Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૬. આનન્દસુત્તવણ્ણના
6. Ānandasuttavaṇṇanā
૩૭. છટ્ઠે ઓકાસં અવસરં અધિગચ્છતિ એતેનાતિ ઓકાસાધિગમો, મગ્ગફલસુખાધિગમાય ઓકાસભાવતો વા ઓકાસો, તસ્સ અધિગમો ઓકાસાધિગમો. એત્થ ચ દીઘનિકાયેનેવ (દી॰ નિ॰ ૨.૨૮૮) પન સુત્તન્તદેસનાયં પઠમજ્ઝાનં, ચતુત્થજ્ઝાનં, અરહત્તમગ્ગોતિ તયો ઓકાસાધિગમા આગતા. તત્થ (દી॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૨.૨૮૮) પઠમં ઝાનં પઞ્ચ નીવરણાનિ વિક્ખમ્ભેત્વા અત્તનો ઓકાસં ગહેત્વા તિટ્ઠતીતિ ‘‘પઠમો ઓકાસાધિગમો’’તિ વુત્તં. ચતુત્થજ્ઝાનં પન સુખદુક્ખં વિક્ખમ્ભેત્વા અત્તનો ઓકાસં ગહેત્વા તિટ્ઠતીતિ દુતિયો ઓકાસાધિગમો. અરહત્તમગ્ગો સબ્બકિલેસે વિક્ખમ્ભેત્વા અત્તનો ઓકાસં ગહેત્વા તિટ્ઠતીતિ ‘‘તતિયો ઓકાસાધિગમો’’તિ વુત્તો. ઇધ પન વક્ખમાનાનિ તીણિ અરૂપજ્ઝાનાનિ સન્ધાય ‘‘ઓકાસાધિગમો’’તિ વુત્તં. તેસંયેવ ચ ગહણે કારણં સયમેવ વક્ખતિ.
37. Chaṭṭhe okāsaṃ avasaraṃ adhigacchati etenāti okāsādhigamo, maggaphalasukhādhigamāya okāsabhāvato vā okāso, tassa adhigamo okāsādhigamo. Ettha ca dīghanikāyeneva (dī. ni. 2.288) pana suttantadesanāyaṃ paṭhamajjhānaṃ, catutthajjhānaṃ, arahattamaggoti tayo okāsādhigamā āgatā. Tattha (dī. ni. aṭṭha. 2.288) paṭhamaṃ jhānaṃ pañca nīvaraṇāni vikkhambhetvā attano okāsaṃ gahetvā tiṭṭhatīti ‘‘paṭhamo okāsādhigamo’’ti vuttaṃ. Catutthajjhānaṃ pana sukhadukkhaṃ vikkhambhetvā attano okāsaṃ gahetvā tiṭṭhatīti dutiyo okāsādhigamo. Arahattamaggo sabbakilese vikkhambhetvā attano okāsaṃ gahetvā tiṭṭhatīti ‘‘tatiyo okāsādhigamo’’ti vutto. Idha pana vakkhamānāni tīṇi arūpajjhānāni sandhāya ‘‘okāsādhigamo’’ti vuttaṃ. Tesaṃyeva ca gahaṇe kāraṇaṃ sayameva vakkhati.
સત્તાનં વિસુદ્ધિં પાપનત્થાયાતિ રાગાદીહિ મલેહિ અભિજ્ઝાવિસમલોભાદીહિ ચ ઉપક્કિલેસેહિ કિલિટ્ઠચિત્તાનં સત્તાનં વિસુદ્ધિપાપનત્થાય સમતિક્કમનત્થાય. આયતિં અનુપ્પજ્જનઞ્હિ ઇધ ‘‘સમતિક્કમો’’તિ વુત્તં. અત્થં ગમનત્થાયાતિ કાયિકદુક્ખસ્સ ચ ચેતસિકદોમનસ્સસ્સ ચાતિ ઇમેસં દ્વિન્નં અત્થઙ્ગમાય, નિરોધાયાતિ અત્થો. ઞાયતિ નિચ્છયેન કમતિ નિબ્બાનં, તં વા ઞાયતિ પટિવિજ્ઝીયતિ એતેનાતિ ઞાયો, સમુચ્છેદભાવો અરિયમગ્ગોતિ આહ ‘‘સહવિપસ્સનકસ્સ મગ્ગસ્સા’’તિ. પચ્ચક્ખકરણત્થાયાતિ અત્તપચ્ચક્ખતાય. પરપચ્ચયેન વિના પચ્ચક્ખકરણઞ્હિ ‘‘સચ્છિકિરિયા’’તિ વુચ્ચતિ. અસમ્ભિન્નન્તિ પિત્તસેમ્હાદીહિ અપલિબુદ્ધં અનુપહતં.
Sattānaṃvisuddhiṃ pāpanatthāyāti rāgādīhi malehi abhijjhāvisamalobhādīhi ca upakkilesehi kiliṭṭhacittānaṃ sattānaṃ visuddhipāpanatthāya samatikkamanatthāya. Āyatiṃ anuppajjanañhi idha ‘‘samatikkamo’’ti vuttaṃ. Atthaṃ gamanatthāyāti kāyikadukkhassa ca cetasikadomanassassa cāti imesaṃ dvinnaṃ atthaṅgamāya, nirodhāyāti attho. Ñāyati nicchayena kamati nibbānaṃ, taṃ vā ñāyati paṭivijjhīyati etenāti ñāyo, samucchedabhāvo ariyamaggoti āha ‘‘sahavipassanakassa maggassā’’ti. Paccakkhakaraṇatthāyāti attapaccakkhatāya. Parapaccayena vinā paccakkhakaraṇañhi ‘‘sacchikiriyā’’ti vuccati. Asambhinnanti pittasemhādīhi apalibuddhaṃ anupahataṃ.
રાગાનુગતો સમાધિ અભિનતો નામ હોતિ આરમ્મણે અભિમુખાભાવેન પવત્તિયા, દોસાનુગતો પન અપનતો અપગમનવસેન પવત્તિયા, તદુભયપ્પટિક્ખેપેન ‘‘ન ચાભિનતો ન ચાપનતો’’તિ વુત્તન્તિ આહ ‘‘રાગવસેના’’તિઆદિ. ન સસઙ્ખારનિગ્ગય્હવારિતગતોતિ લોકિયજ્ઝાનચિત્તાનિ વિય ન સસઙ્ખારેન સપ્પયોગેન તદઙ્ગપ્પહાનવિક્ખમ્ભનપ્પહાનવસેન ચ નિગ્ગહેત્વા વારેત્વા ઠિતો. કિઞ્ચરહિ કિલેસાનં છિન્નન્તે ઉપ્પન્નો. તથાભૂતં ફલસમાધિં સન્ધાયેતં વુત્તં. તેનાહ ‘‘ન સસઙ્ખારેન…પે॰… છિન્નન્તે ઉપ્પન્નો’’તિ.
Rāgānugato samādhi abhinato nāma hoti ārammaṇe abhimukhābhāvena pavattiyā, dosānugato pana apanato apagamanavasena pavattiyā, tadubhayappaṭikkhepena ‘‘na cābhinato na cāpanato’’ti vuttanti āha ‘‘rāgavasenā’’tiādi. Na sasaṅkhāraniggayhavāritagatoti lokiyajjhānacittāni viya na sasaṅkhārena sappayogena tadaṅgappahānavikkhambhanappahānavasena ca niggahetvā vāretvā ṭhito. Kiñcarahi kilesānaṃ chinnante uppanno. Tathābhūtaṃ phalasamādhiṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tenāha ‘‘na sasaṅkhārena…pe… chinnante uppanno’’ti.
આનન્દસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Ānandasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૬. આનન્દસુત્તં • 6. Ānandasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૬. આનન્દસુત્તવણ્ણના • 6. Ānandasuttavaṇṇanā