| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೬. ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā
೬೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾತಿ ತಿವಿಧಂ ಸಮ್ಪನ್ನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಮಙ್ಗಿಮಧುರವಸೇನ। ತತ್ಥ –
64.Evaṃme sutanti ākaṅkheyyasuttaṃ. Tattha sampannasīlāti tividhaṃ sampannaṃ paripuṇṇasamaṅgimadhuravasena. Tattha –
‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಂ ಸಾಲಿಕೇದಾರಂ, ಸುವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತಿ ಕೋಸಿಯ।
‘‘Sampannaṃ sālikedāraṃ, suvā bhuñjanti kosiya;
ಪಟಿವೇದೇಮಿ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮೇ, ನ ನಂ ವಾರೇತುಮುಸ್ಸಹೇ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೪.೧)।
Paṭivedemi te brahme, na naṃ vāretumussahe’’ti. (jā. 1.14.1);
ಇದಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನಂ ನಾಮ। ‘‘ಇಮಿನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೫೧೧) ಇದಂ ಸಮಙ್ಗಿಸಮ್ಪನ್ನಂ ನಾಮ। ‘‘ಇಮಿಸ್ಸಾ, ಭನ್ತೇ, ಮಹಾಪಥವಿಯಾ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲಂ ಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಖುದ್ದಮಧುಂ ಅನೇಳಕಂ, ಏವಮಸ್ಸಾದ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೭) ಇದಂ ಮಧುರಸಮ್ಪನ್ನಂ ನಾಮ। ಇಧ ಪನ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಸಮಙ್ಗಿಸಮ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಸೀಲಾ ಹುತ್ವಾತಿಪಿ ಸೀಲಸಮಙ್ಗಿನೋ ಹುತ್ವಾತಿಪಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿಬ್ಬೋ। ಸೀಲನ್ತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಸೀಲಂ? ಸೀಲನಟ್ಠೇನ ಸೀಲಂ। ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತಾ।
Idaṃ paripuṇṇasampannaṃ nāma. ‘‘Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato’’ti (vibha. 511) idaṃ samaṅgisampannaṃ nāma. ‘‘Imissā, bhante, mahāpathaviyā heṭṭhimatalaṃ sampannaṃ, seyyathāpi khuddamadhuṃ aneḷakaṃ, evamassāda’’nti (pārā. 17) idaṃ madhurasampannaṃ nāma. Idha pana paripuṇṇasampannampi samaṅgisampannampi vaṭṭati. Tasmā sampannasīlāti paripuṇṇasīlā hutvātipi sīlasamaṅgino hutvātipi evamettha attho vedibbo. Sīlanti kenaṭṭhena sīlaṃ? Sīlanaṭṭhena sīlaṃ. Tassa vitthārakathā visuddhimagge vuttā.
ತತ್ಥ ‘‘ಪರಿಪುಣ್ಣಸೀಲಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೇನ ಖೇತ್ತದೋಸವಿಗಮೇನ ಖೇತ್ತಪಾರಿಪೂರೀ ವಿಯ ಸೀಲದೋಸವಿಗಮೇನ ಸೀಲಪಾರಿಪೂರೀ ವುತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಖೇತ್ತಂ ಬೀಜಖಣ್ಡಂ ವಪ್ಪಖಣ್ಡಂ ಉದಕಖಣ್ಡಂ ಊಸಖಣ್ಡನ್ತಿ ಚತುದೋಸಸಮನ್ನಾಗತಂ ಅಪರಿಪೂರಂ ಹೋತಿ।
Tattha ‘‘paripuṇṇasīlā’’ti iminā atthena khettadosavigamena khettapāripūrī viya sīladosavigamena sīlapāripūrī vuttā hoti. Yathā hi khettaṃ bījakhaṇḍaṃ vappakhaṇḍaṃ udakakhaṇḍaṃ ūsakhaṇḍanti catudosasamannāgataṃ aparipūraṃ hoti.
ತತ್ಥ ಬೀಜಖಣ್ಡಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಬೀಜಾನಿ ಖಣ್ಡಾನಿ ವಾ ಪೂತೀನಿ ವಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಾನಿ ಯತ್ಥ ವಪನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಸಸ್ಸಂ ನ ಉಟ್ಠೇತಿ, ಖೇತ್ತಂ ಖಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ವಪ್ಪಖಣ್ಡಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಅಕುಸಲೋ ಬೀಜಾನಿ ವಪನ್ತೋ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ನಿಪಾತೇತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಸ್ಸಂ ನ ಉಟ್ಠೇತಿ, ಖೇತ್ತಂ ಖಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ಉದಕಖಣ್ಡಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಉದಕಂ ಅತಿಬಹು ವಾ ನ ವಾ ಹೋತಿ, ತತ್ರಾಪಿ ಹಿ ಸಸ್ಸಾನಿ ನ ಉಟ್ಠೇನ್ತಿ, ಖೇತ್ತಂ ಖಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ಊಸಖಣ್ಡಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಕಸ್ಸಕೋ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಪದೇಸೇ ನಙ್ಗಲೇನ ಭೂಮಿಂ ಚತ್ತಾರೋ ಪಞ್ಚ ವಾರೇ ಕಸನ್ತೋ ಅತಿಗಮ್ಭೀರಂ ಕರೋತಿ, ತತೋ ಊಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತತ್ರಾಪಿ ಹಿ ಸಸ್ಸಂ ನ ಉಟ್ಠೇತಿ, ಖೇತ್ತಂ ಖಣ್ಡಂ ಹೋತಿ, ತಾದಿಸಞ್ಚ ಖೇತ್ತಂ ನ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ ನ ಮಹಾನಿಸಂಸಂ, ತತ್ರಾಪಿ ಹಿ ಬಹುಮ್ಪಿ ವಪಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಂ ಲಭತಿ। ಇಮೇಸಂ ಪನ ಚತುನ್ನಂ ದೋಸಾನಂ ವಿಗಮಾ ಖೇತ್ತಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಹೋತಿ। ತಾದಿಸಞ್ಚ ಖೇತ್ತಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸಂ। ಏವಮೇವ ಖಣ್ಡಂ ಛಿದ್ದಂ ಸಬಲಂ ಕಮ್ಮಾಸನ್ತಿ ಚತುದೋಸಸಮನ್ನಾಗತಂ ಸೀಲಂ ಅಪರಿಪೂರಂ ಹೋತಿ। ತಾದಿಸಞ್ಚ ಸೀಲಂ ನ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ, ನ ಮಹಾನಿಸಂಸಂ। ಇಮೇಸಂ ಪನ ಚತುನ್ನಂ ದೋಸಾನಂ ವಿಗಮಾ ಸೀಲಖೇತ್ತಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಹೋತಿ, ತಾದಿಸಞ್ಚ ಸೀಲಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸಂ।
Tattha bījakhaṇḍaṃ nāma yattha antarantarā bījāni khaṇḍāni vā pūtīni vā honti, tāni yattha vapanti, tattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Vappakhaṇḍaṃ nāma yattha akusalo bījāni vapanto antarantarā nipāteti. Evañhi sabbattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Udakakhaṇḍaṃ nāma yattha katthaci udakaṃ atibahu vā na vā hoti, tatrāpi hi sassāni na uṭṭhenti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Ūsakhaṇḍaṃ nāma yattha kassako kismiñci padese naṅgalena bhūmiṃ cattāro pañca vāre kasanto atigambhīraṃ karoti, tato ūsaṃ uppajjati, tatrāpi hi sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti, tādisañca khettaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ, tatrāpi hi bahumpi vapitvā appaṃ labhati. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā khettaṃ paripuṇṇaṃ hoti. Tādisañca khettaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Evameva khaṇḍaṃ chiddaṃ sabalaṃ kammāsanti catudosasamannāgataṃ sīlaṃ aparipūraṃ hoti. Tādisañca sīlaṃ na mahapphalaṃ hoti, na mahānisaṃsaṃ. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā sīlakhettaṃ paripuṇṇaṃ hoti, tādisañca sīlaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ.
‘‘ಸೀಲಸಮಙ್ಗಿನೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನತ್ಥೇನ ಸೀಲೇನ ಸಮಙ್ಗಿಭೂತಾ ಸಮೋಧಾನಂ ಗತಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರಥಾತಿ ಇದಮೇವ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲತಾ ಹೋತಿ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಆದೀನವದಸ್ಸನೇನ ಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಆನಿಸಂಸದಸ್ಸನೇನ। ತದುಭಯಮ್ಪಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಂ।
‘‘Sīlasamaṅgino’’ti iminā panatthena sīlena samaṅgibhūtā samodhānaṃ gatā samannāgatā hutvā viharathāti idameva vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi sampannasīlatā hoti sīlavipattiyā ca ādīnavadassanena sīlasampattiyā ca ānisaṃsadassanena. Tadubhayampi visuddhimagge vitthāritaṃ.
ತತ್ಥ ‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ’’ತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಕಿರ ಭಗವಾ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತತ್ಥ ಜೇಟ್ಠಕಸೀಲಂ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸೀತಿ ದೀಪವಿಹಾರವಾಸೀ ಸುಮನತ್ಥೇರೋ ಆಹ। ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪನಸ್ಸ ತೇಪಿಟಕಚೂಳನಾಗತ್ಥೇರೋ ಆಹ – ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋ ಭಗವತಾ ವುತ್ತೋ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋಯೇವ ಹಿ ಸೀಲಂ। ಇತರಾನಿ ಪನ ತೀಣಿ ಸೀಲನ್ತಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥೀತಿ ಅನನುಜಾನನ್ತೋ ವತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ ನಾಮ ಛದ್ವಾರರಕ್ಖಾಮತ್ತಕಮೇವ, ಆಜೀವಪಾರಿಸುದ್ಧಿ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪತ್ತಿಮತ್ತಕಂ, ಪಚ್ಚಯನಿಸ್ಸಿತಂ ಪಟಿಲದ್ಧಪಚ್ಚಯೇ ಇದಮತ್ಥನ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನಮತ್ತಕಂ। ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋವ ಸೀಲಂ। ಯಸ್ಸ ಸೋ ಭಿನ್ನೋ, ಅಯಂ ಛಿನ್ನಸೀಸೋ ವಿಯ ಪುರಿಸೋ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಸೇಸಾನಿ ರಕ್ಖಿಸ್ಸತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಸೋ ಅರೋಗೋ, ಅಯಂ ಅಚ್ಛಿನ್ನಸೀಸೋ ವಿಯ ಪುರಿಸೋ ಜೀವಿತಂ ಸೇಸಾನಿ ಪುನ ಪಾಕತಿಕಾನಿ ಕತ್ವಾ ರಕ್ಖಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ‘ಸಮ್ಪನ್ನಪಾತಿಮೋಕ್ಖಾ’ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ ವತ್ವಾ ತಂ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತಾ’ತಿಆದಿಮಾಹಾ’’ತಿ।
Tattha ‘‘sampannasīlā’’ti ettāvatā kira bhagavā catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’’ti iminā tattha jeṭṭhakasīlaṃ vitthāretvā dassesīti dīpavihāravāsī sumanatthero āha. Antevāsiko panassa tepiṭakacūḷanāgatthero āha – ubhayatthāpi pātimokkhasaṃvaro bhagavatā vutto, pātimokkhasaṃvaroyeva hi sīlaṃ. Itarāni pana tīṇi sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthīti ananujānanto vatvā āha – ‘‘indriyasaṃvaro nāma chadvārarakkhāmattakameva, ājīvapārisuddhi dhammena samena paccayuppattimattakaṃ, paccayanissitaṃ paṭiladdhapaccaye idamatthanti paccavekkhitvā paribhuñjanamattakaṃ. Nippariyāyena pātimokkhasaṃvarova sīlaṃ. Yassa so bhinno, ayaṃ chinnasīso viya puriso hatthapāde sesāni rakkhissatīti na vattabbo. Yassa pana so arogo, ayaṃ acchinnasīso viya puriso jīvitaṃ sesāni puna pākatikāni katvā rakkhituṃ sakkoti. Tasmā ‘sampannasīlā’ti iminā pātimokkhasaṃvaraṃ uddisitvā ‘sampannapātimokkhā’ti tasseva vevacanaṃ vatvā taṃ vitthāretvā dassento ‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’tiādimāhā’’ti.
ತತ್ಥ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತಾತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ ಆಚಾರೇನ ಚ ಗೋಚರೇನ ಚ ಸಮ್ಪನ್ನಾ। ಅಣುಮತ್ತೇಸೂತಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇಸು। ವಜ್ಜೇಸೂತಿ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮೇಸು। ಭಯದಸ್ಸಾವೀತಿ ಭಯದಸ್ಸಿನೋ। ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಸಮ್ಮಾ ಆದಿಯಿತ್ವಾ। ಸಿಕ್ಖಥ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ತಂ ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಥ। ಅಪಿಚ ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಥ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಕ್ಖಾಕೋಟ್ಠಾಸೇಸು ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ಕಾಯಿಕಂ ವಾಚಸಿಕಞ್ಚ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಥಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಸಬ್ಬಾನೇತಾನಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಾದೀನಿ ಪದಾನಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತಾನಿ।
Tattha pātimokkhasaṃvarasaṃvutāti pātimokkhasaṃvarena samannāgatā. Ācāragocarasampannāti ācārena ca gocarena ca sampannā. Aṇumattesūti appamattakesu. Vajjesūti akusaladhammesu. Bhayadassāvīti bhayadassino. Samādāyāti sammā ādiyitvā. Sikkhatha sikkhāpadesūti sikkhāpadesu taṃ taṃ sikkhāpadaṃ samādiyitvā sikkhatha. Apica samādāya sikkhatha sikkhāpadesūti yaṃkiñci sikkhākoṭṭhāsesu sikkhitabbaṃ kāyikaṃ vācasikañca, taṃ sabbaṃ samādāya sikkhathāti ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana sabbānetāni pātimokkhasaṃvarādīni padāni visuddhimagge vuttāni.
೬೫. ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇತಿ ಇದಂ ಕಸ್ಮಾ ಆರದ್ಧಂ? ಸೀಲಾನಿಸಂಸದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಸಚೇಪಿ ಅಚಿರಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ವಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾನಂ ವಾ ಏವಮಸ್ಸ ‘‘ಭಗವಾ ಸೀಲಂ ಪೂರೇಥಾತಿ ವದತಿ, ಕೋ ನು ಖೋ ಸೀಲಪೂರಣೇ ಆನಿಸಂಸೋ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ, ಕಾ ವಡ್ಢೀ’’ತಿ? ತೇಸಂ ಸತ್ತರಸ ಆನಿಸಂಸೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ಏವಮಾಹ। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಏತಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯಮನಾಪತಾದಿಆಸವಕ್ಖಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ಆನಿಸಂಸಂ ಸುತ್ವಾಪಿ ಸೀಲಂ ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯುನ್ತಿ। ವಿಸಕಣ್ಟಕವಾಣಿಜೋ ವಿಯ। ವಿಸಕಣ್ಟಕವಾಣಿಜೋ ನಾಮ ಗುಳವಾಣಿಜೋ ವುಚ್ಚತಿ।
65.Ākaṅkheyya ceti idaṃ kasmā āraddhaṃ? Sīlānisaṃsadassanatthaṃ. Sacepi acirapabbajitānaṃ vā duppaññānaṃ vā evamassa ‘‘bhagavā sīlaṃ pūrethāti vadati, ko nu kho sīlapūraṇe ānisaṃso, ko viseso, kā vaḍḍhī’’ti? Tesaṃ sattarasa ānisaṃse dassetuṃ evamāha. Appeva nāma etaṃ sabrahmacārīnaṃ piyamanāpatādiāsavakkhayapariyosānaṃ ānisaṃsaṃ sutvāpi sīlaṃ paripūreyyunti. Visakaṇṭakavāṇijo viya. Visakaṇṭakavāṇijo nāma guḷavāṇijo vuccati.
ಸೋ ಕಿರ ಗುಳಫಾಣಿತಖಣ್ಡಸಕ್ಖರಾದೀನಿ ಸಕಟೇನಾದಾಯ ಪಚ್ಚನ್ತಗಾಮಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ವಿಸಕಣ್ಟಕಂ ಗಣ್ಹಥ, ವಿಸಕಣ್ಟಕಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಗಾಮಿಕಾ ‘‘ವಿಸಂ ನಾಮ ಕಕ್ಖಳಂ, ಯೋ ನಂ ಖಾದತಿ, ಸೋ ಮರತಿ, ಕಣ್ಟಕಮ್ಪಿ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಮಾರೇತಿ, ಉಭೋಪೇತೇ ಕಕ್ಖಳಾ, ಕೋ ಏತ್ಥ ಆನಿಸಂಸೋ’’ತಿ ಗೇಹದ್ವಾರಾನಿ ಥಕೇಸುಂ, ದಾರಕೇ ಚ ಪಲಾಪೇಸುಂ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ವಾಣಿಜೋ ‘‘ಅವೋಹಾರಕುಸಲಾ ಇಮೇ ಗಾಮಿಕಾ, ಹನ್ದ ನೇ ಉಪಾಯೇನ ಗಣ್ಹಾಪೇಮೀ’’ತಿ ‘‘ಅತಿಮಧುರಂ ಗಣ್ಹಥ, ಅತಿಸಾದುಂ ಗಣ್ಹಥ, ಗುಳಂ ಫಾಣಿತಂ ಸಕ್ಖರಂ ಸಮಗ್ಘಂ ಲಬ್ಭತಿ, ಕೂಟಮಾಸಕಕೂಟಕಹಾಪಣಾದೀಹಿಪಿ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇಸಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಗಾಮಿಕಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬಹುಮ್ಪಿ ಮೂಲಂ ದತ್ವಾ ಗಹೇಸುಂ। ತತ್ಥ ವಾಣಿಜಸ್ಸ ‘‘ವಿಸಕಣ್ಟಕಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಉಗ್ಘೋಸನಂ ವಿಯ ಭಗವತೋ ‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹರಥ…ಪೇ॰… ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಥ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂ’’ತಿ ವಚನಂ। ‘‘ಉಭೋಪೇತೇ ಕಕ್ಖಳಾ, ಕೋ ಏತ್ಥ ಆನಿಸಂಸೋ’’ತಿ ಗಾಮಿಕಾನಂ ಚಿನ್ತನಂ ವಿಯ ಭಗವಾ ‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ ವಿಹರಥಾ’’ತಿ ಆಹ, ‘‘ಸೀಲಞ್ಚ ನಾಮೇತಂ ಕಕ್ಖಳಂ ಫರುಸಂ ಖಿಡ್ಡಾದಿಪಚ್ಚನೀಕಂ, ಕೋ ನು ಖೋ ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾನಂ ಆನಿಸಂಸೋ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಚಿನ್ತನಂ। ಅಥ ತಸ್ಸ ವಾಣಿಜಸ್ಸ ‘‘ಅತಿಮಧುರಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ವಿಯ ಭಗವತೋ ಪಿಯಮನಾಪತಾದಿಆಸವಕ್ಖಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ಸತ್ತರಸಆನಿಸಂಸಪ್ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
So kira guḷaphāṇitakhaṇḍasakkharādīni sakaṭenādāya paccantagāmaṃ gantvā ‘‘visakaṇṭakaṃ gaṇhatha, visakaṇṭakaṃ gaṇhathā’’ti ugghosesi. Taṃ sutvā gāmikā ‘‘visaṃ nāma kakkhaḷaṃ, yo naṃ khādati, so marati, kaṇṭakampi vijjhitvā māreti, ubhopete kakkhaḷā, ko ettha ānisaṃso’’ti gehadvārāni thakesuṃ, dārake ca palāpesuṃ. Taṃ disvā vāṇijo ‘‘avohārakusalā ime gāmikā, handa ne upāyena gaṇhāpemī’’ti ‘‘atimadhuraṃ gaṇhatha, atisāduṃ gaṇhatha, guḷaṃ phāṇitaṃ sakkharaṃ samagghaṃ labbhati, kūṭamāsakakūṭakahāpaṇādīhipi labbhatī’’ti ugghosesi. Taṃ sutvā gāmikā haṭṭhatuṭṭhā āgantvā bahumpi mūlaṃ datvā gahesuṃ. Tattha vāṇijassa ‘‘visakaṇṭakaṃ gaṇhathā’’ti ugghosanaṃ viya bhagavato ‘‘sampannasīlā, bhikkhave, viharatha…pe… samādāya sikkhatha sikkhāpadesū’’ti vacanaṃ. ‘‘Ubhopete kakkhaḷā, ko ettha ānisaṃso’’ti gāmikānaṃ cintanaṃ viya bhagavā ‘‘sampannasīlā viharathā’’ti āha, ‘‘sīlañca nāmetaṃ kakkhaḷaṃ pharusaṃ khiḍḍādipaccanīkaṃ, ko nu kho sampannasīlānaṃ ānisaṃso’’ti bhikkhūnaṃ cintanaṃ. Atha tassa vāṇijassa ‘‘atimadhuraṃ gaṇhathā’’tiādivacanaṃ viya bhagavato piyamanāpatādiāsavakkhayapariyosānaṃ sattarasaānisaṃsappakāsanatthaṃ ‘‘ākaṅkheyya ce’’tiādivacanaṃ veditabbaṃ.
ತತ್ಥ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇತಿ ಯದಿ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಯದಿ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಪಿಯೋ ಚ ಅಸ್ಸನ್ತಿ ಪಿಯಚಕ್ಖೂಹಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬೋ, ಸಿನೇಹುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪದಟ್ಠಾನಭೂತೋ ಭವೇಯ್ಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮನಾಪೋತಿ ತೇಸಂ ಮನವಡ್ಢನಕೋ, ತೇಸಂ ವಾ ಮನೇನ ಪತ್ತಬ್ಬೋ, ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಫರಿತಬ್ಬೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಗರೂತಿ ತೇಸಂ ಗರುಟ್ಠಾನಿಯೋ ಪಾಸಾಣಚ್ಛತ್ತಸದಿಸೋ। ಭಾವನೀಯೋತಿ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಜಾನಂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಭಾವನೀಯೋ। ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇಸುಯೇವ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ಅಸ್ಸ, ಅನೂನೇನ ಪರಿಪೂರಿತಾಕಾರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಸಮಥೇ ಯುತ್ತೋ, ಏತ್ಥ ಹಿ ಅಜ್ಝತ್ತನ್ತಿ ವಾ ಅತ್ತನೋತಿ ವಾ ಏತಂ ಏಕತ್ಥಂ, ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಪನೇತಂ ಸಮಥನ್ತಿ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಅನೂತಿ ಇಮಿನಾ ಉಪಸಗ್ಗೇನ ಯೋಗೇ ಸಿದ್ಧಂ। ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋತಿ ಬಹಿ ಅನೀಹಟಜ್ಝಾನೋ, ಅವಿನಾಸಿತಜ್ಝಾನೋ ವಾ, ನೀಹರಣವಿನಾಸತ್ಥಞ್ಹಿ ಇದಂ ನಿರಾಕರಣಂ ನಾಮ। ಥಮ್ಭಂ ನಿರಂಕತ್ವಾ ನಿವಾತವುತ್ತೀತಿಆದೀಸು ಚಸ್ಸ ಪಯೋಗೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Tattha ākaṅkheyya ceti yadi ākaṅkheyya yadi iccheyya. Piyo ca assanti piyacakkhūhi sampassitabbo, sinehuppattiyā padaṭṭhānabhūto bhaveyyanti vuttaṃ hoti. Manāpoti tesaṃ manavaḍḍhanako, tesaṃ vā manena pattabbo, mettacittena pharitabboti vuttaṃ hoti. Garūti tesaṃ garuṭṭhāniyo pāsāṇacchattasadiso. Bhāvanīyoti ‘‘addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatī’’ti evaṃ sambhāvanīyo. Sīlesvevassa paripūrakārīti catupārisuddhisīlesuyeva paripūrakārī assa, anūnena paripūritākārena samannāgato bhaveyyāti vuttaṃ hoti. Ajjhattaṃ cetosamathamanuyuttoti attano cittasamathe yutto, ettha hi ajjhattanti vā attanoti vā etaṃ ekatthaṃ, byañjanameva nānaṃ. Bhummatthe panetaṃ samathanti upayogavacanaṃ. Anūti iminā upasaggena yoge siddhaṃ. Anirākatajjhānoti bahi anīhaṭajjhāno, avināsitajjhāno vā, nīharaṇavināsatthañhi idaṃ nirākaraṇaṃ nāma. Thambhaṃ niraṃkatvā nivātavuttītiādīsu cassa payogo daṭṭhabbo.
ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಸತ್ತವಿಧಾಯ ಅನುಪಸ್ಸನಾಯ ಯುತ್ತೋ, ಸತ್ತವಿಧಾ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ನಾಮ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾ ದುಕ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾ ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಿಬ್ಬಿದಾನುಪಸ್ಸನಾ ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸನಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾತಿ। ತಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾ। ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನನ್ತಿ ವಡ್ಢೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ, ಏತ್ಥ ಚ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಮಾನೋ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನ’’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏಕಭೂಮಕಾದಿಪಾಸಾದೇ ಕುರುಮಾನೋಪಿ ಪನ ನೇವ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನಂ ಬ್ರೂಹೇತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋತಿ।
Vipassanāya samannāgatoti sattavidhāya anupassanāya yutto, sattavidhā anupassanā nāma aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā nibbidānupassanā virāgānupassanā nirodhānupassanā paṭinissaggānupassanāti. Tā visuddhimagge vitthāritā. Brūhetā suññāgārānanti vaḍḍhetā suññāgārānaṃ, ettha ca samathavipassanāvasena kammaṭṭhānaṃ gahetvā rattindivaṃ suññāgāraṃ pavisitvā nisīdamāno bhikkhu ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti veditabbo. Ekabhūmakādipāsāde kurumānopi pana neva suññāgārānaṃ brūhetāti daṭṭhabboti.
ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಯಥಾ ತಣ್ಹಾವಿಚರಿತದೇಸನಾ ಪಠಮಂ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಆರದ್ಧಾಪಿ ತಣ್ಹಾಪದಟ್ಠಾನತ್ತಾ ಮಾನದಿಟ್ಠೀನಂ ಮಾನದಿಟ್ಠಿಯೋ ಓಸರಿತ್ವಾ ಕಮೇನ ಪಪಞ್ಚತ್ತಯದೇಸನಾ ಜಾತಾ, ಏವಮಯಂ ದೇಸನಾ ಪಠಮಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾವಸೇನ ಆರದ್ಧಾಪಿ ಸೀಲಪದಟ್ಠಾನತ್ತಾ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾನಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಯೋ ಓಸರಿತ್ವಾ ಕಮೇನ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯದೇಸನಾ ಜಾತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Ettāvatā ca yathā taṇhāvicaritadesanā paṭhamaṃ taṇhāvasena āraddhāpi taṇhāpadaṭṭhānattā mānadiṭṭhīnaṃ mānadiṭṭhiyo osaritvā kamena papañcattayadesanā jātā, evamayaṃ desanā paṭhamaṃ adhisīlasikkhāvasena āraddhāpi sīlapadaṭṭhānattā samathavipassanānaṃ samathavipassanāyo osaritvā kamena sikkhattayadesanā jātāti veditabbā.
ಏತ್ಥ ಹಿ ‘‘ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ’’ತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ’’ತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ, ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ, ‘‘ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಸಮಥವಸೇನ ಸುಞ್ಞಾಗಾರವಡ್ಢನೇ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ, ವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾತಿ ಏವಂ ದ್ವೇಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ’’ತಿ ಇಮೇಹಿ ಪದೇಹಿ ಸೀಲಾನುರಕ್ಖಿಕಾ ಏವ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಕಥಿತಾ। ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಸೀಲಾನುರಕ್ಖಿಕೋ ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಹೋ।
Ettha hi ‘‘sīlesvevassa paripūrakārī’’ti ettāvatā adhisīlasikkhā vuttā. ‘‘Ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti ettāvatā adhicittasikkhā, ‘‘vipassanāya samannāgato’’ti ettāvatā adhipaññāsikkhā, ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana samathavasena suññāgāravaḍḍhane adhicittasikkhā, vipassanāvasena adhipaññāsikkhāti evaṃ dvepi sikkhā saṅgahetvā vuttā. Ettha ca ‘‘ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti imehi padehi sīlānurakkhikā eva cittekaggatā kathitā. ‘‘Vipassanāyā’’ti iminā padena sīlānurakkhiko saṅkhārapariggaho.
ಕಥಂ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಸೀಲಮನುರಕ್ಖತಿ? ಯಸ್ಸ ಹಿ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ನತ್ಥಿ, ಸೋ ಬ್ಯಾಧಿಮ್ಹಿ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ವಿಹಞ್ಞತಿ, ಸೋ ಬ್ಯಾಧಿವಿಹತೋ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಸೀಲಂ ವಿನಾಸೇತ್ವಾಪಿ ಬ್ಯಾಧಿವೂಪಸಮಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ತಂ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ಸಮಾಪನ್ನಕ್ಖಣೇ ದುಕ್ಖಂ ದೂರಾಪಕತಂ ಹೋತಿ, ಬಲವತರಸುಖಮುಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಸೀಲಂ ಅನುರಕ್ಖತಿ।
Kathaṃ cittekaggatā sīlamanurakkhati? Yassa hi cittekaggatā natthi, so byādhimhi uppanne vihaññati, so byādhivihato vikkhittacitto sīlaṃ vināsetvāpi byādhivūpasamaṃ kattā hoti. Yassa pana cittekaggatā atthi, so taṃ byādhidukkhaṃ vikkhambhetvā samāpattiṃ samāpajjati, samāpannakkhaṇe dukkhaṃ dūrāpakataṃ hoti, balavatarasukhamuppajjati. Evaṃ cittekaggatā sīlaṃ anurakkhati.
ಕಥಂ ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಹೋ ಸೀಲಮನುರಕ್ಖತಿ? ಯಸ್ಸ ಹಿ ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಹೋ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ‘‘ಮಮ ರೂಪಂ ಮಮ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವೇ ಬಲವಮಮತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಸೋ ತಥಾರೂಪೇಸು ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಬ್ಯಾಧಿಭಯಾದೀಸು ಸಮ್ಪತ್ತೇಸು ಸೀಲಂ ವಿನಾಸೇತ್ವಾಪಿ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪೋಸೇತಾ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಹೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೇ ಬಲವಮಮತ್ತಂ ವಾ ಸಿನೇಹೋ ವಾ ನ ಹೋತಿ, ಸೋ ತಥಾರೂಪೇಸು ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಬ್ಯಾಧಿಭಯಾದೀಸು ಸಮ್ಪತ್ತೇಸು ಸಚೇಪಿಸ್ಸ ಅನ್ತಾನಿ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಸಚೇಪಿ ಉಸ್ಸುಸ್ಸತಿ ವಿಸುಸ್ಸತಿ, ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕೋ ವಾ ಹೋತಿ ಸತಧಾಪಿ ಸಹಸ್ಸಧಾಪಿ, ನೇವ ಸೀಲಂ ವಿನಾಸೇತ್ವಾ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪೋಸೇತಾ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಹೋ ಸೀಲಮನುರಕ್ಖತಿ। ‘‘ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ತಸ್ಸೇವ ಉಭಯಸ್ಸ ಬ್ರೂಹನಾ ವಡ್ಢನಾ ಸಾತಚ್ಚಕಿರಿಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ।
Kathaṃ saṅkhārapariggaho sīlamanurakkhati? Yassa hi saṅkhārapariggaho natthi, tassa ‘‘mama rūpaṃ mama viññāṇa’’nti attabhāve balavamamattaṃ hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sīlaṃ vināsetvāpi attabhāvaṃ posetā hoti. Yassa pana saṅkhārapariggaho atthi, tassa attabhāve balavamamattaṃ vā sineho vā na hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sacepissa antāni bahi nikkhamanti, sacepi ussussati visussati, khaṇḍākhaṇḍiko vā hoti satadhāpi sahassadhāpi, neva sīlaṃ vināsetvā attabhāvaṃ posetā hoti. Evaṃ saṅkhārapariggaho sīlamanurakkhati. ‘‘Brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana tasseva ubhayassa brūhanā vaḍḍhanā sātaccakiriyā dassitā.
ಏವಂ ಭಗವಾ ಯಸ್ಮಾ ‘‘ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚಸ್ಸಂ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚಾ’’ತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮೇ ಆಕಙ್ಖನ್ತೇನ ನತ್ಥಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಸೀಲಾದಿಗುಣಸಮನ್ನಾಗತೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ಇದಿಸೋ ಹಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ –
Evaṃ bhagavā yasmā ‘‘sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā’’ti ime cattāro dhamme ākaṅkhantena natthaññaṃ kiñci kātabbaṃ, aññadatthu sīlādiguṇasamannāgatena bhavitabbaṃ, idiso hi sabrahmacārīnaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo. Vuttampi hetaṃ –
‘‘ಸೀಲದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಂ , ಧಮ್ಮಟ್ಠಂ ಸಚ್ಚವಾದಿನಂ।
‘‘Sīladassanasampannaṃ , dhammaṭṭhaṃ saccavādinaṃ;
ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮ ಕುಬ್ಬಾನಂ, ತಂ ಜನೋ ಕುರುತೇ ಪಿಯ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೨೧೭)।
Attano kamma kubbānaṃ, taṃ jano kurute piya’’nti. (dha. pa. 217);
ತಸ್ಮಾ ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚಸ್ಸಂ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚಾತಿ ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ…ಪೇ॰… ಸುಞ್ಞಾಗಾರಾನ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯಲಾಭಾದಿಂ ಪತ್ಥಯನ್ತೇನಾಪಿ ಇದಮೇವ ಕರಣೀಯಂ, ನ ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭೀ ಅಸ್ಸ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ನ ಚೇತ್ಥ ಭಗವಾ ಲಾಭನಿಮಿತ್ತಂ ಸೀಲಾದಿಪರಿಪೂರಣಂ ಕಥೇತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಭಗವಾ ಹಿ ಘಾಸೇಸನಂ ಛಿನ್ನಕಥೋ ನ ವಾಚಂ ಪಯುತ್ತಂ ಭಣೇತಿ, ಏವಂ ಸಾವಕೇ ಓವದತಿ, ಸೋ ಕಥಂ ಲಾಭನಿಮಿತ್ತಂ ಸೀಲಾದಿಪರಿಪೂರಣಂ ಕಥೇಸ್ಸತಿ, ಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಯೇಸಞ್ಹಿ ಏವಂ ಅಜ್ಝಾಸಯೋ ಭವೇಯ್ಯ ‘‘ಸಚೇ ಮಯಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ನ ಕಿಲಮೇಯ್ಯಾಮ, ಸೀಲಾದಿಂ ಪೂರೇತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ, ತೇಸಂ ಅಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ಭಗವಾ ಏವಮಾಹ। ಅಪಿಚ ರಸಾನಿಸಂಸೋ ಏಸ ಸೀಲಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ। ತಥಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತಮನುಸ್ಸಾ ಕೋಟ್ಠಾದೀಸು ಠಪಿತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪುತ್ತಾದೀನಮ್ಪಿ ಅದತ್ವಾ ಅತ್ತನಾಪಿ ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ದೇನ್ತೀತಿ ಸೀಲಸ್ಸ ಸರಸಾನಿಸಂಸದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪೇತಂ ವುತ್ತಂ।
Tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti sīlesvevassa paripūrakārī…pe… suññāgārāna’’nti vatvā idāni yasmā paccayalābhādiṃ patthayantenāpi idameva karaṇīyaṃ, na aññaṃ kiñci, tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu lābhī assa’’ntiādimāha. Na cettha bhagavā lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ kathetīti veditabbo. Bhagavā hi ghāsesanaṃ chinnakatho na vācaṃ payuttaṃ bhaṇeti, evaṃ sāvake ovadati, so kathaṃ lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ kathessati, puggalajjhāsayavasena panetaṃ vuttaṃ. Yesañhi evaṃ ajjhāsayo bhaveyya ‘‘sace mayaṃ catūhi paccayehi na kilameyyāma, sīlādiṃ pūretuṃ sakkuṇeyyāmā’’ti, tesaṃ ajjhāsayavasena bhagavā evamāha. Apica rasānisaṃso esa sīlassa, yadidaṃ cattāro paccayā nāma. Tathā hi paṇḍitamanussā koṭṭhādīsu ṭhapitaṃ nīharitvā puttādīnampi adatvā attanāpi aparibhuñjitvā sīlavantānaṃ dentīti sīlassa sarasānisaṃsadassanatthaṃ petaṃ vuttaṃ.
ತತಿಯವಾರೇ ಯೇಸಾಹನ್ತಿ ಯೇಸಂ ಅಹಂ। ತೇಸಂ ತೇ ಕಾರಾತಿ ತೇಸಂ ದೇವಾನಂ ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಾ ತೇ ಮಯಿ ಕತಾ ಪಚ್ಚಯದಾನಕಾರಾ। ದೇವಾಪಿ ಹಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚಯೇ ದೇನ್ತಿ, ನ ಕೇವಲಂ ಮನುಸ್ಸಾಯೇವ, ಸಕ್ಕೋ ವಿಯ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಸ್ಸ। ಮಹಪ್ಫಲಾ ಮಹಾನಿಸಂಸಾತಿ ಉಭಯಮೇತಂ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ, ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಲೋಕಿಯಸುಖಂ ಫಲನ್ತೀತಿ ಮಹಪ್ಫಲಾ । ಮಹತೋ ಲೋಕುತ್ತರಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸಾ। ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಾಪಿ ಪಞ್ಚರತನಮತ್ತಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಪಿ ಕತ್ವಾ ದಿನ್ನಾ ಅನೇಕಾನಿ ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಾನಿ ದುಗ್ಗತಿವಿನಿಪಾತತೋ ರಕ್ಖತಿ, ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚ ಅಮತಾಯ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ‘‘ಖೀರೋದನಂ ಅಹಮದಾಸಿ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ (ವಿ॰ ವ॰ ೪೧೩) ಚೇತ್ಥ ವತ್ಥೂನಿ, ಸಕಲಮೇವ ವಾ ಪೇತವತ್ಥು ವಿಮಾನವತ್ಥು ಚ ಸಾಧಕಂ। ತಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯದಾಯಕೇಹಿ ಅತ್ತನಿ ಕತಾನಂ ಕಾರಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲತಂ ಇಚ್ಛನ್ತೇನಾಪಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತೇನೇವ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Tatiyavāre yesāhanti yesaṃ ahaṃ. Tesaṃ te kārāti tesaṃ devānaṃ vā manussānaṃ vā te mayi katā paccayadānakārā. Devāpi hi sīlādiguṇayuttānaṃ paccaye denti, na kevalaṃ manussāyeva, sakko viya āyasmato mahākassapassa. Mahapphalā mahānisaṃsāti ubhayametaṃ atthato ekaṃ, byañjanameva nānaṃ. Mahantaṃ vā lokiyasukhaṃ phalantīti mahapphalā. Mahato lokuttarasukhassa ca paccayā hontīti mahānisaṃsā. Sīlādiguṇayuttassa hi kaṭacchubhikkhāpi pañcaratanamattāya bhūmiyā paṇṇasālāpi katvā dinnā anekāni kappasahassāni duggativinipātato rakkhati, pariyosāne ca amatāya parinibbānadhātuyāpaccayo hoti. ‘‘Khīrodanaṃ ahamadāsi’’ntiādīni (vi. va. 413) cettha vatthūni, sakalameva vā petavatthu vimānavatthu ca sādhakaṃ. Tasmā paccayadāyakehi attani katānaṃ kārānaṃ mahapphalataṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.
ಚತುತ್ಥವಾರೇ ಞಾತೀತಿ ಸಸ್ಸುಸಸುರಪಕ್ಖಿಕಾ। ಸಾಲೋಹಿತಾತಿ ಏಕಲೋಹಿತಸಮ್ಬದ್ಧಾ ಪೀತಿಪಿತಾಮಹಾದಯೋ । ಪೇತಾತಿ ಪೇಚ್ಚಭಾವಂ ಗತಾ। ಕಾಲಙ್ಕತಾತಿ ಮತಾ। ತೇಸಂ ತನ್ತಿ ತೇಸಂ ತಂ ಮಯಿ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತತಂ ವಾ ಪಸನ್ನೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಅನುಸ್ಸರಣಂ ವಾ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕಾಲಙ್ಕತೋ ಪಿತಾ ವಾ ಮಾತಾ ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕೋ ಥೇರೋ ಸೀಲವಾ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ತಸ್ಸ ಸೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದೋಪಿ ತಂ ಅನುಸ್ಸರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಮಹಾನಿಸಂಸಮೇವ ಹೋತಿ, ಅನೇಕಾನಿ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ದುಗ್ಗತಿತೋ ವಾರೇತುಂ ಅನ್ತೇ ಚ ಅಮತಂ ಪಾಪೇತುಂ ಸಮತ್ಥಮೇವ ಹೋತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ ‘‘ಯೇ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಾ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ಪಞ್ಞಾ, ವಿಮುತ್ತಿ, ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ದಸ್ಸನಂಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಬಹುಕಾರಂ ವದಾಮಿ। ಸವನಂ, ಅನುಸ್ಸತಿಂ, ಅನುಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಉಪಸಙ್ಕಮನಂ, ಪಯಿರುಪಾಸನಂಪಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಬಹುಕಾರಂ ವದಾಮೀ’’ತಿ (ಇತಿವು॰ ೧೦೪)। ತಸ್ಮಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾನಂ ಅತ್ತನಿ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದಸ್ಸ ಅನುಸ್ಸತಿಯಾ ಚ ಮಹಪ್ಫಲತಂ ಇಚ್ಛನ್ತೇನಾಪಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತೇನೇವ, ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Catutthavāre ñātīti sassusasurapakkhikā. Sālohitāti ekalohitasambaddhā pītipitāmahādayo . Petāti peccabhāvaṃ gatā. Kālaṅkatāti matā. Tesaṃ tanti tesaṃ taṃ mayi pasannacittataṃ vā pasannena cittena anussaraṇaṃ vā. Yassa hi bhikkhuno kālaṅkato pitā vā mātā vā ‘‘amhākaṃ ñātako thero sīlavā kalyāṇadhammo’’ti pasannacitto hutvā taṃ bhikkhuṃ anussarati, tassa so cittappasādopi taṃ anussaraṇamattampi mahapphalaṃ mahānisaṃsameva hoti, anekāni kappasatasahassāni duggatito vāretuṃ ante ca amataṃ pāpetuṃ samatthameva hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘ye te, bhikkhave, bhikkhū sīlasampannā samādhisampannā paññā, vimutti, vimuttiñāṇadassanasampannā, dassanaṃpāhaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ bahukāraṃ vadāmi. Savanaṃ, anussatiṃ, anupabbajjaṃ, upasaṅkamanaṃ, payirupāsanaṃpāhaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ bahukāraṃ vadāmī’’ti (itivu. 104). Tasmā ñātisālohitānaṃ attani cittappasādassa anussatiyā ca mahapphalataṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva, bhavitabbanti dasseti.
೬೬. ಪಞ್ಚಮವಾರೇ ಅರತಿರತಿಸಹೋ ಅಸ್ಸನ್ತಿ ಅರತಿಯಾ ರತಿಯಾ ಚ ಸಹೋ ಅಭಿಭವಿತಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತಾ ಭವೇಯ್ಯಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಅರತೀತಿ ಅಧಿಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪನ್ತಸೇನಾಸನೇಸು ಚ ಉಕ್ಕಣ್ಠಾ। ರತೀತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣರತಿ। ನ ಚ ಮಂ ಅರತಿ ಸಹೇಯ್ಯಾತಿ ಮಞ್ಚ ಅರತಿ ನ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ನ ಮದ್ದೇಯ್ಯ ನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೇಯ್ಯ। ಉಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಜಾತಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ। ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತೋ ಹಿ ಅರತಿಞ್ಚ ರತಿಞ್ಚ ಸಹತಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ತಸ್ಮಾ ಈದಿಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ಇಚ್ಛನ್ತೇನಾಪಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತೇನೇವ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
66. Pañcamavāre aratiratisaho assanti aratiyā ratiyā ca saho abhibhavitā ajjhottharitā bhaveyyaṃ. Ettha ca aratīti adhikusalesu dhammesu pantasenāsanesu ca ukkaṇṭhā. Ratīti pañcakāmaguṇarati. Na ca maṃ arati saheyyāti mañca arati na abhibhaveyya na maddeyya na ajjhotthareyya. Uppannanti jātaṃ nibbattaṃ. Sīlādiguṇayutto hi aratiñca ratiñca sahati ajjhottharati madditvā tiṭṭhati. Tasmā īdisaṃ attānaṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.
ಛಟ್ಠವಾರೇ ಭಯಂ ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸೋಪಿ ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ। ಭೇರವಂ ಆರಮ್ಮಣಮೇವ। ಸೇಸಂ ಪಞ್ಚಮವಾರೇ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತೋ ಹಿ ಭಯಭೇರವಂ ಸಹತಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ಅರಿಯಕೋಟಿಯವಾಸೀಮಹಾದತ್ತತ್ಥೇರೋ ವಿಯ।
Chaṭṭhavāre bhayaṃ cittutrāsopi ārammaṇampi. Bheravaṃ ārammaṇameva. Sesaṃ pañcamavāre vuttanayameva. Sīlādiguṇayutto hi bhayabheravaṃ sahati ajjhottharati madditvā tiṭṭhati ariyakoṭiyavāsīmahādattatthero viya.
ಥೇರೋ ಕಿರ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ಅರಞ್ಞಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಧೇವಜ್ಜ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ರುಕ್ಖದೇವತಾಯ ದಾರಕಾ ಥೇರಸ್ಸ ಸೀಲತೇಜೇನ ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ವಿಸ್ಸರಮಕಂಸು। ದೇವತಾಪಿ ರುಕ್ಖಂ ಚಾಲೇಸಿ। ಥೇರೋ ಅಚಲೋವ ನಿಸೀದಿ। ಸಾ ದೇವತಾ ಧೂಮಾಯಿ, ಪಜ್ಜಲಿ, ನೇವ ಸಕ್ಖಿ ಥೇರಂ ಚಾಲೇತುಂ, ತತೋ ಉಪಾಸಕವಣ್ಣೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ‘‘ಕೋ ಏಸೋ’’ತಿ ವುತ್ತಾ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖೇ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾ’’ತಿ ಅವೋಚ। ತ್ವಂ ಏತೇ ವಿಕಾರೇ ಅಕಾಸೀತಿ। ಆಮ ಭನ್ತೇತಿ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚ ವುತ್ತಾ ಆಹ – ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ , ಸೀಲತೇಜೇನ ದಾರಕಾ ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ವಿಸ್ಸರಮಕಂಸು, ಸಾಹಂ ತುಮ್ಹೇ ಪಲಾಪೇತುಂ ಏವಮಕಾಸಿ’’ನ್ತಿ। ಥೇರೋ ಆಹ – ‘‘ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ಮಾ ವಸಥ, ಮಯ್ಹಂ ಅಫಾಸೂತಿ ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ನಾವಚಾಸಿ। ಇದಾನಿ ಪನ ಮಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಅವಚ, ಅರಿಯಕೋಟಿಯಮಹಾದತ್ತೋ ಅಮನುಸ್ಸಭಯೇನ ಗತೋತಿ ವಚನತೋ ಲಜ್ಜಾಮಿ, ತೇನಾಹಂ ಇಧೇವ ವಸಿಸ್ಸಂ, ತ್ವಂ ಪನ ಅಜ್ಜೇಕದಿವಸಂ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ವಸಾಹೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತೋ ಭಯಭೇರವಸಹೋ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಈದಿಸಮತ್ತಾನಂ ಇಚ್ಛನ್ತೇನಾಪಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣಯುತ್ತೇನೇವ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Thero kira maggaṃ paṭipanno aññataraṃ pāsādikaṃ araññaṃ disvā ‘‘idhevajja samaṇadhammaṃ katvā gamissāmī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle saṅghāṭiṃ paññapetvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi. Rukkhadevatāya dārakā therassa sīlatejena sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu. Devatāpi rukkhaṃ cālesi. Thero acalova nisīdi. Sā devatā dhūmāyi, pajjali, neva sakkhi theraṃ cāletuṃ, tato upāsakavaṇṇenāgantvā vanditvā aṭṭhāsi. ‘‘Ko eso’’ti vuttā ‘‘ahaṃ, bhante, etasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā’’ti avoca. Tvaṃ ete vikāre akāsīti. Āma bhanteti. Kasmāti ca vuttā āha – ‘‘tumhākaṃ, bhante , sīlatejena dārakā sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu, sāhaṃ tumhe palāpetuṃ evamakāsi’’nti. Thero āha – ‘‘atha kasmā idha, bhante, mā vasatha, mayhaṃ aphāsūti paṭikacceva nāvacāsi. Idāni pana mā kiñci avaca, ariyakoṭiyamahādatto amanussabhayena gatoti vacanato lajjāmi, tenāhaṃ idheva vasissaṃ, tvaṃ pana ajjekadivasaṃ yattha katthaci vasāhī’’ti. Evaṃ sīlādiguṇayutto bhayabheravasaho hoti. Tasmā īdisamattānaṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.
ಸತ್ತಮವಾರೇ ಆಭಿಚೇತಸಿಕಾನನ್ತಿ ಅಭಿಚೇತೋತಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ವಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಅಧಿಚಿತ್ತಂ ವಾ, ಅಭಿಚೇತಸಿ ಜಾತಾನಿ ಆಭಿಚೇತಸಿಕಾನಿ, ಅಭಿಚೇತೋ ಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾನೀತಿ ವಾ ಆಭಿಚೇತಸಿಕಾನಿ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾನನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೇ ಸುಖವಿಹಾರಾನಂ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ವುಚ್ಚತಿ, ತತ್ಥ ಸುಖವಿಹಾರಭೂತಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ, ರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತಾನಿ ಹಿ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಝಾಯಿನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸುಖಂ ವಿನ್ದನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾನೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ನಿಕಾಮಲಾಭೀತಿ ನಿಕಾಮೇನ ಲಾಭೀ ಅತ್ತನೋ ಇಚ್ಛಾವಸೇನ ಲಾಭೀ, ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀತಿ ಸುಖೇನೇವ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಕಸಿರಲಾಭೀತಿ ಅಕಸಿರಾನಂ ವಿಪುಲಾನಂ ಲಾಭೀ, ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದೇಯೇವ ವುಟ್ಠಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏಕಚ್ಚೋ ಹಿ ಲಾಭೀಯೇವ ಹೋತಿ, ನ ಪನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ। ಏಕಚ್ಚೋ ಸಕ್ಕೋತಿ ತಥಾ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ, ಪಾರಿಬನ್ಧಿಕೇ ಪನ ಕಿಚ್ಛೇನ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತಿ। ಏಕಚ್ಚೋ ತಥಾ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ಪಾರಿಬನ್ಧಿಕೇ ಚ ಅಕಿಚ್ಛೇನೇವ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತಿ, ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ನಾಳಿಕಾಯನ್ತಂ ವಿಯ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದೇಯೇವ ಚ ವುಟ್ಠಾತುಂ। ಯೋ ಪನ ಇಮಂ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪದಂ ಇಚ್ಛತಿ, ಸೋಪಿ ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ।
Sattamavāre ābhicetasikānanti abhicetoti abhikkantaṃ visuddhacittaṃ vuccati, adhicittaṃ vā, abhicetasi jātāni ābhicetasikāni, abhiceto sannissitānīti vā ābhicetasikāni. Diṭṭhadhammasukhavihārānanti diṭṭhadhamme sukhavihārānaṃ. Diṭṭhadhammoti paccakkho attabhāvo vuccati, tattha sukhavihārabhūtānanti attho, rūpāvacarajjhānānametaṃ adhivacanaṃ. Tāni hi appetvā nisinnā jhāyino imasmiṃyeva attabhāve asaṃkiliṭṭhaṃ nekkhammasukhaṃ vindanti, tasmā ‘‘diṭṭhadhammasukhavihārānī’’ti vuccanti. Nikāmalābhīti nikāmena lābhī attano icchāvasena lābhī, icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akicchalābhīti sukheneva paccanīkadhamme vikkhambhetvā samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akasiralābhīti akasirānaṃ vipulānaṃ lābhī, yathāparicchedeyeva vuṭṭhātuṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Ekacco hi lābhīyeva hoti, na pana sakkoti icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ. Ekacco sakkoti tathā samāpajjituṃ, pāribandhike pana kicchena vikkhambheti. Ekacco tathā samāpajjati, pāribandhike ca akiccheneva vikkhambheti, na sakkoti nāḷikāyantaṃ viya yathāparicchedeyeva ca vuṭṭhātuṃ. Yo pana imaṃ tividhampi sampadaṃ icchati, sopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
ಏವಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕೇ ಝಾನೇ ವುತ್ತೇ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ವಾರೋ ಆಗತೋ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಭಗವಾ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾವ ಯಸ್ಮಾ ನ ಕೇವಲಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಾನಿ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋಯೇವ ಚ ಸೀಲಾನಂ ಆನಿಸಂಸೋ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಚತ್ತಾರಿ ಆರುಪ್ಪಝಾನಾನಿಪಿ ತಯೋ ಚ ಹೇಟ್ಠಿಮಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ…ಪೇ॰… ಯೇ ತೇ ಸನ್ತಾತಿ ಏವಮಾದಿಮಾಹ।
Evaṃ abhiññāpādake jhāne vutte kiñcāpi abhiññānaṃ vāro āgato, atha kho naṃ bhagavā aggahetvāva yasmā na kevalaṃ abhiññāpādakajjhānāni ca abhiññāyoyeva ca sīlānaṃ ānisaṃso, apica kho cattāri āruppajhānānipi tayo ca heṭṭhimā ariyamaggā, tasmā taṃ sabbaṃ pariyādiyitvā dassetuṃ ākaṅkheyya ce…pe… ye te santāti evamādimāha.
ತತ್ಥ ಸನ್ತಾತಿ ಅಙ್ಗಸನ್ತತಾಯ ಚೇವ ಆರಮ್ಮಣಸನ್ತತಾಯ ಚ। ವಿಮೋಕ್ಖಾತಿ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇಹಿ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚ ಅಧಿಮುತ್ತತ್ತಾ। ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ರೂಪೇತಿ ರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ, ಯೇ ತೇ ವಿಮೋಕ್ಖಾ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ರೂಪೇ ಸನ್ತಾತಿ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಇತರಥಾ ಹಿ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ರೂಪೇ ಕಿಂ ಕರೋತೀತಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯೇಯ್ಯುಂ। ಆರುಪ್ಪಾತಿ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಚ ವಿಪಾಕತೋ ಚ ರೂಪವಿರಹಿತಾ। ಕಾಯೇನ ಫುಸಿತ್ವಾತಿ ನಾಮಕಾಯೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ, ಅಧಿಗನ್ತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತಾನಮೇವ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ಯೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಇಮೇ ವಿಮೋಕ್ಖೇ ಫುಸಿತ್ವಾ ವಿಹರಿತುಕಾಮೋ, ಸೋಪಿ ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ’’ತಿ।
Tattha santāti aṅgasantatāya ceva ārammaṇasantatāya ca. Vimokkhāti paccanīkadhammehi vimuttattā ārammaṇe ca adhimuttattā. Atikkamma rūpeti rūpāvacarajjhāne atikkamitvā, ye te vimokkhā atikkamma rūpe santāti padasambandho, itarathā hi atikkamma rūpe kiṃ karotīti na paññāyeyyuṃ. Āruppāti ārammaṇato ca vipākato ca rūpavirahitā. Kāyena phusitvāti nāmakāyena phusitvā pāpuṇitvā, adhigantvāti vuttaṃ hoti. Sesaṃ vuttānameva. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘yopi bhikkhu ime vimokkhe phusitvā viharitukāmo, sopi sīlesvevassa paripūrakārī’’ti.
೬೭. ನವಮವಾರೇ ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನನ್ತಿ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸಸಙ್ಖಾತಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಬನ್ಧನಾನಂ। ತಾನಿ ಹಿ ಸಂಯೋಜೇನ್ತಿ ಖನ್ಧಗತಿಭವಾದೀಹಿ ಖನ್ಧಗತಿಭವಾದಯೋ, ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಫಲೇನ, ತಸ್ಮಾ ಸಂಯೋಜನಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಬನ್ಧನಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಿಕ್ಖಯಾತಿ ಪರಿಕ್ಖಯೇನ। ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ಸೋತಂ ಆಪನ್ನೋ। ಸೋತೋತಿ ಚ ಮಗ್ಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ತಂಸಮಙ್ಗಿಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ। ಯಥಾಹ ‘‘ಸೋತೋ ಸೋತೋತಿ ಹಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವುಚ್ಚತಿ। ಕತಮೋ ನು ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸೋತೋತಿ? ಅಯಮೇವ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀತಿ। ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ಹಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವುಚ್ಚತಿ। ಕತಮೋ ನು ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ? ಯೋ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಿನಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸೋತಾಪನ್ನೋ, ಯೋಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ’’ತಿ। ಇಧ ಪನ ಮಗ್ಗೇನ ಫಲಸ್ಸ ನಾಮಂ ದಿನ್ನಂ, ತಸ್ಮಾ ಫಲಟ್ಠೋ ‘‘ಸೋತಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋತಿ ವಿನಿಪಾತೇತೀತಿ ವಿನಿಪಾತೋ, ನಾಸ್ಸ ವಿನಿಪಾತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ, ನ ಅತ್ತಾನಂ ಅಪಾಯೇ ವಿನಿಪಾತಸಭಾವೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪಾಯಗಮನಿಯಾ, ತೇಸಂ ಪಹೀನತ್ತಾ। ಸಮ್ಬೋಧಿ ಪರಂ ಅಯನಂ ಗತಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ, ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಂ ಅವಸ್ಸಂ ಸಮ್ಪಾಪಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಪಟಿಲದ್ಧಪಠಮಮಗ್ಗತ್ತಾ। ಸೀಲೇಸ್ವೇವಾತಿ ಈದಿಸೋ ಹೋತುಕಾಮೋಪಿ ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಣಾರೀತಿ।
67. Navamavāre tiṇṇaṃ saṃyojanānanti sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ bandhanānaṃ. Tāni hi saṃyojenti khandhagatibhavādīhi khandhagatibhavādayo, kammaṃ vā phalena, tasmā saṃyojanānīti vuccanti, bandhanānīti attho. Parikkhayāti parikkhayena. Sotāpannoti sotaṃ āpanno. Sototi ca maggassetaṃ adhivacanaṃ. Sotāpannoti taṃsamaṅgipuggalassa. Yathāha ‘‘soto sototi hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sototi? Ayameva hi, bhante, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ, sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhīti. Sotāpanno sotāpannoti hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sotāpannoti? Yo hi, bhante, iminā aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato, ayaṃ vuccati sotāpanno, yoyaṃ āyasmā evaṃnāmo evaṃgotto’’ti. Idha pana maggena phalassa nāmaṃ dinnaṃ, tasmā phalaṭṭho ‘‘sotāpanno’’ti veditabbo. Avinipātadhammoti vinipātetīti vinipāto, nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, na attānaṃ apāye vinipātasabhāvoti vuttaṃ hoti. Kasmā? Ye dhammā apāyagamaniyā, tesaṃ pahīnattā. Sambodhi paraṃ ayanaṃ gati assāti sambodhiparāyaṇo, uparimaggattayaṃ avassaṃ sampāpakoti attho. Kasmā? Paṭiladdhapaṭhamamaggattā. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūraṇārīti.
ದಸಮವಾರೇ ಪಠಮಮಗ್ಗೇನ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾನಿಪಿ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಣ್ಣಭಣನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾನಿ। ರಾಗದೋಸಮೋಹಾನಂ ತನುತ್ತಾತಿ ಏತೇಸಂ ತನುಭಾವೇನ, ತನುತ್ತಕರಣೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ತನುತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಅಧಿಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚ। ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಹಿ ವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಮಹಾಜನಸ್ಸೇವ ಕಿಲೇಸಾ ಅಭಿಣ್ಹಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ವಿರಳಾಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ, ವಿರಳವಾಪಿತೇ ಖೇತ್ತೇ ಅಙ್ಕುರಾ ವಿಯ। ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಪಿ ಚ ವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಮಹಾಜನಸ್ಸೇವ ಮದ್ದನ್ತಾ ಫರನ್ತಾ ಛಾದೇನ್ತಾ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಮನ್ದಮನ್ದಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ತನುಕಾಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ, ಅಬ್ಭಪಟಲಮಿವ ಮಕ್ಖಿಕಾಪತ್ತಮಿವ ಚ।
Dasamavāre paṭhamamaggena parikkhīṇānipi tīṇi saṃyojanāni sakadāgāmimaggassa vaṇṇabhaṇanatthaṃ vuttāni. Rāgadosamohānaṃ tanuttāti etesaṃ tanubhāvena, tanuttakaraṇenāti vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi tanuttaṃ veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi vaṭṭānusārimahājanasseva kilesā abhiṇhaṃ na uppajjanti, kadāci karahaci uppajjanti viraḷākārā hutvā, viraḷavāpite khette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi ca vaṭṭānusārimahājanasseva maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā na uppajjanti, mandamandā uppajjanti tanukākārā hutvā, abbhapaṭalamiva makkhikāpattamiva ca.
ತತ್ಥ ಕೇಚಿ ಥೇರಾ ಭಣನ್ತಿ ‘‘ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಚಿರೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಬಹಲಾವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಥಾ ಹಿಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಚ ಧೀತರೋ ಚ ದಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ, ಏತಂ ಪನ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ। ಪುತ್ತಧೀತರೋ ಹಿ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಪರಾಮಸನಮತ್ತೇನಪಿ ಹೋನ್ತೀತಿ। ದ್ವೀಹಿಯೇವ ಕಾರಣೇಹಿಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾನಂ ತನುತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಅಧಿಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚಾತಿ।
Tattha keci therā bhaṇanti ‘‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva uppajjanti, tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’’ti, etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi hontīti. Dvīhiyeva kāraṇehissa kilesānaṃ tanuttaṃ veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.
ಸಕದಾಗಾಮೀತಿ ಸಕಿಂ ಆಗಮನಧಮ್ಮೋ। ಸಕಿದೇವ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾತಿ ಏಕವಾರಂಯೇವ ಇಮಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ। ಯೋಪಿ ಹಿ ಇಧ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಇಧೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ, ಸೋಪಿ ಇಧ ನ ಗಹಿತೋ। ಯೋಪಿ ಇಧ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ದೇವೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ। ಯೋಪಿ ದೇವಲೋಕೇ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ। ಯೋಪಿ ದೇವಲೋಕೇ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಇಧೇವ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ। ಯೋ ಪನ ಇಧ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ತತ್ಥ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಪುನ ಇಧೇವ ಉಪಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ, ಅಯಮಿಧ ಗಹಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರೇಯ್ಯನ್ತಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಕರೇಯ್ಯಂ। ಸೀಲೇಸ್ವೇವಾತಿ ಈದಿಸೋ ಹೋತುಕಾಮೋಪಿ ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ।
Sakadāgāmīti sakiṃ āgamanadhammo. Sakideva imaṃ lokaṃ āgantvāti ekavāraṃyeva imaṃ manussalokaṃ paṭisandhivasena āgantvā. Yopi hi idha sakadāgāmimaggaṃ bhāvetvā idheva parinibbāti, sopi idha na gahito. Yopi idha maggaṃ bhāvetvā devesu upapajjitvā tattheva parinibbāti. Yopi devaloke maggaṃ bhāvetvā tattheva parinibbāti. Yopi devaloke maggaṃ bhāvetvā idheva manussaloke nibbattitvā parinibbāti. Yo pana idha maggaṃ bhāvetvā devaloke nibbatto, tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā puna idheva upapajjitvā parinibbāti, ayamidha gahitoti veditabbo. Dukkhassantaṃ kareyyanti vaṭṭadukkhassa paricchedaṃ kareyyaṃ. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
ಏಕಾದಸಮವಾರೇ ಪಞ್ಚನ್ನನ್ತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನನ್ತಿ ಓರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಹೇಟ್ಠಾ, ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಿಯಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ, ಕಾಮಾವಚರಲೋಕೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿಪಚ್ಚಯಾನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಂಯೋಜನಾನನ್ತಿ ಬನ್ಧನಾನಂ, ತಾನಿ ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದಸಂಯೋಜನೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಸಂಯೋಜನಾನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಏತಾನಿ ಅಪ್ಪಹೀನಾನಿ, ಸೋ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಭವಗ್ಗೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ಆಯುಪರಿಕ್ಖಯಾ ಕಾಮಾವಚರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿಯೇವ, ಗಿಲಿತಬಲಿಸಮಚ್ಛೂಪಮೋ ಸ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ದೀಘಸುತ್ತಕೇನ ಪಾದೇ ಬದ್ಧವಿಹಙ್ಗೂಪಮೋ ಚಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಚೇತ್ಥ ವಚನಂ ವಣ್ಣಭಣನತ್ಥಮೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಓಪಪಾತಿಕೋತಿ ಸೇಸಯೋನಿಪಟಿಕ್ಖೇಪವಚನಮೇತಂ। ತತ್ಥಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ ತತ್ಥೇವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ। ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಾತಿ ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಪುನ ಅನಾವತ್ತಿಸಭಾವೋ। ಸೀಲೇಸ್ವೇವಾತಿ ಈದಿಸೋ ಹೋತುಕಾಮೋಪಿ ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ।
Ekādasamavāre pañcannanti gaṇanaparicchedo. Orambhāgiyānanti oraṃ vuccati heṭṭhā, heṭṭhābhāgiyānanti attho, kāmāvacaraloke uppattipaccayānanti adhippāyo. Saṃyojanānanti bandhanānaṃ, tāni kāmarāgabyāpādasaṃyojanehi saddhiṃ pubbe vuttasaṃyojanāneva veditabbāni. Yassa hi etāni appahīnāni, so kiñcāpi bhavagge uppanno hoti, atha kho āyuparikkhayā kāmāvacare nibbattatiyeva, gilitabalisamacchūpamo svāyaṃ puggalo dīghasuttakena pāde baddhavihaṅgūpamo cāti veditabbo. Pubbe vuttānampi cettha vacanaṃ vaṇṇabhaṇanatthamevāti veditabbaṃ. Opapātikoti sesayonipaṭikkhepavacanametaṃ. Tatthaparinibbāyīti tattheva brahmaloke parinibbāyī. Anāvattidhammo tasmā lokāti tato brahmalokā paṭisandhivasena puna anāvattisabhāvo. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
೬೮. ಏವಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತೇ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಚತುತ್ಥಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಾರೋ ಆಗತೋ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಭಗವಾ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾವ ಯಸ್ಮಾ ನ ಕೇವಲಾ ಆಸವಕ್ಖಯಾಭಿಞ್ಞಾ ಏವ ಸೀಲಾನಂ ಆನಿಸಂಸೋ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಲೋಕಿಯಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾಯೋಪಿ, ತಸ್ಮಾ ತಾಪಿ ದಸ್ಸೇತುಂ, ಯಸ್ಮಾ ಚ ಆಸವಕ್ಖಯೇ ಕಥಿತೇ ದೇಸನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ, ಏವಞ್ಚ ಸತಿ ಇಮೇಸಂ ಗುಣಾನಂ ಅಕಥಿತತ್ತಾ ಅಯಂ ಕಥಾ ಮುಣ್ಡಾಭಿಞ್ಞಾಕಥಾ ನಾಮ ಭವೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಮ್ಪಿ, ಯಸ್ಮಾ ಚ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸ ಸುಖೇನ ಇದ್ಧಿವಿಕುಪ್ಪನಾ ಇಜ್ಝತಿ, ಸಮಾಧಿಪರಿಬನ್ಧಾನಂ ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದಾನಂ ಸಮೂಹತತ್ತಾ, ಅನಾಗಾಮೀ ಹಿ ಸೀಲೇಸು ಚ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ ಚ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ, ತಸ್ಮಾ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಲೋಕಿಯಾಭಿಞ್ಞಾಯೋ ದಸ್ಸೇತುಮ್ಪಿ ‘‘ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ಚೇ…ಪೇ॰… ಅನೇಕವಿಹಿತ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಮಾಹಾತಿ ಅಯಮನುಸನ್ಧಿ।
68. Evaṃ anāgāmimagge vutte kiñcāpi catutthamaggassa vāro āgato, atha kho naṃ bhagavā aggahetvāva yasmā na kevalā āsavakkhayābhiññā eva sīlānaṃ ānisaṃso, apica kho lokiyapañcābhiññāyopi, tasmā tāpi dassetuṃ, yasmā ca āsavakkhaye kathite desanā niṭṭhitā hoti, evañca sati imesaṃ guṇānaṃ akathitattā ayaṃ kathā muṇḍābhiññākathā nāma bhaveyya, tasmā ca abhiññāpāripūriṃ katvā dassetumpi, yasmā ca anāgāmimagge ṭhitassa sukhena iddhivikuppanā ijjhati, samādhiparibandhānaṃ kāmarāgabyāpādānaṃ samūhatattā, anāgāmī hi sīlesu ca samādhimhi ca paripūrakārī, tasmā yuttaṭṭhāneyeva lokiyābhiññāyo dassetumpi ‘‘ākaṅkheyya ce…pe… anekavihita’’nti evamādimāhāti ayamanusandhi.
ತತ್ಥ ‘‘ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಇದ್ಧಿವಿಧ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಆಗತಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಮ್ಪಿ ಲೋಕಿಯಾಭಿಞ್ಞಾನಂ ಪಾಳಿವಣ್ಣನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಭಾವನಾನಯೇನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವುತ್ತಾ।
Tattha ‘‘anekavihitaṃ iddhividha’’ntiādinā nayena āgatānaṃ pañcannampi lokiyābhiññānaṃ pāḷivaṇṇanā saddhiṃ bhāvanānayena visuddhimagge vuttā.
೬೯. ಛಟ್ಠಾಭಿಞ್ಞಾಯ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾತಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ಖಯಾ। ಅನಾಸವನ್ತಿ ಆಸವವಿರಹಿತಂ। ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚೇತೋವಚನೇನ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮ್ಪಯುತ್ತೋವ ಸಮಾಧಿ, ಪಞ್ಞಾವಚನೇನ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾವ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಚ ಸಮಾಧಿ ರಾಗತೋ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ ಭಗವತಾ ‘‘ಯೋ ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾಧಿ, ತದಸ್ಸ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಯಾ ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾ, ತದಸ್ಸ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ರಾಗವಿರಾಗಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಾ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೀ’’ತಿ, ಅಪಿಚೇತ್ಥ ಸಮಥಫಲಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾಫಲಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
69. Chaṭṭhābhiññāya āsavānaṃ khayāti arahattamaggena sabbakilesānaṃ khayā. Anāsavanti āsavavirahitaṃ. Cetovimuttiṃ paññāvimuttinti ettha cetovacanena arahattaphalasampayuttova samādhi, paññāvacanena taṃsampayuttā paññāva vuttā. Tattha ca samādhi rāgato vimuttattā cetovimutti, paññā avijjāya vimuttattā paññāvimuttīti veditabbā. Vuttañcetaṃ bhagavatā ‘‘yo hissa, bhikkhave, samādhi, tadassa samādhindriyaṃ. Yā hissa, bhikkhave, paññā, tadassa paññindriyaṃ. Iti kho, bhikkhave , rāgavirāgā cetovimutti, avijjāvirāgā paññāvimuttī’’ti, apicettha samathaphalaṃ cetovimutti, vipassanāphalaṃ paññāvimuttīti veditabbā.
ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ। ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋಯೇವ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ, ಅಪರಪಚ್ಚಯೇನ ಞತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರೇಯ್ಯನ್ತಿ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಂ। ಸೀಲೇಸ್ವೇವಾತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಾಸವೇ ನಿದ್ಧುನಿತ್ವಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಅಧಿಗನ್ತುಕಾಮೋಪಿ ಸೀಲೇಸ್ವೇವಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ।
Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanoyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparapaccayena ñatvāti attho. Upasampajja vihareyyanti pāpuṇitvā sampādetvā vihareyyaṃ. Sīlesvevāti evaṃ sabbāsave niddhunitvā cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ adhigantukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
ಏವಂ ಭಗವಾ ಸೀಲಾನಿಸಂಸಕಥಂ ಯಾವ ಅರಹತ್ತಾ ಕಥೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ತಂ ಸೀಲಾನಿಸಂಸಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ನಿಗಮನಂ ಆಹ ‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಸಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ, ‘‘ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಹರಥ…ಪೇ॰… ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಥ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂ’’ತಿ ಇತಿ ಯಂ ತಂ ಮಯಾ ಪುಬ್ಬೇ ಏವಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ, ಗರು ಭಾವನೀಯೋ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಲಾಭೀ, ಪಚ್ಚಯದಾಯಕಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಕರೋ, ಪುಬ್ಬಞಾತೀನಂ ಅನುಸ್ಸರಣಚೇತನಾಯ ಫಲಮಹತ್ತಕರೋ, ಅರತಿರತಿಸಹೋ, ಭಯಭೇರವಸಹೋ, ರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಾನಂ ಅರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಾನಞ್ಚ ಲಾಭೀ, ಹೇಟ್ಠಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ಪಞ್ಚ ಲೋಕಿಯಾಭಿಞ್ಞಾ ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣನ್ತಿ ಚ ಇಮೇ ಚ ಗುಣೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ತಾ ಹೋತಿ, ಏತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ, ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ।
Evaṃ bhagavā sīlānisaṃsakathaṃ yāva arahattā kathetvā idāni sabbampi taṃ sīlānisaṃsaṃ sampiṇḍetvā dassento nigamanaṃ āha ‘‘sampannasīlā, bhikkhave…pe… idametaṃ paṭicca vutta’’nti. Tassāyaṃ saṅkhepattho, ‘‘sampannasīlā, bhikkhave, viharatha…pe… samādāya sikkhatha sikkhāpadesū’’ti iti yaṃ taṃ mayā pubbe evaṃ vuttaṃ, idaṃ sabbampi sampannasīlo bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo hoti manāpo, garu bhāvanīyo paccayānaṃ lābhī, paccayadāyakānaṃ mahapphalakaro, pubbañātīnaṃ anussaraṇacetanāya phalamahattakaro, aratiratisaho, bhayabheravasaho, rūpāvacarajjhānānaṃ arūpāvacarajjhānānañca lābhī, heṭṭhimāni tīṇi sāmaññaphalāni pañca lokiyābhiññā āsavakkhayañāṇanti ca ime ca guṇe sayaṃ abhiññā sacchikattā hoti, etaṃ paṭicca idaṃ sandhāya vuttanti. Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೬. ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತಂ • 6. Ākaṅkheyyasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೬. ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā
