| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमानवत्थु-अट्ठकथा • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
८. अम्बविमानवण्णना
8. Ambavimānavaṇṇanā
दिब्बं ते अम्बवनं रम्मन्ति अम्बविमानं। तस्स का उप्पत्ति? भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने। तेन समयेन सावत्थियं अञ्ञतरा उपासिका आवासदानस्स महप्फलतं महानिसंसतञ्च सुत्वा छन्दजाता भगवन्तं अभिवादेत्वा एवमाह ‘‘अहं, भन्ते, एकं आवासं कारेतुकामा, इच्छामि तादिसं ओकासं, आचिक्खतू’’ति। भगवा भिक्खू आणापेसि, भिक्खू तस्सा ओकासं दस्सेसुं। सा तत्थ रमणीयं आवासं कारेत्वा तस्स समन्ततो अम्बरुक्खे रोपेसि। सो आवासो समन्ततो अम्बपन्तीहि परिक्खित्तो छायूदकसम्पन्नो मुत्ताजालसदिसवालुकाकिण्णपण्डरभूमिभागो अतिविय मनोहरो अहोसि। सा तं विहारं नानावण्णेहि वत्थेहि पुप्फदामगन्धदामादीहि च देवविमानं विय अलङ्करित्वा तेलपदीपं आरोपेत्वा अम्बरुक्खे च अहतेहि वत्थेहि वेठेत्वा सङ्घस्स निय्यादेसि।
Dibbaṃte ambavanaṃ rammanti ambavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena sāvatthiyaṃ aññatarā upāsikā āvāsadānassa mahapphalataṃ mahānisaṃsatañca sutvā chandajātā bhagavantaṃ abhivādetvā evamāha ‘‘ahaṃ, bhante, ekaṃ āvāsaṃ kāretukāmā, icchāmi tādisaṃ okāsaṃ, ācikkhatū’’ti. Bhagavā bhikkhū āṇāpesi, bhikkhū tassā okāsaṃ dassesuṃ. Sā tattha ramaṇīyaṃ āvāsaṃ kāretvā tassa samantato ambarukkhe ropesi. So āvāso samantato ambapantīhi parikkhitto chāyūdakasampanno muttājālasadisavālukākiṇṇapaṇḍarabhūmibhāgo ativiya manoharo ahosi. Sā taṃ vihāraṃ nānāvaṇṇehi vatthehi pupphadāmagandhadāmādīhi ca devavimānaṃ viya alaṅkaritvā telapadīpaṃ āropetvā ambarukkhe ca ahatehi vatthehi veṭhetvā saṅghassa niyyādesi.
सा अपरभागे कालं कत्वा तावतिंसभवने निब्बत्ति, तस्सा महन्तं विमानं पातुरहोसि अम्बवनपरिक्खित्तं। सा तत्थ अच्छरागणपरिवारिता दिब्बसम्पत्तिं अनुभवति। तं आयस्मा महामोग्गल्लानो उपगन्त्वा इमाहि गाथाहि पुच्छि –
Sā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane nibbatti, tassā mahantaṃ vimānaṃ pāturahosi ambavanaparikkhittaṃ. Sā tattha accharāgaṇaparivāritā dibbasampattiṃ anubhavati. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno upagantvā imāhi gāthāhi pucchi –
७८३.
783.
‘‘दिब्बं ते अम्बवनं रम्मं, पासादेत्थ महल्लको।
‘‘Dibbaṃ te ambavanaṃ rammaṃ, pāsādettha mahallako;
नानातूरियसङ्घुट्ठो, अच्छरागणघोसितो॥
Nānātūriyasaṅghuṭṭho, accharāgaṇaghosito.
७८४.
784.
‘‘पदीपो चेत्थ जलति, निच्चं सोवण्णयो महा।
‘‘Padīpo cettha jalati, niccaṃ sovaṇṇayo mahā;
दुस्सफलेहि रुक्खेहि, समन्ता परिवारितो॥
Dussaphalehi rukkhehi, samantā parivārito.
७८५. ‘‘केन तेतादिसो वण्णो…पे॰…वण्णो च ते सब्बदिसा पभासती’’ति॥
785. ‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
७८७. ‘‘सा देवता अत्तमना…पे॰… यस्स कम्मस्सिदं फलं’’॥
787. ‘‘Sā devatā attamanā…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
७८८.
788.
‘‘अहं मनुस्सेसु मनुस्सभूता, पुरिमाय जातिया मनुस्सलोके।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, purimāya jātiyā manussaloke;
विहारं सङ्घस्स कारेसिं, अम्बेहि परिवारितं॥
Vihāraṃ saṅghassa kāresiṃ, ambehi parivāritaṃ.
७८९.
789.
‘‘परियोसिते विहारे, कारेन्ते निट्ठिते महे।
‘‘Pariyosite vihāre, kārente niṭṭhite mahe;
अम्बेहि छादयित्वान, कत्वा दुस्समये फले॥
Ambehi chādayitvāna, katvā dussamaye phale.
७९०.
790.
‘‘पदीपं तत्थ जालेत्वा, भोजयित्वा गणुत्तमं।
‘‘Padīpaṃ tattha jāletvā, bhojayitvā gaṇuttamaṃ;
निय्यादेसिं तं सङ्घस्स, पसन्ना सेहि पाणिभि॥
Niyyādesiṃ taṃ saṅghassa, pasannā sehi pāṇibhi.
७९१.
791.
‘‘तेन मे अम्बवनं रम्मं, पासादेत्थ महल्लको।
‘‘Tena me ambavanaṃ rammaṃ, pāsādettha mahallako;
नानातूरियसङ्घुट्ठो, अच्छरागणघोसितो॥
Nānātūriyasaṅghuṭṭho, accharāgaṇaghosito.
७९२.
792.
‘‘पदीपो चेत्थ जलति, निच्चं सोवण्णयो महा।
‘‘Padīpo cettha jalati, niccaṃ sovaṇṇayo mahā;
दुस्सफलेहि रुक्खेहि, समन्ता परिवारितो॥
Dussaphalehi rukkhehi, samantā parivārito.
७९३.
793.
‘‘तेन मेतादिसो वण्णो…पे॰…वण्णो च मे सब्बदिसा पभासती’’ति॥ –
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti. –
सा देवता ब्याकासि।
Sā devatā byākāsi.
७८३. तत्थ महल्लकोति महन्तो आयामवित्थारेहि उब्बेधेन च विपुलो, उळारतमोति अत्थो। अच्छरागणघोसितोति तं पमोदितुं सङ्गीतिवसेन चेव पियसल्लापवसेन च अच्छरासङ्घेन समुग्घोसितो।
783. Tattha mahallakoti mahanto āyāmavitthārehi ubbedhena ca vipulo, uḷāratamoti attho. Accharāgaṇaghositoti taṃ pamodituṃ saṅgītivasena ceva piyasallāpavasena ca accharāsaṅghena samugghosito.
७८४. पदीपो चेत्थ जलतीति सूरियरस्मिसमुज्जलकिरणवितानो रतनप्पदीपो च एत्थ एतस्मिं पासादे अभिजलति। दुस्सफलेहीति दुस्सानि फलानि एतेसन्ति दुस्सफला। तेहि समुग्गिरियमानदिब्बवत्थेहीति अत्थो।
784.Padīpo cettha jalatīti sūriyarasmisamujjalakiraṇavitāno ratanappadīpo ca ettha etasmiṃ pāsāde abhijalati. Dussaphalehīti dussāni phalāni etesanti dussaphalā. Tehi samuggiriyamānadibbavatthehīti attho.
७८९. कारेन्ते निट्ठिते महेति कतपरियोसितस्स विहारस्स महे पूजाय करीयमानाय च। कत्वा दुस्समये फलेति दुस्सेयेव तेसं अम्बानं फलं कत्वा।
789.Kārente niṭṭhite maheti katapariyositassa vihārassa mahe pūjāya karīyamānāya ca. Katvā dussamaye phaleti dusseyeva tesaṃ ambānaṃ phalaṃ katvā.
७९०. गणुत्तमन्ति गणानं उत्तमं भगवतो सावकसङ्घं। निय्यादेसिन्ति सम्पटिच्छापेसिं, अदासिन्ति अत्थो। सेसं वुत्तनयमेव।
790.Gaṇuttamanti gaṇānaṃ uttamaṃ bhagavato sāvakasaṅghaṃ. Niyyādesinti sampaṭicchāpesiṃ, adāsinti attho. Sesaṃ vuttanayameva.
अम्बविमानवण्णना निट्ठिता।
Ambavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / विमानवत्थुपाळि • Vimānavatthupāḷi / ८. अम्बविमानवत्थु • 8. Ambavimānavatthu
