Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya

    ૨. અગ્ગિવચ્છસુત્તં

    2. Aggivacchasuttaṃ

    ૧૮૭. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ –

    187. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho vacchagotto paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca –

    ‘‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, ‘સસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ 1 ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘સસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi 2 bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં પન, ભો ગોતમ, ‘અસસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘અસસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, ‘અન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘અન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘antavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘antavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં પન, ભો ગોતમ, ‘અનન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘અનન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘anantavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘anantavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, ‘તં જીવં તં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘તં જીવં તં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં પન, ભો ગોતમ, ‘અઞ્ઞં જીવં અઞ્ઞં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘અઞ્ઞં જીવં અઞ્ઞં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, ‘હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં પન, ભો ગોતમ, ‘ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, ‘હોતિ ચ ન ચ હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘હોતિ ચ ન ચ હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti ? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘કિં પન, ભો ગોતમ, ‘નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ‘નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’’’ન્તિ.

    ‘‘Kiṃ pana, bho gotama, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ૧૮૮. ‘‘‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, સસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – સસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ 3. ‘કિં પન, ભો ગોતમ, અસસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ , એવંદિટ્ઠિ – અસસ્સતો લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ. ‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, અન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – અન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ. ‘કિં પન, ભો ગોતમ, અનન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – અનન્તવા લોકો, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ. ‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, તં જીવં તં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – તં જીવં તં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ. ‘કિં પન, ભો ગોતમ, અઞ્ઞં જીવં અઞ્ઞં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – અઞ્ઞં જીવં અઞ્ઞં સરીરં, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ. ‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ.

    188. ‘‘‘Kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi 4. ‘Kiṃ pana, bho gotama, asassato loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha , evaṃdiṭṭhi – asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, antavā loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – antavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ pana, bho gotama, anantavā loko, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – anantavā loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ pana, bho gotama, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi.

    ‘‘‘કિં પન, ભો ગોતમ, ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ. ‘કિં નુ ખો, ભો ગોતમ, હોતિ ચ ન ચ હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – હોતિ ચ ન ચ હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ. ‘કિં પન, ભો ગોતમ, નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ – એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ખો અહં, વચ્છ, એવંદિટ્ઠિ – નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા, ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ વદેસિ.

    ‘‘‘Kiṃ pana, bho gotama, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ nu kho, bho gotama, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi. ‘Kiṃ pana, bho gotama, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamaññanti – evaṃdiṭṭhi bhavaṃ gotamo’ti iti puṭṭho samāno ‘na kho ahaṃ, vaccha, evaṃdiṭṭhi – neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’nti vadesi.

    ‘‘કિં પન ભો ગોતમો આદીનવં સમ્પસ્સમાનો એવં ઇમાનિ સબ્બસો દિટ્ઠિગતાનિ અનુપગતો’’તિ?

    ‘‘Kiṃ pana bho gotamo ādīnavaṃ sampassamāno evaṃ imāni sabbaso diṭṭhigatāni anupagato’’ti?

    ૧૮૯. ‘‘‘સસ્સતો લોકો’તિ ખો, વચ્છ, દિટ્ઠિગતમેતં દિટ્ઠિગહનં દિટ્ઠિકન્તારો 5 દિટ્ઠિવિસૂકં દિટ્ઠિવિપ્ફન્દિતં દિટ્ઠિસંયોજનં સદુક્ખં સવિઘાતં સઉપાયાસં સપરિળાહં, ન નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ . ‘અસસ્સતો લોકો’તિ ખો, વચ્છ…પે॰… ‘અન્તવા લોકો’તિ ખો, વચ્છ…પે॰… ‘અનન્તવા લોકો’તિ ખો, વચ્છ…પે॰… ‘તં જીવં તં સરીર’ન્તિ ખો, વચ્છ…પે॰… ‘અઞ્ઞં જીવં અઞ્ઞં સરીર’ન્તિ ખો, વચ્છ…પે॰… ‘હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ ખો, વચ્છ …પે॰… ‘ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ ખો, વચ્છ…પે॰… ‘હોતિ ચ ન ચ હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ ખો, વચ્છ…પે॰… ‘નેવ હોતિ ન ન હોતિ તથાગતો પરં મરણા’તિ ખો, વચ્છ, દિટ્ઠિગતમેતં દિટ્ઠિગહનં દિટ્ઠિકન્તારો દિટ્ઠિવિસૂકં દિટ્ઠિવિપ્ફન્દિતં દિટ્ઠિસંયોજનં સદુક્ખં સવિઘાતં સઉપાયાસં સપરિળાહં, ન નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ. ઇમં ખો અહં, વચ્છ, આદીનવં સમ્પસ્સમાનો એવં ઇમાનિ સબ્બસો દિટ્ઠિગતાનિ અનુપગતો’’તિ.

    189. ‘‘‘Sassato loko’ti kho, vaccha, diṭṭhigatametaṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro 6 diṭṭhivisūkaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ sadukkhaṃ savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati . ‘Asassato loko’ti kho, vaccha…pe… ‘antavā loko’ti kho, vaccha…pe… ‘anantavā loko’ti kho, vaccha…pe… ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti kho, vaccha…pe… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti kho, vaccha…pe… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha …pe… ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha…pe… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, vaccha, diṭṭhigatametaṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ sadukkhaṃ savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Imaṃ kho ahaṃ, vaccha, ādīnavaṃ sampassamāno evaṃ imāni sabbaso diṭṭhigatāni anupagato’’ti.

    ‘‘અત્થિ પન ભોતો ગોતમસ્સ કિઞ્ચિ દિટ્ઠિગત’’ન્તિ? ‘‘દિટ્ઠિગતન્તિ ખો, વચ્છ, અપનીતમેતં તથાગતસ્સ. દિટ્ઠઞ્હેતં, વચ્છ, તથાગતેન – ‘ઇતિ રૂપં, ઇતિ રૂપસ્સ સમુદયો, ઇતિ રૂપસ્સ અત્થઙ્ગમો; ઇતિ વેદના, ઇતિ વેદનાય સમુદયો, ઇતિ વેદનાય અત્થઙ્ગમો; ઇતિ સઞ્ઞા, ઇતિ સઞ્ઞાય સમુદયો, ઇતિ સઞ્ઞાય અત્થઙ્ગમો; ઇતિ સઙ્ખારા, ઇતિ સઙ્ખારાનં સમુદયો, ઇતિ સઙ્ખારાનં અત્થઙ્ગમો; ઇતિ વિઞ્ઞાણં, ઇતિ વિઞ્ઞાણસ્સ સમુદયો, ઇતિ વિઞ્ઞાણસ્સ અત્થઙ્ગમો’તિ. તસ્મા તથાગતો સબ્બમઞ્ઞિતાનં સબ્બમથિતાનં સબ્બઅહંકારમમંકારમાનાનુસયાનં ખયા વિરાગા નિરોધા ચાગા પટિનિસ્સગ્ગા અનુપાદા વિમુત્તોતિ વદામી’’તિ.

    ‘‘Atthi pana bhoto gotamassa kiñci diṭṭhigata’’nti? ‘‘Diṭṭhigatanti kho, vaccha, apanītametaṃ tathāgatassa. Diṭṭhañhetaṃ, vaccha, tathāgatena – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo; iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti. Tasmā tathāgato sabbamaññitānaṃ sabbamathitānaṃ sabbaahaṃkāramamaṃkāramānānusayānaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā anupādā vimuttoti vadāmī’’ti.

    ૧૯૦. ‘‘એવં વિમુત્તચિત્તો પન, ભો ગોતમ, ભિક્ખુ કુહિં ઉપપજ્જતી’’તિ? ‘‘ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતિ’’. ‘‘તેન હિ, ભો ગોતમ, ન ઉપપજ્જતી’’તિ? ‘‘ન ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતિ’’. ‘‘તેન હિ, ભો ગોતમ, ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતી’’તિ? ‘‘ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતિ’’. ‘‘તેન હિ, ભો ગોતમ, નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતી’’તિ? ‘‘નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતિ’’.

    190. ‘‘Evaṃ vimuttacitto pana, bho gotama, bhikkhu kuhiṃ upapajjatī’’ti? ‘‘Upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’. ‘‘Tena hi, bho gotama, na upapajjatī’’ti? ‘‘Na upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’. ‘‘Tena hi, bho gotama, upapajjati ca na ca upapajjatī’’ti? ‘‘Upapajjati ca na ca upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’. ‘‘Tena hi, bho gotama, neva upapajjati na na upapajjatī’’ti? ‘‘Neva upapajjati na na upapajjatīti kho, vaccha, na upeti’’.

    ‘‘‘એવં વિમુત્તચિત્તો પન, ભો ગોતમ, ભિક્ખુ કુહિં ઉપપજ્જતી’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતી’તિ વદેસિ. ‘તેન હિ, ભો ગોતમ, ન ઉપપજ્જતી’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ન ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતી’તિ વદેસિ. ‘તેન હિ, ભો ગોતમ, ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતી’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતી’તિ વદેસિ. ‘તેન હિ, ભો ગોતમ, નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતી’તિ ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતીતિ ખો, વચ્છ, ન ઉપેતી’તિ વદેસિ. એત્થાહં, ભો ગોતમ, અઞ્ઞાણમાપાદિં, એત્થ સમ્મોહમાપાદિં. યાપિ મે એસા ભોતો ગોતમસ્સ પુરિમેન કથાસલ્લાપેન અહુ પસાદમત્તા સાપિ મે એતરહિ અન્તરહિતા’’તિ. ‘‘અલઞ્હિ તે, વચ્છ, અઞ્ઞાણાય, અલં સમ્મોહાય. ગમ્ભીરો હાયં, વચ્છ, ધમ્મો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. સો તયા દુજ્જાનો અઞ્ઞદિટ્ઠિકેન અઞ્ઞખન્તિકેન અઞ્ઞરુચિકેન અઞ્ઞત્રયોગેન 7 અઞ્ઞત્રાચરિયકેન’’ 8.

    ‘‘‘Evaṃ vimuttacitto pana, bho gotama, bhikkhu kuhiṃ upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. ‘Tena hi, bho gotama, na upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘na upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. ‘Tena hi, bho gotama, upapajjati ca na ca upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘upapajjati ca na ca upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. ‘Tena hi, bho gotama, neva upapajjati na na upapajjatī’ti iti puṭṭho samāno ‘neva upapajjati na na upapajjatīti kho, vaccha, na upetī’ti vadesi. Etthāhaṃ, bho gotama, aññāṇamāpādiṃ, ettha sammohamāpādiṃ. Yāpi me esā bhoto gotamassa purimena kathāsallāpena ahu pasādamattā sāpi me etarahi antarahitā’’ti. ‘‘Alañhi te, vaccha, aññāṇāya, alaṃ sammohāya. Gambhīro hāyaṃ, vaccha, dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. So tayā dujjāno aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrayogena 9 aññatrācariyakena’’ 10.

    ૧૯૧. ‘‘તેન હિ, વચ્છ, તઞ્ઞેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ; યથા તે ખમેય્ય તથા નં બ્યાકરેય્યાસિ. તં કિં મઞ્ઞસિ, વચ્છ, સચે તે પુરતો અગ્ગિ જલેય્ય, જાનેય્યાસિ ત્વં – ‘અયં મે પુરતો અગ્ગિ જલતી’’’તિ? ‘‘સચે મે, ભો ગોતમ, પુરતો અગ્ગિ જલેય્ય, જાનેય્યાહં – ‘અયં મે પુરતો અગ્ગિ જલતી’’’તિ.

    191. ‘‘Tena hi, vaccha, taññevettha paṭipucchissāmi; yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, vaccha, sace te purato aggi jaleyya, jāneyyāsi tvaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi jalatī’’’ti? ‘‘Sace me, bho gotama, purato aggi jaleyya, jāneyyāhaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi jalatī’’’ti.

    ‘‘સચે પન તં, વચ્છ, એવં પુચ્છેય્ય – ‘યો તે અયં પુરતો અગ્ગિ જલતિ અયં અગ્ગિ કિં પટિચ્ચ જલતી’તિ, એવં પુટ્ઠો ત્વં, વચ્છ, કિન્તિ બ્યાકરેય્યાસી’’તિ? ‘‘સચે મં, ભો ગોતમ, એવં પુચ્છેય્ય – ‘યો તે અયં પુરતો અગ્ગિ જલતિ અયં અગ્ગિ કિં પટિચ્ચ જલતી’તિ, એવં પુટ્ઠો અહં, ભો ગોતમ, એવં બ્યાકરેય્યં – ‘યો મે અયં પુરતો અગ્ગિ જલતિ અયં અગ્ગિ તિણકટ્ઠુપાદાનં પટિચ્ચ જલતી’’’તિ.

    ‘‘Sace pana taṃ, vaccha, evaṃ puccheyya – ‘yo te ayaṃ purato aggi jalati ayaṃ aggi kiṃ paṭicca jalatī’ti, evaṃ puṭṭho tvaṃ, vaccha, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bho gotama, evaṃ puccheyya – ‘yo te ayaṃ purato aggi jalati ayaṃ aggi kiṃ paṭicca jalatī’ti, evaṃ puṭṭho ahaṃ, bho gotama, evaṃ byākareyyaṃ – ‘yo me ayaṃ purato aggi jalati ayaṃ aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca jalatī’’’ti.

    ‘‘સચે તે, વચ્છ, પુરતો સો અગ્ગિ નિબ્બાયેય્ય, જાનેય્યાસિ ત્વં – ‘અયં મે પુરતો અગ્ગિ નિબ્બુતો’’’તિ? ‘‘સચે મે, ભો ગોતમ, પુરતો સો અગ્ગિ નિબ્બાયેય્ય, જાનેય્યાહં – ‘અયં મે પુરતો અગ્ગિ નિબ્બુતો’’’તિ.

    ‘‘Sace te, vaccha, purato so aggi nibbāyeyya, jāneyyāsi tvaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi nibbuto’’’ti? ‘‘Sace me, bho gotama, purato so aggi nibbāyeyya, jāneyyāhaṃ – ‘ayaṃ me purato aggi nibbuto’’’ti.

    ‘‘સચે પન તં, વચ્છ, એવં પુચ્છેય્ય – ‘યો તે અયં પુરતો અગ્ગિ નિબ્બુતો સો અગ્ગિ ઇતો કતમં દિસં ગતો – પુરત્થિમં વા દક્ખિણં વા પચ્છિમં વા ઉત્તરં વા’તિ, એવં પુટ્ઠો ત્વં, વચ્છ, કિન્તિ બ્યાકરેય્યાસી’’તિ? ‘‘ન ઉપેતિ, ભો ગોતમ, યઞ્હિ સો, ભો ગોતમ, અગ્ગિ તિણકટ્ઠુપાદાનં પટિચ્ચ અજલિ 11 તસ્સ ચ પરિયાદાના અઞ્ઞસ્સ ચ અનુપહારા અનાહારો નિબ્બુતો ત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતી’’તિ.

    ‘‘Sace pana taṃ, vaccha, evaṃ puccheyya – ‘yo te ayaṃ purato aggi nibbuto so aggi ito katamaṃ disaṃ gato – puratthimaṃ vā dakkhiṇaṃ vā pacchimaṃ vā uttaraṃ vā’ti, evaṃ puṭṭho tvaṃ, vaccha, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Na upeti, bho gotama, yañhi so, bho gotama, aggi tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca ajali 12 tassa ca pariyādānā aññassa ca anupahārā anāhāro nibbuto tveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti.

    ૧૯૨. ‘‘એવમેવ ખો, વચ્છ, યેન રૂપેન તથાગતં પઞ્ઞાપયમાનો પઞ્ઞાપેય્ય તં રૂપં તથાગતસ્સ પહીનં ઉચ્છિન્નમૂલં તાલાવત્થુકતં અનભાવંકતં આયતિં અનુપ્પાદધમ્મં. રૂપસઙ્ખયવિમુત્તો 13 ખો, વચ્છ, તથાગતો ગમ્ભીરો અપ્પમેય્યો દુપ્પરિયોગાળ્હો – સેય્યથાપિ મહાસમુદ્દો. ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ.

    192. ‘‘Evameva kho, vaccha, yena rūpena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya taṃ rūpaṃ tathāgatassa pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Rūpasaṅkhayavimutto 14 kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.

    ‘‘યાય વેદનાય તથાગતં પઞ્ઞાપયમાનો પઞ્ઞાપેય્ય સા વેદના તથાગતસ્સ પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. વેદનાસઙ્ખયવિમુત્તો ખો, વચ્છ, તથાગતો ગમ્ભીરો અપ્પમેય્યો દુપ્પરિયોગાળ્હો – સેય્યથાપિ મહાસમુદ્દો. ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ.

    ‘‘Yāya vedanāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya sā vedanā tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Vedanāsaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.

    ‘‘યાય સઞ્ઞાય તથાગતં પઞ્ઞાપયમાનો પઞ્ઞાપેય્ય સા સઞ્ઞા તથાગતસ્સ પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. સઞ્ઞાસઙ્ખયવિમુત્તો ખો, વચ્છ, તથાગતો ગમ્ભીરો અપ્પમેય્યો દુપ્પરિયોગાળ્હો – સેય્યથાપિ મહાસમુદ્દો. ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ.

    ‘‘Yāya saññāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya sā saññā tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Saññāsaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.

    ‘‘યેહિ સઙ્ખારેહિ તથાગતં પઞ્ઞાપયમાનો પઞ્ઞાપેય્ય તે સઙ્ખારા તથાગતસ્સ પહીના ઉચ્છિન્નમૂલા તાલાવત્થુકતા અનભાવંકતા આયતિં અનુપ્પાદધમ્મા. સઙ્ખારસઙ્ખયવિમુત્તો ખો, વચ્છ, તથાગતો ગમ્ભીરો અપ્પમેય્યો દુપ્પરિયોગાળ્હો – સેય્યથાપિ મહાસમુદ્દો. ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ , ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ.

    ‘‘Yehi saṅkhārehi tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya te saṅkhārā tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Saṅkhārasaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti , na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti.

    ‘‘યેન વિઞ્ઞાણેન તથાગતં પઞ્ઞાપયમાનો પઞ્ઞાપેય્ય તં વિઞ્ઞાણં તથાગતસ્સ પહીનં ઉચ્છિન્નમૂલં તાલાવત્થુકતં અનભાવંકતં આયતિં અનુપ્પાદધમ્મં. વિઞ્ઞાણસઙ્ખયવિમુત્તો ખો, વચ્છ, તથાગતો ગમ્ભીરો અપ્પમેય્યો દુપ્પરિયોગાળ્હો – સેય્યથાપિ મહાસમુદ્દો. ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, ઉપપજ્જતિ ચ ન ચ ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ, નેવ ઉપપજ્જતિ ન ન ઉપપજ્જતીતિ ન ઉપેતિ’’.

    ‘‘Yena viññāṇena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya taṃ viññāṇaṃ tathāgatassa pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Viññāṇasaṅkhayavimutto kho, vaccha, tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāḷho – seyyathāpi mahāsamuddo. Upapajjatīti na upeti, na upapajjatīti na upeti, upapajjati ca na ca upapajjatīti na upeti, neva upapajjati na na upapajjatīti na upeti’’.

    એવં વુત્તે, વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, ગામસ્સ વા નિગમસ્સ વા અવિદૂરે મહાસાલરુક્ખો. તસ્સ અનિચ્ચતા સાખાપલાસા પલુજ્જેય્યું 15, તચપપટિકા પલુજ્જેય્યું, ફેગ્ગૂ પલુજ્જેય્યું 16; સો અપરેન સમયેન અપગતસાખાપલાસો અપગતતચપપટિકો અપગતફેગ્ગુકો સુદ્ધો અસ્સ, સારે પતિટ્ઠિતો; એવમેવ ભોતો ગોતમસ્સ પાવચનં અપગતસાખાપલાસં અપગતતચપપટિકં અપગતફેગ્ગુકં સુદ્ધં, સારે પતિટ્ઠિતં. અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ…પે॰… ઉપાસકં મં ભવં ગોતમો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.

    Evaṃ vutte, vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘seyyathāpi, bho gotama, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahāsālarukkho. Tassa aniccatā sākhāpalāsā palujjeyyuṃ 17, tacapapaṭikā palujjeyyuṃ, pheggū palujjeyyuṃ 18; so aparena samayena apagatasākhāpalāso apagatatacapapaṭiko apagataphegguko suddho assa, sāre patiṭṭhito; evameva bhoto gotamassa pāvacanaṃ apagatasākhāpalāsaṃ apagatatacapapaṭikaṃ apagatapheggukaṃ suddhaṃ, sāre patiṭṭhitaṃ. Abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    અગ્ગિવચ્છસુત્તં નિટ્ઠિતં દુતિયં.

    Aggivacchasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.







    Footnotes:
    1. એવંદિટ્ઠી (સી॰ સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    2. evaṃdiṭṭhī (sī. syā. kaṃ. ka.)
    3. મોઘમઞ્ઞન્તીતિ વદેસિ (સી॰), મોઘમઞ્ઞન્તિ ઇતિ વદેસિ (?)
    4. moghamaññantīti vadesi (sī.), moghamaññanti iti vadesi (?)
    5. દિટ્ઠિકન્તારં (સી॰ પી॰)
    6. diṭṭhikantāraṃ (sī. pī.)
    7. અઞ્ઞત્રાયોગેન (દી॰ નિ॰ ૧.૪૨૦)
    8. અઞ્ઞત્થાચરિયકેન (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    9. aññatrāyogena (dī. ni. 1.420)
    10. aññatthācariyakena (sī. syā. kaṃ. pī.)
    11. જલતિ (સ્યા॰ કં॰ ક॰)
    12. jalati (syā. kaṃ. ka.)
    13. રૂપસઙ્ખાવિમુત્તો (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰) એવં વેદનાસઙ્ખયાદીસુપિ
    14. rūpasaṅkhāvimutto (sī. syā. kaṃ. pī.) evaṃ vedanāsaṅkhayādīsupi
    15. સાખાપલાસં પલુજ્જેય્ય
    16. ફેગ્ગુ પલુજ્જેય્ય (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰)
    17. sākhāpalāsaṃ palujjeyya
    18. pheggu palujjeyya (sī. syā. kaṃ. pī.)



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૨. અગ્ગિવચ્છસુત્તવણ્ણના • 2. Aggivacchasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૨. અગ્ગિવચ્છસુત્તવણ્ણના • 2. Aggivacchasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact