| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೯. ಅಕುಸಲಮೂಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Akusalamūlasuttavaṇṇanā
೭೦. ನವಮೇ ಲುಬ್ಭತೀತಿ ಲೋಭೋ। ದುಸ್ಸತೀತಿ ದೋಸೋ। ಮುಯ್ಹತೀತಿ ಮೋಹೋ। ಲೋಭಾದೀನಿ ಪನೇತಾನಿ ಅಸಹಜಾತಾನಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಂ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅಕುಸಲಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಟ್ಠೇನ, ಸಹಜಾತಾನಂ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾದೀನಂ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾದಕಟ್ಠೇನ, ಸಯಞ್ಚ ಅಕುಸಲಾನೀತಿ ಸಾವಜ್ಜದುಕ್ಖವಿಪಾಕಟ್ಠೇನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಕುಸಲಾನಂ ಮೂಲಾನಿ, ಅಕುಸಲಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಮೂಲಾನೀ’’ತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ರತ್ತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರಾಗೇನ ಅಭಿಭೂತೋ ಪರಿಯಾದಿನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪಾಣಮ್ಪಿ ಹನತೀ’’ತಿಆದಿ। ಯದಪೀತಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯೋಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಭೋ’’ತಿ। ತದಪೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸೋಪಿ ಅಕುಸಲಮೂಲ’’ನ್ತಿ। ವಿನಾಪಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ಅತ್ಥಯೋಜನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಕುಸಲಮೂಲಂ ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ‘‘ಯದಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೋಸೋ, ತದಪಿ ಅಕುಸಲಮೂಲ’’ನ್ತಿಆದೀಸು। ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ಆಯೂಹತೀತಿ ಅತ್ಥಂ ವತ್ವಾ ತಞ್ಚ ಆಯೂಹನಂ ಪಚ್ಚಯಸಮವಾಯಸಿದ್ಧಿತೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನಂ ರಾಸಿಕರಣಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತಿ ರಾಸಿಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ।
70. Navame lubbhatīti lobho. Dussatīti doso. Muyhatīti moho. Lobhādīni panetāni asahajātānaṃ pāṇātipātādīnaṃ kesañci akusalānaṃ upanissayapaccayaṭṭhena, sahajātānaṃ adinnādānādīnaṃ kesañci sampayuttā hutvā uppādakaṭṭhena, sayañca akusalānīti sāvajjadukkhavipākaṭṭhenāti āha ‘‘akusalānaṃ mūlāni, akusalāni ca tāni mūlānī’’ti. Vuttampi cetaṃ ‘‘ratto kho, āvuso, rāgena abhibhūto pariyādinnacitto pāṇampi hanatī’’tiādi. Yadapīti liṅgavipallāsena vuttanti āha ‘‘yopi, bhikkhave, lobho’’ti. Tadapīti etthāpi eseva nayoti āha ‘‘sopi akusalamūla’’nti. Vināpi liṅgavipallāsena atthayojanaṃ dassento ‘‘akusalamūlaṃ vā’’tiādimāha. Sabbatthāti ‘‘yadapi, bhikkhave, doso, tadapi akusalamūla’’ntiādīsu. Abhisaṅkharotīti ettha āyūhatīti atthaṃ vatvā tañca āyūhanaṃ paccayasamavāyasiddhito sampiṇḍanaṃ rāsikaraṇaṃ viya hotīti āha ‘‘sampiṇḍeti rāsiṃ karotī’’ti.
ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ವಧೇನಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಧೇನಾತಿ ಮಾರಣೇನ ವಾ ಪೋಥನೇನ ವಾ। ವಧಸದ್ದೋ ಹಿ ಹಿಂಸನತ್ಥೋ ವಿಹೇಠನತ್ಥೋ ಚ ಹೋತಿ। ಬನ್ಧನೇನಾತಿ ಅದ್ದುಬನ್ಧನಾದಿನಾ। ಜಾನಿಯಾತಿ ಧನಜಾನಿಯಾ, ‘‘ಸತಂ ಗಣ್ಹಥ, ಸಹಸ್ಸಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಿತದಣ್ಡೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗರಹಾಯಾತಿ ಪಞ್ಚಸಿಖಮುಣ್ಡಕಕರಣಂ, ಗೋಮಯಸಿಞ್ಚನಂ, ಗೀವಾಯ ಕುರಣ್ಡಕಬನ್ಧನನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಗರಹಪಾಪನೇನ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಸಿಖಮುಣ್ಡಕಕರಣಂ ನಾಮ ಕಾಕಪಕ್ಖಕರಣಂ। ಗೋಮಯಸಿಞ್ಚನಂ ಸೀಸೇನ ಕಣೋದಕಾವಸೇಚನಂ। ಕುರಣ್ಡಕಬನ್ಧನಂ ಗದ್ದುಲಬನ್ಧನಂ।
Pāḷiyaṃ ‘‘vadhenā’’tiādīsu vadhenāti māraṇena vā pothanena vā. Vadhasaddo hi hiṃsanattho viheṭhanattho ca hoti. Bandhanenāti addubandhanādinā. Jāniyāti dhanajāniyā, ‘‘sataṃ gaṇhatha, sahassaṃ gaṇhathā’’ti evaṃ pavattitadaṇḍenāti attho. Garahāyāti pañcasikhamuṇḍakakaraṇaṃ, gomayasiñcanaṃ, gīvāya kuraṇḍakabandhananti evamādīni katvā garahapāpanena. Tattha pañcasikhamuṇḍakakaraṇaṃ nāma kākapakkhakaraṇaṃ. Gomayasiñcanaṃ sīsena kaṇodakāvasecanaṃ. Kuraṇḍakabandhanaṃ gaddulabandhanaṃ.
ಕಾಲಸ್ಮಿಂ ನ ವದತೀತಿ ಯುತ್ತಕಾಲೇ ನ ವದತಿ, ವತ್ತಬ್ಬಕಾಲಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ಅಯುತ್ತಕಾಲೇ ವತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಅಭೂತವಾದೀತಿ ಯಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ವತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಭೂತಂ ನ ವದತೀ’’ತಿ। ಅತ್ಥಂ ನ ವದತೀತಿ ಕಾರಣಂ ನ ವದತಿ, ಅಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ ನಿಪ್ಫಲಂ ವತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಧಮ್ಮಂ ನ ವದತೀತಿ ಸಭಾವಂ ನ ವದತಿ, ಅಸಭಾವಂ ವತ್ತಾ ಅಯಥಾವಾದೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿನಯಂ ನ ವದತೀತಿ ಸಂವರವಿನಯಂ ನ ವದತಿ, ನ ಸಂವರವಿನಯಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ವತ್ತಾ ಹೋತಿ, ಅತ್ತನೋ ಸುಣನ್ತಸ್ಸ ಚ ನ ಸಂವರವಿನಯಾವಹಸ್ಸ ವತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Kālasmiṃ na vadatīti yuttakāle na vadati, vattabbakālassa pubbe vā pacchā vā ayuttakāle vattā hoti. Abhūtavādīti yaṃ natthi, tassa vattā. Tenāha ‘‘bhūtaṃ na vadatī’’ti. Atthaṃ na vadatīti kāraṇaṃ na vadati, akāraṇanissitaṃ nipphalaṃ vattā hoti. Dhammaṃ na vadatīti sabhāvaṃ na vadati, asabhāvaṃ vattā ayathāvādīti attho. Vinayaṃ na vadatīti saṃvaravinayaṃ na vadati, na saṃvaravinayappaṭisaṃyuttassa vattā hoti, attano suṇantassa ca na saṃvaravinayāvahassa vattāti attho.
ಅತಚ್ಛನ್ತಿ ಅಭೂತತ್ಥಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇತರಂ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಅಭೂತನ್ತಿ ಅಸನ್ತಂ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ। ಅತಚ್ಛನ್ತಿ ಅತಥಾಕಾರಂ।
Atacchanti abhūtatthaṃ. Tenāha ‘‘itaraṃ tasseva vevacana’’nti. Atha vā abhūtanti asantaṃ avijjamānaṃ. Atacchanti atathākāraṃ.
ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮತೋ ಏತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಯೋ, ವಡ್ಢಿ। ತಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ಅನಯೋ, ಅವಡ್ಢೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅನಯಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಅವಡ್ಢಿಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಮಾಲುವಾಸಿಪಾಟಿಕಾ ನಾಮ ದೀಘಸಣ್ಠಾನಂ ಮಾಲುವಾಪಕ್ಕಂ , ಮಾಲುವಾಫಲಪೋಟ್ಠಲಿಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ । ಫಲಿತಾಯಾತಿ ಆತಪೇನ ಸುಸ್ಸಿತ್ವಾ ಭಿನ್ನಾಯ। ವಟರುಕ್ಖಾದೀನಂ ಮೂಲೇತಿ ವಟರುಕ್ಖಾದೀನಂ ಸಮೀಪೇ। ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ? ಭವನವಿನಾಸಭಯಾ। ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಪತಿತಮಾಲುವಾಬೀಜತೋ ಹಿ ಲತಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ರುಕ್ಖಂ ಅಭಿರುಹತಿ। ಸಾ ಮಹಾಪತ್ತಾ ಚೇವ ಬಹುಪತ್ತಾ ಚ ಮಹಾಕೋಲಿರಪತ್ತಸಣ್ಠಾನೇಹಿ ತತೋ ಚ ಮಹನ್ತತರೇಹಿ ಸಾಖಾವಿಟಪನ್ತರೇಹಿ ಪತ್ತೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಅಥ ನಂ ರುಕ್ಖಂ ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿನನ್ಧಮಾನಾ ಸಬ್ಬವಿಟಪಾನಿ ಸಞ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಭಾರಂ ಜನೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸಾ ವಾತೇ ವಾಯನ್ತೇ ದೇವೇ ವಾ ವಸ್ಸನ್ತೇ ಓಘನಹೇಟ್ಠಾಗತಾ ಓಲಮ್ಬನಹೇತುಭೂತಂ ಘನಭಾವಂ ಜನೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸಾಖಂ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಭೂಮಿಯಂ ನಿಪಾತೇತಿ। ತತೋ ತಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖೇ ಪತಿಟ್ಠಿತವಿಮಾನಂ ಭಿಜ್ಜತಿ ವಿನಸ್ಸತಿ। ಇತಿ ತಾ ದೇವತಾಯೋ ಭವನವಿನಾಸಭಯಾ ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಂ ಸಾಖಟ್ಠಕವಿಮಾನಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಸಾಖಾಸು ಭಿಜ್ಜಮಾನಾಸು ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸಾಖಾಸು ಭಿನ್ನಾಸು ಸಬ್ಬಂ ಭಿಜ್ಜತಿ, ರುಕ್ಖಟ್ಠಕವಿಮಾನಂ ಪನ ಯಾವ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಾವ ನ ನಸ್ಸತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಲುಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Puññakammato eti uppajjatīti ayo, vaḍḍhi. Tappaṭikkhepena anayo, avaḍḍhīti āha ‘‘anayaṃ āpajjatīti avaḍḍhiṃ āpajjatī’’ti. Māluvāsipāṭikā nāma dīghasaṇṭhānaṃ māluvāpakkaṃ , māluvāphalapoṭṭhalikāti attho . Phalitāyāti ātapena sussitvā bhinnāya. Vaṭarukkhādīnaṃ mūleti vaṭarukkhādīnaṃ samīpe. Sakabhāvena saṇṭhātuṃ na sakkontīti kasmā na sakkonti? Bhavanavināsabhayā. Rukkhamūle patitamāluvābījato hi latā uppajjitvā rukkhaṃ abhiruhati. Sā mahāpattā ceva bahupattā ca mahākolirapattasaṇṭhānehi tato ca mahantatarehi sākhāviṭapantarehi pattehi samannāgatā. Atha naṃ rukkhaṃ mūlato paṭṭhāya vinandhamānā sabbaviṭapāni sañchādetvā mahantaṃ bhāraṃ janetvā tiṭṭhati, sā vāte vāyante deve vā vassante oghanaheṭṭhāgatā olambanahetubhūtaṃ ghanabhāvaṃ janetvā tassa rukkhassa sabbasākhaṃ bhijjati, bhūmiyaṃ nipāteti. Tato tasmiṃ rukkhe patiṭṭhitavimānaṃ bhijjati vinassati. Iti tā devatāyo bhavanavināsabhayā sakabhāvena saṇṭhātuṃ na sakkonti. Ettha ca yaṃ sākhaṭṭhakavimānaṃ hoti, taṃ sākhāsu bhijjamānāsu tattha tattheva bhijjitvā sabbasākhāsu bhinnāsu sabbaṃ bhijjati, rukkhaṭṭhakavimānaṃ pana yāva rukkhassa mūlamattampi tiṭṭhati, tāva na nassatīti veditabbaṃ. Tattha tattha palujjitvāti tattha tattha bhijjitvā. Sesamettha suviññeyyameva.
ಅಕುಸಲಮೂಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Akusalamūlasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೯. ಅಕುಸಲಮೂಲಸುತ್ತಂ • 9. Akusalamūlasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಅಕುಸಲಮೂಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Akusalamūlasuttavaṇṇanā
