| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
၂. အာမဂန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ
2. Āmagandhasuttavaṇṇanā
သာမာကစိင္ဂူလကစီနကာနိ စာတိ အာမဂန္ဓသုတ္တံ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အနုပ္ပန္နေ ဘဂဝတိ အာမဂန္ဓော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော ပဉ္စဟိ မာဏဝကသတေဟိ သဒ္ဓိံ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတ္ဝာ ပဗ္ဗတန္တရေ အသ္သမံ ကာရာပေတ္ဝာ ဝနမူလဖလာဟာရော ဟုတ္ဝာ တတ္ထ ပဋိဝသတိ, န ကဒာစိ မစ္ဆမံသံ ခာဒတိ။ အထ တေသံ တာပသာနံ လောဏမ္ဗိလာဒီနိ အပရိဘုဉ္ဇန္တာနံ ပဏ္ဍုရောဂော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ တတော တေ ‘‘လောဏမ္ဗိလာဒိသေဝနတ္ထာယ မနုသ္သပထံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ပစ္စန္တဂာမံ သမ္ပတ္တာ။ တတ္ထ မနုသ္သာ တေသု ပသီဒိတ္ဝာ နိမန္တေတ္ဝာ ဘောဇေသုံ, ကတဘတ္တကိစ္စာနံ နေသံ မဉ္စပီဌပရိဘောဂဘာဇနပာဒမက္ခနာဒီနိ ဥပနေတ္ဝာ ‘‘ဧတ္ထ, ဘန္တေ, ဝသထ, မာ ဥက္ကဏ္ဌိတ္ထာ’’တိ ဝသနဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပက္ကမိံသု။ ဒုတိယဒိဝသေပိ နေသံ ဒာနံ ဒတ္ဝာ ပုန ဃရပဋိပာဋိယာ ဧကေကဒိဝသံ ဒာနမဒံသု။ တာပသာ စတုမာသံ တတ္ထ ဝသိတ္ဝာ လောဏမ္ဗိလာဒိသေဝနာယ ထိရဘာဝပ္ပတ္တသရီရာ ဟုတ္ဝာ ‘‘မယံ, အာဝုသော, ဂစ္ဆာမာ’’တိ မနုသ္သာနံ အာရောစေသုံ။ မနုသ္သာ တေသံ တေလတဏ္ဍုလာဒီနိ အဒံသု။ တေ တာနိ အာဒာယ အတ္တနော အသ္သမမေဝ အဂမံသု။ တဉ္စ ဂာမံ တထေဝ သံဝစ္ဆရေ သံဝစ္ဆရေ အာဂမိံသု။ မနုသ္သာပိ တေသံ အာဂမနကာလံ ဝိဒိတ္ဝာ ဒာနတ္ထာယ တဏ္ဍုလာဒီနိ သဇ္ဇေတ္ဝာဝ အစ္ဆန္တိ, အာဂတေ စ နေ တထေဝ သမ္မာနေန္တိ။
Sāmākaciṅgūlakacīnakānicāti āmagandhasuttaṃ. Kā uppatti? Anuppanne bhagavati āmagandho nāma brāhmaṇo pañcahi māṇavakasatehi saddhiṃ tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavantaṃ pavisitvā pabbatantare assamaṃ kārāpetvā vanamūlaphalāhāro hutvā tattha paṭivasati, na kadāci macchamaṃsaṃ khādati. Atha tesaṃ tāpasānaṃ loṇambilādīni aparibhuñjantānaṃ paṇḍurogo uppajji. Tato te ‘‘loṇambilādisevanatthāya manussapathaṃ gacchāmā’’ti paccantagāmaṃ sampattā. Tattha manussā tesu pasīditvā nimantetvā bhojesuṃ, katabhattakiccānaṃ nesaṃ mañcapīṭhaparibhogabhājanapādamakkhanādīni upanetvā ‘‘ettha, bhante, vasatha, mā ukkaṇṭhitthā’’ti vasanaṭṭhānaṃ dassetvā pakkamiṃsu. Dutiyadivasepi nesaṃ dānaṃ datvā puna gharapaṭipāṭiyā ekekadivasaṃ dānamadaṃsu. Tāpasā catumāsaṃ tattha vasitvā loṇambilādisevanāya thirabhāvappattasarīrā hutvā ‘‘mayaṃ, āvuso, gacchāmā’’ti manussānaṃ ārocesuṃ. Manussā tesaṃ telataṇḍulādīni adaṃsu. Te tāni ādāya attano assamameva agamaṃsu. Tañca gāmaṃ tatheva saṃvacchare saṃvacchare āgamiṃsu. Manussāpi tesaṃ āgamanakālaṃ viditvā dānatthāya taṇḍulādīni sajjetvāva acchanti, āgate ca ne tatheva sammānenti.
အထ ဘဂဝာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန သာဝတ္ထိံ ဂန္တ္ဝာ တတ္ထ ဝိဟရန္တော တေသံ တာပသာနံ ဥပနိသ္သယသမ္ပတ္တိံ ဒိသ္ဝာ တတော နိက္ခမ္မ ဘိက္ခုသင္ဃပရိဝုတော စာရိကံ စရမာနော အနုပုဗ္ဗေန တံ ဂာမံ အနုပ္ပတ္တော။ မနုသ္သာ ဘဂဝန္တံ ဒိသ္ဝာ မဟာဒာနာနိ အဒံသု။ ဘဂဝာ တေသံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တေ တာယ ဓမ္မဒေသနာယ အပ္ပေကစ္စေ သောတာပန္နာ, ဧကစ္စေ သကဒာဂာမိနော, ဧကစ္စေ အနာဂာမိနော အဟေသုံ, ဧကစ္စေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိံသု။ ဘဂဝာ ပုနဒေဝ သာဝတ္ထိံ ပစ္စာဂမာသိ။ အထ တေ တာပသာ တံ ဂာမံ အာဂမိံသု။ မနုသ္သာ တာပသေ ဒိသ္ဝာ န ပုဗ္ဗသဒိသံ ကောတူဟလမကံသု။ တာပသာ တံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကိံ, အာဝုသော, ဣမေ မနုသ္သာ န ပုဗ္ဗသဒိသာ, ကိံ နု ခော အယံ ဂာမော ရာဇဒဏ္ဍေန ဥပဒ္ဒုတော, ဥဒာဟု ဒုဗ္ဘိက္ခေန, ဥဒာဟု အမ္ဟေဟိ သီလာဒိဂုဏေဟိ သမ္ပန္နတရော ကောစိ ပဗ္ဗဇိတော ဣမံ ဂာမမနုပ္ပတ္တော’’တိ? တေ အာဟံသု – ‘‘န, ဘန္တေ, ရာဇဒဏ္ဍေန, န ဒုဗ္ဘိက္ခေနာယံ ဂာမော ဥပဒ္ဒုတော, အပိစ ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပန္နော, သော ဘဂဝာ ဗဟုဇနဟိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော ဣဓာဂတော’’တိ။
Atha bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko anupubbena sāvatthiṃ gantvā tattha viharanto tesaṃ tāpasānaṃ upanissayasampattiṃ disvā tato nikkhamma bhikkhusaṅghaparivuto cārikaṃ caramāno anupubbena taṃ gāmaṃ anuppatto. Manussā bhagavantaṃ disvā mahādānāni adaṃsu. Bhagavā tesaṃ dhammaṃ desesi. Te tāya dhammadesanāya appekacce sotāpannā, ekacce sakadāgāmino, ekacce anāgāmino ahesuṃ, ekacce pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Bhagavā punadeva sāvatthiṃ paccāgamāsi. Atha te tāpasā taṃ gāmaṃ āgamiṃsu. Manussā tāpase disvā na pubbasadisaṃ kotūhalamakaṃsu. Tāpasā taṃ pucchiṃsu – ‘‘kiṃ, āvuso, ime manussā na pubbasadisā, kiṃ nu kho ayaṃ gāmo rājadaṇḍena upadduto, udāhu dubbhikkhena, udāhu amhehi sīlādiguṇehi sampannataro koci pabbajito imaṃ gāmamanuppatto’’ti? Te āhaṃsu – ‘‘na, bhante, rājadaṇḍena, na dubbhikkhenāyaṃ gāmo upadduto, apica buddho loke uppanno, so bhagavā bahujanahitāya dhammaṃ desento idhāgato’’ti.
တံ သုတ္ဝာ အာမဂန္ဓတာပသော ‘‘ဗုဒ္ဓောတိ, ဂဟပတယော, ဝဒေထာ’’တိ? ‘‘ဗုဒ္ဓောတိ, ဘန္တေ, ဝဒာမာ’’တိ တိက္ခတ္တုံ ဝတ္ဝာ ‘‘ဃောသောပိ ခော ဧသော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ, ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓော’’တိ အတ္တမနော အတ္တမနဝာစံ နိစ္ဆာရေတ္ဝာ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ နု ခော သော ဗုဒ္ဓော အာမဂန္ဓံ ဘုဉ္ဇတိ, န ဘုဉ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ကော, ဘန္တေ, အာမဂန္ဓော’’တိ? ‘‘အာမဂန္ဓော နာမ မစ္ဆမံသံ, ဂဟပတယော’’တိ။ ‘‘ဘဂဝာ, ဘန္တေ, မစ္ဆမံသံ ပရိဘုဉ္ဇတီ’’တိ။ တံ သုတ္ဝာ တာပသော ဝိပ္ပဋိသာရီ အဟောသိ – ‘‘မာဟေဝ ခော ပန ဗုဒ္ဓော သိယာ’’တိ ။ ပုန စိန္တေသိ – ‘‘ဗုဒ္ဓာနံ ပာတုဘာဝော နာမ ဒုလ္လဘော, ဂန္တ္ဝာ ဗုဒ္ဓံ ဒိသ္ဝာ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဇာနိသ္သာမီ’’တိ။ တတော ယေန ဘဂဝာ ဂတော, တံ မဂ္ဂံ မနုသ္သေ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဝစ္ဆဂိဒ္ဓိနီ ဂာဝီ ဝိယ တုရိတတုရိတော သဗ္ဗတ္ထ ဧကရတ္တိဝာသေန သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္ဝာ ဇေတဝနမေဝ ပာဝိသိ သဒ္ဓိံ သကာယ ပရိသာယ။ ဘဂဝာပိ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဒေသနတ္ထာယ အာသနေ နိသိန္နော ဧဝ ဟောတိ။ တာပသာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမ္မ တုဏ္ဟီဘူတာ အနဘိဝာဒေတ္ဝာဝ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဘဂဝာ ‘‘ကစ္စိ ဝော ဣသယော ခမနီယ’’န္တိအာဒိနာ နယေန တေဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒိ။ တေပိ ‘‘ခမနီယံ, ဘော ဂောတမာ’’တိအာဒိမာဟံသု။ တတော အာမဂန္ဓော ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အာမဂန္ဓံ, ဘော ဂောတမ, ဘုဉ္ဇသိ, န ဘုဉ္ဇသီ’’တိ? ‘‘ကော သော, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာမဂန္ဓော နာမာ’’တိ? ‘‘မစ္ဆမံသံ, ဘော ဂောတမာ’’တိ။ ဘဂဝာ ‘‘န, ဗ္ရာဟ္မဏ, မစ္ဆမံသံ အာမဂန္ဓော။ အပိစ ခော အာမဂန္ဓော နာမ သဗ္ဗေ ကိလေသာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ’’တိ ဝတ္ဝာ ‘‘န, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣဒာနိ တ္ဝမေဝ အာမဂန္ဓံ ပုစ္ဆိ, အတီတေပိ တိသ္သော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော ကသ္သပံ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ။ ဧဝဉ္စ သော ပုစ္ဆိ, ဧဝဉ္စသ္သ ဘဂဝာ ဗ္ယာကာသီ’’တိ တိသ္သေန စ ဗ္ရာဟ္မဏေန ကသ္သပေန စ ဘဂဝတာ ဝုတ္တဂာထာယော ဧဝ အာနေတ္ဝာ တာဟိ ဂာထာဟိ ဗ္ရာဟ္မဏံ သညာပေန္တော အာဟ – ‘‘သာမာကစိင္ဂူလကစီနကာနိ စာ’’တိ။ အယံ တာဝ ဣမသ္သ သုတ္တသ္သ ဣဓ ဥပ္ပတ္တိ။
Taṃ sutvā āmagandhatāpaso ‘‘buddhoti, gahapatayo, vadethā’’ti? ‘‘Buddhoti, bhante, vadāmā’’ti tikkhattuṃ vatvā ‘‘ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ, yadidaṃ buddho’’ti attamano attamanavācaṃ nicchāretvā pucchi – ‘‘kiṃ nu kho so buddho āmagandhaṃ bhuñjati, na bhuñjatī’’ti? ‘‘Ko, bhante, āmagandho’’ti? ‘‘Āmagandho nāma macchamaṃsaṃ, gahapatayo’’ti. ‘‘Bhagavā, bhante, macchamaṃsaṃ paribhuñjatī’’ti. Taṃ sutvā tāpaso vippaṭisārī ahosi – ‘‘māheva kho pana buddho siyā’’ti . Puna cintesi – ‘‘buddhānaṃ pātubhāvo nāma dullabho, gantvā buddhaṃ disvā pucchitvā jānissāmī’’ti. Tato yena bhagavā gato, taṃ maggaṃ manusse pucchitvā vacchagiddhinī gāvī viya turitaturito sabbattha ekarattivāsena sāvatthiṃ anuppatvā jetavanameva pāvisi saddhiṃ sakāya parisāya. Bhagavāpi tasmiṃ samaye dhammadesanatthāya āsane nisinno eva hoti. Tāpasā bhagavantaṃ upasaṅkamma tuṇhībhūtā anabhivādetvāva ekamantaṃ nisīdiṃsu. Bhagavā ‘‘kacci vo isayo khamanīya’’ntiādinā nayena tehi saddhiṃ paṭisammodi. Tepi ‘‘khamanīyaṃ, bho gotamā’’tiādimāhaṃsu. Tato āmagandho bhagavantaṃ pucchi – ‘‘āmagandhaṃ, bho gotama, bhuñjasi, na bhuñjasī’’ti? ‘‘Ko so, brāhmaṇa, āmagandho nāmā’’ti? ‘‘Macchamaṃsaṃ, bho gotamā’’ti. Bhagavā ‘‘na, brāhmaṇa, macchamaṃsaṃ āmagandho. Apica kho āmagandho nāma sabbe kilesā pāpakā akusalā dhammā’’ti vatvā ‘‘na, brāhmaṇa, idāni tvameva āmagandhaṃ pucchi, atītepi tisso nāma brāhmaṇo kassapaṃ bhagavantaṃ pucchi. Evañca so pucchi, evañcassa bhagavā byākāsī’’ti tissena ca brāhmaṇena kassapena ca bhagavatā vuttagāthāyo eva ānetvā tāhi gāthāhi brāhmaṇaṃ saññāpento āha – ‘‘sāmākaciṅgūlakacīnakāni cā’’ti. Ayaṃ tāva imassa suttassa idha uppatti.
အတီတေ ပန ကသ္သပော ကိရ ဗောဓိသတ္တော အဋ္ဌာသင္ခ္ယေယ္ယာနိ ကပ္ပသတသဟသ္သဉ္စ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ ဗာရာဏသိယံ ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဓနဝတီ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏီ, တသ္သာ ကုစ္ဆိမ္ဟိ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ။ အဂ္ဂသာဝကောပိ တံ ဒိဝသံယေဝ ဒေဝလောကာ စဝိတ္ဝာ အနုပုရောဟိတဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဇာပတိယာ ကုစ္ဆိမ္ဟိ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဧဝံ တေသံ ဧကဒိဝသမေဝ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဉ္စ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနဉ္စ အဟောသိ, ဧကဒိဝသမေဝ ဧတေသံ ဧကသ္သ ကသ္သပော, ဧကသ္သ တိသ္သောတိ နာမမကံသု။ တေ သဟပံသုကီဠနကာ ဒ္ဝေ သဟာယာ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိံ အဂမိံသု။ တိသ္သသ္သ ပိတာ ပုတ္တံ အာဏာပေသိ – ‘‘အယံ, တာတ, ကသ္သပော နိက္ခမ္မ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဗုဒ္ဓော ဘဝိသ္သတိ, တ္ဝမ္ပိသ္သ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဘဝနိသ္သရဏံ ကရေယ္ယာသီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ ဗောဓိသတ္တသ္သ သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဥဘောပိ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ အာဟ။ ဗောဓိသတ္တော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိသ္သုဏိ။ တတော ဝုဍ္ဎိံ အနုပ္ပတ္တကာလေပိ တိသ္သော ဗောဓိသတ္တံ အာဟ – ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ ဗောဓိသတ္တော န နိက္ခမိ။ တိသ္သော ‘‘န တာဝသ္သ ဉာဏံ ပရိပာကံ ဂတ’’န္တိ သယံ နိက္ခမ္မ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရညေ ပဗ္ဗတပာဒေ အသ္သမံ ကာရာပေတ္ဝာ ဝသတိ။ ဗောဓိသတ္တောပိ အပရေန သမယေန ဃရေ ဌိတောယေဝ အာနာပာနသ္သတိံ ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ စတ္တာရိ ဈာနာနိ အဘိညာယော စ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ပာသာဒေန ဗောဓိမဏ္ဍသမီပံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ပုန ပာသာဒော ယထာဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌာတူ’’တိ အဓိဋ္ဌာသိ, သော သကဋ္ဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌာသိ။ အပဗ္ဗဇိတေန ကိရ ဗောဓိမဏ္ဍံ ဥပဂန္တုံ န သက္ကာတိ။ သော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဗောဓိမဏ္ဍံ ပတ္ဝာ နိသီဒိတ္ဝာ သတ္တ ဒိဝသေ ပဓာနယောဂံ ကတ္ဝာ သတ္တဟိ ဒိဝသေဟိ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ သစ္ဆာကာသိ။
Atīte pana kassapo kira bodhisatto aṭṭhāsaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca pāramiyo pūretvā bārāṇasiyaṃ brahmadattassa brāhmaṇassa dhanavatī nāma brāhmaṇī, tassā kucchimhi paṭisandhiṃ aggahesi. Aggasāvakopi taṃ divasaṃyeva devalokā cavitvā anupurohitabrāhmaṇassa pajāpatiyā kucchimhi nibbatti. Evaṃ tesaṃ ekadivasameva paṭisandhiggahaṇañca gabbhavuṭṭhānañca ahosi, ekadivasameva etesaṃ ekassa kassapo, ekassa tissoti nāmamakaṃsu. Te sahapaṃsukīḷanakā dve sahāyā anupubbena vuḍḍhiṃ agamiṃsu. Tissassa pitā puttaṃ āṇāpesi – ‘‘ayaṃ, tāta, kassapo nikkhamma pabbajitvā buddho bhavissati, tvampissa santike pabbajitvā bhavanissaraṇaṃ kareyyāsī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā bodhisattassa santikaṃ gantvā ‘‘ubhopi, samma, pabbajissāmā’’ti āha. Bodhisatto ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇi. Tato vuḍḍhiṃ anuppattakālepi tisso bodhisattaṃ āha – ‘‘ehi, samma, pabbajissāmā’’ti bodhisatto na nikkhami. Tisso ‘‘na tāvassa ñāṇaṃ paripākaṃ gata’’nti sayaṃ nikkhamma isipabbajjaṃ pabbajitvā araññe pabbatapāde assamaṃ kārāpetvā vasati. Bodhisattopi aparena samayena ghare ṭhitoyeva ānāpānassatiṃ pariggahetvā cattāri jhānāni abhiññāyo ca uppādetvā pāsādena bodhimaṇḍasamīpaṃ gantvā ‘‘puna pāsādo yathāṭhāneyeva patiṭṭhātū’’ti adhiṭṭhāsi, so sakaṭṭhāneyeva patiṭṭhāsi. Apabbajitena kira bodhimaṇḍaṃ upagantuṃ na sakkāti. So pabbajitvā bodhimaṇḍaṃ patvā nisīditvā satta divase padhānayogaṃ katvā sattahi divasehi sammāsambodhiṃ sacchākāsi.
တဒာ ဣသိပတနေ ဝီသတိသဟသ္သာ ပဗ္ဗဇိတာ ပဋိဝသန္တိ။ အထ ကသ္သပော ဘဂဝာ တေ အာမန္တေတ္ဝာ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေသိ။ သုတ္တပရိယောသာနေ သဗ္ဗေဝ အရဟန္တော အဟေသုံ။ သော သုဒံ ဘဂဝာ ဝီသတိဘိက္ခုသဟသ္သပရိဝုတော တတ္ထေဝ ဣသိပတနေ ဝသတိ။ ကိကီ စ နံ ကာသိရာဇာ စတူဟိ ပစ္စယေဟိ ဥပဋ္ဌာတိ။ အထေကဒိဝသံ ဗာရာဏသိဝာသီ ဧကော ပုရိသော ပဗ္ဗတေ စန္ဒနသာရာဒီနိ ဂဝေသန္တော တိသ္သသ္သ တာပသသ္သ အသ္သမံ ပတ္ဝာ တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ တာပသော တံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကုတော အာဂတောသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ဗာရာဏသိတော, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကာ တတ္ထ ပဝတ္တီ’’တိ? ‘‘တတ္ထ, ဘန္တေ, ကသ္သပော နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဥပ္ပန္နော’’တိ။ တာပသော ဒုလ္လဘဝစနံ သုတ္ဝာ ပီတိသောမနသ္သဇာတော ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ သော အာမဂန္ဓံ ဘုဉ္ဇတိ, န ဘုဉ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ကော ဘန္တေ, အာမဂန္ဓော’’တိ? ‘‘မစ္ဆမံသံ အာဝုသော’’တိ။ ‘‘ဘဂဝာ, ဘန္တေ, မစ္ဆမံသံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ။ တံ သုတ္ဝာ တာပသော ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတ္ဝာ ပုန စိန္တေသိ – ‘‘ဂန္တ္ဝာ တံ ပုစ္ဆိသ္သာမိ, သစေ ‘အာမဂန္ဓံ ပရိဘုဉ္ဇာမီ’တိ ဝက္ခတိ, တတော နံ ‘တုမ္ဟာကံ, ဘန္တေ, ဇာတိယာ စ ကုလသ္သ စ ဂောတ္တသ္သ စ အနနုစ္ဆဝိကမေတ’န္တိ နိဝာရေတ္ဝာ တသ္သ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဘဝနိသ္သရဏံ ကရိသ္သာမီ’’တိ သလ္လဟုကံ ဥပကရဏံ ဂဟေတ္ဝာ သဗ္ဗတ္ထ ဧကရတ္တိဝာသေန သာယန္ဟသမယေ ဗာရာဏသိံ ပတ္ဝာ ဣသိပတနမေဝ ပာဝိသိ။ ဘဂဝာပိ တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဒေသနတ္ထာယ အာသနေ နိသိန္နောယေဝ ဟောတိ။ တာပသော ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမ္မ အနဘိဝာဒေတ္ဝာ တုဏ္ဟီဘူတော ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝာ တံ ဒိသ္ဝာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဋိသမ္မောဒိ။ သောပိ ‘‘ခမနီယံ, ဘော ကသ္သပာ’’တိအာဒီနိ ဝတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အာမဂန္ဓံ, ဘော ကသ္သပ, ဘုဉ္ဇသိ, န ဘုဉ္ဇသီ’’တိ? ‘‘နာဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာမဂန္ဓံ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, သာဓု, ဘော ကသ္သပ, ပရကုဏပံ အခာဒန္တော သုန္ဒရမကာသိ, ယုတ္တမေတံ ဘောတော ကသ္သပသ္သ ဇာတိယာ စ ကုလသ္သ စ ဂောတ္တသ္သ စာ’’တိ။ တတော ဘဂဝာ ‘‘အဟံ ကိလေသေ သန္ဓာယ ‘အာမဂန္ဓံ န ဘုဉ္ဇာမီ’တိ ဝဒာမိ, ဗ္ရာဟ္မဏော မစ္ဆမံသံ ပစ္စေတိ, ယံနူနာဟံ သ္ဝေ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ အပဝိသိတ္ဝာ ကိကီရညော ဂေဟာ အာဘတံ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိဘုဉ္ဇေယ္ယံ, ဧဝံ အာမဂန္ဓံ အာရဗ္ဘ ကထာ ပဝတ္တိသ္သတိ။ တတော ဗ္ရာဟ္မဏံ ဓမ္မဒေသနာယ သညာပေသ္သာမီ’’တိ ဒုတိယဒိဝသေ ကာလသ္သေဝ သရီရပရိကမ္မံ ကတ္ဝာ ဂန္ဓကုဋိံ ပာဝိသိ။ ဘိက္ခူ ဂန္ဓကုဋိဒ္ဝာရံ ပိဟိတံ ဒိသ္ဝာ ‘‘န ဘဂဝာ အဇ္ဇ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဝိသိတုကာမော’’တိ ဉတ္ဝာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိံသု။
Tadā isipatane vīsatisahassā pabbajitā paṭivasanti. Atha kassapo bhagavā te āmantetvā dhammacakkaṃ pavattesi. Suttapariyosāne sabbeva arahanto ahesuṃ. So sudaṃ bhagavā vīsatibhikkhusahassaparivuto tattheva isipatane vasati. Kikī ca naṃ kāsirājā catūhi paccayehi upaṭṭhāti. Athekadivasaṃ bārāṇasivāsī eko puriso pabbate candanasārādīni gavesanto tissassa tāpasassa assamaṃ patvā taṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Tāpaso taṃ disvā ‘‘kuto āgatosī’’ti pucchi. ‘‘Bārāṇasito, bhante’’ti. ‘‘Kā tattha pavattī’’ti? ‘‘Tattha, bhante, kassapo nāma sammāsambuddho uppanno’’ti. Tāpaso dullabhavacanaṃ sutvā pītisomanassajāto pucchi – ‘‘kiṃ so āmagandhaṃ bhuñjati, na bhuñjatī’’ti? ‘‘Ko bhante, āmagandho’’ti? ‘‘Macchamaṃsaṃ āvuso’’ti. ‘‘Bhagavā, bhante, macchamaṃsaṃ bhuñjatī’’ti. Taṃ sutvā tāpaso vippaṭisārī hutvā puna cintesi – ‘‘gantvā taṃ pucchissāmi, sace ‘āmagandhaṃ paribhuñjāmī’ti vakkhati, tato naṃ ‘tumhākaṃ, bhante, jātiyā ca kulassa ca gottassa ca ananucchavikameta’nti nivāretvā tassa santike pabbajitvā bhavanissaraṇaṃ karissāmī’’ti sallahukaṃ upakaraṇaṃ gahetvā sabbattha ekarattivāsena sāyanhasamaye bārāṇasiṃ patvā isipatanameva pāvisi. Bhagavāpi tasmiṃ samaye dhammadesanatthāya āsane nisinnoyeva hoti. Tāpaso bhagavantaṃ upasaṅkamma anabhivādetvā tuṇhībhūto ekamantaṃ aṭṭhāsi. Bhagavā taṃ disvā pubbe vuttanayeneva paṭisammodi. Sopi ‘‘khamanīyaṃ, bho kassapā’’tiādīni vatvā ekamantaṃ nisīditvā bhagavantaṃ pucchi – ‘‘āmagandhaṃ, bho kassapa, bhuñjasi, na bhuñjasī’’ti? ‘‘Nāhaṃ, brāhmaṇa, āmagandhaṃ bhuñjāmī’’ti. ‘‘Sādhu, sādhu, bho kassapa, parakuṇapaṃ akhādanto sundaramakāsi, yuttametaṃ bhoto kassapassa jātiyā ca kulassa ca gottassa cā’’ti. Tato bhagavā ‘‘ahaṃ kilese sandhāya ‘āmagandhaṃ na bhuñjāmī’ti vadāmi, brāhmaṇo macchamaṃsaṃ pacceti, yaṃnūnāhaṃ sve gāmaṃ piṇḍāya apavisitvā kikīrañño gehā ābhataṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjeyyaṃ, evaṃ āmagandhaṃ ārabbha kathā pavattissati. Tato brāhmaṇaṃ dhammadesanāya saññāpessāmī’’ti dutiyadivase kālasseva sarīraparikammaṃ katvā gandhakuṭiṃ pāvisi. Bhikkhū gandhakuṭidvāraṃ pihitaṃ disvā ‘‘na bhagavā ajja bhikkhūhi saddhiṃ pavisitukāmo’’ti ñatvā gandhakuṭiṃ padakkhiṇaṃ katvā piṇḍāya pavisiṃsu.
ဘဂဝာပိ ဂန္ဓကုဋိတော နိက္ခမ္မ ပညတ္တာသနေ နိသီဒိ။ တာပသောပိ ခော ပတ္တသာကံ ပစိတ္ဝာ ခာဒိတ္ဝာ ဘဂဝတော သန္တိကေ နိသီဒိ။ ကိကီ ကာသိရာဇာ ဘိက္ခူ ပိဏ္ဍာယ စရန္တေ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကုဟိံ ဘဂဝာ, ဘန္တေ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ဝိဟာရေ, မဟာရာဇာ’’တိ စ သုတ္ဝာ နာနာဗ္ယဉ္ဇနရသမနေကမံသဝိကတိသမ္ပန္နံ ဘောဇနံ ဘဂဝတော ပာဟေသိ။ အမစ္စာ ဝိဟာရံ နေတ္ဝာ ဘဂဝတော အာရောစေတ္ဝာ ဒက္ခိဏောဒကံ ဒတ္ဝာ ပရိဝိသန္တာ ပဌမံ နာနာမံသဝိကတိသမ္ပန္နံ ယာဂုံ အဒံသု, တာပသော ဒိသ္ဝာ ‘‘ခာဒတိ နု ခော နော’’တိ စိန္တေန္တော အဋ္ဌာသိ။ ဘဂဝာ တသ္သ ပသ္သတောယေဝ ယာဂုံ ပိဝန္တော မံသခဏ္ဍံ မုခေ ပက္ခိပိ။ တာပသော ဒိသ္ဝာ ကုဒ္ဓော။ ပုန ယာဂုပီတသ္သ နာနာရသဗ္ယဉ္ဇနံ ဘောဇနမဒံသု, တမ္ပိ ဂဟေတ္ဝာ ဘုဉ္ဇန္တံ ဒိသ္ဝာ အတိဝိယ ကုဒ္ဓော ‘‘မစ္ဆမံသံ ခာဒန္တောယေဝ ‘န ခာဒာမီ’တိ ဘဏတီ’’တိ။ အထ ဘဂဝန္တံ ကတဘတ္တကိစ္စံ ဟတ္ထပာဒေ ဓောဝိတ္ဝာ နိသိန္နံ ဥပသင္ကမ္မ ‘‘ဘော ကသ္သပ, မုသာ တ္ဝံ ဘဏသိ, နေတံ ပဏ္ဍိတကိစ္စံ။ မုသာဝာဒော ဟိ ဂရဟိတော ဗုဒ္ဓာနံ, ယေပိ တေ ပဗ္ဗတပာဒေ ဝနမူလဖလာဒီဟိ ယာပေန္တာ ဣသယော ဝသန္တိ, တေပိ မုသာ န ဘဏန္တီ’’တိ ဝတ္ဝာ ပုန ဣသီနံ ဂုဏေ ဂာထာယ ဝဏ္ဏေန္တော အာဟ ‘‘သာမာကစိင္ဂူလကစီနကာနိ စာ’’တိ။
Bhagavāpi gandhakuṭito nikkhamma paññattāsane nisīdi. Tāpasopi kho pattasākaṃ pacitvā khāditvā bhagavato santike nisīdi. Kikī kāsirājā bhikkhū piṇḍāya carante disvā ‘‘kuhiṃ bhagavā, bhante’’ti pucchitvā ‘‘vihāre, mahārājā’’ti ca sutvā nānābyañjanarasamanekamaṃsavikatisampannaṃ bhojanaṃ bhagavato pāhesi. Amaccā vihāraṃ netvā bhagavato ārocetvā dakkhiṇodakaṃ datvā parivisantā paṭhamaṃ nānāmaṃsavikatisampannaṃ yāguṃ adaṃsu, tāpaso disvā ‘‘khādati nu kho no’’ti cintento aṭṭhāsi. Bhagavā tassa passatoyeva yāguṃ pivanto maṃsakhaṇḍaṃ mukhe pakkhipi. Tāpaso disvā kuddho. Puna yāgupītassa nānārasabyañjanaṃ bhojanamadaṃsu, tampi gahetvā bhuñjantaṃ disvā ativiya kuddho ‘‘macchamaṃsaṃ khādantoyeva ‘na khādāmī’ti bhaṇatī’’ti. Atha bhagavantaṃ katabhattakiccaṃ hatthapāde dhovitvā nisinnaṃ upasaṅkamma ‘‘bho kassapa, musā tvaṃ bhaṇasi, netaṃ paṇḍitakiccaṃ. Musāvādo hi garahito buddhānaṃ, yepi te pabbatapāde vanamūlaphalādīhi yāpentā isayo vasanti, tepi musā na bhaṇantī’’ti vatvā puna isīnaṃ guṇe gāthāya vaṇṇento āha ‘‘sāmākaciṅgūlakacīnakāni cā’’ti.
၂၄၂. တတ္ထ သာမာကာတိ ဓုနိတ္ဝာ ဝာ သီသာနိ ဥစ္စိနိတ္ဝာ ဝာ ဂယ္ဟူပဂာ တိဏဓညဇာတိ။ တထာ စိင္ဂူလကာ ကဏဝီရပုပ္ဖသဏ္ဌာနသီသာ ဟောန္တိ။ စီနကာနီတိ အဋဝိပဗ္ဗတပာဒေသု အရောပိတဇာတာ စီနမုဂ္ဂာ။ ပတ္တပ္ဖလန္တိ ယံကိဉ္စိ ဟရိတပဏ္ဏံ။ မူလဖလန္တိ ယံကိဉ္စိ ကန္ဒမူလံ။ ဂဝိပ္ဖလန္တိ ယံကိဉ္စိ ရုက္ခဝလ္လိဖလံ။ မူလဂ္ဂဟဏေန ဝာ ကန္ဒမူလံ, ဖလဂ္ဂဟဏေန ရုက္ခဝလ္လိဖလံ, ဂဝိပ္ဖလဂ္ဂဟဏေန ဥဒကေ ဇာတသိင္ဃာတကကသေရုကာဒိဖလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မေန လဒ္ဓန္တိ ဒူတေယ္ယပဟိဏဂမနာဒိမိစ္ဆာဇီဝံ ပဟာယ ဝနေ ဥဉ္ဆာစရိယာယ လဒ္ဓံ။ သတန္တိ သန္တော အရိယာ။ အသ္နမာနာတိ ဘုဉ္ဇမာနာ။ န ကာမကာမာ အလိကံ ဘဏန္တီတိ တေ ဧဝံ အမမာ အပရိဂ္ဂဟာ ဧတာနိ သာမာကာဒီနိ ဘုဉ္ဇမာနာ ဣသယော ယထာ တ္ဝံ သာဒုရသာဒိကေ ကာမေ ပတ္ထယန္တော အာမဂန္ဓံ ဘုဉ္ဇန္တောယေဝ ‘‘နာဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာမဂန္ဓံ ဘုဉ္ဇာမီ’’တိ ဘဏန္တော အလိကံ ဘဏသိ, တထာ န ကာမကာမာ အလိကံ ဘဏန္တိ, ကာမေ ကာမယန္တာ မုသာ န ဘဏန္တီတိ ဣသီနံ ပသံသာယ ဘဂဝတော နိန္ဒံ ဒီပေတိ။
242. Tattha sāmākāti dhunitvā vā sīsāni uccinitvā vā gayhūpagā tiṇadhaññajāti. Tathā ciṅgūlakā kaṇavīrapupphasaṇṭhānasīsā honti. Cīnakānīti aṭavipabbatapādesu aropitajātā cīnamuggā. Pattapphalanti yaṃkiñci haritapaṇṇaṃ. Mūlaphalanti yaṃkiñci kandamūlaṃ. Gavipphalanti yaṃkiñci rukkhavalliphalaṃ. Mūlaggahaṇena vā kandamūlaṃ, phalaggahaṇena rukkhavalliphalaṃ, gavipphalaggahaṇena udake jātasiṅghātakakaserukādiphalaṃ veditabbaṃ. Dhammena laddhanti dūteyyapahiṇagamanādimicchājīvaṃ pahāya vane uñchācariyāya laddhaṃ. Satanti santo ariyā. Asnamānāti bhuñjamānā. Na kāmakāmā alikaṃ bhaṇantīti te evaṃ amamā apariggahā etāni sāmākādīni bhuñjamānā isayo yathā tvaṃ sādurasādike kāme patthayanto āmagandhaṃ bhuñjantoyeva ‘‘nāhaṃ, brāhmaṇa, āmagandhaṃ bhuñjāmī’’ti bhaṇanto alikaṃ bhaṇasi, tathā na kāmakāmā alikaṃ bhaṇanti, kāme kāmayantā musā na bhaṇantīti isīnaṃ pasaṃsāya bhagavato nindaṃ dīpeti.
၂၄၃. ဧဝံ ဣသီနံ ပသံသာပဒေသေန ဘဂဝန္တံ နိန္ဒိတ္ဝာ ဣဒာနိ အတ္တနာ အဓိပ္ပေတံ နိန္ဒာဝတ္ထုံ ဒသ္သေတ္ဝာ နိပ္ပရိယာယေနေဝ ဘဂဝန္တံ နိန္ဒန္တော အာဟ ‘‘ယဒသ္နမာနော’’တိ တတ္ထ ဒ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အယံ ပနတ္ထော – ယံ ကိဉ္စိဒေဝ သသမံသံ ဝာ တိတ္တိရမံသံ ဝာ ဓောဝနစ္ဆေဒနာဒိနာ ပုဗ္ဗပရိကမ္မေန သုကတံ, ပစနဝာသနာဒိနာ ပစ္ဆာပရိကမ္မေန သုနိဋ္ဌိတံ, န မာတရာ န ပိတရာ, အပိစ ခော ပန ‘‘ဒက္ခိဏေယ္ယော အယ’’န္တိ မညမာနေဟိ ဓမ္မကာမေဟိ ပရေဟိ ဒိန္နံ, သက္ကာရကရဏေန ပယတံ ပဏီတမလင္ကတံ, ဥတ္တမရသတာယ ဩဇဝန္တတာယ ထာမဗလဘရဏသမတ္ထတာယ စ ပဏီတံ အသ္နမာနော အာဟာရယမာနော, န ကေဝလဉ္စ ယံကိဉ္စိ မံသမေဝ, အပိစ ခော ပန ဣဒမ္ပိ သာလီနမန္နံ ဝိစိတကာဠကံ သာလိတဏ္ဍုလောဒနံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော သော ဘုဉ္ဇသိ, ကသ္သပ, အာမဂန္ဓံ, သော တ္ဝံ ယံကိဉ္စိ မံသံ ဘုဉ္ဇမာနော ဣဒဉ္စ သာလီနမန္နံ ပရိဘုဉ္ဇမာနော ဘုဉ္ဇသိ, ကသ္သပ, အာမဂန္ဓန္တိ ဘဂဝန္တံ ဂောတ္တေန အာလပတိ။
243. Evaṃ isīnaṃ pasaṃsāpadesena bhagavantaṃ ninditvā idāni attanā adhippetaṃ nindāvatthuṃ dassetvā nippariyāyeneva bhagavantaṃ nindanto āha ‘‘yadasnamāno’’ti tattha da-kāro padasandhikaro. Ayaṃ panattho – yaṃ kiñcideva sasamaṃsaṃ vā tittiramaṃsaṃ vā dhovanacchedanādinā pubbaparikammena sukataṃ, pacanavāsanādinā pacchāparikammena suniṭṭhitaṃ, na mātarā na pitarā, apica kho pana ‘‘dakkhiṇeyyo aya’’nti maññamānehi dhammakāmehi parehi dinnaṃ, sakkārakaraṇena payataṃ paṇītamalaṅkataṃ, uttamarasatāya ojavantatāya thāmabalabharaṇasamatthatāya ca paṇītaṃ asnamāno āhārayamāno, na kevalañca yaṃkiñci maṃsameva, apica kho pana idampi sālīnamannaṃ vicitakāḷakaṃ sālitaṇḍulodanaṃ paribhuñjamāno so bhuñjasi, kassapa, āmagandhaṃ, so tvaṃ yaṃkiñci maṃsaṃ bhuñjamāno idañca sālīnamannaṃ paribhuñjamāno bhuñjasi, kassapa, āmagandhanti bhagavantaṃ gottena ālapati.
၂၄၄. ဧဝံ အာဟာရတော ဘဂဝန္တံ နိန္ဒိတ္ဝာ ဣဒာနိ မုသာဝာဒံ အာရောပေတ္ဝာ နိန္ဒန္တော အာဟ ‘‘န အာမဂန္ဓော။ပေ.။ သုသင္ခတေဟီ’’တိ။ တသ္သတ္ထော – ပုဗ္ဗေ မယာ ပုစ္ဆိတော သမာနော ‘‘န အာမဂန္ဓော မမ ကပ္ပတီ’’တိ ဣစ္စေဝ တ္ဝံ ဘာသသိ, ဧဝံ ဧကံသေနေဝ တ္ဝံ ဘာသသိ ဗ္ရဟ္မဗန္ဓု ဗ္ရာဟ္မဏဂုဏဝိရဟိတဇာတိမတ္တဗ္ရာဟ္မဏာတိ ပရိဘာသန္တော ဘဏတိ။ သာလီနမန္နန္တိ သာလိတဏ္ဍုလောဒနံ။ ပရိဘုဉ္ဇမာနောတိ ဘုဉ္ဇမာနော။ သကုန္တမံသေဟိ သုသင္ခတေဟီတိ တဒာ ဘဂဝတော အဘိဟဋံ သကုဏမံသံ နိဒ္ဒိသန္တော ဘဏတိ။
244. Evaṃ āhārato bhagavantaṃ ninditvā idāni musāvādaṃ āropetvā nindanto āha ‘‘na āmagandho…pe… susaṅkhatehī’’ti. Tassattho – pubbe mayā pucchito samāno ‘‘na āmagandho mama kappatī’’ti icceva tvaṃ bhāsasi, evaṃ ekaṃseneva tvaṃ bhāsasi brahmabandhu brāhmaṇaguṇavirahitajātimattabrāhmaṇāti paribhāsanto bhaṇati. Sālīnamannanti sālitaṇḍulodanaṃ. Paribhuñjamānoti bhuñjamāno. Sakuntamaṃsehi susaṅkhatehīti tadā bhagavato abhihaṭaṃ sakuṇamaṃsaṃ niddisanto bhaṇati.
ဧဝံ ဘဏန္တော ဧဝ စ ဘဂဝတော ဟေဋ္ဌာ ပာဒတလာ ပဘုတိ ယာဝ ဥပရိ ကေသဂ္ဂာ သရီရမုလ္လောကေန္တော ဒ္ဝတ္တိံသဝရလက္ခဏာသီတိအနုဗ္ယဉ္ဇနသမ္ပဒံ ဗ္ယာမပ္ပဘာပရိက္ခေပဉ္စ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဧဝရူပော မဟာပုရိသလက္ခဏာဒိပဋိမဏ္ဍိတကာယော န မုသာ ဘဏိတုံ အရဟတိ။ အယံ ဟိသ္သ ဘဝန္တရေပိ သစ္စဝာစာနိသ္သန္ဒေနေဝ ဥဏ္ဏာ ဘမုကန္တရေ ဇာတာ ဩဒာတာ မုဒု တူလသန္နိဘာ, ဧကေကာနိ စ လောမကူပေသု လောမာနိ။ သ္ဝာယံ ကထမိဒာနိ မုသာ ဘဏိသ္သတိ။ အဒ္ဓာ အညော ဣမသ္သ အာမဂန္ဓော ဘဝိသ္သတိ, ယံ သန္ဓာယ ဧတဒဝောစ – ‘နာဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာမဂန္ဓံ ဘုဉ္ဇာမီ’တိ, ယံနူနာဟံ ဧတံ ပုစ္ဆေယ္ယ’’န္တိ စိန္တေတ္ဝာ သဉ္ဇာတဗဟုမာနော ဂောတ္တေနေဝ အာလပန္တော ဣမံ ဂာထာသေသံ အာဟ –
Evaṃ bhaṇanto eva ca bhagavato heṭṭhā pādatalā pabhuti yāva upari kesaggā sarīramullokento dvattiṃsavaralakkhaṇāsītianubyañjanasampadaṃ byāmappabhāparikkhepañca disvā ‘‘evarūpo mahāpurisalakkhaṇādipaṭimaṇḍitakāyo na musā bhaṇituṃ arahati. Ayaṃ hissa bhavantarepi saccavācānissandeneva uṇṇā bhamukantare jātā odātā mudu tūlasannibhā, ekekāni ca lomakūpesu lomāni. Svāyaṃ kathamidāni musā bhaṇissati. Addhā añño imassa āmagandho bhavissati, yaṃ sandhāya etadavoca – ‘nāhaṃ, brāhmaṇa, āmagandhaṃ bhuñjāmī’ti, yaṃnūnāhaṃ etaṃ puccheyya’’nti cintetvā sañjātabahumāno gotteneva ālapanto imaṃ gāthāsesaṃ āha –
‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ကသ္သပ ဧတမတ္ထံ၊ ကထံပကာရော တဝ အာမဂန္ဓော’’တိ။
‘‘Pucchāmi taṃ kassapa etamatthaṃ, kathaṃpakāro tava āmagandho’’ti.
၂၄၅. အထသ္သ ဘဂဝာ အာမဂန္ဓံ ဝိသ္သဇ္ဇေတုံ ‘‘ပာဏာတိပာတော’’တိ ဧဝမာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပာဏာတိပာတောတိ ပာဏဝဓော။ ဝဓဆေဒဗန္ဓနန္တိ ဧတ္ထ သတ္တာနံ ဒဏ္ဍာဒီဟိ အာကောဋနံ ဝဓော, ဟတ္ထပာဒာဒီနံ ဆေဒနံ ဆေဒော, ရဇ္ဇုအာဒီဟိ ဗန္ဓော ဗန္ဓနံ။ ထေယ္ယံ မုသာဝာဒောတိ ထေယ္ယဉ္စ မုသာဝာဒော စ။ နိကတီတိ ‘‘ဒသ္သာမိ, ကရိသ္သာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန အာသံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ နိရာသာကရဏံ။ ဝဉ္စနာနီတိ အသုဝဏ္ဏံ သုဝဏ္ဏန္တိ ဂာဟာပနာဒီနိ။ အဇ္ဈေနကုတ္တန္တိ နိရတ္ထကမနေကဂန္ထပရိယာပုဏနံ။ ပရဒာရသေဝနာတိ ပရပရိဂ္ဂဟိတာသု စာရိတ္တာပဇ္ဇနံ။ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ ဧသ ပာဏာတိပာတာဒိအကုသလဓမ္မသမုဒာစာရော အာမဂန္ဓော ဝိသ္သဂန္ဓော ကုဏပဂန္ဓော။ ကိံ ကာရဏာ? အမနုညတ္တာ ကိလေသအသုစိမိသ္သကတ္တာ သဗ္ဘိ ဇိဂုစ္ဆိတတ္တာ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓဘာဝာဝဟတ္တာ စ။ ယေ ဟိ ဥသ္သန္နကိလေသာ သတ္တာ, တေ တေဟိ အတိဒုဂ္ဂန္ဓာ ဟောန္တိ, နိက္ကိလေသာနံ မတသရီရမ္ပိ ဒုဂ္ဂန္ဓံ န ဟောတိ, တသ္မာ ဧသာမဂန္ဓော။ မံသဘောဇနံ ပန အဒိဋ္ဌမသုတမပရိသင္ကိတဉ္စ အနဝဇ္ဇံ, တသ္မာ န ဟိ မံသဘောဇနံ အာမဂန္ဓောတိ။
245. Athassa bhagavā āmagandhaṃ vissajjetuṃ ‘‘pāṇātipāto’’ti evamādimāha. Tattha pāṇātipātoti pāṇavadho. Vadhachedabandhananti ettha sattānaṃ daṇḍādīhi ākoṭanaṃ vadho, hatthapādādīnaṃ chedanaṃ chedo, rajjuādīhi bandho bandhanaṃ. Theyyaṃ musāvādoti theyyañca musāvādo ca. Nikatīti ‘‘dassāmi, karissāmī’’tiādinā nayena āsaṃ uppādetvā nirāsākaraṇaṃ. Vañcanānīti asuvaṇṇaṃ suvaṇṇanti gāhāpanādīni. Ajjhenakuttanti niratthakamanekaganthapariyāpuṇanaṃ. Paradārasevanāti parapariggahitāsu cārittāpajjanaṃ. Esāmagandho na hi maṃsabhojananti esa pāṇātipātādiakusaladhammasamudācāro āmagandho vissagandho kuṇapagandho. Kiṃ kāraṇā? Amanuññattā kilesaasucimissakattā sabbhi jigucchitattā paramaduggandhabhāvāvahattā ca. Ye hi ussannakilesā sattā, te tehi atiduggandhā honti, nikkilesānaṃ matasarīrampi duggandhaṃ na hoti, tasmā esāmagandho. Maṃsabhojanaṃ pana adiṭṭhamasutamaparisaṅkitañca anavajjaṃ, tasmā na hi maṃsabhojanaṃ āmagandhoti.
၂၄၆. ဧဝံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ဧကေန နယေန အာမဂန္ဓံ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ ဣဒာနိ ယသ္မာ တေ တေ သတ္တာ တေဟိ တေဟိ အာမဂန္ဓေဟိ သမန္နာဂတာ, န ဧကော ဧဝ သဗ္ဗေဟိ, န စ သဗ္ဗေ ဧကေနေဝ, တသ္မာ နေသံ တေ တေ အာမဂန္ဓေ ပကာသေတုံ ‘‘ယေ ဣဓ ကာမေသု အသညတာ ဇနာ’’တိအာဒိနာ နယေန ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ တာဝ ဒေသနာယ အာမဂန္ဓေ ဝိသ္သဇ္ဇေန္တော ဒ္ဝေ ဂာထာယော အဘာသိ။
246. Evaṃ dhammādhiṭṭhānāya desanāya ekena nayena āmagandhaṃ vissajjetvā idāni yasmā te te sattā tehi tehi āmagandhehi samannāgatā, na eko eva sabbehi, na ca sabbe ekeneva, tasmā nesaṃ te te āmagandhe pakāsetuṃ ‘‘ye idha kāmesu asaññatā janā’’tiādinā nayena puggalādhiṭṭhānāya tāva desanāya āmagandhe vissajjento dve gāthāyo abhāsi.
တတ္ထ ယေ ဣဓ ကာမေသု အသညတာ ဇနာတိ ယေ ကေစိ ဣဓ လောကေ ကာမပဋိသေဝနသင္ခာတေသု ကာမေသု မာတိမာတုစ္ဆာဒီသုပိ မရိယာဒာဝိရဟေန ဘိန္နသံဝရတာယ အသံယတာ ပုထုဇ္ဇနာ။ ရသေသု ဂိဒ္ဓာတိ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယေသု ရသေသု ဂိဒ္ဓာ ဂဓိတာ မုစ္ဆိတာ အဇ္ဈောသန္နာ အနာဒီနဝဒသ္သာဝိနော အနိသ္သရဏပညာ ရသေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အသုစိဘာဝမသ္သိတာတိ တာယ ရသဂိဒ္ဓိယာ ရသပဋိလာဘတ္ထာယ နာနပ္ပကာရမိစ္ဆာဇီဝသင္ခာတအသုစိဘာဝမိသ္သိတာ။ နတ္ထိကဒိဋ္ဌီတိ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိဒသဝတ္ထုကမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသမန္နာဂတာ။ ဝိသမာတိ ဝိသမေန ကာယကမ္မာဒိနာ သမန္နာဂတာ။ ဒုရန္နယာတိ ဒုဝိညာပယာ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီအာဓာနဂ္ဂာဟီဒုပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂိတာသမန္နာဂတာ။ ဧသာမဂန္ဓောတိ ဧသ ဧတာယ ဂာထာယ ပုဂ္ဂလေ အဓိဋ္ဌာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌော ‘‘ကာမေသု အသံယတတာ ရသဂိဒ္ဓတာ အာဇီဝဝိပတ္တိနတ္ထိကဒိဋ္ဌိကာယဒုစ္စရိတာဒိဝိသမတာ ဒုရန္နယဘာဝတာ’’တိ အပရောပိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေနေဝတ္ထေန ဆဗ္ဗိဓော အာမဂန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ မံသဘောဇနံ ပန ယထာဝုတ္တေနေဝတ္ထေန န အာမဂန္ဓောတိ။
Tattha ye idha kāmesu asaññatā janāti ye keci idha loke kāmapaṭisevanasaṅkhātesu kāmesu mātimātucchādīsupi mariyādāvirahena bhinnasaṃvaratāya asaṃyatā puthujjanā. Rasesu giddhāti jivhāviññeyyesu rasesu giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā rase paribhuñjanti. Asucibhāvamassitāti tāya rasagiddhiyā rasapaṭilābhatthāya nānappakāramicchājīvasaṅkhātaasucibhāvamissitā. Natthikadiṭṭhīti ‘‘natthi dinna’’ntiādidasavatthukamicchādiṭṭhisamannāgatā. Visamāti visamena kāyakammādinā samannāgatā. Durannayāti duviññāpayā sandiṭṭhiparāmāsīādhānaggāhīduppaṭinissaggitāsamannāgatā. Esāmagandhoti esa etāya gāthāya puggale adhiṭṭhāya niddiṭṭho ‘‘kāmesu asaṃyatatā rasagiddhatā ājīvavipattinatthikadiṭṭhikāyaduccaritādivisamatā durannayabhāvatā’’ti aparopi pubbe vuttenevatthena chabbidho āmagandho veditabbo. Na hi maṃsabhojananti maṃsabhojanaṃ pana yathāvuttenevatthena na āmagandhoti.
၂၄၇. ဒုတိယဂာထာယပိ ယေ လူခသာတိ ယေ လူခာ နိရသာ, အတ္တကိလမထာနုယုတ္တာတိ အတ္ထော။ ဒာရုဏာတိ ကက္ခဠာ ဒောဝစသ္သတာယုတ္တာ။ ပိဋ္ဌိမံသိကာတိ ပုရတော မဓုရံ ဘဏိတ္ဝာ ပရမ္မုခေ အဝဏ္ဏဘာသိနော ။ ဧတေ ဟိ အဘိမုခံ ဩလောကေတုမသက္ကောန္တာ ပရမ္မုခာနံ ပိဋ္ဌိမံသခာဒကာ ဝိယ ဟောန္တိ, တေန ‘‘ပိဋ္ဌိမံသိကာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ မိတ္တဒ္ဒုနောတိ မိတ္တဒူဟကာ, ဒာရဓနဇီဝိတေသု ဝိသ္သာသမာပန္နာနံ မိတ္တာနံ တတ္ထ မိစ္ဆာပဋိပဇ္ဇနကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နိက္ကရုဏာတိ ကရုဏာဝိရဟိတာ သတ္တာနံ အနတ္ထကာမာ။ အတိမာနိနောတိ ‘‘ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝာ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေ အတိမညတိ, ယော ဧဝရူပော မာနော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တသ္သာ’’တိ (ဝိဘ. ၈၈၀) ဧဝံ ဝုတ္တေန အတိမာနေန သမန္နာဂတာ။ အဒာနသီလာတိ အဒာနပကတိကာ, အဒာနာဓိမုတ္တာ အသံဝိဘာဂရတာတိ အတ္ထော။ န စ ဒေန္တိ ကသ္သစီတိ တာယ စ ပန အဒာနသီလတာယ ယာစိတာပိ သန္တာ ကသ္သစိ ကိဉ္စိ န ဒေန္တိ, အဒိန္နပုဗ္ဗကကုလေ မနုသ္သသဒိသာ နိဇ္ဈာမတဏ္ဟိကပေတပရာယဏာ ဟောန္တိ။ ကေစိ ပန ‘‘အာဒာနသီလာ’’တိပိ ပဌန္တိ, ကေဝလံ ဂဟဏသီလာ, ကသ္သစိ ပန ကိဉ္စိ န ဒေန္တီတိ။ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ ဧသ ဧတာယ ဂာထာယ ပုဂ္ဂလေ အဓိဋ္ဌာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌော ‘‘လူခတာ, ဒာရုဏတာ , ပိဋ္ဌိမံသိကတာ, မိတ္တဒူဘိတာ, နိက္ကရုဏတာ, အတိမာနိတာ, အဒာနသီလတာ, အဒာန’’န္တိ အပရောပိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေနေဝတ္ထေန အဋ္ဌဝိဓော အာမဂန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော, န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ။
247. Dutiyagāthāyapi ye lūkhasāti ye lūkhā nirasā, attakilamathānuyuttāti attho. Dāruṇāti kakkhaḷā dovacassatāyuttā. Piṭṭhimaṃsikāti purato madhuraṃ bhaṇitvā parammukhe avaṇṇabhāsino . Ete hi abhimukhaṃ oloketumasakkontā parammukhānaṃ piṭṭhimaṃsakhādakā viya honti, tena ‘‘piṭṭhimaṃsikā’’ti vuccanti. Mittaddunoti mittadūhakā, dāradhanajīvitesu vissāsamāpannānaṃ mittānaṃ tattha micchāpaṭipajjanakāti vuttaṃ hoti. Nikkaruṇāti karuṇāvirahitā sattānaṃ anatthakāmā. Atimāninoti ‘‘idhekacco jātiyā vā…pe… aññataraññatarena vatthunā pare atimaññati, yo evarūpo māno ketukamyatā cittassā’’ti (vibha. 880) evaṃ vuttena atimānena samannāgatā. Adānasīlāti adānapakatikā, adānādhimuttā asaṃvibhāgaratāti attho. Na ca denti kassacīti tāya ca pana adānasīlatāya yācitāpi santā kassaci kiñci na denti, adinnapubbakakule manussasadisā nijjhāmataṇhikapetaparāyaṇā honti. Keci pana ‘‘ādānasīlā’’tipi paṭhanti, kevalaṃ gahaṇasīlā, kassaci pana kiñci na dentīti. Esāmagandho na hi maṃsabhojananti esa etāya gāthāya puggale adhiṭṭhāya niddiṭṭho ‘‘lūkhatā, dāruṇatā , piṭṭhimaṃsikatā, mittadūbhitā, nikkaruṇatā, atimānitā, adānasīlatā, adāna’’nti aparopi pubbe vuttenevatthena aṭṭhavidho āmagandho veditabbo, na hi maṃsabhojananti.
၂၄၈. ဧဝံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ဒ္ဝေ ဂာထာယော ဝတ္ဝာ ပုန တသ္သ တာပသသ္သ အာသယာနုပရိဝတ္တနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာယေဝ ဒေသနာယ ဧကံ ဂာထံ အဘာသိ။ တတ္ထ ကောဓော ဥရဂသုတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ မဒောတိ ‘‘ဇာတိမဒော, ဂောတ္တမဒော, အာရောဂ္ယမဒော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ. ၈၃၂) နယေန ဝိဘင္ဂေ ဝုတ္တပ္ပဘေဒော စိတ္တသ္သ မဇ္ဇနဘာဝော။ ထမ္ဘောတိ ထဒ္ဓဘာဝော။ ပစ္စုပဋ္ဌာပနာတိ ပစ္စနီကဋ္ဌာပနာ, ဓမ္မေန နယေန ဝုတ္တသ္သ ပဋိဝိရုဇ္ဈိတ္ဝာ ဌာနံ။ မာယာတိ ‘‘ဣဓေကစ္စော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတ္ဝာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ. ၈၉၄) နယေန ဝိဘင္ဂေ ဝိဘတ္တာ ကတပာပပဋိစ္ဆာဒနတာ။ ဥသူယာတိ ပရလာဘသက္ကာရာဒီသု ဣသ္သာ။ ဘသ္သသမုသ္သယောတိ သမုသ္သိတံ ဘသ္သံ, အတ္တုက္ကံသနတာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မာနာတိမာနောတိ ‘‘ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝာ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပုဗ္ဗကာလံ ပရေဟိ သဒိသံ အတ္တာနံ ဒဟတိ, အပရကာလံ အတ္တာနံ သေယ္ယံ ဒဟတိ, ပရေ ဟီနေ ဒဟတိ, ယော ဧဝရူပော မာနော။ပေ.။ ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တသ္သာ’’တိ (ဝိဘ. ၈၈၀) ဝိဘင္ဂေ ဝိဘတ္တော။ အသဗ္ဘိ သန္ထဝောတိ အသပ္ပုရိသေဟိ သန္ထဝော။ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ ဧသ ကောဓာဒိ နဝဝိဓော အကုသလရာသိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေနေဝတ္ထေန အာမဂန္ဓောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော, န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ။
248. Evaṃ puggalādhiṭṭhānāya desanāya dve gāthāyo vatvā puna tassa tāpasassa āsayānuparivattanaṃ viditvā dhammādhiṭṭhānāyeva desanāya ekaṃ gāthaṃ abhāsi. Tattha kodho uragasutte vuttanayeneva veditabbo. Madoti ‘‘jātimado, gottamado, ārogyamado’’tiādinā (vibha. 832) nayena vibhaṅge vuttappabhedo cittassa majjanabhāvo. Thambhoti thaddhabhāvo. Paccupaṭṭhāpanāti paccanīkaṭṭhāpanā, dhammena nayena vuttassa paṭivirujjhitvā ṭhānaṃ. Māyāti ‘‘idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā’’tiādinā (vibha. 894) nayena vibhaṅge vibhattā katapāpapaṭicchādanatā. Usūyāti paralābhasakkārādīsu issā. Bhassasamussayoti samussitaṃ bhassaṃ, attukkaṃsanatāti vuttaṃ hoti. Mānātimānoti ‘‘idhekacco jātiyā vā…pe… aññataraññatarena vatthunā pubbakālaṃ parehi sadisaṃ attānaṃ dahati, aparakālaṃ attānaṃ seyyaṃ dahati, pare hīne dahati, yo evarūpo māno…pe… ketukamyatā cittassā’’ti (vibha. 880) vibhaṅge vibhatto. Asabbhi santhavoti asappurisehi santhavo. Esāmagandho na hi maṃsabhojananti esa kodhādi navavidho akusalarāsi pubbe vuttenevatthena āmagandhoti veditabbo, na hi maṃsabhojananti.
၂၄၉. ဧဝံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ နဝဝိဓံ အာမဂန္ဓံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပုနပိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ အာမဂန္ဓေ ဝိသ္သဇ္ဇေန္တော တိသ္သော ဂာထာယော အဘာသိ။ တတ္ထ ယေ ပာပသီလာတိ ယေ ပာပသမာစာရတာယ ‘‘ပာပသီလာ’’တိ လောကေ ပာကဋာ။ ဣဏဃာတသူစကာတိ ဝသလသုတ္တေ ဝုတ္တနယေန ဣဏံ ဂဟေတ္ဝာ တသ္သ အပ္ပဒာနေန ဣဏဃာတာ, ပေသုညေန သူစကာ စ။ ဝောဟာရကူဋာ ဣဓ ပာဋိရူပိကာတိ ဓမ္မဋ္ဋဋ္ဌာနေ ဌိတာ လဉ္ဇံ ဂဟေတ္ဝာ သာမိကေ ပရာဇေန္တာ ကူဋေန ဝောဟာရေန သမန္နာဂတတ္တာ ဝောဟာရကူဋာ, ဓမ္မဋ္ဌပဋိရူပကတ္တာ ပာဋိရူပိကာ။ အထ ဝာ ဣဓာတိ သာသနေ။ ပာဋိရူပိကာတိ ဒုသ္သီလာ။ တေ ဟိ ယသ္မာ နေသံ ဣရိယာပထသမ္ပဒာဒီဟိ သီလဝန္တပဋိရူပံ အတ္ထိ, တသ္မာ ပဋိရူပာ, ပဋိရူပာ ဧဝ ပာဋိရူပိကာ။ နရာဓမာ ယေဓ ကရောန္တိ ကိဗ္ဗိသန္တိ ယေ ဣဓ လောကေ နရာဓမာ မာတာပိတူသု ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓာဒီသု စ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိသညိတံ ကိဗ္ဗိသံ ကရောန္တိ။ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ ဧသ ဧတာယ ဂာထာယ ပုဂ္ဂလေ အဓိဋ္ဌာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌော ‘‘ပာပသီလတာ, ဣဏဃာတတာ, သူစကတာ, ဝောဟာရကူဋတာ, ပာဋိရူပိကတာ, ကိဗ္ဗိသကာရိတာ’’တိ အပရောပိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တေနေဝတ္ထေန ဆဗ္ဗိဓော အာမဂန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော, န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ။
249. Evaṃ dhammādhiṭṭhānāya desanāya navavidhaṃ āmagandhaṃ dassetvā punapi pubbe vuttanayeneva puggalādhiṭṭhānāya desanāya āmagandhe vissajjento tisso gāthāyo abhāsi. Tattha yepāpasīlāti ye pāpasamācāratāya ‘‘pāpasīlā’’ti loke pākaṭā. Iṇaghātasūcakāti vasalasutte vuttanayena iṇaṃ gahetvā tassa appadānena iṇaghātā, pesuññena sūcakā ca. Vohārakūṭā idha pāṭirūpikāti dhammaṭṭaṭṭhāne ṭhitā lañjaṃ gahetvā sāmike parājentā kūṭena vohārena samannāgatattā vohārakūṭā, dhammaṭṭhapaṭirūpakattā pāṭirūpikā. Atha vā idhāti sāsane. Pāṭirūpikāti dussīlā. Te hi yasmā nesaṃ iriyāpathasampadādīhi sīlavantapaṭirūpaṃ atthi, tasmā paṭirūpā, paṭirūpā eva pāṭirūpikā. Narādhamā yedha karonti kibbisanti ye idha loke narādhamā mātāpitūsu buddhapaccekabuddhādīsu ca micchāpaṭipattisaññitaṃ kibbisaṃ karonti. Esāmagandho na hi maṃsabhojananti esa etāya gāthāya puggale adhiṭṭhāya niddiṭṭho ‘‘pāpasīlatā, iṇaghātatā, sūcakatā, vohārakūṭatā, pāṭirūpikatā, kibbisakāritā’’ti aparopi pubbe vuttenevatthena chabbidho āmagandho veditabbo, na hi maṃsabhojananti.
၂၅၀. ယေ ဣဓ ပာဏေသု အသညတာ ဇနာတိ ယေ ဇနာ ဣဓလောကေ ပာဏေသု ယထာကာမစာရိတာယ သတမ္ပိ သဟသ္သမ္ပိ မာရေတ္ဝာ အနုဒ္ဒယာမတ္တသ္သာပိ အကရဏေန အသံယတာ။ ပရေသမာဒာယ ဝိဟေသမုယ္ယုတာတိ ပရေသံ သန္တကံ အာဒာယ ဓနံ ဝာ ဇီဝိတံ ဝာ တတော ‘‘မာ ဧဝံ ကရောထာ’’တိ ယာစန္တာနံ ဝာ နိဝာရေန္တာနံ ဝာ ပာဏိလေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ဝိဟေသံ ဥယ္ယုတာ။ ပရေ ဝာ သတ္တေ သမာဒာယ ‘‘အဇ္ဇ ဒသ, အဇ္ဇ ဝီသ’’န္တိ ဧဝံ သမာဒိယိတ္ဝာ တေသံ ဝဓဗန္ဓနာဒီဟိ ဝိဟေသမုယ္ယုတာ။ ဒုသ္သီလလုဒ္ဒာတိ နိသ္သီလာ စ ဒုရာစာရတ္တာ , လုဒ္ဒာ စ ကုရူရကမ္မန္တာ လောဟိတပာဏိတာယ, မစ္ဆဃာတကမိဂဗန္ဓကသာကုဏိကာဒယော ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ ဖရုသာတိ ဖရုသဝာစာ။ အနာဒရာတိ ‘‘ဣဒာနိ န ကရိသ္သာမ, ဝိရမိသ္သာမ ဧဝရူပာ’’တိ ဧဝံ အာဒရဝိရဟိတာ ။ ဧသာမဂန္ဓော န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ ဧသ ဧတာယ ဂာထာယ ပုဂ္ဂလေ အဓိဋ္ဌာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌော ‘‘ပာဏာတိပာတော ဝဓဆေဒဗန္ဓန’’န္တိအာဒိနာ နယေန ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တော စ အဝုတ္တော စ ‘‘ပာဏေသု အသံယတတာ ပရေသံ ဝိဟေသတာ ဒုသ္သီလတာ လုဒ္ဒတာ ဖရုသတာ အနာဒရော’’တိ ဆဗ္ဗိဓော အာမဂန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော, န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တမ္ပိ ဟိ သောတူနံ သောတုကာမတာယ အဝဓာရဏတာယ ဒဠ္ဟီကရဏတာယာတိ ဧဝမာဒီဟိ ကာရဏေဟိ ပုန ဝုစ္စတိ။ တေနေဝ စ ပရတော ဝက္ခတိ ‘‘ဣစ္စေတမတ္ထံ ဘဂဝာ ပုနပ္ပုနံ, အက္ခာသိ နံ ဝေဒယိ မန္တပာရဂူ’’တိ။
250.Ye idha pāṇesu asaññatā janāti ye janā idhaloke pāṇesu yathākāmacāritāya satampi sahassampi māretvā anuddayāmattassāpi akaraṇena asaṃyatā. Paresamādāya vihesamuyyutāti paresaṃ santakaṃ ādāya dhanaṃ vā jīvitaṃ vā tato ‘‘mā evaṃ karothā’’ti yācantānaṃ vā nivārentānaṃ vā pāṇileḍḍudaṇḍādīhi vihesaṃ uyyutā. Pare vā satte samādāya ‘‘ajja dasa, ajja vīsa’’nti evaṃ samādiyitvā tesaṃ vadhabandhanādīhi vihesamuyyutā. Dussīlaluddāti nissīlā ca durācārattā , luddā ca kurūrakammantā lohitapāṇitāya, macchaghātakamigabandhakasākuṇikādayo idhādhippetā. Pharusāti pharusavācā. Anādarāti ‘‘idāni na karissāma, viramissāma evarūpā’’ti evaṃ ādaravirahitā . Esāmagandho na hi maṃsabhojananti esa etāya gāthāya puggale adhiṭṭhāya niddiṭṭho ‘‘pāṇātipāto vadhachedabandhana’’ntiādinā nayena pubbe vutto ca avutto ca ‘‘pāṇesu asaṃyatatā paresaṃ vihesatā dussīlatā luddatā pharusatā anādaro’’ti chabbidho āmagandho veditabbo, na hi maṃsabhojananti. Pubbe vuttampi hi sotūnaṃ sotukāmatāya avadhāraṇatāya daḷhīkaraṇatāyāti evamādīhi kāraṇehi puna vuccati. Teneva ca parato vakkhati ‘‘iccetamatthaṃ bhagavā punappunaṃ, akkhāsi naṃ vedayi mantapāragū’’ti.
၂၅၁. ဧတေသု ဂိဒ္ဓာ ဝိရုဒ္ဓာတိပာတိနောတိ ဧတေသု ပာဏေသု ဂေဓေန ဂိဒ္ဓာ, ဒောသေန ဝိရုဒ္ဓာ, မောဟေန အာဒီနဝံ အပသ္သန္တာ ပုနပ္ပုနံ အဇ္ဈာစာရပ္ပတ္တိယာ အတိပာတိနော, ဧတေသု ဝာ ‘‘ပာဏာတိပာတော ဝဓဆေဒဗန္ဓန’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေသု ပာပကမ္မေသု ယထာသမ္ဘဝံ ယေ ဂေဓဝိရောဓာတိပာတသင္ခာတာ ရာဂဒောသမောဟာ, တေဟိ ဂိဒ္ဓာ ဝိရုဒ္ဓာ အတိပာတိနော စ။ နိစ္စုယ္ယုတာတိ အကုသလကရဏေ နိစ္စံ ဥယ္ယုတာ, ကဒာစိ ပဋိသင္ခာယ အပ္ပဋိဝိရတာ။ ပေစ္စာတိ အသ္မာ လောကာ ပရံ ဂန္တ္ဝာ။ တမံ ဝဇန္တိ ယေ, ပတန္တိ သတ္တာ နိရယံ အဝံသိရာတိ ယေ လောကန္တရိကန္ဓကာရသင္ခာတံ နီစကုလတာဒိဘေဒံ ဝာ တမံ ဝဇန္တိ, ယေ စ ပတန္တိ သတ္တာ အဝီစိအာဒိဘေဒံ နိရယံ အဝံသိရာ အဓောဂတသီသာ။ ဧသာမဂန္ဓောတိ တေသံ သတ္တာနံ တမဝဇနနိရယပတနဟေတု ဧသ ဂေဓဝိရောဓာတိပာတဘေဒော သဗ္ဗာမဂန္ဓမူလဘူတော ယထာဝုတ္တေနတ္ထေန တိဝိဓော အာမဂန္ဓော။ န ဟိ မံသဘောဇနန္တိ မံသဘောဇနံ ပန န အာမဂန္ဓောတိ။
251.Etesu giddhā viruddhātipātinoti etesu pāṇesu gedhena giddhā, dosena viruddhā, mohena ādīnavaṃ apassantā punappunaṃ ajjhācārappattiyā atipātino, etesu vā ‘‘pāṇātipāto vadhachedabandhana’’ntiādinā nayena vuttesu pāpakammesu yathāsambhavaṃ ye gedhavirodhātipātasaṅkhātā rāgadosamohā, tehi giddhā viruddhā atipātino ca. Niccuyyutāti akusalakaraṇe niccaṃ uyyutā, kadāci paṭisaṅkhāya appaṭiviratā. Peccāti asmā lokā paraṃ gantvā. Tamaṃ vajanti ye, patanti sattā nirayaṃ avaṃsirāti ye lokantarikandhakārasaṅkhātaṃ nīcakulatādibhedaṃ vā tamaṃ vajanti, ye ca patanti sattā avīciādibhedaṃ nirayaṃ avaṃsirā adhogatasīsā. Esāmagandhoti tesaṃ sattānaṃ tamavajananirayapatanahetu esa gedhavirodhātipātabhedo sabbāmagandhamūlabhūto yathāvuttenatthena tividho āmagandho. Na hi maṃsabhojananti maṃsabhojanaṃ pana na āmagandhoti.
၂၅၂. ဧဝံ ဘဂဝာ ပရမတ္ထတော အာမဂန္ဓံ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ ဒုဂ္ဂတိမဂ္ဂဘာဝဉ္စသ္သ ပကာသေတ္ဝာ ဣဒာနိ ယသ္မိံ မစ္ဆမံသဘောဇနေ တာပသော အာမဂန္ဓသညီ ဒုဂ္ဂတိမဂ္ဂသညီ စ ဟုတ္ဝာ တသ္သ အဘောဇနေန သုဒ္ဓိကာမော ဟုတ္ဝာ တံ န ဘုဉ္ဇတိ, တသ္သ စ အညသ္သ စ တထာဝိဓသ္သ သောဓေတုံ အသမတ္ထဘာဝံ ဒသ္သေန္တော ‘‘န မစ္ဆမံသ’’န္တိ ဣမံ ဆပ္ပဒံ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ သဗ္ဗပဒာနိ အန္တိမပာဒေန ယောဇေတဗ္ဗာနိ – န မစ္ဆမံသံ သောဓေတိ မစ္စံ အဝိတိဏ္ဏကင္ခံ, န အာဟုတိယညမုတူပသေဝနာ သောဓေတိ မစ္စံ အဝိတိဏ္ဏကင္ခန္တိ ဧဝံ။ ဧတ္ထ စ န မစ္ဆမံသန္တိ အခာဒိယမာနံ မစ္ဆမံသံ န သောဓေတိ, တထာ အနာသကတ္တန္တိ ဧဝံ ပောရာဏာ ဝဏ္ဏေန္တိ။ ဧဝံ ပန သုန္ဒရတရံ သိယာ ‘‘န မစ္ဆမံသာနံ အနာသကတ္တံ န မစ္ဆမံသာနာနာသကတ္တံ, မစ္ဆမံသာနံ အနာသကတ္တံ န သောဓေတိ, မစ္စ’’န္တိ အထာပိ သိယာ, ဧဝံ သန္တေ အနာသကတ္တံ ဩဟီယတီတိ? တဉ္စ န, အမရတပေန သင္ဂဟိတတ္တာ။ ‘‘ယေ ဝာပိ လောကေ အမရာ ဗဟူ တပာ’’တိ ဧတ္ထ ဟိ သဗ္ဗောပိ ဝုတ္တာဝသေသော အတ္တကိလမထော သင္ဂဟံ ဂစ္ဆတီတိ။ နဂ္ဂိယန္တိ အစေလကတ္တံ။ မုဏ္ဍိယန္တိ မုဏ္ဍဘာဝော။ ဇဋာဇလ္လန္တိ ဇဋာ စ ရဇောဇလ္လဉ္စ။ ခရာဇိနာနီတိ ခရာနိ အဇိနစမ္မာနိ။ အဂ္ဂိဟုတ္တသ္သုပသေဝနာတိ အဂ္ဂိပာရိစာရိယာ။ အမရာတိ အမရဘာဝပတ္ထနတာယ ပဝတ္တကာယကိလေသာ။ ဗဟူတိ ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနာဒိဘေဒတော အနေကေ။ တပာတိ သရီရသန္တာပာ။ မန္တာတိ ဝေဒာ။ အာဟုတီတိ အဂ္ဂိဟောမကမ္မံ။ ယညမုတူပသေဝနာတိ အသ္သမေဓာဒိယညာ စ ဥတူပသေဝနာ စ။ ဥတူပသေဝနာ နာမ ဂိမ္ဟေ အာတပဋ္ဌာနသေဝနာ, ဝသ္သေ ရုက္ခမူလသေဝနာ, ဟေမန္တေ ဇလပ္ပဝေသသေဝနာ။ န သောဓေန္တိ မစ္စံ အဝိတိဏ္ဏကင္ခန္တိ ကိလေသသုဒ္ဓိယာ ဝာ ဘဝသုဒ္ဓိယာ ဝာ အဝိတိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆံ မစ္စံ န သောဓေန္တိ။ ကင္ခာမလေ ဟိ သတိ န ဝိသုဒ္ဓော ဟောတိ, တ္ဝဉ္စ သကင္ခောယေဝာတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အဝိတိဏ္ဏကင္ခ’’န္တိ ဧတံ ‘‘န မစ္ဆမံသ’’န္တိအာဒီနိ သုတ္ဝာ ‘‘ကိံ နု ခော မစ္ဆမံသာနံ အဘောဇနာဒိနာ သိယာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂော’’တိ တာပသသ္သ ကင္ခာယ ဥပ္ပန္နာယ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ သိယာတိ နော အဓိပ္ပာယော။ ယာ စသ္သ ‘‘သော မစ္ဆမံသံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိ သုတ္ဝာဝ ဗုဒ္ဓေ ကင္ခာ ဥပ္ပန္နာ, တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
252. Evaṃ bhagavā paramatthato āmagandhaṃ vissajjetvā duggatimaggabhāvañcassa pakāsetvā idāni yasmiṃ macchamaṃsabhojane tāpaso āmagandhasaññī duggatimaggasaññī ca hutvā tassa abhojanena suddhikāmo hutvā taṃ na bhuñjati, tassa ca aññassa ca tathāvidhassa sodhetuṃ asamatthabhāvaṃ dassento ‘‘na macchamaṃsa’’nti imaṃ chappadaṃ gāthamāha. Tattha sabbapadāni antimapādena yojetabbāni – na macchamaṃsaṃ sodheti maccaṃ avitiṇṇakaṅkhaṃ, na āhutiyaññamutūpasevanā sodheti maccaṃ avitiṇṇakaṅkhanti evaṃ. Ettha ca na macchamaṃsanti akhādiyamānaṃ macchamaṃsaṃ na sodheti, tathā anāsakattanti evaṃ porāṇā vaṇṇenti. Evaṃ pana sundarataraṃ siyā ‘‘na macchamaṃsānaṃ anāsakattaṃ na macchamaṃsānānāsakattaṃ, macchamaṃsānaṃ anāsakattaṃ na sodheti, macca’’nti athāpi siyā, evaṃ sante anāsakattaṃ ohīyatīti? Tañca na, amaratapena saṅgahitattā. ‘‘Ye vāpi loke amarā bahū tapā’’ti ettha hi sabbopi vuttāvaseso attakilamatho saṅgahaṃ gacchatīti. Naggiyanti acelakattaṃ. Muṇḍiyanti muṇḍabhāvo. Jaṭājallanti jaṭā ca rajojallañca. Kharājinānīti kharāni ajinacammāni. Aggihuttassupasevanāti aggipāricāriyā. Amarāti amarabhāvapatthanatāya pavattakāyakilesā. Bahūti ukkuṭikappadhānādibhedato aneke. Tapāti sarīrasantāpā. Mantāti vedā. Āhutīti aggihomakammaṃ. Yaññamutūpasevanāti assamedhādiyaññā ca utūpasevanā ca. Utūpasevanā nāma gimhe ātapaṭṭhānasevanā, vasse rukkhamūlasevanā, hemante jalappavesasevanā. Na sodhenti maccaṃ avitiṇṇakaṅkhanti kilesasuddhiyā vā bhavasuddhiyā vā avitiṇṇavicikicchaṃ maccaṃ na sodhenti. Kaṅkhāmale hi sati na visuddho hoti, tvañca sakaṅkhoyevāti. Ettha ca ‘‘avitiṇṇakaṅkha’’nti etaṃ ‘‘na macchamaṃsa’’ntiādīni sutvā ‘‘kiṃ nu kho macchamaṃsānaṃ abhojanādinā siyā visuddhimaggo’’ti tāpasassa kaṅkhāya uppannāya bhagavatā vuttaṃ siyāti no adhippāyo. Yā cassa ‘‘so macchamaṃsaṃ bhuñjatī’’ti sutvāva buddhe kaṅkhā uppannā, taṃ sandhāyetaṃ vuttanti veditabbaṃ.
၂၅၃. ဧဝံ မစ္ဆမံသာနာသကတ္တာဒီနံ သောဓေတုံ အသမတ္ထဘာဝံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ သောဓေတုံ သမတ္ထေ ဓမ္မေ ဒသ္သေန္တော ‘‘သောတေသု ဂုတ္တော’’တိ ဣမံ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ သောတေသူတိ ဆသု ဣန္ဒ္ရိယေသု။ ဂုတ္တောတိ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရဂုတ္တိယာ သမန္နာဂတော။ ဧတ္တာဝတာ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရပရိဝာရသီလံ ဒသ္သေတိ။ ဝိဒိတိန္ဒ္ရိယော စရေတိ ဉာတပရိညာယ ဆဠိန္ဒ္ရိယာနိ ဝိဒိတ္ဝာ ပာကဋာနိ ကတ္ဝာ စရေယ္ယ, ဝိဟရေယ္ယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဝိသုဒ္ဓသီလသ္သ နာမရူပပရိစ္ဆေဒံ ဒသ္သေတိ။ ဓမ္မေ ဌိတောတိ အရိယမဂ္ဂေန အဘိသမေတဗ္ဗစတုသစ္စဓမ္မေ ဌိတော။ ဧတေန သောတာပတ္တိဘူမိံ ဒသ္သေတိ။ အဇ္ဇဝမဒ္ဒဝေ ရတောတိ ဥဇုဘာဝေ စ မုဒုဘာဝေ စ ရတော။ ဧတေန သကဒာဂာမိဘူမိံ ဒသ္သေတိ။ သကဒာဂာမီ ဟိ ကာယဝင္ကာဒိကရာနံ စိတ္တထဒ္ဓဘာဝကရာနဉ္စ ရာဂဒောသာနံ တနုဘာဝာ အဇ္ဇဝမဒ္ဒဝေ ရတော ဟောတိ။ သင္ဂာတိဂောတိ ရာဂဒောသသင္ဂာတိဂော။ ဧတေန အနာဂာမိဘူမိံ ဒသ္သေတိ။ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပဟီနောတိ သဗ္ဗသ္သ ဝဋ္ဋဒုက္ခသ္သ ဟေတုပ္ပဟာနေန ပဟီနသဗ္ဗဒုက္ခော။ ဧတေန အရဟတ္တဘူမိံ ဒသ္သေတိ။ န လိပ္ပတိ ဒိဋ္ဌသုတေသု ဓီရောတိ သော ဧဝံ အနုပုဗ္ဗေန အရဟတ္တံ ပတ္တော ဓိတိသမ္ပဒာယ ဓီရော ဒိဋ္ဌသုတေသု ဓမ္မေသု ကေနစိ ကိလေသေန န လိပ္ပတိ။ န ကေဝလဉ္စ ဒိဋ္ဌသုတေသု, မုတဝိညာတေသု စ န လိပ္ပတိ, အညဒတ္ထု ပရမဝိသုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဟောတီတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌာပေသိ။
253. Evaṃ macchamaṃsānāsakattādīnaṃ sodhetuṃ asamatthabhāvaṃ dassetvā idāni sodhetuṃ samatthe dhamme dassento ‘‘sotesu gutto’’ti imaṃ gāthamāha. Tattha sotesūti chasu indriyesu. Guttoti indriyasaṃvaraguttiyā samannāgato. Ettāvatā indriyasaṃvaraparivārasīlaṃ dasseti. Viditindriyo careti ñātapariññāya chaḷindriyāni viditvā pākaṭāni katvā careyya, vihareyyāti vuttaṃ hoti. Ettāvatā visuddhasīlassa nāmarūpaparicchedaṃ dasseti. Dhamme ṭhitoti ariyamaggena abhisametabbacatusaccadhamme ṭhito. Etena sotāpattibhūmiṃ dasseti. Ajjavamaddaveratoti ujubhāve ca mudubhāve ca rato. Etena sakadāgāmibhūmiṃ dasseti. Sakadāgāmī hi kāyavaṅkādikarānaṃ cittathaddhabhāvakarānañca rāgadosānaṃ tanubhāvā ajjavamaddave rato hoti. Saṅgātigoti rāgadosasaṅgātigo. Etena anāgāmibhūmiṃ dasseti. Sabbadukkhappahīnoti sabbassa vaṭṭadukkhassa hetuppahānena pahīnasabbadukkho. Etena arahattabhūmiṃ dasseti. Na lippati diṭṭhasutesu dhīroti so evaṃ anupubbena arahattaṃ patto dhitisampadāya dhīro diṭṭhasutesu dhammesu kenaci kilesena na lippati. Na kevalañca diṭṭhasutesu, mutaviññātesu ca na lippati, aññadatthu paramavisuddhippatto hotīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi.
၂၅၄-၅. ဣတော ပရံ ‘‘ဣစ္စေတမတ္ထ’’န္တိ ဒ္ဝေ ဂာထာ သင္ဂီတိကာရေဟိ ဝုတ္တာ။ တာသမတ္ထော – ဣတိ ဘဂဝာ ကသ္သပော ဧတမတ္ထံ ပုနပ္ပုနံ အနေကာဟိ ဂာထာဟိ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနာယ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ စ ဒေသနာယ ယာဝ တာပသော အညာသိ, တာဝ သော အက္ခာသိ ကထေသိ ဝိတ္ထာရေသိ။ နံ ဝေဒယိ မန္တပာရဂူတိ သောပိ တဉ္စ အတ္ထံ မန္တပာရဂူ, ဝေဒပာရဂူ, တိသ္သော ဗ္ရာဟ္မဏော ဝေဒယိ အညာသိ။ ကိံ ကာရဏာ? ယသ္မာ အတ္ထတော စ ပဒတော စ ဒေသနာနယတော စ စိတ္ရာဟိ ဂာထာဟိ မုနီ ပကာသယိ။ ကီဒိသော? နိရာမဂန္ဓော အသိတော ဒုရန္နယော, အာမဂန္ဓကိလေသာဘာဝာ နိရာမဂန္ဓော, တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိနိသ္သယာဘာဝာ အသိတော, ဗာဟိရဒိဋ္ဌိဝသေန ‘‘ဣဒံ သေယ္ယော ဣဒံ ဝရ’’န္တိ ကေနစိ နေတုံ အသက္ကုဏေယ္ယတ္တာ ဒုရန္နယော။ ဧဝံ ပကာသိတဝတော စသ္သ သုတ္ဝာန ဗုဒ္ဓသ္သ သုဘာသိတံ ပဒံ သုကထိတံ ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ နိရာမဂန္ဓံ နိက္ကိလေသယောဂံ, သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပနူဒနံ သဗ္ဗဝဋ္ဋဒုက္ခပ္ပနူဒနံ, နီစမနော နီစစိတ္တော ဟုတ္ဝာ ဝန္ဒိ တထာဂတသ္သ, တိသ္သော ဗ္ရာဟ္မဏော တထာဂတသ္သ ပာဒေ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတံ ကတ္ဝာ ဝန္ဒိ။ တတ္ထေဝ ပဗ္ဗဇ္ဇမရောစယိတ္ထာတိ တတ္ထေဝ စ နံ အာသနေ နိသိန္နံ ကသ္သပံ ဘဂဝန္တံ တိသ္သော တာပသော ပဗ္ဗဇ္ဇမရောစယိတ္ထ, အယာစီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ဘဂဝာ ‘‘ဧဟိ ဘိက္ခူ’’တိ အာဟ။ သော တင္ခဏံယေဝ အဋ္ဌပရိက္ခာရယုတ္တော ဟုတ္ဝာ အာကာသေနာဂန္တ္ဝာ ဝသ္သသတိကတ္ထေရော ဝိယ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ကတိပာဟေနေဝ သာဝကပာရမိဉာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ တိသ္သော နာမ အဂ္ဂသာဝကော အဟောသိ, ပုန ဒုတိယော ဘာရဒ္ဝာဇော နာမ။ ဧဝံ တသ္သ ဘဂဝတော တိသ္သဘာရဒ္ဝာဇံ နာမ သာဝကယုဂံ အဟောသိ။
254-5. Ito paraṃ ‘‘iccetamattha’’nti dve gāthā saṅgītikārehi vuttā. Tāsamattho – iti bhagavā kassapo etamatthaṃ punappunaṃ anekāhi gāthāhi dhammādhiṭṭhānāya puggalādhiṭṭhānāya ca desanāya yāva tāpaso aññāsi, tāva so akkhāsi kathesi vitthāresi. Naṃ vedayi mantapāragūti sopi tañca atthaṃ mantapāragū, vedapāragū, tisso brāhmaṇo vedayi aññāsi. Kiṃ kāraṇā? Yasmā atthato ca padato ca desanānayato ca citrāhi gāthāhi munī pakāsayi. Kīdiso? Nirāmagandho asito durannayo, āmagandhakilesābhāvā nirāmagandho, taṇhādiṭṭhinissayābhāvā asito, bāhiradiṭṭhivasena ‘‘idaṃ seyyo idaṃ vara’’nti kenaci netuṃ asakkuṇeyyattā durannayo. Evaṃ pakāsitavato cassa sutvāna buddhassa subhāsitaṃ padaṃ sukathitaṃ dhammadesanaṃ sutvā nirāmagandhaṃ nikkilesayogaṃ, sabbadukkhappanūdanaṃ sabbavaṭṭadukkhappanūdanaṃ, nīcamano nīcacitto hutvā vandi tathāgatassa, tisso brāhmaṇo tathāgatassa pāde pañcapatiṭṭhitaṃ katvā vandi. Tattheva pabbajjamarocayitthāti tattheva ca naṃ āsane nisinnaṃ kassapaṃ bhagavantaṃ tisso tāpaso pabbajjamarocayittha, ayācīti vuttaṃ hoti. Taṃ bhagavā ‘‘ehi bhikkhū’’ti āha. So taṅkhaṇaṃyeva aṭṭhaparikkhārayutto hutvā ākāsenāgantvā vassasatikatthero viya bhagavantaṃ vanditvā katipāheneva sāvakapāramiñāṇaṃ paṭivijjhitvā tisso nāma aggasāvako ahosi, puna dutiyo bhāradvājo nāma. Evaṃ tassa bhagavato tissabhāradvājaṃ nāma sāvakayugaṃ ahosi.
အမ္ဟာကံ ပန ဘဂဝာ ယာ စ တိသ္သေန ဗ္ရာဟ္မဏေန အာဒိတော တိသ္သော ဂာထာ ဝုတ္တာ, ယာ စ ကသ္သပေန ဘဂဝတာ မဇ္ဈေ နဝ, ယာ စ တဒာ သင္ဂီတိကာရေဟိ အန္တေ ဒ္ဝေ, တာ သဗ္ဗာပိ စုဒ္ဒသ ဂာထာ အာနေတ္ဝာ ပရိပုဏ္ဏံ ကတ္ဝာ ဣမံ အာမဂန္ဓသုတ္တံ အာစရိယပ္ပမုခာနံ ပဉ္စန္နံ တာပသသတာနံ အာမဂန္ဓံ ဗ္ယာကာသိ။ တံ သုတ္ဝာ သော ဗ္ရာဟ္မဏော တထေဝ နီစမနော ဟုတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေ ဝန္ဒိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိ သဒ္ဓိံ ပရိသာယ။ ‘‘ဧထ ဘိက္ခဝော’’တိ ဘဂဝာ အဝောစ။ တေ တထေဝ ဧဟိဘိက္ခုဘာဝံ ပတ္ဝာ အာကာသေနာဂန္တ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ကတိပာဟေနေဝ သဗ္ဗေဝ အဂ္ဂဖလေ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌဟိံသူတိ။
Amhākaṃ pana bhagavā yā ca tissena brāhmaṇena ādito tisso gāthā vuttā, yā ca kassapena bhagavatā majjhe nava, yā ca tadā saṅgītikārehi ante dve, tā sabbāpi cuddasa gāthā ānetvā paripuṇṇaṃ katvā imaṃ āmagandhasuttaṃ ācariyappamukhānaṃ pañcannaṃ tāpasasatānaṃ āmagandhaṃ byākāsi. Taṃ sutvā so brāhmaṇo tatheva nīcamano hutvā bhagavato pāde vanditvā pabbajjaṃ yāci saddhiṃ parisāya. ‘‘Etha bhikkhavo’’ti bhagavā avoca. Te tatheva ehibhikkhubhāvaṃ patvā ākāsenāgantvā bhagavantaṃ vanditvā katipāheneva sabbeva aggaphale arahatte patiṭṭhahiṃsūti.
ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာယ အာမဂန္ဓသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Suttanipāta-aṭṭhakathāya āmagandhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / သုတ္တနိပာတပာဠိ • Suttanipātapāḷi / ၂. အာမဂန္ဓသုတ္တံ • 2. Āmagandhasuttaṃ
