೧. ಅಮ್ಬಪಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

1. Ambapālisuttavaṇṇanā

೩೬೭. ಏಕಾಯನ್ವಾಯನ್ತಿ ಸನ್ಧಿವಸೇನ ವುತ್ತಂ ಓ-ಕಾರಸ್ಸ ವ-ಕಾರಂ ಅ-ಕಾರಸ್ಸ ದೀಘಂ ಕತ್ವಾ। ಅಯಂ ಕಿರ ಸಂಯುತ್ತಾಭಿಲಾಪೋ, ತತ್ಥ ಅಯನ-ಸದ್ದೋ ಮಗ್ಗಪರಿಯಾಯೋ। ನ ಕೇವಲಂ ಅಯಮೇವ, ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಮಗ್ಗಪರಿಯಾಯಾತಿ ಪದುದ್ಧಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಹೀ’’ತಿಆದಿಂ ವತ್ವಾ ಯದಿ ಮಗ್ಗಪರಿಯಾಯೋ ಆಯನ-ಸದ್ದೋ, ಕಸ್ಮಾ ಪುನ ಮಗ್ಗೋತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೋದನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ತಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಏಕಮಗ್ಗೋತಿ ಏಕೋವ ಮಗ್ಗೋ। ನ ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿಮಗ್ಗೋ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ಥೀತಿ। ನನು ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಇಧ ಮಗ್ಗೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ತದಞ್ಞೇಪಿ ಬಹೂ ಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾ ಅತ್ಥೀತಿ? ಸಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ, ತೇ ಪನ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಗಹಿತಾ ತದವಿನಾಭಾವತೋ। ತಥಾ ಹಿ ಞಾಣವೀರಿಯಾದಯೋ ನಿದ್ದೇಸೇ ಗಹಿತಾ, ಉದ್ದೇಸೇ ಸತಿಯಾ ಏವ ಗಹಣಂ ವೇನೇಯ್ಯಜ್ಝಾಸಯವಸೇನಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಸತಿಯಾ ಮಗ್ಗಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಞ್ಚ। ನ ದ್ವೇಧಾಪಥಭೂತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಇಮಸ್ಸ ದ್ವಯಭಾವಾಭಾವಂ ವಿಯ ಅನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿಭಾವಾಭಾವಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಿಬ್ಬಾನಗಮನಟ್ಠೇನಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ ಏತೇನಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಗಮನಂ, ಸೋ ಏವ ಅವಿಪರೀತಭಾವನಾಯ ಅತ್ಥೋ, ತೇನ ನಿಬ್ಬಾನಗಮನಟ್ಠೇನ, ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಗಮೂಪಾಯತಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಗ್ಗನೀಯಟ್ಠೇನಾತಿ ಗವೇಸಿತಬ್ಬತಾಯ।

367.Ekāyanvāyanti sandhivasena vuttaṃ o-kārassa va-kāraṃ a-kārassa dīghaṃ katvā. Ayaṃ kira saṃyuttābhilāpo, tattha ayana-saddo maggapariyāyo. Na kevalaṃ ayameva, atha kho aññepi maggapariyāyāti paduddhāraṃ karonto ‘‘maggassa hī’’tiādiṃ vatvā yadi maggapariyāyo āyana-saddo, kasmā puna maggoti vuttanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tasmā’’tiādi. Tattha ekamaggoti ekova maggo. Na hi nibbānagāmimaggo añño atthīti. Nanu satipaṭṭhānaṃ idha maggoti adhippetaṃ, tadaññepi bahū maggadhammā atthīti? Saccaṃ atthi, te pana satipaṭṭhānaggahaṇeneva gahitā tadavinābhāvato. Tathā hi ñāṇavīriyādayo niddese gahitā, uddese satiyā eva gahaṇaṃ veneyyajjhāsayavasenāti daṭṭhabbaṃ, satiyā maggabhāvadassanatthañca. Na dvedhāpathabhūtoti iminā imassa dvayabhāvābhāvaṃ viya anibbānagāmibhāvābhāvañca dasseti. Nibbānagamanaṭṭhenāti nibbānaṃ gacchati etenāti nibbānagamanaṃ, so eva aviparītabhāvanāya attho, tena nibbānagamanaṭṭhena, nibbānādhigamūpāyatāyāti attho. Magganīyaṭṭhenāti gavesitabbatāya.

ರಾಗಾದೀಹೀತಿ ‘‘ರಾಗೋ ಮಲಂ, ದೋಸೋ ಮಲಂ, ಮೋಹೋ ಮಲ’’ನ್ತಿ (ವಿಭ॰ ೯೨೪) ಏವಂ ವುತ್ತೇಹಿ ರಾಗಾದೀಹಿ ಮಲೇಹಿ। ಸಾ ಪನಾಯಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಿ ಸಿಜ್ಝಮಾನಾ ಯಸ್ಮಾ ಸೋಕಾದೀನಂ ಅನುಪ್ಪಾದಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸೋಕಪರಿದೇವಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಸೋಚನಂ ಞಾತಿಬ್ಯಸನಾದಿನಿಮಿತ್ತಂ ಚೇತಸೋ ಸನ್ತಾಪೋ ಅನ್ತೋನಿಜ್ಝಾನಂ ಸೋಕೋ। ಞಾತಿಬ್ಯಸನಾದಿನಿಮಿತ್ತಮೇವ ಸೋಕಾಧಿಕತಾಜನಿತೋ ‘‘ಕಹಂ ಏಕಪುತ್ತಕಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪರಿದೇವನವಸೇನ ವಾಚಾವಿಪ್ಪಲಾಪೋ ಪರಿದೇವನಂ ಪರಿದೇವೋ। ತಸ್ಸ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನಂ ಇಧ ಸಮತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪಹಾನಾಯಾ’’ತಿ। ದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖತಾಯ ದೋಮನಸ್ಸಸ್ಸಪಿ ದುಕ್ಖಸದ್ದೇನೇವ ಗಹಣೇ ಸಿದ್ಧೇ ಸದ್ದೇನ ಅನಿವತ್ತನತೋ ಸಾಮಞ್ಞಜೋತನಾಯ ವಿಸೇಸವಚನಂ ಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ‘‘ದೋಮನಸ್ಸಾನ’’ನ್ತೇವ ವುತ್ತಂ। ಚೇತಸಿಕದೋಮನಸ್ಸಸ್ಸಾತಿ ಭೂತಕಥನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಞಾಯತಿ ಏತೇನ ಯಾಥಾವತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝೀಯತಿ ಚತುಸಚ್ಚನ್ತಿ ಞಾಯೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ। ನನು ಅಯಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗೋ, ಕಿಂ ಮಗ್ಗೋ ಏವ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಹೋತೀತಿ ಚೋದನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ – ‘‘ಅಯಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತಣ್ಹಾವ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸವಿಪಾಕಾನಂ ವಿನನಟ್ಠೇನ ಸಂಸಿಬ್ಬನಟ್ಠೇನ ವಾನಂ। ತೇನ ತಣ್ಹಾವಾನೇನ ವಿರಹಿತತ್ತಾ ತಸ್ಸ ಅಭಾವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯಾತಿ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖತ್ಥಾಯ।

Rāgādīhīti ‘‘rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho mala’’nti (vibha. 924) evaṃ vuttehi rāgādīhi malehi. Sā panāyaṃ saṃkiliṭṭhacittānaṃ visuddhi sijjhamānā yasmā sokādīnaṃ anuppādāya saṃvattati, tasmā vuttaṃ ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamāyā’’tiādi. Tattha socanaṃ ñātibyasanādinimittaṃ cetaso santāpo antonijjhānaṃ soko. Ñātibyasanādinimittameva sokādhikatājanito ‘‘kahaṃ ekaputtakā’’tiādinā paridevanavasena vācāvippalāpo paridevanaṃ paridevo. Tassa āyatiṃ anuppajjanaṃ idha samatikkamoti āha ‘‘pahānāyā’’ti. Dukkhadomanassānanti ettha cetasikadukkhatāya domanassassapi dukkhasaddeneva gahaṇe siddhe saddena anivattanato sāmaññajotanāya visesavacanaṃ seṭṭhanti ‘‘domanassāna’’nteva vuttaṃ. Cetasikadomanassassāti bhūtakathanaṃ daṭṭhabbaṃ. Ñāyati etena yāthāvato paṭivijjhīyati catusaccanti ñāyo vuccati ariyamaggo. Nanu ayampi maggo, kiṃ maggo eva maggassa adhigamāya hotīti codanaṃ sandhāyāha – ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Taṇhāva kammakilesavipākānaṃ vinanaṭṭhena saṃsibbanaṭṭhena vānaṃ. Tena taṇhāvānena virahitattā tassa abhāvāti attho. Attapaccakkhāyāti attapaccakkhatthāya.

ವಣ್ಣಭಾಸನನ್ತಿ ಪಸಂಸಾವಚನಂ। ವಿಸುದ್ಧಿನ್ತಿ ವಿಸುಜ್ಝನಂ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ। ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಏತ್ಥ ವಾಚುಗ್ಗತಕರಣಂ ಉಗ್ಗಹೋ। ಪರಿಚಯಕರಣಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಮೂಲಕತ್ತಾ ತಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಗಹಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

Vaṇṇabhāsananti pasaṃsāvacanaṃ. Visuddhinti visujjhanaṃ kilesappahānaṃ. Uggahetabbanti ettha vācuggatakaraṇaṃ uggaho. Paricayakaraṇaṃ paripucchāmūlakattā taggahaṇeneva gahitanti daṭṭhabbaṃ.

ನ ತತೋ ಹೇಟ್ಠಾತಿ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಕಾಯಾದೀನಂ ವೇದನಾದಿಸಭಾವತ್ತಾಭಾವಾ ಕಾಯವೇದನಾಚಿತ್ತವಿಮುತ್ತಸ್ಸ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಸುಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥನ್ತರಭಾವೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ಚ ಹೇಟ್ಠಾ ಗಹಣೇಸು ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥೂನಂ ಅನಿಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪಞ್ಚಮಸ್ಸ ಪನ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥುನೋ ಅಭಾವೇನ ‘‘ನ ಉದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೇನ ಹೇತ್ಥ ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಿಭಾಗೋತಿ। ತಯೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸದ್ದಸ್ಸ ಅತ್ಥುದ್ಧಾರದಸ್ಸನಂ, ನ ಇಧ ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತಸ್ಸ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸದ್ದಸ್ಸ ಅತ್ಥದಸ್ಸನಂ। ಆದೀಸು ಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಫಸ್ಸಸಮುದಯಾ ವೇದನಾನಂ ಸಮುದಯೋ, ನಾಮರೂಪಸಮುದಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ, ಮನಸಿಕಾರಸಮುದಯಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯೋ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೪೦೮) ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ವುತ್ತಾನಂ ಸತಿಗೋಚರಾನಂ ಪಕಾಸಕೇ ಸುತ್ತಪದೇಸೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏವಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿಯಮ್ಪಿ ಅವಸೇಸಪಾಳಿಪದೇಸದಸ್ಸನತ್ಥೋ ಆದಿ-ಸದ್ದೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸತಿಯಾ ಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಸತಿಯಾ ಪತಿಟ್ಠಾತಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ।

Na tato heṭṭhāti idha adhippetakāyādīnaṃ vedanādisabhāvattābhāvā kāyavedanācittavimuttassa tebhūmakadhammassa visuṃ vipallāsavatthantarabhāvena gahitattā ca heṭṭhā gahaṇesu vipallāsavatthūnaṃ aniṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ. Pañcamassa pana vipallāsavatthuno abhāvena ‘‘na uddha’’nti āha. Ārammaṇavibhāgena hettha satipaṭṭhānavibhāgoti. Tayo satipaṭṭhānāti satipaṭṭhānasaddassa atthuddhāradassanaṃ, na idha pāḷiyaṃ vuttassa satipaṭṭhānasaddassa atthadassanaṃ. Ādīsu hīti ettha ādi-saddena ‘‘phassasamudayā vedanānaṃ samudayo, nāmarūpasamudayā cittassa samudayo, manasikārasamudayā dhammānaṃ samudayo’’ti (saṃ. ni. 5.408) satipaṭṭhānāti vuttānaṃ satigocarānaṃ pakāsake suttapadese saṅgaṇhāti. Evaṃ paṭisambhidāmaggapāḷiyampi avasesapāḷipadesadassanattho ādi-saddo daṭṭhabbo. Satiyā paṭṭhānanti satiyā patiṭṭhātabbaṭṭhānaṃ.

ಅರಿಯೋತಿ ಆರಕತ್ತಾದಿನಾ ಅರಿಯಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಮಾಹ। ಏತ್ಥಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಸಳಾಯತನವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೧೧)। ತತ್ಥ ಹಿ –

Ariyoti ārakattādinā ariyaṃ sammāsambuddhamāha. Etthāti etasmiṃ saḷāyatanavibhaṅgasutte (ma. ni. 3.311). Tattha hi –

‘‘ತಯೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಯದರಿಯೋ…ಪೇ॰… ಮರಹತೀತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ। ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ಥಾ ಸಾವಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಅನುಕಮ್ಪಕೋ ಹಿತೇಸೀ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ – ‘ಇದಂ ವೋ ಹಿತಾಯ ಇದಂ ವೋ ಸುಖಾಯಾ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಸಾವಕಾ ನ ಸುಸ್ಸೂಸನ್ತಿ, ನ ಸೋತಂ ಓದಹನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞಾ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ, ವೋಕ್ಕಮ್ಮ ಚ ಸತ್ಥುಸಾಸನಾ ವತ್ತನ್ತಿ। ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ನ ಚೇವ ಅನತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ಅನತ್ತಮನತಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಅನವಸ್ಸುತೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಯದರಿಯೋ ಸೇವತಿ…ಪೇ॰.. ಮರಹತಿ। ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ಥಾ …ಪೇ॰… ಇದಂ ವೋ ಸುಖಾಯಾತಿ। ತಸ್ಸ ಏಕಚ್ಚೇ ಸಾವಕಾ ನ ಸುಸ್ಸೂಸನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಏಕಚ್ಚೇ ಸಾವಕಾ ಸುಸ್ಸೂಸನ್ತಿ…ಪೇ॰… ನ ಚ ವೋಕ್ಕಮ್ಮ ಸತ್ಥುಸಾಸನಾ ವತ್ತನ್ತಿ। ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ನ ಚೇವ ಅನತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ಅನತ್ತಮನತಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ನ ಚೇವ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ಅತ್ತಮನತಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಅನತ್ತಮನತಞ್ಚ ಅತ್ತಮನತಞ್ಚ ತದುಭಯಂ ಅಭಿನಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ…ಪೇ॰… ಮರಹತಿ। ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ,…ಪೇ॰… ಸುಖಾಯಾತಿ, ತಸ್ಸ ಸಾವಕಾ ಸುಸ್ಸೂಸನ್ತಿ…ಪೇ॰… ವತ್ತನ್ತಿ। ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಅತ್ತಮನೋ ಚೇವ ಹೋತಿ, ಅತ್ತಮನತಞ್ಚ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಅನವಸ್ಸುತೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ –

‘‘Tayo satipaṭṭhānā yadariyo…pe… marahatīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Idha, bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya – ‘idaṃ vo hitāya idaṃ vo sukhāyā’ti. Tassa sāvakā na sussūsanti, na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, vokkamma ca satthusāsanā vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ. Yadariyo sevati…pe... marahati. Puna caparaṃ, bhikkhave, satthā …pe… idaṃ vo sukhāyāti. Tassa ekacce sāvakā na sussūsanti…pe… ekacce sāvakā sussūsanti…pe… na ca vokkamma satthusāsanā vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, na ceva attamano hoti, na ca attamanataṃ paṭisaṃvedeti. Anattamanatañca attamanatañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ…pe… marahati. Puna caparaṃ, bhikkhave,…pe… sukhāyāti, tassa sāvakā sussūsanti…pe… vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato attamano ceva hoti, attamanatañca paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno. Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ satipaṭṭhāna’’nti –

ಏವಂ ಪಟಿಘಾನುನಯೇಹಿ ಅನವಸ್ಸುತತಾ ನಿಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿತಾಯ ತದುಭಯವೀತಿವತ್ತತಾ ‘‘ಸತಿಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಬುದ್ಧಾನಂಯೇವ ಹಿ ನಿಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿತಾ ಹೋತಿ ಆವೇಣಿಕಧಮ್ಮಭಾವತೋ, ನ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾದೀನಂ। ಪ-ಸದ್ದೋ ಆರಮ್ಭಂ ಜೋತೇತಿ, ಆರಮ್ಭೋ ಚ ಪವತ್ತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಪವತ್ತಯಿತಬ್ಬತೋತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಸತಿಯಾ ಕರಣಭೂತಾಯ ಪಟ್ಠಾನಂ ಪಟ್ಠಪೇತಬ್ಬಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಅನ-ಸದ್ದೋ ಹಿ ಬಹುಲವಚನೇನ ಕಮ್ಮತ್ಥೋಪಿ ಹೋತೀತಿ।

Evaṃ paṭighānunayehi anavassutatā niccaṃ upaṭṭhitassatitāya tadubhayavītivattatā ‘‘satipaṭṭhāna’’nti vuttā. Buddhānaṃyeva hi niccaṃ upaṭṭhitassatitā hoti āveṇikadhammabhāvato, na paccekabuddhādīnaṃ. Pa-saddo ārambhaṃ joteti, ārambho ca pavattīti katvā āha ‘‘pavattayitabbatoti attho’’ti. Satiyā karaṇabhūtāya paṭṭhānaṃ paṭṭhapetabbaṃ satipaṭṭhānaṃ. Ana-saddo hi bahulavacanena kammatthopi hotīti.

ತಥಾಸ್ಸ ಕತ್ತುಅತ್ಥೋಪಿ ಲಬ್ಭತೀತಿ ‘‘ಪತಿಟ್ಠಾತೀತಿ ಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪಟ್ಠಾತೀತಿ ಏತ್ಥ ಉಪ-ಸದ್ದೋ ಭುಸತ್ಥವಿಸಿಟ್ಠಂ ಪಕ್ಖನ್ದನಂ ದೀಪೇತೀತಿ ‘‘ಓಕ್ಕನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ಪವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುನ ಭಾವತ್ಥಂ ಸತಿಸದ್ದಂ ಪಟ್ಠಾನಸದ್ದಞ್ಚ ವಣ್ಣೇನ್ತೋ ‘‘ಅಥ ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇನ ಪುರಿಮವಿಕಪ್ಪೇ ಸತಿ-ಸದ್ದೋ ಪಟ್ಠಾನ-ಸದ್ದೋ ಚ ಕತ್ತುಅತ್ಥೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ಸರಣಟ್ಠೇನಾತಿ ಚಿರಕತಸ್ಸ ಚಿರಭಾಸಿತಸ್ಸ ಚ ಅನುಸ್ಸರಣಟ್ಠೇನ। ಇದನ್ತಿ ಯಂ ‘‘ಸತಿಯೇವ ಸತಿಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಇದಂ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತಪದೇಸೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ।

Tathāssa kattuatthopi labbhatīti ‘‘patiṭṭhātīti paṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Upaṭṭhātīti ettha upa-saddo bhusatthavisiṭṭhaṃ pakkhandanaṃ dīpetīti ‘‘okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho’’ti vuttaṃ. Puna bhāvatthaṃ satisaddaṃ paṭṭhānasaddañca vaṇṇento ‘‘atha vā’’tiādimāha. Tena purimavikappe sati-saddo paṭṭhāna-saddo ca kattuatthoti viññāyati. Saraṇaṭṭhenāti cirakatassa cirabhāsitassa ca anussaraṇaṭṭhena. Idanti yaṃ ‘‘satiyeva satipaṭṭhāna’’nti vuttaṃ, idaṃ idha imasmiṃ suttapadese adhippetaṃ.

ಯದಿ ಏವನ್ತಿ ಯದಿ ಸತಿ ಏವ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ, ಸತಿ ನಾಮ ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಸ್ಮಾ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ಬಹುವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸತೀನಂ ಬಹುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿ। ಯದಿ ಬಹುಕಾ ತಾ ಸತಿಯೋ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗೋತಿ ಏಕವಚನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಮಗ್ಗನಟ್ಠೇನಾತಿ ನಿಯ್ಯಾನಟ್ಠೇನ। ನಿಯ್ಯಾನಿಕೋ ಹಿ ಮಗ್ಗಧಮ್ಮೋ, ತೇನೇವ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಭಾವೇನ ಏಕತ್ತುಪಗತೋ ಏಕನ್ತತೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಅತ್ಥಿಕೇಹಿ ಚ ತದತ್ಥಂ ಮಗ್ಗೀಯತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವುತ್ತಞ್ಹೇತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಚೇತಾತಿ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾದಿವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಾಪಿ ಚ ಏತಾ ಸತಿಯೋ। ಅಪರಭಾಗೇತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ। ಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಕಾಯಾದೀಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಸುಭಸಞ್ಞಾದಿವಿಧಮನವಸೇನ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಪವತ್ತಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸಕಿಂಯೇವ ತತ್ಥ ಚತುಬ್ಬಿಧಸ್ಸಪಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಪಹಾನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಮೇವಸ್ಸ ಚತುಕಿಚ್ಚಸಾಧನತಂ ಉಪಾದಾಯ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೋ, ತಥಾಪಿ ಅತ್ಥತೋ ಭೇದಾಭಾವತೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ಏಕವಚನೇನ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತಸ್ಮಾ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಏಕೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ವುತ್ತಾ’’ತಿ।

Yadievanti yadi sati eva satipaṭṭhānaṃ, sati nāma eko dhammo, evaṃ sante kasmā satipaṭṭhānāti bahuvacananti āha ‘‘satīnaṃ bahuttā’’tiādi. Yadi bahukā tā satiyo, atha kasmā maggoti ekavacananti yojanā. Magganaṭṭhenāti niyyānaṭṭhena. Niyyāniko hi maggadhammo, teneva niyyānikabhāvena ekattupagato ekantato nibbānaṃ gacchati, atthikehi ca tadatthaṃ maggīyatīti āha ‘‘vuttañheta’’ntiādi. Tattha catassopi cetāti kāyānupassanādivasena catubbidhāpi ca etā satiyo. Aparabhāgeti ariyamaggakkhaṇe. Kiccaṃ sādhayamānāti pubbabhāge kāyādīsu ārammaṇesu subhasaññādividhamanavasena visuṃ visuṃ pavattitvā maggakkhaṇe sakiṃyeva tattha catubbidhassapi vipallāsassa samucchedavasena pahānakiccaṃ sādhayamānā ārammaṇakaraṇavasena nibbānaṃ gacchanti, tamevassa catukiccasādhanataṃ upādāya bahuvacananiddeso, tathāpi atthato bhedābhāvato maggoti ekavacanena vuccati. Tenāha – ‘‘tasmā catassopi eko maggoti vuttā’’ti.

ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾಪುಚ್ಛಾ ಇತರಾಸಂ ಪುಚ್ಛಾನಂ ಇಧ ಅಸಮ್ಭವತೋ ನಿದ್ದೇಸಾದಿವಸೇನ ದೇಸೇತುಕಾಮತಾಯ ಚ ತಥಾ ವುತ್ತತ್ತಾ। ‘‘ಅಯಞ್ಚೇವ ಕಾಯೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ನಾಮರೂಪ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೭೧, ೨೮೭, ೨೯೭; ಪಾರಾ॰ ೧೧) ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ, ‘‘ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀ’’ತಿಆದೀಸು ವೇದನಾದಯೋ ತಯೋ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾ, ‘‘ಯಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಸ॰ ೪೦) ವೇದನಾದಯೋ ತಯೋ ಚೇತಸಿಕಾ ಖನ್ಧಾ ‘‘ಕಾಯೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ತತೋ ವಿಸೇಸನತ್ಥಂ ‘‘ಕಾಯೇತಿ ರೂಪಕಾಯೇ’’ತಿ ಆಹ। ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀತಿ ಏತ್ಥ ತಸ್ಸೀಲತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಕಾಯಂ ಅನುಪಸ್ಸನಸೀಲೋ’’ತಿ ಆಹ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಿಕಕಾಯಂ ‘‘ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಏವ ಚಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚಾಕಾರಮ್ಪಿ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಗಾಹಸ್ಸ ವಿಸೇಸೋಪಿ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ನೋ ನಿಚ್ಚತೋ’’ತಿ। ತಥಾ ಹೇಸ ‘‘ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತೀ’’ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೨೮) ವುತ್ತೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಏವ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಏವಕಾರೋ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋತಿ ತೇನ ನಿವತ್ತಿತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನೋ ನಿಚ್ಚತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ನ ಚೇತ್ಥ ದುಕ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾದಿನಿವತ್ತನಮಾಸಙ್ಕಿತಬ್ಬಂ ಪಟಿಯೋಗಿನಿವತ್ತನಪರತ್ತಾ ಏವ-ಕಾರಸ್ಸ, ಉಪರಿ ದೇಸನಾಆರುಳ್ಹತ್ತಾ ಚ ತಾಸಂ। ದುಕ್ಖತೋ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಅನಿಚ್ಚಸ್ಸ ದುಕ್ಖತ್ತಾ ತಮೇವ ಕಾಯಂ ದುಕ್ಖತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನತ್ತತ್ತಾ ಅನತ್ತತೋ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ।

Kathetukamyatāpucchā itarāsaṃ pucchānaṃ idha asambhavato niddesādivasena desetukāmatāya ca tathā vuttattā. ‘‘Ayañceva kāyo bahiddhā ca nāmarūpa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.271, 287, 297; pārā. 11) khandhapañcakaṃ, ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’tiādīsu vedanādayo tayo arūpakkhandhā, ‘‘yā tasmiṃ samaye kāyassa passaddhi paṭippassaddhī’’tiādīsu (dha. sa. 40) vedanādayo tayo cetasikā khandhā ‘‘kāyo’’ti vuccanti, tato visesanatthaṃ ‘‘kāyeti rūpakāye’’ti āha. Kāyānupassīti ettha tassīlatthaṃ dassento ‘‘kāyaṃ anupassanasīlo’’ti āha. Aniccato anupassatīti catusamuṭṭhānikakāyaṃ ‘‘anicca’’nti anupassati, evaṃ passanto eva cassa aniccākārampi anupassatīti vuccati, tathābhūtassa cassa niccagāhassa visesopi na hotīti vuttaṃ ‘‘no niccato’’ti. Tathā hesa ‘‘niccasaññaṃ pajahatī’’ti (paṭi. ma. 1.28) vutto. Ettha ca aniccato eva anupassatīti evakāro luttaniddiṭṭhoti tena nivattitamatthaṃ dassetuṃ ‘‘no niccato’’ti vuttaṃ. Na cettha dukkhānupassanādinivattanamāsaṅkitabbaṃ paṭiyoginivattanaparattā eva-kārassa, upari desanāāruḷhattā ca tāsaṃ. Dukkhato anupassatītiādīsupi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso – aniccassa dukkhattā tameva kāyaṃ dukkhato anupassati, dukkhassa anattattā anattato anupassatīti.

ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾ, ನ ತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ, ಯಞ್ಚ ನ ಅಭಿನನ್ದಿತಬ್ಬಂ, ನ ತತ್ಥ ರಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ನಿಚ್ಚತೋ, ದುಕ್ಖತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಸುಖತೋ, ಅನತ್ತತೋ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಅತ್ತತೋ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ನೋ ನನ್ದತಿ, ವಿರಜ್ಜತಿ, ನೋ ರಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಅರಜ್ಜನ್ತೋ ರಾಗಂ ನಿರೋಧೇತಿ, ನೋ ಸಮುದೇತಿ, ಸಮುದಯಂ ನ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ನೋ ಆದಿಯತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿಅನುಪಸ್ಸನಾ ತದಙ್ಗವಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಕಾಯತನ್ನಿಸ್ಸಯಖನ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪರಿಚ್ಚಜನತೋ ಸಙ್ಖತದೋಸದಸ್ಸನೇನ ತಬ್ಬಿಪರೀತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ತನ್ನಿನ್ನತಾಯ ಪಕ್ಖನ್ದನತೋ ‘‘ಪರಿಚ್ಚಾಗಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚೇವ ಪಕ್ಖನ್ದನಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ವುತ್ತನಯೇನ ಕಿಲೇಸೇ ಚ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ, ತಥಾಭೂತೋ ಚ ಪರಿಚ್ಚಜನವಸೇನ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಆದಿಯತಿ, ನಾಪಿ ಅದೋಸದಸ್ಸಿತಾವಸೇನ ಸಙ್ಖತಾರಮ್ಮಣಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ನೋ ಆದಿಯತೀ’’ತಿ। ಇದಾನಿ ನಿಸ್ಸಿತಾಹಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾಹಿ ಯೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ ನಿಚ್ಚಾತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಂ ವಿಪರೀತಸಞ್ಞಂ। ದಿಟ್ಠಿಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸಪಹಾನಮುಖೇನೇವ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸಪ್ಪಹಾನನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಗಹಣಂ, ಸಞ್ಞಾಸೀಸೇನ ವಾ ತೇಸಮ್ಪಿ ಗಹಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನನ್ದಿನ್ತಿ ಸಪ್ಪೀತಿಕತಣ್ಹಂ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।

Yasmā pana yaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā, na taṃ abhinanditabbaṃ, yañca na abhinanditabbaṃ, na tattha rajjitabbaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘aniccato anupassati, no niccato, dukkhato anupassati, no sukhato, anattato anupassati, no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjatī’’ti. So evaṃ arajjanto rāgaṃ nirodheti, no samudeti, samudayaṃ na karotīti attho. Evaṃ paṭipanno ca paṭinissajjati, no ādiyati. Ayañhi aniccādianupassanā tadaṅgavasena saddhiṃ kāyatannissayakhandhābhisaṅkhārehi kilesānaṃ pariccajanato saṅkhatadosadassanena tabbiparīte nibbāne tanninnatāya pakkhandanato ‘‘pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggo cā’’ti vuccati. Tasmā tāya samannāgato bhikkhu vuttanayena kilese ca pariccajati, nibbāne ca pakkhandati, tathābhūto ca pariccajanavasena kilese na ādiyati, nāpi adosadassitāvasena saṅkhatārammaṇaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘paṭinissajjati, no ādiyatī’’ti. Idāni nissitāhi anupassanāhi yesaṃ dhammānaṃ pahānaṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahatī’’tiādi vuttaṃ. Tattha niccasaññanti saṅkhārā niccāti evaṃ pavattaṃ viparītasaññaṃ. Diṭṭhicittavipallāsapahānamukheneva saññāvipallāsappahānanti saññāgahaṇaṃ, saññāsīsena vā tesampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Nandinti sappītikataṇhaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.

ವಿಹರತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸಮಙ್ಗಿನೋ ಇರಿಯಾಪಥವಿಹಾರೋ ವುತ್ತೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಇರಿಯತೀ’’ತಿ, ಇರಿಯಾಪಥಂ ಪವತ್ತೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ಅಭಿಬ್ಯಾಪನತೋ ‘‘ತೀಸು ಭವೇಸೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಉಪ್ಪಜ್ಜನವಸೇನ ಪನ ಕಿಲೇಸಾ ಪರಿತ್ತಭೂಮಕಾ ಏವಾತಿ। ಯದಿಪಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಂ ಆತಾಪನನ್ತಿ ತಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದೀನಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೇವ, ಆತಪ್ಪ-ಸದ್ದೋವಿಯ ಪನ ಆತಾಪ-ಸದ್ದೋಪಿ ವೀರಿಯೇ ಏವ ನಿರುಳ್ಹೋತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ವೀರಿಯಸ್ಸೇತಂ ನಾಮ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಪಟಿಪಕ್ಖಪ್ಪಹಾನೇ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಅಬ್ಭುಸ್ಸಹನವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಸ್ಸ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸಾತಿಸಯಂ ತದಾತಾಪನನ್ತಿ ವೀರಿಯಮೇವ ತಥಾ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಅಞ್ಞೇ ಧಮ್ಮಾ।

Viharatīti iminā kāyānupassanāsamaṅgino iriyāpathavihāro vuttoti āha – ‘‘iriyatī’’ti, iriyāpathaṃ pavattetīti attho. Ārammaṇakaraṇavasena abhibyāpanato ‘‘tīsu bhavesū’’ti vuttaṃ, uppajjanavasena pana kilesā parittabhūmakā evāti. Yadipi kilesānaṃ pahānaṃ ātāpananti taṃ sammādiṭṭhiādīnampi attheva, ātappa-saddoviya pana ātāpa-saddopi vīriye eva niruḷhoti vuttaṃ ‘‘vīriyassetaṃ nāma’’nti. Atha vā paṭipakkhappahāne sampayuttadhammānaṃ abbhussahanavasena pavattamānassa vīriyassa sātisayaṃ tadātāpananti vīriyameva tathā vuccati, na aññe dhammā.

ಆತಾಪೀತಿ ಚಾಯಮೀಕಾರೋ ಪಸಂಸಾಯ, ಅತಿಸಯಸ್ಸ ವಾ ದೀಪಕೋತಿ ಆತಾಪೀಗಹಣೇನ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಸಮಙ್ಗಿತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಮ್ಮಾ ಸಮನ್ತತೋ ಸಾಮಞ್ಚ ಪಜಾನನ್ತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸತೋ ವವತ್ಥಾನೇ ಅಞ್ಞಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸಿತಾಭಾವೇನ ಸಮ್ಮಾ ಅವಿಪರೀತಂ, ಸಬ್ಬಾಕಾರಪಜಾನನೇನ ಸಮನ್ತತೋ, ಉಪರೂಪರಿ ವಿಸೇಸಾವಹಭಾವೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ಸಾಮಂ ಪಜಾನನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯದಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನುಪಸ್ಸತಿ, ಕಥಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನತಾತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತಸ್ಮಾ ಸತಿಯಾ ಲದ್ಧುಪಕಾರಾಯ ಏವ ಪಞ್ಞಾಯ ಏತ್ಥ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಕಾಯೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಿಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಅನುಪಸ್ಸಕೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅನ್ತೋಸಙ್ಖೇಪೋ ಅನ್ತೋಲೀನತಾ, ಕೋಸಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಾಯಪರಿಗ್ಗಹೋತಿ ಏತ್ಥ ಸೀಲವಿಸೋಧನಾದಿ ಗಣನಾದಿ ಉಗ್ಗಹಕೋಸಲ್ಲಾದಿ ಚ ಉಪಾಯೋ, ತಬ್ಬಿಪರಿಯಾಯತೋ ಅನುಪಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತೀ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಉಪಾಯಂ ನ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ಅನುಪಾಯಞ್ಚ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಅಸಮತ್ಥೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತೇನಾತಿ ಉಪಾಯಾನುಪಾಯಾನಂ ಪರಿಗ್ಗಹಪರಿವಜ್ಜನೇಸು ಅಪರಿಚ್ಚಾಗಾಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ಚ ಅಸಮತ್ಥಭಾವೇನ। ಅಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ।

Ātāpīti cāyamīkāro pasaṃsāya, atisayassa vā dīpakoti ātāpīgahaṇena sammappadhānasamaṅgitaṃ dasseti. Sammā samantato sāmañca pajānanto sampajāno, asammissato vavatthāne aññadhammānupassitābhāvena sammā aviparītaṃ, sabbākārapajānanena samantato, uparūpari visesāvahabhāvena pavattiyā sāmaṃ pajānantoti attho. Yadi paññāya anupassati, kathaṃ satipaṭṭhānatāti āha ‘‘na hī’’tiādi. Tasmā satiyā laddhupakārāya eva paññāya ettha yathāvutte kāye kammaṭṭhāniko bhikkhu anupassako, tasmā ‘‘kāyānupassī’’ti vuccati. Antosaṅkhepo antolīnatā, kosajjanti attho. Upāyapariggahoti ettha sīlavisodhanādi gaṇanādi uggahakosallādi ca upāyo, tabbipariyāyato anupāyo veditabbo. Yasmā ca upaṭṭhitassatī yathāvuttaṃ upāyaṃ na pariccajati, anupāyañca na upādiyati, tasmā vuttaṃ ‘‘muṭṭhassati…pe… asamattho hotī’’ti. Tenāti upāyānupāyānaṃ pariggahaparivajjanesu apariccāgāpariggahesu ca asamatthabhāvena. Assa yogino.

ಯಸ್ಮಾ ಸತಿಯೇವೇತ್ಥ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ವುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾ ವೀರಿಯಾದಯೋ ಅಙ್ಗನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಸಮ್ಪಯೋಗಙ್ಗಞ್ಚಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಅಙ್ಗ-ಸದ್ದೋ ಚೇತ್ಥ ಕಾರಣಪರಿಯಾಯೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸತಿಗ್ಗಹಣೇನೇವೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಸ್ಸಪಿ ಗಹಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ತಸ್ಸಾ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ। ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಸತಿಸೀಸೇನಾಯಂ ದೇಸನಾ। ನ ಹಿ ಕೇವಲಾಯ ಸತಿಯಾ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಸಮ್ಭವತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಗಮೋ ವಾ, ನಾಪಿ ಕೇವಲಾ ಸತಿ ಪವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಝಾನದೇಸನಾಯಂ ಸವಿತಕ್ಕಾದಿವಚನಸ್ಸ ವಿಯ ಸಮ್ಪಯೋಗಙ್ಗದಸ್ಸನತಾತಿ ಅಙ್ಗ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಅವಯವಪರಿಯಾಯತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಪಹಾನಙ್ಗನ್ತಿ ‘‘ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹೀ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ಪಹಾತಬ್ಬಙ್ಗಂ ದಸ್ಸೇತುಂ। ಯಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ಪುಬ್ಬಭಾಗಮಗ್ಗೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ನ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗೋ, ತಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗಿಯಮೇವ ವಿನಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತದಙ್ಗವಿನಯೇನ ವಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಿನಯೇನ ವಾ’’ತಿ ಆಹ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಯೋಗಿನೋ। ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ವೇದನಾದಿಧಮ್ಮಾನಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ಅನಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ‘‘ಅತ್ಥುದ್ಧಾರನಯೇನೇತಂ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಯಂ ಪನಾತಿ ವಿಭಙ್ಗೇ, ವಿಭಙ್ಗಪಕರಣೇತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಲೋಕೇ’’ತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪದೇ, ತಾ ಚ ಲೋಕಿಯಾ ಏವ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ನಾಮ ಸಮ್ಮಸನನ್ತಿ ಕತ್ವಾ।

Yasmā satiyevettha satipaṭṭhānaṃ vuttā, tasmāssa sampayuttadhammā vīriyādayo aṅganti āha – ‘‘sampayogaṅgañcassa dassetvā’’ti. Aṅga-saddo cettha kāraṇapariyāyo daṭṭhabbo. Satiggahaṇenevettha sammāsamādhissapi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ tassā samādhikkhandhe saṅgahitattā. Yasmā vā satisīsenāyaṃ desanā. Na hi kevalāya satiyā kilesappahānaṃ sambhavati, nibbānādhigamo vā, nāpi kevalā sati pavattati, tasmāssa jhānadesanāyaṃ savitakkādivacanassa viya sampayogaṅgadassanatāti aṅga-saddassa avayavapariyāyatā daṭṭhabbā. Pahānaṅganti ‘‘vivicceva kāmehī’’tiādīsu viya pahātabbaṅgaṃ dassetuṃ. Yasmā ettha pubbabhāgamaggo adhippeto, na lokuttaramaggo, tasmā pubbabhāgiyameva vinayaṃ dassento ‘‘tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā’’ti āha. Assāti yogino. Tesaṃ dhammānanti vedanādidhammānaṃ. Tesañhi tattha anadhippetattā ‘‘atthuddhāranayenetaṃ vutta’’nti āha. Yaṃ panāti vibhaṅge, vibhaṅgapakaraṇeti adhippāyo. Etthāti ‘‘loke’’ti etasmiṃ pade, tā ca lokiyā eva anupassanā nāma sammasananti katvā.

ದುಕ್ಖತೋತಿ ವಿಪರಿಣಾಮಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖತಾಹಿ ದುಕ್ಖಸಭಾವತೋ, ದುಕ್ಖಾತಿ ಅನುಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯೋ ಸುಖಂ ದುಕ್ಖತೋ ಅದ್ದಾತಿ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖತಾಯ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾ ಅದ್ದಕ್ಖಿ। ದುಕ್ಖಮದ್ದಕ್ಖಿ ಸಲ್ಲತೋತಿ ದುಕ್ಖವೇದನಂ ಪೀಳಾಜನನತೋ ಅನ್ತೋತುದನತೋ ದುನ್ನೀಹರಣತೋ ಚ ಸಲ್ಲನ್ತಿ ಅದ್ದಕ್ಖಿ ಪಸ್ಸಿ। ಅದುಕ್ಖಮಸುಖನ್ತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಂ। ಸನ್ತನ್ತಿ ಸುಖದುಕ್ಖಾನಂ ವಿಯ ಅನೋಳಾರಿಕತಾಯ ಪಚ್ಚಯವಸೇನ ವೂಪಸನ್ತಸಭಾವತ್ತಾ ಚ ಸನ್ತಂ। ಅನಿಚ್ಚತೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಅಭಾವತೋ ಉದಯಬ್ಬಯವನ್ತತೋ ತಾವಕಾಲಿಕತೋ ನಿಚ್ಚಪಟಿಕ್ಖೇಪತೋ ಚ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಯೋ ಅದ್ದಕ್ಖಿ। ಸ ವೇ ಸಮ್ಮದ್ದಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಏಕಂಸೇನ, ಪರಿಬ್ಯತ್ತಂ ವಾ ವೇದನಾಯ ಸಮ್ಮಾ ಪಸ್ಸನಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

Dukkhatoti vipariṇāmasaṅkhāradukkhatāhi dukkhasabhāvato, dukkhāti anupassitabbāti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo. Yo sukhaṃdukkhato addāti yo bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ vipariṇāmadukkhatāya dukkhanti paññācakkhunā addakkhi. Dukkhamaddakkhi sallatoti dukkhavedanaṃ pīḷājananato antotudanato dunnīharaṇato ca sallanti addakkhi passi. Adukkhamasukhanti upekkhāvedanaṃ. Santanti sukhadukkhānaṃ viya anoḷārikatāya paccayavasena vūpasantasabhāvattā ca santaṃ. Aniccatoti hutvā abhāvato udayabbayavantato tāvakālikato niccapaṭikkhepato ca aniccanti yo addakkhi. Sa ve sammaddaso bhikkhūti so bhikkhu ekaṃsena, paribyattaṃ vā vedanāya sammā passanakoti attho.

ದುಕ್ಖಾತಿಪೀತಿ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖತಾಯ ದುಕ್ಖಾ ಇತಿಪಿ। ಸಬ್ಬಂ ತಂ ವೇದಯಿತಂ ದುಕ್ಖಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತೋಗಧಂ ಪರಿಯಾಪನ್ನನ್ತಿ ವದಾಮಿ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತೋ। ಸುಖದುಕ್ಖತೋಪಿ ಚಾತಿ ಸುಖಾದೀನಂ ಠಿತಿವಿಪರಿಣಾಮಞಾಣಸುಖತಾಯ ಚ ವಿಪರಿಣಾಮಟ್ಠಿತಿಅಞ್ಞಾಣದುಕ್ಖತಾಯ ಚ ವುತ್ತತ್ತಾ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಸುಖತೋ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಚ ದುಕ್ಖತೋ ಅನುಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸತ್ತ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಕಾಸಿತಾ ಏವ।

Dukkhātipīti saṅkhāradukkhatāya dukkhā itipi. Sabbaṃ taṃ vedayitaṃ dukkhasmiṃ antogadhaṃ pariyāpannanti vadāmi saṅkhāradukkhanti vattabbato. Sukhadukkhatopi cāti sukhādīnaṃ ṭhitivipariṇāmañāṇasukhatāya ca vipariṇāmaṭṭhitiaññāṇadukkhatāya ca vuttattā tissopi sukhato tissopi ca dukkhato anupassitabbāti attho. Satta anupassanā heṭṭhā pakāsitā eva.

ಆರಮ್ಮಣಾ…ಪೇ॰… ಭೇದಾನನ್ತಿ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣನಾನತ್ತಸ್ಸ ನೀಲಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ, ಛನ್ದಾದಿಅಧಿಪತಿನಾನತ್ತಸ್ಸ ಹೀನಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ, ಞಾಣಝಾನಾದಿಸಹಜಾತನಾನತ್ತಸ್ಸ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಾಸಙ್ಖಾರಿಕ-ಸವಿತಕ್ಕ-ಸವಿಚಾರಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ, ಕಾಮಾವಚರಾದಿಭೂಮಿನಾನತ್ತಸ್ಸ, ಉಕ್ಕಟ್ಠಮಜ್ಝಿಮಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ, ಕುಸಲಾದಿಕಮ್ಮನಾನತ್ತಸ್ಸ, ದೇವಗತಿಸಂವತ್ತನಿಯತಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ, ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕವಿಪಾಕನಾನತ್ತಸ್ಸ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯತಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ, ಪರಿತ್ತಭೂಮಕಾದಿಕಿರಿಯಾನಾನತ್ತಸ್ಸ, ತಿಹೇತುಕಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ ವಸೇನ ಅನುಪಸ್ಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಸವತ್ಥುಕಾವತ್ಥುಕಾದಿನಾನತ್ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲತ್ತಯಸಾಧಾರಣಾದಿತಬ್ಭೇದಸ್ಸ ಚ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸರಾಗಾದೀನನ್ತಿ ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೮೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೧೪) ಆಗತಾನಂ ಸರಾಗವೀತರಾಗಾದಿಭೇದಾನಂ। ಸಲಕ್ಖಣ-ಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣಾನನ್ತಿ ಫುಸನಾದಿತಂತಂಸಲಕ್ಖಣಾನಞ್ಚೇವ ಅನಿಚ್ಚತಾದಿಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣಾನಞ್ಚ ವಸೇನಾತಿ ಯೋಜನಾ।

Ārammaṇā…pe… bhedānanti rūpādiārammaṇanānattassa nīlāditabbhedassa, chandādiadhipatinānattassa hīnāditabbhedassa, ñāṇajhānādisahajātanānattassa sasaṅkhārikāsaṅkhārika-savitakka-savicārāditabbhedassa, kāmāvacarādibhūminānattassa, ukkaṭṭhamajjhimāditabbhedassa, kusalādikammanānattassa, devagatisaṃvattaniyatāditabbhedassa, kaṇhasukkavipākanānattassa, diṭṭhadhammavedanīyatāditabbhedassa, parittabhūmakādikiriyānānattassa, tihetukāditabbhedassa vasena anupassitabbanti yojanā. Ādi-saddena savatthukāvatthukādinānattassa puggalattayasādhāraṇāditabbhedassa ca saṅgaho daṭṭhabbo. Sarāgādīnanti mahāsatipaṭṭhānasutte (dī. ni. 2.381; ma. ni. 1.114) āgatānaṃ sarāgavītarāgādibhedānaṃ. Salakkhaṇa-sāmaññalakkhaṇānanti phusanāditaṃtaṃsalakkhaṇānañceva aniccatādisāmaññalakkhaṇānañca vasenāti yojanā.

ಸುಞ್ಞತಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಅನತ್ತತಾಸಙ್ಖಾತಸುಞ್ಞತಸಭಾವಸ್ಸ। ‘‘ಸಲಕ್ಖಣ-ಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣಾನ’’ನ್ತಿ ಹಿ ಇಮಿನಾ ಯೋ ಇತೋ ಬಾಹಿರಕೇಹಿ ಸಾಮಿನಿವಾಸೀಕಾರಕವೇದಕಅಧಿಟ್ಠಾಯಕಭಾವೇನ ಪರಿಕಪ್ಪಿತೋ ಅತ್ತಾ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿಚ್ಚತಾ ಸುಖತಾ ವಿಯ ಕತ್ಥಚಿಪಿ ಅಭಾವೋ ವಿಭಾವಿತೋ। ನತ್ಥಿ ಏತೇಸಂ ಅತ್ತಾತಿ ಅನತ್ತಾ, ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಏಕಧಮ್ಮೋಪಿ ಅತ್ತಾ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ನ ಅತ್ತಾತಿಪಿ ಅನತ್ತಾತಿ ಅಯಂ ತೇಸಂ ಸುಞ್ಞತಧಮ್ಮೋ। ತಸ್ಸ ಸುಞ್ಞತಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಯಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೨೧) ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಸುಞ್ಞತವಾರದೇಸನಾ ವುತ್ತಾ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।

Suññatadhammassāti anattatāsaṅkhātasuññatasabhāvassa. ‘‘Salakkhaṇa-sāmaññalakkhaṇāna’’nti hi iminā yo ito bāhirakehi sāminivāsīkārakavedakaadhiṭṭhāyakabhāvena parikappito attā, tassa saṅkhāresu niccatā sukhatā viya katthacipi abhāvo vibhāvito. Natthi etesaṃ attāti anattā, yasmā pana saṅkhāresu ekadhammopi attā na hoti, tasmā te na attātipi anattāti ayaṃ tesaṃ suññatadhammo. Tassa suññatadhammassa, yaṃ vibhāvetuṃ abhidhamme (dha. sa. 121) ‘‘tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontī’’tiādinā suññatavāradesanā vuttā. Sesaṃ suviññeyyameva.

ಅಮ್ಬಪಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Ambapālisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ೨. ಸತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Satisuttavaṇṇanā

Related texts:

ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಅಮ್ಬಪಾಲಿಸುತ್ತಂ • 1. Ambapālisuttaṃ

ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಅಮ್ಬಪಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Ambapālisuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact