનાહ ભગવા યા ચેવ ખો પન અજ્ઝત્તિકા પથવીધાતુ 16, યા ચ બાહિરા પથવીધાતુ, પથવીધાતુરેવેસા. તં ‘‘નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’’તિ એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દિસ્વા પથવીધાતુયા નિબ્બિન્દતિ, પથવીધાતુયા ચિત્તં વિરાજેતિ. યા ચેવ ખો પન અજ્ઝત્તિકા આપોધાતુ, યા ચ બાહિરા આપોધાતુ…પે॰… યા ચેવ ખો પન અજ્ઝત્તિકા તેજોધાતુ, યા ચ બાહિરા તેજોધાતુ…પે॰… યા ચેવ ખો પન અજ્ઝત્તિકા વાયોધાતુ, યા ચ બાહિરા વાયોધાતુ, વાયોધાતુરેવેસા. તં ‘‘નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’’તિ એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દિસ્વા વાયોધાતુયા નિબ્બિન્દતિ, વાયોધાતુયા ચિત્તં વિરાજેતિ. અયં વેમત્તતા.

    Evaṃ imehi dvācattālīsāya ākārehi vitthārena dhātuyo sabhāvato upalakkhayanto tulayanto parivīmaṃsanto pariyogāhanto paccavekkhanto na kiñci gayhūpagaṃ passati kāyaṃ vā kāyapadesaṃ vā, yathā candanikaṃ pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya, yathā saṅkāraṭṭhānaṃ pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya, yathā vaccakuṭiṃ pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya, yathā sivathikaṃ 17 pavicinanto na kiñci gayhūpagaṃ passeyya. Evameva imehi dvācattālīsāya ākārehi evaṃ vitthārena dhātuyo sabhāvato upalakkhayanto tulayanto parivīmaṃsanto pariyogāhanto paccavekkhanto na kiñci gayhūpagaṃ passati kāyaṃ vā kāyapadesaṃ vā. Tenāha bhagavā yā ceva kho pana ajjhattikā pathavīdhātu 18, yā ca bāhirā pathavīdhātu, pathavīdhāturevesā. Taṃ ‘‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā pathavīdhātuyā nibbindati, pathavīdhātuyā cittaṃ virājeti. Yā ceva kho pana ajjhattikā āpodhātu, yā ca bāhirā āpodhātu…pe… yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu, yā ca bāhirā tejodhātu…pe… yā ceva kho pana ajjhattikā vāyodhātu, yā ca bāhirā vāyodhātu, vāyodhāturevesā. Taṃ ‘‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ, evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati, vāyodhātuyā cittaṃ virājeti. Ayaṃ vemattatā.

    ૪૮. ‘‘અવિજ્જા’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમા અવિજ્જા? દુક્ખે અઞ્ઞાણં, દુક્ખસમુદયે અઞ્ઞાણં, દુક્ખનિરોધે અઞ્ઞાણં, દુક્ખનિરોધગામિનિયા પટિપદાય અઞ્ઞાણં, પુબ્બન્તે અઞ્ઞાણં, અપરન્તે અઞ્ઞાણં, પુબ્બન્તાપરન્તે અઞ્ઞાણં, ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પન્નેસુ ધમ્મેસુ અઞ્ઞાણં, યં એવરૂપં અઞ્ઞાણં અદસ્સનં અનભિસમયો અનનુબોધો અસમ્બોધો અપ્પટિવેધો અસલ્લક્ખણા અનુપલક્ખણા અપચ્ચુપલક્ખણા અસમવેક્ખણં 19 અપચ્ચક્ખકમ્મં દુમ્મેજ્ઝં બાલ્યં અસમ્પજઞ્ઞં મોહો પમોહો સમ્મોહો અવિજ્જા અવિજ્જોઘો અવિજ્જાયોગો અવિજ્જાનુસયો અવિજ્જાપરિયુટ્ઠાનં અવિજ્જાલઙ્ગી મોહો અકુસલમૂલં. અયં વેમત્તતા.

    48. ‘‘Avijjā’’ti ekattatā. Tattha katamā avijjā? Dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ, yaṃ evarūpaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asallakkhaṇā anupalakkhaṇā apaccupalakkhaṇā asamavekkhaṇaṃ 20 apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘વિજ્જા’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમા વિજ્જા? દુક્ખે ઞાણં, દુક્ખસમુદયે ઞાણં, દુક્ખનિરોધે ઞાણં, દુક્ખનિરોધગામિનિયા પટિપદાય ઞાણં, પુબ્બન્તે ઞાણં, અપરન્તે ઞાણં, પુબ્બન્તાપરન્તે ઞાણં, ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પન્નેસુ ધમ્મેસુ ઞાણં, યા એવરૂપા પઞ્ઞા પજાનના વિચયો પવિચયો ધમ્મવિચયો સંલક્ખણા ઉપલક્ખણા પચ્ચુપલક્ખણા પણ્ડિચ્ચં કોસલ્લં નેપુઞ્ઞં વેભબ્યા 21 ચિન્તા ઉપપરિક્ખા ભૂરી મેધા પરિણાયિકા વિપસ્સના સમ્પજઞ્ઞં પતોદો પઞ્ઞા પઞ્ઞિન્દ્રિયં પઞ્ઞાબલં પઞ્ઞાસત્થં પઞ્ઞાપાસાદો પઞ્ઞાઆલોકો પઞ્ઞાઓભાસો પઞ્ઞાપજ્જોતો પઞ્ઞારતનં અમોહો ધમ્મવિચયો સમ્માદિટ્ઠિ ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો મગ્ગઙ્ગં મગ્ગપરિયાપન્નં. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Vijjā’’ti ekattatā. Tattha katamā vijjā? Dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ, pubbante ñāṇaṃ, aparante ñāṇaṃ, pubbantāparante ñāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu ñāṇaṃ, yā evarūpā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo saṃlakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā 22 cintā upaparikkhā bhūrī medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘સમાપત્તી’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમા સમાપત્તિ? સઞ્ઞાસમાપત્તિ અસઞ્ઞાસમાપત્તિ, નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાસમાપત્તિ. વિભૂતસઞ્ઞાસમાપત્તિ નિરોધસમાપત્તીતિ. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Samāpattī’’ti ekattatā. Tattha katamā samāpatti? Saññāsamāpatti asaññāsamāpatti, nevasaññānāsaññāsamāpatti. Vibhūtasaññāsamāpatti nirodhasamāpattīti. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘ઝાયી’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમો ઝાયી? અત્થિ સેક્ખો ઝાયી, અત્થિ અસેક્ખો ઝાયી, નેવસેક્ખનાસેક્ખો ઝાયી, આજાનિયો ઝાયી, અસ્સખલુઙ્કો ઝાયી, દિટ્ઠુત્તરો ઝાયી, તણ્હુત્તરો ઝાયી, પઞ્ઞુત્તરો ઝાયી. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Jhāyī’’ti ekattatā. Tattha katamo jhāyī? Atthi sekkho jhāyī, atthi asekkho jhāyī, nevasekkhanāsekkho jhāyī, ājāniyo jhāyī, assakhaluṅko jhāyī, diṭṭhuttaro jhāyī, taṇhuttaro jhāyī, paññuttaro jhāyī. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘સમાધી’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમો સમાધિ? સરણો સમાધિ, અરણો સમાધિ, સવેરો સમાધિ, અવેરો સમાધિ, સબ્યાપજ્જો 23 સમાધિ, અબ્યાપજ્જો સમાધિ, સપ્પીતિકો સમાધિ, નિપ્પીતિકો સમાધિ, સામિસો સમાધિ, નિરામિસો સમાધિ, સસઙ્ખારો સમાધિ, અસઙ્ખારો સમાધિ, એકંસભાવિતો સમાધિ, ઉભયંસભાવિતો સમાધિ, ઉભયતો ભાવિતભાવનો સમાધિ, સવિતક્કસવિચારો સમાધિ, અવિતક્કવિચારમત્તો સમાધિ, અવિતક્કઅવિચારો સમાધિ, હાનભાગિયો સમાધિ, ઠિતિભાગિયો સમાધિ, વિસેસભાગિયો સમાધિ, નિબ્બેધભાગિયો સમાધિ, લોકિયો સમાધિ, લોકુત્તરો સમાધિ, મિચ્છાસમાધિ, સમ્માસમાધિ. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Samādhī’’ti ekattatā. Tattha katamo samādhi? Saraṇo samādhi, araṇo samādhi, savero samādhi, avero samādhi, sabyāpajjo 24 samādhi, abyāpajjo samādhi, sappītiko samādhi, nippītiko samādhi, sāmiso samādhi, nirāmiso samādhi, sasaṅkhāro samādhi, asaṅkhāro samādhi, ekaṃsabhāvito samādhi, ubhayaṃsabhāvito samādhi, ubhayato bhāvitabhāvano samādhi, savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi, hānabhāgiyo samādhi, ṭhitibhāgiyo samādhi, visesabhāgiyo samādhi, nibbedhabhāgiyo samādhi, lokiyo samādhi, lokuttaro samādhi, micchāsamādhi, sammāsamādhi. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘પટિપદા’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમા પટિપદા? આગાળ્હપટિપદા 25, નિજ્ઝામપટિપદા, મજ્ઝિમપટિપદા, અક્ખમા પટિપદા, ખમા પટિપદા, સમા પટિપદા, દમા પટિપદા , દુક્ખા પટિપદા દન્ધાભિઞ્ઞા, દુક્ખા પટિપદા ખિપ્પાભિઞ્ઞા, સુખા પટિપદા દન્ધાભિઞ્ઞા, સુખા પટિપદા ખિપ્પાભિઞ્ઞાતિ. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Paṭipadā’’ti ekattatā. Tattha katamā paṭipadā? Āgāḷhapaṭipadā 26, nijjhāmapaṭipadā, majjhimapaṭipadā, akkhamā paṭipadā, khamā paṭipadā, samā paṭipadā, damā paṭipadā , dukkhā paṭipadā dandhābhiññā, dukkhā paṭipadā khippābhiññā, sukhā paṭipadā dandhābhiññā, sukhā paṭipadā khippābhiññāti. Ayaṃ vemattatā.

    ‘‘કાયો’’તિ એકત્તતા. તત્થ કતમો કાયો? નામકાયો રૂપકાયો ચ. તત્થ કતમો રૂપકાયો? કેસા લોમા નખા દન્તા તચો મંસં ન્હારુ 27 અટ્ઠિ અટ્ઠિમિઞ્જં વક્કં હદયં યકનં કિલોમકં પિહકં પપ્ફાસં અન્તં અન્તગુણં ઉદરિયં કરીસં પિત્તં સેમ્હં પુબ્બો લોહિતં સેદો મેદો અસ્સુ વસા ખેળો સિઙ્ઘાણિકા લસિકા મુત્તં મત્થલુઙ્ગન્તિ – અયં રૂપકાયો. નામકાયો નામ વેદના સઞ્ઞા ચેતના ચિત્તં ફસ્સો મનસિકારોતિ – અયં નામકાયોતિ. અયં વેમત્તતા.

    ‘‘Kāyo’’ti ekattatā. Tattha katamo kāyo? Nāmakāyo rūpakāyo ca. Tattha katamo rūpakāyo? Kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru 28 aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṃ matthaluṅganti – ayaṃ rūpakāyo. Nāmakāyo nāma vedanā saññā cetanā cittaṃ phasso manasikāroti – ayaṃ nāmakāyoti. Ayaṃ vemattatā.

    એવં યો ધમ્મો યસ્સ ધમ્મસ્સ સમાનભાવો, સો ધમ્મો તસ્સ ધમ્મસ્સ એકત્તતાય એકી ભવતિ. યેન યેન વા પન વિલક્ખણો, તેન તેન વેમત્તં ગચ્છતિ. એવં સુત્તે વા વેય્યાકરણે વા ગાથાયં વા પુચ્છિતેન વીમંસયિતબ્બં, કિં એકત્તતાય પુચ્છતિ, ઉદાહુ વેમત્તતાયાતિ. યદિ એકત્તતાય પુચ્છિતં, એકત્તતાય વિસજ્જયિતબ્બં. યદિ વેમત્તતાય પુચ્છિતં, વેમત્તતાય વિસજ્જયિતબ્બં. યદિ સત્તાધિટ્ઠાનેન પુચ્છિતં, સત્તાધિટ્ઠાનેન વિસજ્જયિતબ્બં. યદિ ધમ્માધિટ્ઠાનેન પુચ્છિતં, ધમ્માધિટ્ઠાનેન વિસજ્જયિતબ્બં. યથા યથા વા પન પુચ્છિતં, તથા તથા વિસજ્જયિતબ્બં. તેનાહ આયસ્મા મહાકચ્ચાયનો ‘‘એકત્તતાય ધમ્મા’’તિ.

    Evaṃ yo dhammo yassa dhammassa samānabhāvo, so dhammo tassa dhammassa ekattatāya ekī bhavati. Yena yena vā pana vilakkhaṇo, tena tena vemattaṃ gacchati. Evaṃ sutte vā veyyākaraṇe vā gāthāyaṃ vā pucchitena vīmaṃsayitabbaṃ, kiṃ ekattatāya pucchati, udāhu vemattatāyāti. Yadi ekattatāya pucchitaṃ, ekattatāya visajjayitabbaṃ. Yadi vemattatāya pucchitaṃ, vemattatāya visajjayitabbaṃ. Yadi sattādhiṭṭhānena pucchitaṃ, sattādhiṭṭhānena visajjayitabbaṃ. Yadi dhammādhiṭṭhānena pucchitaṃ, dhammādhiṭṭhānena visajjayitabbaṃ. Yathā yathā vā pana pucchitaṃ, tathā tathā visajjayitabbaṃ. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘ekattatāya dhammā’’ti.

    નિયુત્તો અધિટ્ઠાનો હારો.

    Niyutto adhiṭṭhāno hāro.







    Footnotes:
    1. પોનોબ્ભવિકા (ક॰)
    2. ponobbhavikā (ka.)
    3. અસુરયોનિગામિયો (સી॰), અસુરયોનિગામીનિયો (ક॰)
    4. asurayonigāmiyo (sī.), asurayonigāmīniyo (ka.)
    5. ચાતુમ્મહાભૂતિકં (સી॰)
    6. પઠવીધાતુ (સી॰)
    7. cātummahābhūtikaṃ (sī.)
    8. paṭhavīdhātu (sī.)
    9. અટ્ઠિમિઞ્જા (સી॰)
    10. aṭṭhimiñjā (sī.)
    11. જીરતિ (સી॰), જીરયતિ (ક॰), પસ્સ મ॰ નિ॰ ૩.૩૫૧
    12. jīrati (sī.), jīrayati (ka.), passa ma. ni. 3.351
    13. કોટ્ઠસયા (સી॰)
    14. koṭṭhasayā (sī.)
    15. સીવથિકં (સી॰)
    16. નેવેસાહં (સી॰ ક॰) પસ્સ મ॰ નિ॰ ૩.૩૪૯
    17. sīvathikaṃ (sī.)
    18. nevesāhaṃ (sī. ka.) passa ma. ni. 3.349
    19. અસમવેક્ખનં (ક॰)
    20. asamavekkhanaṃ (ka.)
    21. વેભવ્યા (સી॰)
    22. vebhavyā (sī.)
    23. સબ્યાપજ્ઝો (સી॰)
    24. sabyāpajjho (sī.)
    25. આગળ્હા પટિપદા (સી॰) અટ્ઠકથા ઓલોકેતબ્બા
    26. āgaḷhā paṭipadā (sī.) aṭṭhakathā oloketabbā
    27. નહારુ (સી॰)
    28. nahāru (sī.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / નેત્તિપ્પકરણ-અટ્ઠકથા • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ૧૪. અધિટ્ઠાનહારવિભઙ્ગવણ્ણના • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ખુદ્દકનિકાય (ટીકા) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / નેત્તિપ્પકરણ-ટીકા • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ૧૪. અધિટ્ઠાનહારવિભઙ્ગવણ્ણના • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ખુદ્દકનિકાય (ટીકા) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / નેત્તિવિભાવિની • Nettivibhāvinī / ૧૪. અધિટ્ઠાનહારવિભઙ્ગવિભાવના • 14. Adhiṭṭhānahāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact