| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
४. आमिससिक्खापदवण्णना
4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
१६४. ‘‘उपसम्पन्नं सङ्घेन असम्मत’’न्ति पाळिवचनतो, ‘‘सम्मतेन वा सङ्घेन वा भारं कत्वा ठपितो’’ति अट्ठकथावचनतो च अट्ठहङ्गेहि समन्नागतो सम्मतेन वा विप्पवसितुकामेन ‘‘यावाहं आगमिस्सामि, ताव ते भारो होतू’’ति याचित्वा ठपितो, तस्साभावतो सङ्घेन वा तथेव भारं कत्वा ठपितो अट्ठहि गरुधम्मेहि ओवदितुं लभति, पगेव अञ्ञेन धम्मेनाति सिद्धं। ‘‘यो पन भिक्खु असम्मतो भिक्खुनियो ओवदेय्य, पाचित्तिय’’न्ति पगेव भारं कत्वा अट्ठपितं सन्धाय वुत्तन्ति वेदितब्बं। अभयगिरिवासीनम्पि इदमेव मतं, अनुगण्ठिपदे पन इमं नयं पटिक्खिपित्वा ‘‘नत्थि कोची’’तिआदिना ‘‘एतरहि ओवादको असम्मतो भिक्खुनोवादको नामा’’ति वत्वा ‘‘यं पन अन्धकट्ठकथायं वुत्तं ‘उपसम्पन्नं सङ्घेन कम्मवाचाय असम्मतं, भिक्खुसङ्घेन पन भिक्खुनिसङ्घस्स अनुग्गहं करोथ, भिक्खुनियो ओवदथ, भिक्खुसङ्घस्स च करोथ फासुविहारन्ति एवं याचित्वा ठपितो भिक्खुसङ्घं आपुच्छित्वा, ततो सो थेरो भिक्खुनियो ओवदति, एवरूपं भिक्खुसङ्घेन असम्मतन्ति, तत्र वुत्तनयेनेव अत्थो गहेतब्बो’’ति वुत्तं। पोराणगण्ठिपदे पन ‘‘असम्मतो गामं ओवादत्थाय आगतानं भिक्खुनीनं वचनं सुत्वा पटिवचनं देन्तो सङ्घानुमतिया, न ञत्तिचतुत्थेना’’ति वुत्तं, तं अनुगण्ठिपदमतेन समेति, अन्धकट्ठकथायं वुत्तवचनं तेन समेति, तञ्च पाळिवचनं, न हि ओवादपटिग्गाहको, पातिमोक्खुद्देसको वा ‘‘पासादिकेन सम्पादेतू’’ति वचनमत्तेन भिक्खुनोवादको नाम होति। होतीति चे, अनुपसम्पन्नोपि तत्तकेन वचनेन ‘‘भिक्खुनोवादको होतू’’ति वत्तब्बो। होतीति चे, यं वुत्तं गण्ठानुगण्ठिपदेसु ‘‘असम्मतो नाम असम्मतभावेन ‘बहुस्सुतो त्वं ओवदाही’ति सङ्घेन भारं कत्वा ठपितो’’ति। एत्थ बाहुसच्चेन किं पयोजनं। अनुगण्ठिपदेयेव ‘‘अभयगिरिवासी वदतीति सुत्वा सम्मतेन वा आणत्तो ओवदितुं लभतीति धम्मसिरित्थेरो पच्छा अनुजानाती’’ति वुत्तं। किं बहुकाय। ‘‘पासादिकेन सम्पादेतू’’ति एत्तकमत्तेन भिक्खुनोवादको होति। अट्ठकथायं ‘‘भारं कत्वा’’ति इमिना किं पयोजनं, तत्तकम्पि वत्तुं अञ्ञो न लभति, तेन च ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, ठपेत्वा बालं गिलानं गमिकं अवसेसेहि ओवादं गहेतु’’न्ति (चूळव॰ ४१४) अयं पाळि विरुज्झेय्य। कथं? तस्स हि ‘‘न, भिक्खवे, ओवादो न पच्चाहरितब्बो’’ति (चूळव॰ ४१५) चनतो सम्मतासम्मतभावेन नत्थि कोचीति ‘‘पासादिकेन सम्पादेतू’’ति वत्तब्बं सिया, वदन्तो च इध पठमेन आपत्तिया कारेतब्बो होतीति। होतु असम्मतत्ता, अकतभारत्ता च। इमस्स च भिक्खुनोवादकत्ते इमस्स खीयनेन दुक्कटं सिया, सब्बमेतं अनिट्ठं, तस्मा अट्ठकथायं ‘‘अयमेत्थ भिक्खुनोवादको नामा’’ति अवुत्तत्ता तथा भारं कत्वा ठपितो ओवदितुं लभतियेव, नाञ्ञोति आचरियो।
164. ‘‘Upasampannaṃ saṅghena asammata’’nti pāḷivacanato, ‘‘sammatena vā saṅghena vā bhāraṃ katvā ṭhapito’’ti aṭṭhakathāvacanato ca aṭṭhahaṅgehi samannāgato sammatena vā vippavasitukāmena ‘‘yāvāhaṃ āgamissāmi, tāva te bhāro hotū’’ti yācitvā ṭhapito, tassābhāvato saṅghena vā tatheva bhāraṃ katvā ṭhapito aṭṭhahi garudhammehi ovadituṃ labhati, pageva aññena dhammenāti siddhaṃ. ‘‘Yo pana bhikkhu asammato bhikkhuniyo ovadeyya, pācittiya’’nti pageva bhāraṃ katvā aṭṭhapitaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Abhayagirivāsīnampi idameva mataṃ, anugaṇṭhipade pana imaṃ nayaṃ paṭikkhipitvā ‘‘natthi kocī’’tiādinā ‘‘etarahi ovādako asammato bhikkhunovādako nāmā’’ti vatvā ‘‘yaṃ pana andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘upasampannaṃ saṅghena kammavācāya asammataṃ, bhikkhusaṅghena pana bhikkhunisaṅghassa anuggahaṃ karotha, bhikkhuniyo ovadatha, bhikkhusaṅghassa ca karotha phāsuvihāranti evaṃ yācitvā ṭhapito bhikkhusaṅghaṃ āpucchitvā, tato so thero bhikkhuniyo ovadati, evarūpaṃ bhikkhusaṅghena asammatanti, tatra vuttanayeneva attho gahetabbo’’ti vuttaṃ. Porāṇagaṇṭhipade pana ‘‘asammato gāmaṃ ovādatthāya āgatānaṃ bhikkhunīnaṃ vacanaṃ sutvā paṭivacanaṃ dento saṅghānumatiyā, na ñatticatutthenā’’ti vuttaṃ, taṃ anugaṇṭhipadamatena sameti, andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttavacanaṃ tena sameti, tañca pāḷivacanaṃ, na hi ovādapaṭiggāhako, pātimokkhuddesako vā ‘‘pāsādikena sampādetū’’ti vacanamattena bhikkhunovādako nāma hoti. Hotīti ce, anupasampannopi tattakena vacanena ‘‘bhikkhunovādako hotū’’ti vattabbo. Hotīti ce, yaṃ vuttaṃ gaṇṭhānugaṇṭhipadesu ‘‘asammato nāma asammatabhāvena ‘bahussuto tvaṃ ovadāhī’ti saṅghena bhāraṃ katvā ṭhapito’’ti. Ettha bāhusaccena kiṃ payojanaṃ. Anugaṇṭhipadeyeva ‘‘abhayagirivāsī vadatīti sutvā sammatena vā āṇatto ovadituṃ labhatīti dhammasiritthero pacchā anujānātī’’ti vuttaṃ. Kiṃ bahukāya. ‘‘Pāsādikena sampādetū’’ti ettakamattena bhikkhunovādako hoti. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhāraṃ katvā’’ti iminā kiṃ payojanaṃ, tattakampi vattuṃ añño na labhati, tena ca ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ṭhapetvā bālaṃ gilānaṃ gamikaṃ avasesehi ovādaṃ gahetu’’nti (cūḷava. 414) ayaṃ pāḷi virujjheyya. Kathaṃ? Tassa hi ‘‘na, bhikkhave, ovādo na paccāharitabbo’’ti (cūḷava. 415) canato sammatāsammatabhāvena natthi kocīti ‘‘pāsādikena sampādetū’’ti vattabbaṃ siyā, vadanto ca idha paṭhamena āpattiyā kāretabbo hotīti. Hotu asammatattā, akatabhārattā ca. Imassa ca bhikkhunovādakatte imassa khīyanena dukkaṭaṃ siyā, sabbametaṃ aniṭṭhaṃ, tasmā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ayamettha bhikkhunovādako nāmā’’ti avuttattā tathā bhāraṃ katvā ṭhapito ovadituṃ labhatiyeva, nāññoti ācariyo.
आमिससिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Āmisasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ३. ओवादवग्गो • 3. Ovādavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ४. आमिससिक्खापदवण्णना • 4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ४. आमिससिक्खापदवण्णना • 4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ४. आमिससिक्खापदवण्णना • 4. Āmisasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ४. आमिससिक्खापदं • 4. Āmisasikkhāpadaṃ
