Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૫. મુણ્ડરાજવગ્ગો
5. Muṇḍarājavaggo
૧. આદિયસુત્તં
1. Ādiyasuttaṃ
૪૧. એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો અનાથપિણ્ડિકો ગહપતિ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો અનાથપિણ્ડિકં ગહપતિં ભગવા એતદવોચ – ‘‘પઞ્ચિમે, ગહપતિ, ભોગાનં આદિયા. કતમે પઞ્ચ? ઇધ, ગહપતિ, અરિયસાવકો ઉટ્ઠાનવીરિયાધિગતેહિ ભોગેહિ બાહાબલપરિચિતેહિ સેદાવક્ખિત્તેહિ ધમ્મિકેહિ ધમ્મલદ્ધેહિ અત્તાનં સુખેતિ પીણેતિ સમ્મા સુખં પરિહરતિ; માતાપિતરો સુખેતિ પીણેતિ સમ્મા સુખં પરિહરતિ; પુત્તદારદાસકમ્મકરપોરિસે સુખેતિ પીણેતિ સમ્મા સુખં પરિહરતિ. અયં પઠમો ભોગાનં આદિયો.
41. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘pañcime, gahapati, bhogānaṃ ādiyā. Katame pañca? Idha, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi attānaṃ sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati; mātāpitaro sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati; puttadāradāsakammakaraporise sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati. Ayaṃ paṭhamo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘પુન ચપરં, ગહપતિ, અરિયસાવકો ઉટ્ઠાનવીરિયાધિગતેહિ ભોગેહિ બાહાબલપરિચિતેહિ સેદાવક્ખિત્તેહિ ધમ્મિકેહિ ધમ્મલદ્ધેહિ મિત્તામચ્ચે સુખેતિ પીણેતિ સમ્મા સુખં પરિહરતિ. અયં દુતિયો ભોગાનં આદિયો.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi mittāmacce sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati. Ayaṃ dutiyo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘પુન ચપરં, ગહપતિ, અરિયસાવકો ઉટ્ઠાનવીરિયાધિગતેહિ ભોગેહિ બાહાબલપરિચિતેહિ સેદાવક્ખિત્તેહિ ધમ્મિકેહિ ધમ્મલદ્ધેહિ યા તા હોન્તિ આપદા – અગ્ગિતો વા ઉદકતો વા રાજતો વા ચોરતો વા અપ્પિયતો વા દાયાદતો 1 – તથારૂપાસુ આપદાસુ ભોગેહિ પરિયોધાય વત્તતિ, સોત્થિં અત્તાનં કરોતિ. અયં તતિયો ભોગાનં આદિયો.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yā tā honti āpadā – aggito vā udakato vā rājato vā corato vā appiyato vā dāyādato 2 – tathārūpāsu āpadāsu bhogehi pariyodhāya vattati, sotthiṃ attānaṃ karoti. Ayaṃ tatiyo bhogānaṃ ādiyo.
‘‘પુન ચપરં, ગહપતિ, અરિયસાવકો ઉટ્ઠાનવીરિયાધિગતેહિ ભોગેહિ બાહાબલપરિચિતેહિ સેદાવક્ખિત્તેહિ ધમ્મિકેહિ ધમ્મલદ્ધેહિ પઞ્ચબલિં કત્તા હોતિ. ઞાતિબલિં, અતિથિબલિં, પુબ્બપેતબલિં, રાજબલિં, દેવતાબલિં – અયં ચતુત્થો ભોગાનં આદિયો.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi pañcabaliṃ kattā hoti. Ñātibaliṃ, atithibaliṃ, pubbapetabaliṃ, rājabaliṃ, devatābaliṃ – ayaṃ catuttho bhogānaṃ ādiyo.
‘‘પુન ચપરં, ગહપતિ, અરિયસાવકો ઉટ્ઠાનવીરિયાધિગતેહિ ભોગેહિ બાહાબલપરિચિતેહિ સેદાવક્ખિત્તેહિ ધમ્મિકેહિ ધમ્મલદ્ધેહિ યે તે સમણબ્રાહ્મણા મદપ્પમાદા પટિવિરતા ખન્તિસોરચ્ચે નિવિટ્ઠા એકમત્તાનં દમેન્તિ એકમત્તાનં સમેન્તિ એકમત્તાનં પરિનિબ્બાપેન્તિ, તથારૂપેસુ સમણબ્રાહ્મણેસુ ઉદ્ધગ્ગિકં દક્ખિણં પતિટ્ઠાપેતિ સોવગ્ગિકં સુખવિપાકં સગ્ગસંવત્તનિકં. અયં પઞ્ચમો ભોગાનં આદિયો. ઇમે ખો, ગહપતિ, પઞ્ચ ભોગાનં આદિયા.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi ye te samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti ekamattānaṃ samenti ekamattānaṃ parinibbāpenti, tathārūpesu samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Ayaṃ pañcamo bhogānaṃ ādiyo. Ime kho, gahapati, pañca bhogānaṃ ādiyā.
‘‘તસ્સ ચે, ગહપતિ, અરિયસાવકસ્સ ઇમે પઞ્ચ ભોગાનં આદિયે આદિયતો ભોગા પરિક્ખયં ગચ્છન્તિ, તસ્સ એવં હોતિ – ‘યે વત ભોગાનં આદિયા તે ચાહં આદિયામિ ભોગા ચ મે પરિક્ખયં ગચ્છન્તી’તિ. ઇતિસ્સ હોતિ અવિપ્પટિસારો. તસ્સ ચે, ગહપતિ, અરિયસાવકસ્સ ઇમે પઞ્ચ ભોગાનં આદિયે આદિયતો ભોગા અભિવડ્ઢન્તિ , તસ્સ એવં હોતિ – ‘યે વત ભોગાનં આદિયા તે ચાહં આદિયામિ ભોગા ચ મે અભિવડ્ઢન્તી’તિ. ઇતિસ્સ હોતિ 3 ઉભયેનેવ અવિપ્પટિસારો’’તિ.
‘‘Tassa ce, gahapati, ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā parikkhayaṃ gacchanti, tassa evaṃ hoti – ‘ye vata bhogānaṃ ādiyā te cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me parikkhayaṃ gacchantī’ti. Itissa hoti avippaṭisāro. Tassa ce, gahapati, ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā abhivaḍḍhanti , tassa evaṃ hoti – ‘ye vata bhogānaṃ ādiyā te cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me abhivaḍḍhantī’ti. Itissa hoti 4 ubhayeneva avippaṭisāro’’ti.
ઉદ્ધગ્ગા દક્ખિણા દિન્ના, અથો પઞ્ચબલીકતા;
Uddhaggā dakkhiṇā dinnā, atho pañcabalīkatā;
ઉપટ્ઠિતા સીલવન્તો, સઞ્ઞતા બ્રહ્મચારયો.
Upaṭṭhitā sīlavanto, saññatā brahmacārayo.
‘‘યદત્થં ભોગં ઇચ્છેય્ય, પણ્ડિતો ઘરમાવસં;
‘‘Yadatthaṃ bhogaṃ iccheyya, paṇḍito gharamāvasaṃ;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, કતં અનનુતાપિયં.
So me attho anuppatto, kataṃ ananutāpiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧. આદિયસુત્તવણ્ણના • 1. Ādiyasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧-૨. આદિયસુત્તાદિવણ્ણના • 1-2. Ādiyasuttādivaṇṇanā