| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯೇ
Saṃyuttanikāye
ಸಳಾಯತನವಗ್ಗಟೀಕಾ
Saḷāyatanavaggaṭīkā
೧. ಸಳಾಯತನಸಂಯುತ್ತಂ
1. Saḷāyatanasaṃyuttaṃ
೧. ಅನಿಚ್ಚವಗ್ಗೋ
1. Aniccavaggo
೧. ಅಜ್ಝತ್ತಾನಿಚ್ಚಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
೧. ಚಕ್ಖತೀತಿ ಚಕ್ಖು, ಞಾಣಂ, ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಜಾನನೇನ ಸಮವಿಸಮಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಂ ವಿಯ ಪವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಾ ಮಂಸಚಕ್ಖು। ತಮ್ಪಿ ಹಿ ರೂಪದಸ್ಸನೇ ಚಕ್ಖತೀತಿ ಚಕ್ಖು। ಬುದ್ಧಾನಂಯೇವ ಚಕ್ಖೂತಿ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖು, ಅಸಾಧಾರಣತೋ ಹಿ ಸತ್ತಸನ್ತಾನೇಸು ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ ಅನುಲೋಮಿಕಞಾಣಯಥಾಭೂತಞಾಣಾನಞ್ಚೇವ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯಾದೀನಞ್ಚ ಯಾಥಾವತೋ ವಿಭಾವಿತಞಾಣಂ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತಞಾಣಞ್ಚ। ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇಸು ವುತ್ತಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಚಕ್ಖೂತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖು, ತಥಾ ತೇಸಂ ಫಲಾನಿ ತಂತಂಪಟಿಪಕ್ಖೇಸು ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಪಹಾನವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ। ಸಮನ್ತತೋ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಕಿಚ್ಚಸಾಧನತೋ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ। ದಿಬ್ಬವಿಹಾರಸನ್ನಿಸ್ಸಯೇನ ಲದ್ಧಬ್ಬತೋ ದೇವಾನಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಯಾತಿ ತಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು, ಅಭಿಞ್ಞಾವಿಸೇಸೋ। ಆಲೋಕಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ರೂಪದಸ್ಸನತೋ ‘‘ಆಲೋಕಫರಣೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚನ್ತಿ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೮೧; ಮಹಾವ॰ ೧೫) ನಯೇನ ಆಗತತ್ತಾ ಚತುಸಚ್ಚಪರಿಚ್ಛೇದಕಞಾಣಂ ‘‘ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತದಿದಂ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಾನೀ’’ತಿ ಅಪರೇ।
1. Cakkhatīti cakkhu, ñāṇaṃ, yathāsabhāvato ārammaṇassa jānanena samavisamaṃ ācikkhantaṃ viya pavattatīti attho. Tathā maṃsacakkhu. Tampi hi rūpadassane cakkhatīti cakkhu. Buddhānaṃyeva cakkhūti buddhacakkhu, asādhāraṇato hi sattasantānesu sassatucchedadiṭṭhi anulomikañāṇayathābhūtañāṇānañceva kāmarāgānusayādīnañca yāthāvato vibhāvitañāṇaṃ āsayānusayañāṇaṃ indriyaparopariyattañāṇañca. Heṭṭhimā tayo maggā catusaccadhammesu vuttākārena pavattiyā dhamme cakkhūti dhammacakkhu, tathā tesaṃ phalāni taṃtaṃpaṭipakkhesu paṭippassaddhipahānavasena pavattanato. Samantato sabbadhammesu cakkhukiccasādhanato samantacakkhu, sabbaññutaññāṇaṃ. Dibbavihārasannissayena laddhabbato devānaṃ dibbacakkhu viyāti taṃ dibbacakkhu, abhiññāviseso. Ālokaṃ vaḍḍhetvā rūpadassanato ‘‘ālokapharaṇenā’’ti vuttaṃ. ‘‘Idaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 15) nayena āgatattā catusaccaparicchedakañāṇaṃ ‘‘paññācakkhū’’ti vuttaṃ. Tadidaṃ ‘‘vipassanāñāṇa’’nti vadanti, ‘‘vipassanāmaggaphalapaccavekkhaṇañāṇānī’’ti apare.
ಪಚ್ಚಯಭೂತೇಹಿ ಏತೇಹಿ ಅಭಿಸಮ್ಭರೀಯನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಭಾರಾ, ಉಪತ್ಥಮ್ಭಭೂತಾ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಿಕರೂಪಾ। ಸಹ ಸಮ್ಭಾರೇಹೀತಿ ಸಸಮ್ಭಾರಂ। ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ಪಸೀದತೀತಿ ಪಸಾದೋ। ಅಕ್ಖಿಕೂಪಕೇ ಅಕ್ಖಿಪಟಲೇಹೀತಿ ಉಭೋಹಿ ಅಕ್ಖಿದಲೇಹಿ। ಸಮ್ಭವೋತಿ ಆಪೋಧಾತುಮೇವ ಸಮ್ಭವಭೂತಮಾಹ। ಇಧ ‘‘ತೇರಸ ಸಮ್ಭಾರಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಸಾಲಿನಿಯಂ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೫೯೬) ಪನ ಸಣ್ಠಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ಚುದ್ದಸ ಸಮ್ಭಾರಾ’’ತಿ ಆಗತಂ। ತತ್ಥ ಸಣ್ಠಾನನ್ತಿ ವಣ್ಣಾಯತನಮೇವ ಪರಿಮಣ್ಡಲಾದಿಸಣ್ಠಾನಭೂತಂ। ವಿಸುಂ ವಚನಂ ಪನ ನೇಸಂ ತಥಾಭೂತಾನಂ ಅತಥಾಭೂತಾನಞ್ಚ ಆಪೋಧಾತುವಣ್ಣಾಯತನಾನಂ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಮಂಸಪಿಣ್ಡೇ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ। ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಚತುಧಾತುನಿಸ್ಸಿತೇಹಿ ಸಹ ವುತ್ತಸ್ಸ ಧಾತುತ್ತಯನಿಸ್ಸಿತತಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ। ದಿಟ್ಠಿಮಣ್ಡಲೇತಿ ಅಭಿಮುಖಂ ಠಿತಾನಂ ಪಟಿಬಿಮ್ಬಪಞ್ಞಾಯನಟ್ಠಾನಭೂತೇ ಚಕ್ಖುಸಞ್ಞಿತಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನಭೂತೇ ಮಣ್ಡಲೇ। ಸನ್ನಿವಿಟ್ಠನ್ತಿ ಏತೇನ ಚಕ್ಖುಪಸಾದಸ್ಸ ಅನೇಕಕಲಾಪಗತಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ತಥಾ ಹಿ ಸೋ ಸತ್ತ ಅಕ್ಖಿಪಟಲಾನಿ ಅಭಿಬ್ಯಾಪೇತ್ವಾ ವತ್ತತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಸೋ ಸತ್ತ ಅಕ್ಖಿಪಟಲಾನಿ ಬ್ಯಾಪೇತ್ವಾ ಠಿತೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ನಿಸ್ಸಯಭೂತೇಹಿ ಕತೂಪಕಾರಂ ತಂನಿಸ್ಸಿತೇಹೇವ ಆಯುವಣ್ಣಾದೀಹಿ ಅನುಪಾಲಿತಪರಿವಾರಿತಂ ತಿಸನ್ತತಿರೂಪಸಮುಟ್ಠಾಪಕೇಹಿ ಉತುಚಿತ್ತಾಹಾರೇಹಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿಯಮಾನಂ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ರೂಪದಸ್ಸನಸಮತ್ಥನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪವತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಸೇನ ರೂಪಾಯತನದಸ್ಸನಸಮತ್ಥಂ। ವಿತ್ಥಾರಕಥಾತಿ ತಸ್ಸ ಚಕ್ಖುನೋ ಸೋತಾದೀನಞ್ಚ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾದಿವಸೇನ ಚೇವ ಲಕ್ಖಣಾದಿವಸೇನ ಚ ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ।
Paccayabhūtehi etehi abhisambharīyantīti sambhārā, upatthambhabhūtā catusamuṭṭhānikarūpā. Saha sambhārehīti sasambhāraṃ. Mahābhūtānaṃ upādāya pasīdatīti pasādo. Akkhikūpake akkhipaṭalehīti ubhohi akkhidalehi. Sambhavoti āpodhātumeva sambhavabhūtamāha. Idha ‘‘terasa sambhārā’’ti vuttaṃ. Aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 596) pana saṇṭhānena saddhiṃ ‘‘cuddasa sambhārā’’ti āgataṃ. Tattha saṇṭhānanti vaṇṇāyatanameva parimaṇḍalādisaṇṭhānabhūtaṃ. Visuṃ vacanaṃ pana nesaṃ tathābhūtānaṃ atathābhūtānañca āpodhātuvaṇṇāyatanānaṃ yathāvutte maṃsapiṇḍe vijjamānattā. Sambhavassa catudhātunissitehi saha vuttassa dhātuttayanissitatā yojetabbā. Diṭṭhimaṇḍaleti abhimukhaṃ ṭhitānaṃ paṭibimbapaññāyanaṭṭhānabhūte cakkhusaññitāya diṭṭhiyā pavattiṭṭhānabhūte maṇḍale. Sanniviṭṭhanti etena cakkhupasādassa anekakalāpagatabhāvo dassito. Tathā hi so satta akkhipaṭalāni abhibyāpetvā vattati. Yasmā so satta akkhipaṭalāni byāpetvā ṭhitehi attano nissayabhūtehi katūpakāraṃ taṃnissiteheva āyuvaṇṇādīhi anupālitaparivāritaṃ tisantatirūpasamuṭṭhāpakehi utucittāhārehi upatthambhiyamānaṃ hutvā tiṭṭhati. Rūpadassanasamatthanti attānaṃ nissāya pavattaviññāṇassa vasena rūpāyatanadassanasamatthaṃ. Vitthārakathāti tassa cakkhuno sotādīnañca hetupaccayādivasena ceva lakkhaṇādivasena ca vitthārakathā.
ಸಮ್ಮಸನಚಾರಚಿತ್ತನ್ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನಭೂತಂ ವಿಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಚಿತ್ತಂ। ಕೇಚಿ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನುಪಗತಕಿರಿಯಮಯಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ತೇಸಂ ಮತಿಮತ್ತಂ। ತೀಣಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಸ್ಸ ಪಾಪನವಸೇನ ದೇಸನಾಯ ಪವತ್ತತ್ತಾ।
Sammasanacāracittanti vipassanāya pavattiṭṭhānabhūtaṃ vipassitabbaṃ cittaṃ. Keci ‘‘vipassanupagatakiriyamayacitta’’nti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ. Tīṇi lakkhaṇāni dassetvā vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattassa pāpanavasena desanāya pavattattā.
ಅಜ್ಝತ್ತಾನಿಚ್ಚಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಅಜ್ಝತ್ತಾನಿಚ್ಚಸುತ್ತಂ • 1. Ajjhattāniccasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಅಜ್ಝತ್ತಾನಿಚ್ಚಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Ajjhattāniccasuttavaṇṇanā
