| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੩. ਅਕਮ੍ਮਨਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
੨੧. ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਅਭਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾવਸੇਨ ਨ ਭਾવਿਤਂ ਤਥਾ ਅਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ। ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਅવਡ੍ਢਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭવੇਨ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਾਭਾવਤੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
21. Tatiyassa paṭhame abhāvitanti samathavipassanābhāvanāvasena na bhāvitaṃ tathā abhāvitattā. Tañhi ‘‘avaḍḍhita’’nti vuccati paṭipakkhābhibhavena paribrūhanābhāvato. Tenāha bhagavā – ‘‘akammaniyaṃ hotī’’ti.
੨੨. ਦੁਤਿਯੇ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਠਮੇਤਿ ਤਤਿਯવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸੁਤ੍ਤੇ। વਟ੍ਟવਸੇਨਾਤਿ વਿਪਾਕવਟ੍ਟવਸੇਨ। ਤੇਭੂਮਕવਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਤੇਭੂਮਕવਿਪਾਕવਟ੍ਟਂ। વਟ੍ਟਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વਿਪਾਕવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭੂਤਂ ਕਿਲੇਸવਟ੍ਟਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। વਿવਟ੍ਟਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વਿવਟ੍ਟਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ। ਯਂ ਪਨ ਚਰਿਮਭવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਂ વਿવਟ੍ਟਪ੍ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ વਟ੍ਟਪਾਦਕਭਾવਤੋ। ਚਰਿਮਭવਪਟਿਸਨ੍ਧਿ વਿਯ ਪਨ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਨ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ વਿਨਾ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਇਮੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਪਠਮਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ વਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਮੇવ ਕਥਿਤਂ।
22. Dutiye vuttavipariyāyena attho veditabbo. Paṭhameti tatiyavaggassa paṭhamasutte. Vaṭṭavasenāti vipākavaṭṭavasena. Tebhūmakavaṭṭanti tebhūmakavipākavaṭṭaṃ. Vaṭṭapaṭilābhāya kammanti vipākavaṭṭassa paṭilābhāya upanissayabhūtaṃ kammaṃ, tassa sahāyabhūtaṃ kilesavaṭṭampi kammaggahaṇeneva saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ. Vivaṭṭapaṭilābhāya kammanti vivaṭṭādhigamassa upanissayabhūtaṃ kammaṃ. Yaṃ pana carimabhavanibbattakaṃ kammaṃ, taṃ vivaṭṭappaṭilābhāya kammaṃ hoti, na hotīti? Na hoti vaṭṭapādakabhāvato. Carimabhavapaṭisandhi viya pana vivaṭṭūpanissayoti sakkā viññātuṃ. Na hi kadāci tihetukapaṭisandhiyā vinā visesādhigamo sambhavati. Imesu suttesūti imesu pana paṭhamadutiyasuttesu yathākkamaṃ vaṭṭavivaṭṭameva kathitaṃ.
੨੩. ਤਤਿਯੇ ਅਭਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਾવਨਾ ਨਾਮ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ। ਸਾ ਯਤ੍ਥ ਆਸਙ੍ਕਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਂ ਕਾਮਾવਚਰਪਠਮਮਹਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਦਿਅਭਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿ।
23. Tatiye abhāvitanti ettha bhāvanā nāma samādhibhāvanā. Sā yattha āsaṅkitabbā, taṃ kāmāvacarapaṭhamamahākusalacittādiabhāvitanti adhippetanti āha – ‘‘devamanussasampattiyo’’tiādi.
੨੪. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿવਟ੍ਟવਸੇਨੇવ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਸੋਕਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਮਹਤੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
24. Catutthe yasmā cittanti vivaṭṭavaseneva uppannacittaṃ adhippetaṃ, tasmā jātijarābyādhimaraṇasokādidukkhassa anibbattanato mahato atthāya saṃvattatīti yojanā veditabbā.
੨੫-੨੬. ਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅવਿਗਤੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਖਣਤ੍ਤਯਮ੍ਪਿ ਅਭਾવਿਤਂ ਭਾવਨਾਰਹਿਤਂ ਅਪਾਤੁਭੂਤਮੇવ ਪਣ੍ਡਿਤਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਸਾਧਨਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਪੁਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਅਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ਅਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਲੋਕੇ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਕਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਮੇવ ਭਾવਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ।
25-26. Pañcamachaṭṭhesu uppannanti avigatuppādādikhaṇattayampi abhāvitaṃ bhāvanārahitaṃ apātubhūtameva paṇḍitasammatassa uppannakiccassa asādhanato yathā ‘‘aputto’’ti. So hi samattho hutvā pitu puttakiccaṃ asādhento aputtoti loke vuccati, evaṃ sampadamidaṃ. Tenāha – ‘‘kasmā’’tiādi. Tesu dhammesūti lokuttarapādakajjhānādīsu. Thero pana matthakappattameva bhāvitaṃ cittaṃ dassento ‘‘maggacittamevā’’ti āha.
੨੭-੨੮. ਸਤ੍ਤਮਟ੍ਠਮੇਸੁ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਕਤਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਾਬਹੁਲੀਕਾਰવਸੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨ ਕਤਂ। ਇਮਾਨਿਪਿ ਦ੍વੇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਗਤਾਨਿ ਇਮਾਨਿਪਿ ਦ੍વੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ।
27-28. Sattamaṭṭhamesu punappunaṃ akatanti bhāvanābahulīkāravasena punappunaṃ na kataṃ. Imānipi dveti imesu dvīsu suttesu āgatāni imānipi dve cittāni.
੨੯-੩੦. ਨવਮੇ ਅਧਿવਹਤੀਤਿ ਆਨੇਤਿ। ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਕਿਚ੍ਛੇਨ। ਦੁਪ੍ਪੇਸਨਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਤੋ। ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁਖਂ ਪਾਕਤਿਕਜ੍ਝਾਨਸੁਖਤੋ ਸਨ੍ਤਤਰਪਣੀਤਤਰਮੇવਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਝਾਨਸੁਖਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
29-30. Navame adhivahatīti āneti. Dukkhenāti kicchena. Duppesanatoti dukkhena pesetabbato. Matthakappattaṃ vipassanāsukhaṃ pākatikajjhānasukhato santatarapaṇītataramevāti āha – ‘‘jhānasukhato vipassanāsukha’’nti. Tenāha bhagavā –
‘‘ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Suññāgāraṃ paviṭṭhassa, santacittassa bhikkhuno;
ਅਮਾਨੁਸੀ ਰਤਿ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਪਸ੍ਸਤੋ॥
Amānusī rati hoti, sammā dhammaṃ vipassato.
‘‘ਯਤੋ ਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ।
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
ਲਭਤੀ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਅਮਤਂ ਤਂ વਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੭੪)।
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374);
ਤਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਇਨ੍ਦવਜਿਰਸਦਿਸਂ ਅਮੋਘਭਾવਤੋ।
Tañhi cittaṃ vissaṭṭhaindavajirasadisaṃ amoghabhāvato.
ਅਕਮ੍ਮਨਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Akammaniyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੩. ਅਕਮ੍ਮਨਿਯવਗ੍ਗੋ • 3. Akammaniyavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਅਕਮ੍ਮਨਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 3. Akammaniyavaggavaṇṇanā
