Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ખુદ્દસિક્ખા-મૂલસિક્ખા • Khuddasikkhā-mūlasikkhā

    ૨૫. અકપ્પિયસયનનિદ્દેસવણ્ણના

    25. Akappiyasayananiddesavaṇṇanā

    ૧૮૭-૯. ‘‘ઉચ્ચકો આસન્દિકો ઉપ્પન્નો હોતિ, અનુજાનામિ ભિક્ખવે ઉચ્ચકમ્પિ આસન્દિક’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૯૭) વચનતો મઞ્ચસ્સ ઉપડ્ઢભાગપ્પમાણેન એકતોભાગેન દીઘમ્પિ સુગતઙ્ગુલેન અતિરેકટ્ઠઙ્ગુલપાદકં ઇધ આસન્દીતિ અધિપ્પેતં, ચતુરંસાસન્દિકો પન પમાણાતિક્કન્તકોપિ વટ્ટતિ. તૂલીતિ પકતિતૂલિકા. પલ્લઙ્કોનામ આહરિમેહિ વાળેહિ કતોતિ વુત્તો. તત્થેવ ‘‘સીહરૂપાદિં દસ્સેત્વા કતો પન વટ્ટતી’’તિ વદન્તિ. પટિકન્તિ સેતત્થરણં. ગોનચિત્તકન્તિ એત્થ ચતુરઙ્ગુલાધિકલોમો કોજવો ‘‘ગોનકો’’તિ વુચ્ચતિ. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, કોજવ’’ન્તિ (મહાવ॰ ૩૩૭) ચીવરક્ખન્ધકે વુત્તત્તા ચતુરઙ્ગુલલોમકં પકતિકોજવં વટ્ટતિ. રતનચિત્તં ચિત્તકં ન વટ્ટતિ. પટલીતિ ઘનપુપ્ફરત્તઅત્થરણં . વિકતીતિ સીહબ્યગ્ઘાદિરૂપવિચિત્તો ઉણ્ણામયત્થરણકો. ઉદ્દલોમીતિ એકતોઉગ્ગતપુપ્ફં. એકન્તલોમિકાતિ ઉભતોઉગ્ગતપુપ્ફં.

    187-9. ‘‘Uccako āsandiko uppanno hoti, anujānāmi bhikkhave uccakampi āsandika’’nti (cūḷava. 297) vacanato mañcassa upaḍḍhabhāgappamāṇena ekatobhāgena dīghampi sugataṅgulena atirekaṭṭhaṅgulapādakaṃ idha āsandīti adhippetaṃ, caturaṃsāsandiko pana pamāṇātikkantakopi vaṭṭati. Tūlīti pakatitūlikā. Pallaṅkonāma āharimehi vāḷehi katoti vutto. Tattheva ‘‘sīharūpādiṃ dassetvā kato pana vaṭṭatī’’ti vadanti. Paṭikanti setattharaṇaṃ. Gonacittakanti ettha caturaṅgulādhikalomo kojavo ‘‘gonako’’ti vuccati. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, kojava’’nti (mahāva. 337) cīvarakkhandhake vuttattā caturaṅgulalomakaṃ pakatikojavaṃ vaṭṭati. Ratanacittaṃ cittakaṃ na vaṭṭati. Paṭalīti ghanapuppharattaattharaṇaṃ . Vikatīti sīhabyagghādirūpavicitto uṇṇāmayattharaṇako. Uddalomīti ekatouggatapupphaṃ. Ekantalomikāti ubhatouggatapupphaṃ.

    કુત્તન્તિ સોળસન્નં નાટકિત્થીનં ઠત્વા નચ્ચનયોગ્ગં ઉણ્ણામયત્થરણં. કોસેય્યન્તિ રતનપરિસિબ્બિતં કોસેય્યસુત્તમયં પચ્ચત્થરણં. કટ્ટિસ્સન્તિ રતનપરિસિબ્બિતં કોસેય્યકટ્ટિસ્સમયં પચ્ચત્થરણં. કોસેય્યઞ્ચ કટ્ટિસ્સઞ્ચ રતનપરિસિબ્બિતાનેવ ન વટ્ટન્તિ, સુદ્ધાનિ વટ્ટન્તિ. હત્થિઅસ્સરથત્થરા તેસં ઉપરિ અત્થરણકઅત્થરણાવ. અજિનપ્પવેણીતિ અજિનચમ્મેહિ મઞ્ચપ્પમાણેન સિબ્બિત્વા કતા પવેણી, તેન ચ કદલીમિગચમ્મં સેતવત્થસ્સ ઉપરિ પત્થરિત્વા સિબ્બિત્વા કતં પવરપ્પચ્ચત્થરણં કદલીમિગપ્પવરપ્પચ્ચત્થરણં, તેન ચ અત્થતં અજિનપ્પવેણીકદલીમિગપ્પવરપ્પચ્ચત્થરણત્થતં.

    Kuttanti soḷasannaṃ nāṭakitthīnaṃ ṭhatvā naccanayoggaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Koseyyanti ratanaparisibbitaṃ koseyyasuttamayaṃ paccattharaṇaṃ. Kaṭṭissanti ratanaparisibbitaṃ koseyyakaṭṭissamayaṃ paccattharaṇaṃ. Koseyyañca kaṭṭissañca ratanaparisibbitāneva na vaṭṭanti, suddhāni vaṭṭanti. Hatthiassarathattharā tesaṃ upari attharaṇakaattharaṇāva. Ajinappaveṇīti ajinacammehi mañcappamāṇena sibbitvā katā paveṇī, tena ca kadalīmigacammaṃ setavatthassa upari pattharitvā sibbitvā kataṃ pavarappaccattharaṇaṃ kadalīmigappavarappaccattharaṇaṃ, tena ca atthataṃ ajinappaveṇīkadalīmigappavarappaccattharaṇatthataṃ.

    સેતવિતાનમ્પિ હેટ્ઠા અકપ્પિયપ્પચ્ચત્થરણે સતિ ન વટ્ટતિ, કપ્પિયપ્પચ્ચત્થરણે સતિ વટ્ટતિ, રત્તવિતાનસ્સ હેટ્ઠા કપ્પિયપ્પચ્ચત્થરણે સતિપિ ન વટ્ટતિ એવ. સીસૂપધાનં પાદૂપધાનન્તિ મઞ્ચસ્સ ઉભતોલોહિતકં ઉપધાનં ન વટ્ટતિ. યં પન એકમેવ ઉપધાનં હોતિ, ઉભોસુ અન્તેસુ રત્તં વા પદુમવણ્ણં વા ચિત્તં વા, સચે પમાણયુત્તં, વટ્ટતિ, મહાઉપધાનં પન પટિક્ખિત્તં.

    Setavitānampi heṭṭhā akappiyappaccattharaṇe sati na vaṭṭati, kappiyappaccattharaṇe sati vaṭṭati, rattavitānassa heṭṭhā kappiyappaccattharaṇe satipi na vaṭṭati eva. Sīsūpadhānaṃ pādūpadhānanti mañcassa ubhatolohitakaṃ upadhānaṃ na vaṭṭati. Yaṃ pana ekameva upadhānaṃ hoti, ubhosu antesu rattaṃ vā padumavaṇṇaṃ vā cittaṃ vā, sace pamāṇayuttaṃ, vaṭṭati, mahāupadhānaṃ pana paṭikkhittaṃ.

    ૧૯૦. આસન્દાદિત્તયાતિ આસન્દી તૂલી પલ્લઙ્કોતિ ઇદં તયં નામં. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઠપેત્વા તીણિ આસન્દિં પલ્લઙ્કં તૂલિકં સેસકં ગિહિવિકટં અભિનિસીદિતું, ન ત્વેવ અભિનિપજ્જિતુ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૩૧૪) હિ વુત્તં. સેસે ગિહિસન્તકે નિસીદિતું લબ્ભતીતિ અત્થો. યદિ ધમ્માસને સઙ્ઘિકમ્પિ ગોનકાદિં ભિક્ખૂહિ અનાણત્તા આરામિકાદયો સયમેવ પઞ્ઞપેન્તિ ચેવ નીહરન્તિ ચ, એતં ગિહિવિકટનીહારં નામ, ઇમિના ગિહિવિકટનીહારેન વટ્ટતિ. ભત્તગ્ગં નામ વિહારે એવ દાનટ્ઠાનં.

    190.Āsandādittayāti āsandī tūlī pallaṅkoti idaṃ tayaṃ nāmaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ṭhapetvā tīṇi āsandiṃ pallaṅkaṃ tūlikaṃ sesakaṃ gihivikaṭaṃ abhinisīdituṃ, na tveva abhinipajjitu’’nti (cūḷava. 314) hi vuttaṃ. Sese gihisantake nisīdituṃ labbhatīti attho. Yadi dhammāsane saṅghikampi gonakādiṃ bhikkhūhi anāṇattā ārāmikādayo sayameva paññapenti ceva nīharanti ca, etaṃ gihivikaṭanīhāraṃ nāma, iminā gihivikaṭanīhārena vaṭṭati. Bhattaggaṃ nāma vihāre eva dānaṭṭhānaṃ.

    ૧૯૧. ચતુન્નં પાદાનં, તીસુ પસ્સેસુ અપસ્સયાનઞ્ચ વસેન સત્તઙ્ગો. એકપસ્સેન યુત્તો પઞ્ચઙ્ગો. ઇમે પન સત્તઙ્ગપઞ્ચઙ્ગા ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉચ્ચકમ્પિ સત્તઙ્ગ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૯૪) વુત્તત્તા પમાણાતિક્કન્તાપિ વટ્ટન્તિ. તેન વુત્તં ‘‘ઉચ્ચપાદકા’’તિ. તૂલોનદ્ધા મઞ્ચપીઠા ઘરેયેવ નિસીદિતું કપ્પન્તીતિ સમ્બન્ધો.

    191. Catunnaṃ pādānaṃ, tīsu passesu apassayānañca vasena sattaṅgo. Ekapassena yutto pañcaṅgo. Ime pana sattaṅgapañcaṅgā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, uccakampi sattaṅga’’nti (cūḷava. 294) vuttattā pamāṇātikkantāpi vaṭṭanti. Tena vuttaṃ ‘‘uccapādakā’’ti. Tūlonaddhā mañcapīṭhā ghareyeva nisīdituṃ kappantīti sambandho.

    ૧૯૨. ચીવરચ્છવિયોતિ છન્નં ચીવરાનં, છન્નં અનુલોમચીવરાનઞ્ચ અઞ્ઞતરચીવરચ્છવિયોતિ અત્થો. સબ્બત્થાતિ મઞ્ચેપિ પીઠેપિ ભત્તગ્ગેપિ અન્તરઘરેપીતિ અત્થો. ઇમાસં પન ભિસીનં પમાણપરિચ્છેદોપિ નત્થિ, મઞ્ચપીઠાદીનં વસેન અનુરૂપં સલ્લક્ખેત્વા પમાણં કાતબ્બં.

    192.Cīvaracchaviyoti channaṃ cīvarānaṃ, channaṃ anulomacīvarānañca aññataracīvaracchaviyoti attho. Sabbatthāti mañcepi pīṭhepi bhattaggepi antaragharepīti attho. Imāsaṃ pana bhisīnaṃ pamāṇaparicchedopi natthi, mañcapīṭhādīnaṃ vasena anurūpaṃ sallakkhetvā pamāṇaṃ kātabbaṃ.

    ૧૯૩. ‘‘તૂલિકા ઉપ્પન્ના હોતિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, વિજટેત્વા બિમ્બોહનં કાતું, તીણિ તૂલાનિ રુક્ખતૂલં લતાતૂલં પોટકિતૂલ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૯૭) વુત્તત્તા તૂલત્તયઞ્ચ (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૯૭; કઙ્ખા॰ અટ્ઠ॰ તૂલોનન્દસિક્ખાપદવણ્ણના) બિમ્બોહને વટ્ટતિ. ઇમેહિ તીહિ તૂલેહિ સબ્બેસં રુક્ખલતાતિણાનં તૂલં અનુઞ્ઞાતન્તિ વેદિતબ્બં. ભિસિયં પન કિઞ્ચિ તૂલં ન વટ્ટતિયેવ. ભિસિગબ્ભોતિ ભિસિયા વુત્તં ચોળાદિપઞ્ચકં બિમ્બોહને અનુઞ્ઞાતન્તિ સમ્બન્ધો. મિગપક્ખિનન્તિ સીહાદીનં સબ્બચતુપ્પદાનં હંસમોરાદીનં સબ્બપક્ખીનં લોમાનિ કપ્પન્તિ. મસૂરકે અનુઞ્ઞાતન્તિ સમ્બન્ધો.

    193. ‘‘Tūlikā uppannā hoti. Anujānāmi, bhikkhave, vijaṭetvā bimbohanaṃ kātuṃ, tīṇi tūlāni rukkhatūlaṃ latātūlaṃ poṭakitūla’’nti (cūḷava. 297) vuttattā tūlattayañca (cūḷava. aṭṭha. 297; kaṅkhā. aṭṭha. tūlonandasikkhāpadavaṇṇanā) bimbohane vaṭṭati. Imehi tīhi tūlehi sabbesaṃ rukkhalatātiṇānaṃ tūlaṃ anuññātanti veditabbaṃ. Bhisiyaṃ pana kiñci tūlaṃ na vaṭṭatiyeva. Bhisigabbhoti bhisiyā vuttaṃ coḷādipañcakaṃ bimbohane anuññātanti sambandho. Migapakkhinanti sīhādīnaṃ sabbacatuppadānaṃ haṃsamorādīnaṃ sabbapakkhīnaṃ lomāni kappanti. Masūrake anuññātanti sambandho.

    ૧૯૪. ઇદાનિ ભિસિયં કપ્પિયાકપ્પિયં દસ્સેતું ‘‘મનુસ્સલોમ’’ન્તિઆદિમાહ. ઉણ્ણાયન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૯૭; ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૯૭) ઉણ્ણાભિસિયં મનુસ્સલોમં ન લબ્ભતીતિ અત્થો. ઉણ્ણાભિસિયમ્પિ મનુસ્સલોમં ઠપેત્વા યેસં કેસઞ્ચિ પક્ખિચતુપ્પદાનં લોમં વટ્ટતીતિ અત્થો. પણ્ણેતિ પણ્ણભિસિયઞ્ચ પુપ્ફઞ્ચ સુદ્ધં તમાલપત્તઞ્ચ ન લબ્ભં, અવસેસં યં કિઞ્ચિ પણ્ણં લબ્ભતીતિ અત્થો. તમાલપત્તકમ્પિ અઞ્ઞેહિ મિસ્સં વટ્ટતીતિ. ચોળવાકતિણેસુ અકપ્પિયં નામ નત્થિ. આસનઞ્ચેવ અપ્પટિવેક્ખિતં ન લબ્ભન્તિ આસનસામઞ્ઞતો પસઙ્ગેન વુત્તં. અકપ્પિયસયનવિનિચ્છયો.

    194. Idāni bhisiyaṃ kappiyākappiyaṃ dassetuṃ ‘‘manussaloma’’ntiādimāha. Uṇṇāyanti (cūḷava. 297; cūḷava. aṭṭha. 297) uṇṇābhisiyaṃ manussalomaṃ na labbhatīti attho. Uṇṇābhisiyampi manussalomaṃ ṭhapetvā yesaṃ kesañci pakkhicatuppadānaṃ lomaṃ vaṭṭatīti attho. Paṇṇeti paṇṇabhisiyañca pupphañca suddhaṃ tamālapattañca na labbhaṃ, avasesaṃ yaṃ kiñci paṇṇaṃ labbhatīti attho. Tamālapattakampi aññehi missaṃ vaṭṭatīti. Coḷavākatiṇesu akappiyaṃ nāma natthi. Āsanañceva appaṭivekkhitaṃ na labbhanti āsanasāmaññato pasaṅgena vuttaṃ. Akappiyasayanavinicchayo.

    અકપ્પિયસયનનિદ્દેસવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Akappiyasayananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact