Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഉദാന-അട്ഠകഥാ • Udāna-aṭṭhakathā |
൭. അജകലാപകസുത്തവണ്ണനാ
7. Ajakalāpakasuttavaṇṇanā
൭. സത്തമേ പാവായന്തി ഏവംനാമകേ മല്ലരാജൂനം നഗരേ. അജകലാപകേ ചേതിയേതി അജകലാപകേന നാമ യക്ഖേന പരിഗ്ഗഹിതത്താ ‘‘അജകലാപക’’ന്തി ലദ്ധനാമേ മനുസ്സാനം ചിത്തീകതട്ഠാനേ . സോ കിര യക്ഖോ അജേ കലാപേ കത്വാ ബന്ധനേന അജകോട്ഠാസേന സദ്ധിം ബലിം പടിച്ഛതി, ന അഞ്ഞഥാ, തസ്മാ ‘‘അജകലാപകോ’’തി പഞ്ഞായിത്ഥ. കേചി പനാഹു – അജകേ വിയ സത്തേ ലാപേതീതി അജകലാപകോതി. തസ്സ കിര സത്താ ബലിം ഉപനേത്വാ യദാ അജസദ്ദം കത്വാ ബലിം ഉപഹരന്തി, തദാ സോ തുസ്സതി, തസ്മാ ‘‘അജകലാപകോ’’തി വുച്ചതീതി. സോ പന യക്ഖോ ആനുഭാവസമ്പന്നോ കക്ഖളോ ഫരുസോ തത്ഥ ച സന്നിഹിതോ, തസ്മാ തം ഠാനം മനുസ്സാ ചിത്തിം കരോന്തി, കാലേന കാലം ബലിം ഉപഹരന്തി. തേന വുത്തം ‘‘അജകലാപകേ ചേതിയേ’’തി. അജകലാപകസ്സ യക്ഖസ്സ ഭവനേതി തസ്സ യക്ഖസ്സ വിമാനേ.
7. Sattame pāvāyanti evaṃnāmake mallarājūnaṃ nagare. Ajakalāpake cetiyeti ajakalāpakena nāma yakkhena pariggahitattā ‘‘ajakalāpaka’’nti laddhanāme manussānaṃ cittīkataṭṭhāne . So kira yakkho aje kalāpe katvā bandhanena ajakoṭṭhāsena saddhiṃ baliṃ paṭicchati, na aññathā, tasmā ‘‘ajakalāpako’’ti paññāyittha. Keci panāhu – ajake viya satte lāpetīti ajakalāpakoti. Tassa kira sattā baliṃ upanetvā yadā ajasaddaṃ katvā baliṃ upaharanti, tadā so tussati, tasmā ‘‘ajakalāpako’’ti vuccatīti. So pana yakkho ānubhāvasampanno kakkhaḷo pharuso tattha ca sannihito, tasmā taṃ ṭhānaṃ manussā cittiṃ karonti, kālena kālaṃ baliṃ upaharanti. Tena vuttaṃ ‘‘ajakalāpake cetiye’’ti. Ajakalāpakassa yakkhassa bhavaneti tassa yakkhassa vimāne.
തദാ കിര സത്ഥാ തം യക്ഖം ദമേതുകാമോ സായന്ഹസമയേ ഏകോ അദുതിയോ പത്തചീവരം ആദായ അജകലാപകസ്സ യക്ഖസ്സ ഭവനദ്വാരം ഗന്ത്വാ തസ്സ ദോവാരികം ഭവനപവിസനത്ഥായ യാചി. സോ ‘‘കക്ഖളോ, ഭന്തേ, അജകലാപകോ യക്ഖോ, സമണോതി വാ ബ്രാഹ്മണോതി വാ ഗാരവം ന കരോതി, തസ്മാ തുമ്ഹേ ഏവ ജാനാഥ, മയ്ഹം പന തസ്സ അനാരോചനം ന യുത്ത’’ന്തി താവദേവ യക്ഖസമാഗമം ഗതസ്സ അജകലാപകസ്സ സന്തികം വാതവേഗേന അഗമാസി. സത്ഥാ അന്തോഭവനം പവിസിത്വാ അജകലാപകസ്സ നിസീദനമണ്ഡപേ പഞ്ഞത്താസനേ നിസീദി. യക്ഖസ്സ ഓരോധാ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു. സത്ഥാ താസം കാലയുത്തം ധമ്മിം കഥം കഥേസി. തേന വുത്തം – ‘‘പാവായം വിഹരതി അജകലാപകേ ചേതിയേ അജകലാപകസ്സ യക്ഖസ്സ ഭവനേ’’തി.
Tadā kira satthā taṃ yakkhaṃ dametukāmo sāyanhasamaye eko adutiyo pattacīvaraṃ ādāya ajakalāpakassa yakkhassa bhavanadvāraṃ gantvā tassa dovārikaṃ bhavanapavisanatthāya yāci. So ‘‘kakkhaḷo, bhante, ajakalāpako yakkho, samaṇoti vā brāhmaṇoti vā gāravaṃ na karoti, tasmā tumhe eva jānātha, mayhaṃ pana tassa anārocanaṃ na yutta’’nti tāvadeva yakkhasamāgamaṃ gatassa ajakalāpakassa santikaṃ vātavegena agamāsi. Satthā antobhavanaṃ pavisitvā ajakalāpakassa nisīdanamaṇḍape paññattāsane nisīdi. Yakkhassa orodhā satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Satthā tāsaṃ kālayuttaṃ dhammiṃ kathaṃ kathesi. Tena vuttaṃ – ‘‘pāvāyaṃ viharati ajakalāpake cetiye ajakalāpakassa yakkhassa bhavane’’ti.
തസ്മിം സമയേ സാതാഗിരഹേമവതാ അജകലാപകസ്സ ഭവനമത്ഥകേന യക്ഖസമാഗമം ഗച്ഛന്താ അത്തനോ ഗമനേ അസമ്പജ്ജമാനേ ‘‘കിം നു ഖോ കാരണ’’ന്തി ആവജ്ജേന്താ സത്ഥാരം അജകലാപകസ്സ ഭവനേ നിസിന്നം ദിസ്വാ തത്ഥ ഗന്ത്വാ ഭഗവന്തം വന്ദിത്വാ ‘‘മയം, ഭന്തേ, യക്ഖസമാഗമം ഗമിസ്സാമാ’’തി ആപുച്ഛിത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ ഗതാ യക്ഖസന്നിപാതേ അജകലാപകം ദിസ്വാ തുട്ഠിം പവേദയിംസു ‘‘ലാഭാ തേ, ആവുസോ, അജകലാപക, യസ്സ തേ ഭവനേ സദേവകേ ലോകേ അഗ്ഗപുഗ്ഗലോ ഭഗവാ നിസിന്നോ, ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം പയിരുപാസസ്സു, ധമ്മഞ്ച സുണാഹീ’’തി. സോ തേസം കഥം സുത്വാ ‘‘ഇമേ തസ്സ മുണ്ഡകസ്സ സമണകസ്സ മമ ഭവനേ നിസിന്നഭാവം കഥേന്തീ’’തി കോധാഭിഭൂതോ ഹുത്വാ ‘‘അജ്ജ മയ്ഹം തേന സമണേന സദ്ധിം സങ്ഗാമോ ഭവിസ്സതീ’’തി ചിന്തേത്വാ യക്ഖസന്നിപാതതോ ഉട്ഠഹിത്വാ ദക്ഖിണം പാദം ഉക്ഖിപിത്വാ സട്ഠിയോജനമത്തം പബ്ബതകൂടം അക്കമി, തം ഭിജ്ജിത്വാ ദ്വിധാ അഹോസി. സേസം ഏത്ഥ യം വത്തബ്ബം, തം ആളവകസുത്തവണ്ണനായം (സം॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൨൪൬) ആഗതനയേനേവ വേദിതബ്ബം.
Tasmiṃ samaye sātāgirahemavatā ajakalāpakassa bhavanamatthakena yakkhasamāgamaṃ gacchantā attano gamane asampajjamāne ‘‘kiṃ nu kho kāraṇa’’nti āvajjentā satthāraṃ ajakalāpakassa bhavane nisinnaṃ disvā tattha gantvā bhagavantaṃ vanditvā ‘‘mayaṃ, bhante, yakkhasamāgamaṃ gamissāmā’’ti āpucchitvā padakkhiṇaṃ katvā gatā yakkhasannipāte ajakalāpakaṃ disvā tuṭṭhiṃ pavedayiṃsu ‘‘lābhā te, āvuso, ajakalāpaka, yassa te bhavane sadevake loke aggapuggalo bhagavā nisinno, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ payirupāsassu, dhammañca suṇāhī’’ti. So tesaṃ kathaṃ sutvā ‘‘ime tassa muṇḍakassa samaṇakassa mama bhavane nisinnabhāvaṃ kathentī’’ti kodhābhibhūto hutvā ‘‘ajja mayhaṃ tena samaṇena saddhiṃ saṅgāmo bhavissatī’’ti cintetvā yakkhasannipātato uṭṭhahitvā dakkhiṇaṃ pādaṃ ukkhipitvā saṭṭhiyojanamattaṃ pabbatakūṭaṃ akkami, taṃ bhijjitvā dvidhā ahosi. Sesaṃ ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ āḷavakasuttavaṇṇanāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.246) āgatanayeneva veditabbaṃ.
അജകലാപകസ്സ സമാഗമോ ഹി ആളവകസമാഗമസദിസോവ ഠപേത്വാ പഞ്ഹകരണം വിസ്സജ്ജനം ഭവനതോ തിക്ഖത്തും നിക്ഖമനം പവേസനഞ്ച. അജകലാപകോ ഹി ആഗച്ഛന്തോയേവ ‘‘ഏതേഹിയേവ തം സമണം പലാപേസ്സാമീ’’തി വാതമണ്ഡലാദികേ നവവസ്സേ സമുട്ഠാപേത്വാ തേഹി ഭഗവതോ ചലനമത്തമ്പി കാതും അസക്കോന്തോ നാനാവിധപ്പഹരണഹത്ഥേ അതിവിയ ഭയാനകരൂപേ ഭൂതഗണേ നിമ്മിനിത്വാ തേഹി സദ്ധിം ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ അന്തന്തേനേവ ചരന്തോ സബ്ബരത്തിം നാനപ്പകാരം വിപ്പകാരം കത്വാപി ഭഗവതോ കിഞ്ചി കേസഗ്ഗമത്തമ്പി നിസിന്നട്ഠാനതോ ചലനം കാതും നാസക്ഖി. കേവലം പന ‘‘അയം സമണോ മം അനാപുച്ഛാ മയ്ഹം ഭവനം പവിസിത്വാ നിസീദതീ’’തി കോധവസേന പജ്ജലി. അഥസ്സ ഭഗവാ ചിത്തപ്പവത്തിം ഞത്വാ ‘‘സേയ്യഥാപി നാമ ചണ്ഡസ്സ കുക്കുരസ്സ നാസായ പിത്തം ഭിന്ദേയ്യ, ഏവം സോ ഭിയ്യോസോമത്തായ ചണ്ഡതരോ അസ്സ, ഏവമേവായം യക്ഖോ മയി ഇധ നിസിന്നേ ചിത്തം പദൂസേതി, യംനൂനാഹം ബഹി നിക്ഖമേയ്യ’’ന്തി സയമേവ ഭവനതോ നിക്ഖമിത്വാ അബ്ഭോകാസേ നിസീദി. തേന വുത്തം – ‘‘തേന ഖോ പന സമയേന ഭഗവാ രത്തന്ധകാരതിമിസായം അബ്ഭോകാസേ നിസിന്നോ ഹോതീ’’തി.
Ajakalāpakassa samāgamo hi āḷavakasamāgamasadisova ṭhapetvā pañhakaraṇaṃ vissajjanaṃ bhavanato tikkhattuṃ nikkhamanaṃ pavesanañca. Ajakalāpako hi āgacchantoyeva ‘‘etehiyeva taṃ samaṇaṃ palāpessāmī’’ti vātamaṇḍalādike navavasse samuṭṭhāpetvā tehi bhagavato calanamattampi kātuṃ asakkonto nānāvidhappaharaṇahatthe ativiya bhayānakarūpe bhūtagaṇe nimminitvā tehi saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā antanteneva caranto sabbarattiṃ nānappakāraṃ vippakāraṃ katvāpi bhagavato kiñci kesaggamattampi nisinnaṭṭhānato calanaṃ kātuṃ nāsakkhi. Kevalaṃ pana ‘‘ayaṃ samaṇo maṃ anāpucchā mayhaṃ bhavanaṃ pavisitvā nisīdatī’’ti kodhavasena pajjali. Athassa bhagavā cittappavattiṃ ñatvā ‘‘seyyathāpi nāma caṇḍassa kukkurassa nāsāya pittaṃ bhindeyya, evaṃ so bhiyyosomattāya caṇḍataro assa, evamevāyaṃ yakkho mayi idha nisinne cittaṃ padūseti, yaṃnūnāhaṃ bahi nikkhameyya’’nti sayameva bhavanato nikkhamitvā abbhokāse nisīdi. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena bhagavā rattandhakāratimisāyaṃ abbhokāse nisinno hotī’’ti.
തത്ഥ രത്തന്ധകാരതിമിസായന്തി രത്തിയം അന്ധകരണതമസി, ചക്ഖുവിഞ്ഞാണുപ്പത്തിവിരഹിതേ ബഹലന്ധകാരേതി അത്ഥോ. ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതോ കിര തദാ അന്ധകാരോ പവത്തീതി. ദേവോതി മേഘോ ഏകമേകം ഫുസിതകം ഉദകബിന്ദും പാതേതി. അഥ യക്ഖോ ‘‘ഇമിനാ സദ്ദേന താസേത്വാ ഇമം സമണം പലാപേസ്സാമീ’’തി ഭഗവതോ സമീപം ഗന്ത്വാ ‘‘അക്കുലോ’’തിആദിനാ തം ഭിംസനം അകാസി. തേന വുത്തം ‘‘അഥ ഖോ അജകലാപകോ’’തിആദി. തത്ഥ ഭയന്തി ചിത്തുത്രാസം, ഛമ്ഭിതത്തന്തി ഊരുത്ഥമ്ഭകസരീരസ്സ ഛമ്ഭിതഭാവം. ലോമഹംസന്തി ലോമാനം പഹട്ഠഭാവം, തീഹിപി പദേഹി ഭയുപ്പത്തിമേവ ദസ്സേതി. ഉപസങ്കമീതി കസ്മാ പനായം ഏവമധിപ്പായോ ഉപസങ്കമി, നനു പുബ്ബേ അത്തനാ കാതബ്ബം വിപ്പകാരം അകാസീതി? സച്ചമകാസി, തം പനേസ ‘‘അന്തോഭവനേ ഖേമട്ഠാനേ ഥിരഭൂമിയം ഠിതസ്സ ന കിഞ്ചി കാതും അസക്ഖി, ഇദാനി ബഹി ഠിതം ഏവം ഭിംസാപേത്വാ പലാപേതും സക്കാ’’തി മഞ്ഞമാനോ ഉപസങ്കമി. അയഞ്ഹി യക്ഖോ അത്തനോ ഭവനം ‘‘ഥിരഭൂമീ’’തി മഞ്ഞതി, ‘‘തത്ഥ ഠിതത്താ അയം സമണോ ന ഭായതീ’’തി ച.
Tattha rattandhakāratimisāyanti rattiyaṃ andhakaraṇatamasi, cakkhuviññāṇuppattivirahite bahalandhakāreti attho. Caturaṅgasamannāgato kira tadā andhakāro pavattīti. Devoti megho ekamekaṃ phusitakaṃ udakabinduṃ pāteti. Atha yakkho ‘‘iminā saddena tāsetvā imaṃ samaṇaṃ palāpessāmī’’ti bhagavato samīpaṃ gantvā ‘‘akkulo’’tiādinā taṃ bhiṃsanaṃ akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho ajakalāpako’’tiādi. Tattha bhayanti cittutrāsaṃ, chambhitattanti ūrutthambhakasarīrassa chambhitabhāvaṃ. Lomahaṃsanti lomānaṃ pahaṭṭhabhāvaṃ, tīhipi padehi bhayuppattimeva dasseti. Upasaṅkamīti kasmā panāyaṃ evamadhippāyo upasaṅkami, nanu pubbe attanā kātabbaṃ vippakāraṃ akāsīti? Saccamakāsi, taṃ panesa ‘‘antobhavane khemaṭṭhāne thirabhūmiyaṃ ṭhitassa na kiñci kātuṃ asakkhi, idāni bahi ṭhitaṃ evaṃ bhiṃsāpetvā palāpetuṃ sakkā’’ti maññamāno upasaṅkami. Ayañhi yakkho attano bhavanaṃ ‘‘thirabhūmī’’ti maññati, ‘‘tattha ṭhitattā ayaṃ samaṇo na bhāyatī’’ti ca.
തിക്ഖത്തും ‘‘അക്കുലോ പക്കുലോ’’തി അക്കുലപക്കുലികം അകാസീതി തയോ വാരേ ‘‘അക്കുലോ പക്കുലോ’’തി ഭിംസാപേതുകാമതായ ഏവരൂപം സദ്ദം അകാസി. അനുകരണസദ്ദോ ഹി അയം. തദാ ഹി സോ യക്ഖോ സിനേരും ഉക്ഖിപന്തോ വിയ മഹാപഥവിം പരിവത്തേന്തോ വിയ ച മഹതാ ഉസ്സാഹേന അസനിസതസദ്ദസങ്ഘാടം വിയ ഏകസ്മിം ഠാനേ പുഞ്ജീകതം ഹുത്വാ വിനിച്ഛരന്തം ദിസാഗജാനം ഹത്ഥിഗജ്ജിതം, കേസരസീഹാനം സീഹനിന്നാദം , യക്ഖാനം ഹിംകാരസദ്ദം, ഭൂതാനം അട്ടഹാസം, അസുരാനം അപ്ഫോടനഘോസം , ഇന്ദസ്സ ദേവരഞ്ഞോ വജിരനിഗ്ഘാതനിഗ്ഘോസം, അത്തനോ ഗമ്ഭീരതായ വിപ്ഫാരികതായ ഭയാനകതായ ച അവസേസസദ്ദം അവഹസന്തമിവ അഭിഭവന്തമിവ ച കപ്പവുട്ഠാനമഹാവാതമണ്ഡലികായ വിനിഗ്ഘോസം പുഥുജ്ജനാനം ഹദയം ഫാലേന്തം വിയ മഹന്തം പടിഭയനിഗ്ഘോസം അബ്യത്തക്ഖരം തിക്ഖത്തും അത്തനോ യക്ഖഗജ്ജിതം ഗജ്ജി ‘‘ഏതേന ഇമം സമണം ഭിംസാപേത്വാ പലാപേസ്സാമീ’’തി. യം യം നിച്ഛരതി, തേന തേന പബ്ബതാ പപടികം മുഞ്ചിംസു, വനപ്പതിജേട്ഠകേ ഉപാദായ സബ്ബേസു രുക്ഖലതാഗുമ്ബേസു പത്തഫലപുപ്ഫാനി സീദയിംസു, തിയോജനസഹസ്സവിത്ഥതോപി ഹിമവന്തപബ്ബതരാജാ സങ്കമ്പി സമ്പകമ്പി സമ്പവേധി, ഭുമ്മദേവതാ ആദിം കത്വാ യേഭുയ്യേന ദേവതാനമ്പി അഹുദേവ ഭയം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസോ, പഗേവ മനുസ്സാനം. അഞ്ഞേസഞ്ച അപദദ്വിപദചതുപ്പദാനം മഹാപഥവിയാ ഉന്ദ്രിയനകാലോ വിയ മഹതീ വിഭിംസനകാ അഹോസി, സകലസ്മിം ജമ്ബുദീപതലേ മഹന്തം കോലാഹലം ഉദപാദി. ഭഗവാ പന തം സദ്ദം ‘‘കിമീ’’തി അമഞ്ഞമാനോ നിച്ചലോ നിസീദി, ‘‘മാ കസ്സചി ഇമിനാ അന്തരായോ ഹോതൂ’’തി അധിട്ഠാസി.
Tikkhattuṃ ‘‘akkulo pakkulo’’ti akkulapakkulikaṃ akāsīti tayo vāre ‘‘akkulo pakkulo’’ti bhiṃsāpetukāmatāya evarūpaṃ saddaṃ akāsi. Anukaraṇasaddo hi ayaṃ. Tadā hi so yakkho sineruṃ ukkhipanto viya mahāpathaviṃ parivattento viya ca mahatā ussāhena asanisatasaddasaṅghāṭaṃ viya ekasmiṃ ṭhāne puñjīkataṃ hutvā viniccharantaṃ disāgajānaṃ hatthigajjitaṃ, kesarasīhānaṃ sīhaninnādaṃ , yakkhānaṃ hiṃkārasaddaṃ, bhūtānaṃ aṭṭahāsaṃ, asurānaṃ apphoṭanaghosaṃ , indassa devarañño vajiranigghātanigghosaṃ, attano gambhīratāya vipphārikatāya bhayānakatāya ca avasesasaddaṃ avahasantamiva abhibhavantamiva ca kappavuṭṭhānamahāvātamaṇḍalikāya vinigghosaṃ puthujjanānaṃ hadayaṃ phālentaṃ viya mahantaṃ paṭibhayanigghosaṃ abyattakkharaṃ tikkhattuṃ attano yakkhagajjitaṃ gajji ‘‘etena imaṃ samaṇaṃ bhiṃsāpetvā palāpessāmī’’ti. Yaṃ yaṃ niccharati, tena tena pabbatā papaṭikaṃ muñciṃsu, vanappatijeṭṭhake upādāya sabbesu rukkhalatāgumbesu pattaphalapupphāni sīdayiṃsu, tiyojanasahassavitthatopi himavantapabbatarājā saṅkampi sampakampi sampavedhi, bhummadevatā ādiṃ katvā yebhuyyena devatānampi ahudeva bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso, pageva manussānaṃ. Aññesañca apadadvipadacatuppadānaṃ mahāpathaviyā undriyanakālo viya mahatī vibhiṃsanakā ahosi, sakalasmiṃ jambudīpatale mahantaṃ kolāhalaṃ udapādi. Bhagavā pana taṃ saddaṃ ‘‘kimī’’ti amaññamāno niccalo nisīdi, ‘‘mā kassaci iminā antarāyo hotū’’ti adhiṭṭhāsi.
യസ്മാ പന സോ സദ്ദോ ‘‘അക്കുല പക്കുല’’ ഇതി ഇമിനാ ആകാരേന സത്താനം സോതപഥം അഗമാസി, തസ്മാ തസ്സ അനുകരണവസേന ‘‘അക്കുലോ പക്കുലോ’’തി, യക്ഖസ്സ ച തസ്സം നിഗ്ഘോസനിച്ഛാരണായം അക്കുലപക്കുലകരണം അത്ഥീതി കത്വാ ‘‘അക്കുലപക്കുലികം അകാസീ’’തി സങ്ഗഹം ആരോപയിംസു. കേചി പന ‘‘ആകുലബ്യാകുല ഇതി പദദ്വയസ്സ പരിയായാഭിധാനവസേന അക്കുലോ ബക്കുലോതി അയം സദ്ദോ വുത്തോ’’തി വദന്തി യഥാ ‘‘ഏകം ഏകക’’ന്തി. യസ്മാ ഏകവാരം ജാതോ പഠമുപ്പത്തിവസേനേവ നിബ്ബത്തത്താ ആകുലോതി ആദിഅത്ഥോ ആകാരോ, തസ്സ ച കകാരാഗമം കത്വാ രസ്സത്തം കതന്തി. ദ്വേ വാരേ പന ജാതോ ബക്കുലോ, കുലസദ്ദോ ചേത്ഥ ജാതിപരിയായോ കോലംകോലോതിആദീസു വിയ. വുത്തഅധിപ്പായാനുവിധായീ ച സദ്ദപ്പയോഗോതി പഠമേന പദേന ജലാബുജസീഹബ്യഗ്ഘാദയോ, ദുതിയേന അണ്ഡജആസീവിസകണ്ഹസപ്പാദയോ വുച്ചന്തി, തസ്മാ സീഹാദികോ വിയ ആസീവിസാദികോ വിയ ച ‘‘അഹം തേ ജീവിതഹാരകോ’’തി ഇമം അത്ഥം യക്ഖോ പദദ്വയേന ദസ്സേതീതി അഞ്ഞേ. അപരേ പന ‘‘അക്ഖുലോ ഭക്ഖുലോ’’തി പാളിം വത്വാ ‘‘അക്ഖേതും ഖേപേതും വിനാസേതും ഉലതി പവത്തേതീതി അക്ഖുലോ, ഭക്ഖിതും ഖാദിതും ഉലതീതി ഭക്ഖുലോ. കോ പനേസോ? യക്ഖരക്ഖസപിസാചസീഹബ്യഗ്ഘാദീസു അഞ്ഞതരോ യോ കോചി മനുസ്സാനം അനത്ഥാവഹോ’’തി തസ്സ അത്ഥം വദന്തി. ഇധാപി പുബ്ബേ വുത്തനയേനേവ അധിപ്പായയോജനാ വേദിതബ്ബാ.
Yasmā pana so saddo ‘‘akkula pakkula’’ iti iminā ākārena sattānaṃ sotapathaṃ agamāsi, tasmā tassa anukaraṇavasena ‘‘akkulo pakkulo’’ti, yakkhassa ca tassaṃ nigghosanicchāraṇāyaṃ akkulapakkulakaraṇaṃ atthīti katvā ‘‘akkulapakkulikaṃ akāsī’’ti saṅgahaṃ āropayiṃsu. Keci pana ‘‘ākulabyākula iti padadvayassa pariyāyābhidhānavasena akkulo bakkuloti ayaṃ saddo vutto’’ti vadanti yathā ‘‘ekaṃ ekaka’’nti. Yasmā ekavāraṃ jāto paṭhamuppattivaseneva nibbattattā ākuloti ādiattho ākāro, tassa ca kakārāgamaṃ katvā rassattaṃ katanti. Dve vāre pana jāto bakkulo, kulasaddo cettha jātipariyāyo kolaṃkolotiādīsu viya. Vuttaadhippāyānuvidhāyī ca saddappayogoti paṭhamena padena jalābujasīhabyagghādayo, dutiyena aṇḍajaāsīvisakaṇhasappādayo vuccanti, tasmā sīhādiko viya āsīvisādiko viya ca ‘‘ahaṃ te jīvitahārako’’ti imaṃ atthaṃ yakkho padadvayena dassetīti aññe. Apare pana ‘‘akkhulo bhakkhulo’’ti pāḷiṃ vatvā ‘‘akkhetuṃ khepetuṃ vināsetuṃ ulati pavattetīti akkhulo, bhakkhituṃ khādituṃ ulatīti bhakkhulo. Ko paneso? Yakkharakkhasapisācasīhabyagghādīsu aññataro yo koci manussānaṃ anatthāvaho’’ti tassa atthaṃ vadanti. Idhāpi pubbe vuttanayeneva adhippāyayojanā veditabbā.
ഏസോ തേ, സമണ, പിസാചോതി ‘‘അമ്ഭോ, സമണ, തവ പിസിതാസനോ പിസാചോ ഉപട്ഠിതോ’’തി മഹന്തം ഭേരവരൂപം അഭിനിമ്മിനിത്വാ ഭഗവതോ പുരതോ ഠത്വാ അത്താനം സന്ധായ യക്ഖോ വദതി.
Esote, samaṇa, pisācoti ‘‘ambho, samaṇa, tava pisitāsano pisāco upaṭṭhito’’ti mahantaṃ bheravarūpaṃ abhinimminitvā bhagavato purato ṭhatvā attānaṃ sandhāya yakkho vadati.
ഏതമത്ഥം വിദിത്വാതി ഏതം തേന യക്ഖേന കായവാചാഹി പവത്തിയമാനം വിപ്പകാരം. തേന ച അത്തനോ അനഭിഭവനീയസ്സ ഹേതുഭൂതം ലോകധമ്മേസു നിരുപക്കിലേസതം സബ്ബാകാരതോ വിദിത്വാ. തായം വേലായന്തി തസ്സം വിപ്പകാരകരണവേലായം. ഇമം ഉദാനന്തി തം വിപ്പകാരം അഗണേത്വാ അസ്സ അഗണനഹേതുഭൂതം ധമ്മാനുഭാവദീപകം ഇമം ഉദാനം ഉദാനേസി.
Etamatthaṃviditvāti etaṃ tena yakkhena kāyavācāhi pavattiyamānaṃ vippakāraṃ. Tena ca attano anabhibhavanīyassa hetubhūtaṃ lokadhammesu nirupakkilesataṃ sabbākārato viditvā. Tāyaṃ velāyanti tassaṃ vippakārakaraṇavelāyaṃ. Imaṃ udānanti taṃ vippakāraṃ agaṇetvā assa agaṇanahetubhūtaṃ dhammānubhāvadīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
തത്ഥ യദാ സകേസു ധമ്മേസൂതി യസ്മിം കാലേ സകഅത്തഭാവസങ്ഖാതേസു പഞ്ചസു ഉപാദാനക്ഖന്ധധമ്മേസു. പാരഗൂതി പരിഞ്ഞാഭിസമയപാരിപൂരിവസേന പാരങ്ഗതോ, തതോയേവ തേസം ഹേതുഭൂതേ സമുദയേ, തദപ്പവത്തിലക്ഖണേ നിരോധേ, നിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ ച പഹാനസച്ഛികിരിയാഭാവനാഭിസമയപാരിപൂരിവസേന പാരഗതോ. ഹോതി ബ്രാഹ്മണോതി ഏവം സബ്ബസോ ബാഹിതപാപത്താ ബ്രാഹ്മണോ നാമ ഹോതി, സബ്ബസോ സകഅത്തഭാവാവബോധനേപി ചതുസച്ചാഭിസമയോ ഹോതി. വുത്തഞ്ചേതം – ‘‘ഇമസ്മിംയേവ ബ്യാമമത്തേ കളേവരേ സസഞ്ഞിമ്ഹി സമനകേ ലോകഞ്ച ലോകസമുദയഞ്ച പഞ്ഞപേമീ’’തിആദി (സം॰ നി॰ ൧.൧൦൭; അ॰ നി॰ ൪.൪൫). അഥ വാ സകേസു ധമ്മേസൂതി അത്തനോ ധമ്മേസു, അത്തനോ ധമ്മാ നാമ അത്ഥകാമസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സീലാദിധമ്മാ. സീലസമാധിപഞ്ഞാവിമുത്തിആദയോ ഹി വോദാനധമ്മാ ഏകന്തഹിതസുഖസമ്പാദനേന പുരിസസ്സ അത്തനോ ധമ്മാ നാമ, ന അനത്ഥാവഹാ സംകിലേസധമ്മാ വിയ അസകധമ്മാ. പാരഗൂതി തേസം സീലാദീനം പാരിപൂരിയാ പാരം പരിയന്തം ഗതോ.
Tattha yadā sakesu dhammesūti yasmiṃ kāle sakaattabhāvasaṅkhātesu pañcasu upādānakkhandhadhammesu. Pāragūti pariññābhisamayapāripūrivasena pāraṅgato, tatoyeva tesaṃ hetubhūte samudaye, tadappavattilakkhaṇe nirodhe, nirodhagāminiyā paṭipadāya ca pahānasacchikiriyābhāvanābhisamayapāripūrivasena pāragato. Hoti brāhmaṇoti evaṃ sabbaso bāhitapāpattā brāhmaṇo nāma hoti, sabbaso sakaattabhāvāvabodhanepi catusaccābhisamayo hoti. Vuttañcetaṃ – ‘‘imasmiṃyeva byāmamatte kaḷevare sasaññimhi samanake lokañca lokasamudayañca paññapemī’’tiādi (saṃ. ni. 1.107; a. ni. 4.45). Atha vā sakesu dhammesūti attano dhammesu, attano dhammā nāma atthakāmassa puggalassa sīlādidhammā. Sīlasamādhipaññāvimuttiādayo hi vodānadhammā ekantahitasukhasampādanena purisassa attano dhammā nāma, na anatthāvahā saṃkilesadhammā viya asakadhammā. Pāragūti tesaṃ sīlādīnaṃ pāripūriyā pāraṃ pariyantaṃ gato.
തത്ഥ സീലം താവ ലോകിയലോകുത്തരവസേന ദുവിധം. തേസു ലോകിയം പുബ്ബഭാഗസീലം. തം സങ്ഖേപതോ പാതിമോക്ഖസംവരാദിവസേന ചതുബ്ബിധം, വിത്ഥാരതോ പന അനേകപ്പഭേദം. ലോകുത്തരം മഗ്ഗഫലവസേന ദുവിധം, അത്ഥതോ സമ്മാവാചാസമ്മാകമ്മന്തസമ്മാആജീവാ. യഥാ ച സീലം, തഥാ സമാധിപഞ്ഞാ ച ലോകിയലോകുത്തരവസേന ദുവിധാ. തത്ഥ ലോകിയസമാധി സഹ ഉപചാരേന അട്ഠ സമാപത്തിയോ, ലോകുത്തരസമാധി മഗ്ഗപരിയാപന്നോ . പഞ്ഞാപി ലോകിയാ സുതമയാ, ചിന്താമയാ, ഭാവനാമയാ ച സാസവാ, ലോകുത്തരാ പന മഗ്ഗസമ്പയുത്താ ഫലസമ്പയുത്താ ച. വിമുത്തി നാമ ഫലവിമുത്തി നിബ്ബാനഞ്ച, തസ്മാ സാ ലോകുത്തരാവ. വിമുത്തിഞാണദസ്സനം ലോകിയമേവ, തം ഏകൂനവീസതിവിധം പച്ചവേക്ഖണഞാണഭാവതോ. ഏവം ഏതേസം സീലാദിധമ്മാനം അത്തനോ സന്താനേ അരഹത്തഫലാധിഗമേന അനവസേസതോ നിബ്ബത്തപാരിപൂരിയാ പാരം പരിയന്തം ഗതോതി സകേസു ധമ്മേസു പാരഗൂ.
Tattha sīlaṃ tāva lokiyalokuttaravasena duvidhaṃ. Tesu lokiyaṃ pubbabhāgasīlaṃ. Taṃ saṅkhepato pātimokkhasaṃvarādivasena catubbidhaṃ, vitthārato pana anekappabhedaṃ. Lokuttaraṃ maggaphalavasena duvidhaṃ, atthato sammāvācāsammākammantasammāājīvā. Yathā ca sīlaṃ, tathā samādhipaññā ca lokiyalokuttaravasena duvidhā. Tattha lokiyasamādhi saha upacārena aṭṭha samāpattiyo, lokuttarasamādhi maggapariyāpanno . Paññāpi lokiyā sutamayā, cintāmayā, bhāvanāmayā ca sāsavā, lokuttarā pana maggasampayuttā phalasampayuttā ca. Vimutti nāma phalavimutti nibbānañca, tasmā sā lokuttarāva. Vimuttiñāṇadassanaṃ lokiyameva, taṃ ekūnavīsatividhaṃ paccavekkhaṇañāṇabhāvato. Evaṃ etesaṃ sīlādidhammānaṃ attano santāne arahattaphalādhigamena anavasesato nibbattapāripūriyā pāraṃ pariyantaṃ gatoti sakesu dhammesu pāragū.
അഥ വാ സോതാപത്തിഫലാധിഗമേന സീലസ്മിം പാരഗൂ. സോ ഹി ‘‘സീലേസു പരിപൂരകാരീ’’തി വുത്തോ, സോതാപന്നഗ്ഗഹണേനേവ ചേത്ഥ സകദാഗാമീപി ഗഹിതോ ഹോതി. അനാഗാമിഫലാധിഗമേന സമാധിസ്മിം പാരഗൂ. സോ ഹി ‘‘സമാധിസ്മിം പരിപൂരകാരീ’’തി വുത്തോ. അരഹത്തഫലാധിഗമേന ഇതരേസു തീസു പാരഗൂ. അരഹാ ഹി പഞ്ഞാവേപുല്ലപ്പത്തിയാ അഗ്ഗഭൂതായ അകുപ്പായ ചേതോവിമുത്തിയാ അധിഗതത്താ പച്ചവേക്ഖണഞാണസ്സ ച പരിയോസാനഗമനതോ പഞ്ഞാവിമുത്തിവിമുത്തിഞാണദസ്സനേസു പാരഗൂ നാമ ഹോതി. ഏവം സബ്ബഥാപി ചതൂസു അരിയസച്ചേസു ചതുമഗ്ഗവസേന പരിഞ്ഞാദിസോളസവിധായ കിച്ചനിപ്ഫത്തിയാ യഥാവുത്തേസു തസ്മിം തസ്മിം കാലേ സകേസു ധമ്മേസു പാരഗതോ.
Atha vā sotāpattiphalādhigamena sīlasmiṃ pāragū. So hi ‘‘sīlesu paripūrakārī’’ti vutto, sotāpannaggahaṇeneva cettha sakadāgāmīpi gahito hoti. Anāgāmiphalādhigamena samādhismiṃ pāragū. So hi ‘‘samādhismiṃ paripūrakārī’’ti vutto. Arahattaphalādhigamena itaresu tīsu pāragū. Arahā hi paññāvepullappattiyā aggabhūtāya akuppāya cetovimuttiyā adhigatattā paccavekkhaṇañāṇassa ca pariyosānagamanato paññāvimuttivimuttiñāṇadassanesu pāragū nāma hoti. Evaṃ sabbathāpi catūsu ariyasaccesu catumaggavasena pariññādisoḷasavidhāya kiccanipphattiyā yathāvuttesu tasmiṃ tasmiṃ kāle sakesu dhammesu pāragato.
ഹോതി ബ്രാഹ്മണോതി തദാ സോ ബാഹിതപാപധമ്മതായ പരമത്ഥബ്രാഹ്മണോ ഹോതി. അഥ ഏതം പിസാചഞ്ച, പക്കുലഞ്ചാതിവത്തതീതി തതോ യഥാവുത്തപാരഗമനതോ അഥ പച്ഛാ, അജകലാപക, ഏതം തയാ ദസ്സിതം പിസിതാസനത്ഥമാഗതം പിസാചം ഭയജനനത്ഥം സമുട്ഠാപിതം അക്കുലപക്കുലികഞ്ച അതിവത്തതി, അതിക്കമതി, അഭിഭവതി, തം ന ഭായതീതി അത്ഥോ.
Hoti brāhmaṇoti tadā so bāhitapāpadhammatāya paramatthabrāhmaṇo hoti. Atha etaṃ pisācañca, pakkulañcātivattatīti tato yathāvuttapāragamanato atha pacchā, ajakalāpaka, etaṃ tayā dassitaṃ pisitāsanatthamāgataṃ pisācaṃ bhayajananatthaṃ samuṭṭhāpitaṃ akkulapakkulikañca ativattati, atikkamati, abhibhavati, taṃ na bhāyatīti attho.
അയമ്പി ഗാഥാ അരഹത്തമേവ ഉല്ലപിത്വാ കഥിതാ. അഥ അജകലാപകോ അത്തനാ കതേന തഥാരൂപേനപി പടിഭയരൂപേന വിഭിംസനേന അകമ്പനീയസ്സ ഭഗവതോ തം താദിഭാവം ദിസ്വാ ‘‘അഹോ അച്ഛരിയമനുസ്സോവതായ’’ന്തി പസന്നമാനസോ പോഥുജ്ജനികായ സദ്ധായ അത്തനി നിവിട്ഠഭാവം വിഭാവേന്തോ സത്ഥു സമ്മുഖാ ഉപാസകത്തം പവേദേസി.
Ayampi gāthā arahattameva ullapitvā kathitā. Atha ajakalāpako attanā katena tathārūpenapi paṭibhayarūpena vibhiṃsanena akampanīyassa bhagavato taṃ tādibhāvaṃ disvā ‘‘aho acchariyamanussovatāya’’nti pasannamānaso pothujjanikāya saddhāya attani niviṭṭhabhāvaṃ vibhāvento satthu sammukhā upāsakattaṃ pavedesi.
സത്തമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഉദാനപാളി • Udānapāḷi / ൭. അജകലാപകസുത്തം • 7. Ajakalāpakasuttaṃ