| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
૩. અકમ્મનિયવગ્ગવણ્ણના
3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
૨૧-૨૨. તતિયસ્સ પઠમે અભાવિતન્તિ અવડ્ઢિતં ભાવનાવસેન અપ્પવત્તિતં. અકમ્મનિયં હોતીતિ કમ્મક્ખમં કમ્મયોગ્ગં ન હોતિ. દુતિયે વુત્તવિપરિયાયેન અત્થો વેદિતબ્બો. એત્થ ચ પઠમે ચિત્તન્તિ વટ્ટવસેન ઉપ્પન્નચિત્તં, દુતિયે વિવટ્ટવસેન ઉપ્પન્નચિત્તં. તત્થ ચ વટ્ટં વટ્ટપાદં, વિવટ્ટં વિવટ્ટપાદન્તિ અયં પભેદો વેદિતબ્બો. વટ્ટં નામ તેભૂમકવટ્ટં, વટ્ટપાદં નામ વટ્ટપટિલાભાય કમ્મં, વિવટ્ટં નામ નવ લોકુત્તરધમ્મા, વિવટ્ટપાદં નામ વિવટ્ટપટિલાભાય કમ્મં. ઇતિ ઇમેસુ સુત્તેસુ વટ્ટવિવટ્ટમેવ કથિતન્તિ.
21-22. Tatiyassa paṭhame abhāvitanti avaḍḍhitaṃ bhāvanāvasena appavattitaṃ. Akammaniyaṃ hotīti kammakkhamaṃ kammayoggaṃ na hoti. Dutiye vuttavipariyāyena attho veditabbo. Ettha ca paṭhame cittanti vaṭṭavasena uppannacittaṃ, dutiye vivaṭṭavasena uppannacittaṃ. Tattha ca vaṭṭaṃ vaṭṭapādaṃ, vivaṭṭaṃ vivaṭṭapādanti ayaṃ pabhedo veditabbo. Vaṭṭaṃ nāma tebhūmakavaṭṭaṃ, vaṭṭapādaṃ nāma vaṭṭapaṭilābhāya kammaṃ, vivaṭṭaṃ nāma nava lokuttaradhammā, vivaṭṭapādaṃ nāma vivaṭṭapaṭilābhāya kammaṃ. Iti imesu suttesu vaṭṭavivaṭṭameva kathitanti.
૨૩-૨૪. તતિયે વટ્ટવસેનેવ ઉપ્પન્નચિત્તં વેદિતબ્બં. મહતો અનત્થાય સંવત્તતીતિ દેવમનુસ્સસમ્પત્તિયો મારબ્રહ્મઇસ્સરિયાનિ ચ દદમાનમ્પિ પુનપ્પુનં જાતિજરાબ્યાધિમરણસોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસે ખન્ધધાતુઆયતનપટિચ્ચસમુપ્પાદવટ્ટાનિ ચ દદમાનં કેવલં દુક્ખક્ખન્ધમેવ દેતીતિ મહતો અનત્થાય સંવત્તતિ નામાતિ. ચતુત્થે ચિત્તન્તિ વિવટ્ટવસેનેવ ઉપ્પન્નચિત્તં.
23-24. Tatiye vaṭṭavaseneva uppannacittaṃ veditabbaṃ. Mahato anatthāya saṃvattatīti devamanussasampattiyo mārabrahmaissariyāni ca dadamānampi punappunaṃ jātijarābyādhimaraṇasokaparidevadukkhadomanassupāyāse khandhadhātuāyatanapaṭiccasamuppādavaṭṭāni ca dadamānaṃ kevalaṃ dukkhakkhandhameva detīti mahato anatthāya saṃvattati nāmāti. Catutthe cittanti vivaṭṭavaseneva uppannacittaṃ.
૨૫-૨૬. પઞ્ચમછટ્ઠેસુ અભાવિતં અપાતુભૂતન્તિ અયં વિસેસો. તત્રામયધિપ્પાયો – વટ્ટવસેન ઉપ્પન્નચિત્તં નામ ઉપ્પન્નમ્પિ અભાવિતં અપાતુભૂતમેવ હોતિ. કસ્મા ? લોકુત્તરપાદકજ્ઝાનવિપસ્સનામગ્ગફલનિબ્બાનેસુ પક્ખન્દિતું અસમત્થત્તા. વિવટ્ટવસેન ઉપ્પન્નં પન ભાવિતં પાતુભૂતં નામ હોતિ. કસ્મા? તેસુ ધમ્મેસુ પક્ખન્દિતું સમત્થત્તા. કુરુન્દકવાસી ફુસ્સમિત્તત્થેરો પનાહ – ‘‘મગ્ગચિત્તમેવ, આવુસો, ભાવિતં પાતુભૂતં નામ હોતી’’તિ.
25-26. Pañcamachaṭṭhesu abhāvitaṃ apātubhūtanti ayaṃ viseso. Tatrāmayadhippāyo – vaṭṭavasena uppannacittaṃ nāma uppannampi abhāvitaṃ apātubhūtameva hoti. Kasmā ? Lokuttarapādakajjhānavipassanāmaggaphalanibbānesu pakkhandituṃ asamatthattā. Vivaṭṭavasena uppannaṃ pana bhāvitaṃ pātubhūtaṃ nāma hoti. Kasmā? Tesu dhammesu pakkhandituṃ samatthattā. Kurundakavāsī phussamittatthero panāha – ‘‘maggacittameva, āvuso, bhāvitaṃ pātubhūtaṃ nāma hotī’’ti.
૨૭-૨૮. સત્તમટ્ઠમેસુ અબહુલીકતન્તિ પુનપ્પુનં અકતં. ઇમાનિપિ દ્વે વટ્ટવિવટ્ટવસેન ઉપ્પન્નચિત્તાનેવ વેદિતબ્બાનીતિ.
27-28. Sattamaṭṭhamesu abahulīkatanti punappunaṃ akataṃ. Imānipi dve vaṭṭavivaṭṭavasena uppannacittāneva veditabbānīti.
૨૯. નવમે ‘‘જાતિપિ દુક્ખા’’તિઆદિના નયેન વુત્તં દુક્ખં અધિવહતિ આહરતીતિ દુક્ખાધિવહં. દુક્ખાધિવાહન્તિપિ પાઠો. તસ્સત્થો – લોકુત્તરપાદકજ્ઝાનાદિ અરિયધમ્માભિમુખં દુક્ખેન અધિવાહીયતિ પેસીયતીતિ દુક્ખાધિવાહં. ઇદમ્પિ વટ્ટવસેન ઉપ્પન્નચિત્તમેવ. તઞ્હિ વુત્તપ્પકારા દેવમનુસ્સાદિસમ્પત્તિયો દદમાનમ્પિ જાતિઆદીનં અધિવહનતો દુક્ખાધિવહં, અરિયધમ્માધિગમાય દુપ્પેસનતો દુક્ખાધિવાહઞ્ચ નામ હોતીતિ.
29. Navame ‘‘jātipi dukkhā’’tiādinā nayena vuttaṃ dukkhaṃ adhivahati āharatīti dukkhādhivahaṃ. Dukkhādhivāhantipi pāṭho. Tassattho – lokuttarapādakajjhānādi ariyadhammābhimukhaṃ dukkhena adhivāhīyati pesīyatīti dukkhādhivāhaṃ. Idampi vaṭṭavasena uppannacittameva. Tañhi vuttappakārā devamanussādisampattiyo dadamānampi jātiādīnaṃ adhivahanato dukkhādhivahaṃ, ariyadhammādhigamāya duppesanato dukkhādhivāhañca nāma hotīti.
૩૦. દસમે વિવટ્ટવસેન ઉપ્પન્નચિત્તમેવ ચિત્તં. તઞ્હિ માનુસકસુખતો દિબ્બસુખં, દિબ્બસુખતો ઝાનસુખં, ઝાનસુખતો વિપસ્સનાસુખં, વિપસ્સનાસુખતો મગ્ગસુખં, મગ્ગસુખતો ફલસુખં, ફલસુખતો નિબ્બાનસુખં અધિવહતિ આહરતીતિ સુખાધિવહં નામ હોતિ, સુખાધિવાહં વા. તઞ્હિ લોકુત્તરપાદકજ્ઝાનાદિઅરિયધમ્માભિમુખં સુપેસયં વિસ્સટ્ઠઇન્દવજિરસદિસં હોતીતિ સુખાધિવાહન્તિપિ વુચ્ચતિ. ઇમસ્મિમ્પિ વગ્ગે વટ્ટવિવટ્ટમેવ કથિતન્તિ.
30. Dasame vivaṭṭavasena uppannacittameva cittaṃ. Tañhi mānusakasukhato dibbasukhaṃ, dibbasukhato jhānasukhaṃ, jhānasukhato vipassanāsukhaṃ, vipassanāsukhato maggasukhaṃ, maggasukhato phalasukhaṃ, phalasukhato nibbānasukhaṃ adhivahati āharatīti sukhādhivahaṃ nāma hoti, sukhādhivāhaṃ vā. Tañhi lokuttarapādakajjhānādiariyadhammābhimukhaṃ supesayaṃ vissaṭṭhaindavajirasadisaṃ hotīti sukhādhivāhantipi vuccati. Imasmimpi vagge vaṭṭavivaṭṭameva kathitanti.
અકમ્મનિયવગ્ગવણ્ણના.
Akammaniyavaggavaṇṇanā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૩. અકમ્મનિયવગ્ગો • 3. Akammaniyavaggo
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૩. અકમ્મનિયવગ્ગવણ્ણના • 3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
