Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೩. ಆನನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
3. Ānandattheragāthāvaṇṇanā
ಪಿಸುಣೇನ ಚ ಕೋಧನೇನಾತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಹಂಸವತೀನಗರೇ ಸತ್ಥು ವೇಮಾತಿಕಭಾತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಸುಮನೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಪಿತಾ ಪನಸ್ಸ ಆನನ್ದರಾಜಾ ನಾಮ। ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಸುಮನಕುಮಾರಸ್ಸ ವಯಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಹಂಸವತಿತೋ ವೀಸಯೋಜನಸತೇ ಠಾನೇ ಭೋಗನಗರಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ಕದಾಚಿ ಕದಾಚಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಪಿತರಞ್ಚ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾ ರಾಜಾ ಸತ್ಥಾರಞ್ಚ ಸತಸಹಸ್ಸಪರಿಮಾಣಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ಸಯಮೇವ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಹಿ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ಉಪಟ್ಠಾತುಂ ನ ದೇತಿ।
Pisuṇenaca kodhanenātiādikā āyasmato ānandattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare satthu vemātikabhātā hutvā nibbatti, sumanotissa nāmaṃ ahosi. Pitā panassa ānandarājā nāma. So attano puttassa sumanakumārassa vayappattassa haṃsavatito vīsayojanasate ṭhāne bhoganagaraṃ adāsi. So kadāci kadāci āgantvā attānañca pitarañca passati. Tadā rājā satthārañca satasahassaparimāṇaṃ bhikkhusaṅghañca sayameva sakkaccaṃ upaṭṭhahi, aññesaṃ upaṭṭhātuṃ na deti.
ತೇನ ಸಮಯೇನ ಪಚ್ಚನ್ತೋ ಕುಪಿತೋ ಅಹೋಸಿ। ಕುಮಾರೋ ತಸ್ಸ ಕುಪಿತಭಾವಂ ರಞ್ಞೋ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ತಂ ವೂಪಸಮೇತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ರಾಜಾ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ಪುತ್ತಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ವರಂ ತೇ, ತಾತ ದಮ್ಮಿ, ವರಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಕುಮಾರೋ ‘‘ಸತ್ಥಾರಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ತೇಮಾಸಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ ಜೀವಿತಂ ಅವಞ್ಝಂ ಕಾತುಂ ಇಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಏತಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಅಞ್ಞಂ ವದೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ದೇವ, ಖತ್ತಿಯಾನಂ ದ್ವೇಕಥಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಏತದೇವ ಮೇ ದೇಹಿ, ನ ಮಯ್ಹಂ ಅಞ್ಞೇನ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ‘‘ಸಚೇ ಸತ್ಥಾ ಅನುಜಾನಾತಿ, ದಿನ್ನಮೇವಾ’’ತಿ। ಸೋ ‘‘ಸತ್ಥು ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಿಹಾರಂ ಗತೋ।
Tena samayena paccanto kupito ahosi. Kumāro tassa kupitabhāvaṃ rañño anārocetvā sayameva taṃ vūpasameti. Taṃ sutvā rājā tuṭṭhamānaso puttaṃ pakkosāpetvā ‘‘varaṃ te, tāta dammi, varaṃ gaṇhāhī’’ti āha. Kumāro ‘‘satthāraṃ bhikkhusaṅghañca temāsaṃ upaṭṭhahanto jīvitaṃ avañjhaṃ kātuṃ icchāmī’’ti āha. ‘‘Etaṃ na sakkā, aññaṃ vadehī’’ti. ‘‘Deva, khattiyānaṃ dvekathā nāma natthi, etadeva me dehi, na mayhaṃ aññena attho’’ti. ‘‘Sace satthā anujānāti, dinnamevā’’ti. So ‘‘satthu cittaṃ jānissāmī’’ti vihāraṃ gato.
ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಆಗತೋ, ದಸ್ಸೇಥ ಮೇ ಭಗವನ್ತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಸುಮನೋ ನಾಮ ಥೇರೋ ಸತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾಕೋ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಸೋ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ಥಾರಂ, ಭನ್ತೇ, ಮೇ ದಸ್ಸೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಅಥ ಥೇರೋ ತಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಪಥವಿಯಂ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ರಾಜಪುತ್ತೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಆಗತೋ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖು, ಬಹಿ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಹೀ’’ತಿ। ಥೇರೋ ಪುನಪಿ ತಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಬುದ್ಧಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಬಹಿಪರಿವೇಣೇ ಪಾತುಭವಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ। ಕುಮಾರೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಹನ್ತೋ ವತಾಯಂ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ।
Tena ca samayena bhagavā bhattakiccaṃ niṭṭhāpetvā gandhakuṭiṃ paviṭṭho hoti. So bhikkhū upasaṅkamitvā ‘‘ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ dassanāya āgato, dassetha me bhagavanta’’nti āha. Bhikkhū ‘‘sumano nāma thero satthu upaṭṭhāko, tassa santikaṃ gacchāhī’’ti āhaṃsu. So therassa santikaṃ gantvā vanditvā ‘‘satthāraṃ, bhante, me dassethā’’ti āha. Atha thero tassa passantasseva pathaviyaṃ nimujjitvā satthāraṃ upasaṅkamitvā ‘‘bhante, rājaputto tumhākaṃ dassanāya āgato’’ti āha. ‘‘Tena hi, bhikkhu, bahi āsanaṃ paññāpehī’’ti. Thero punapi tassa passantasseva buddhāsanaṃ gahetvā antogandhakuṭiyaṃ nimujjitvā bahipariveṇe pātubhavitvā gandhakuṭipariveṇe āsanaṃ paññāpesi. Kumāro taṃ disvā ‘‘mahanto vatāyaṃ bhikkhū’’ti cittaṃ uppādesi.
ಭಗವಾಪಿ ಗನ್ಧಕುಟಿತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ರಾಜಪುತ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ, ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕತ್ವಾ, ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಥೇರೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಸನೇ ವಲ್ಲಭೋ ಮಞ್ಞೇತಿ। ‘‘ಆಮ ಕುಮಾರ, ವಲ್ಲಭೋ’’ತಿ? ‘‘ಕಿಂ ಕತ್ವಾ, ಭನ್ತೇ, ಏಸ ವಲ್ಲಭೋ ಹೋತೀ’’ತಿ?‘‘ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ’’ತಿ। ‘‘ಭಗವಾ , ಅಹಮ್ಪಿ ಅಯಂ ಥೇರೋ ವಿಯ ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ವಲ್ಲಭೋ ಹೋತುಕಾಮೋ’’ತಿ ಸತ್ಥಾಹಂ ಖನ್ಧಾವಾರಭತ್ತಂ ನಾಮ ದತ್ವಾಪಿ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ, ಭನ್ತೇ, ಮಯಾ ಪಿತು ಸನ್ತಿಕಾ ತೇಮಾಸಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಟಿಜಗ್ಗನವರೋ ಲದ್ಧೋ, ತೇಮಾಸಂ ಮೇ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಅಧಿವಾಸೇಥಾತಿ। ಭಗವಾ, ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ತತ್ಥ ಗತೇನ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇ ಖೋ, ಕುಮಾರ, ತಥಾಗತಾ ಅಭಿರಮನ್ತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಕುಮಾರೋ ‘‘ಅಞ್ಞಾತಂ ಭಗವಾ, ಅಞ್ಞಾತಂ ಸುಗತಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪುರಿಮತರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಕಾರೇಮಿ, ಮಯಾ ಪೇಸಿತೇ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಿತು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ದಿನ್ನಾ ಮೇ, ದೇವ, ಭಗವತಾ ಪಟಿಞ್ಞಾ, ಮಯಾ ಪಹಿತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಪೇಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಪಿತರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ, ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಯೋಜನೇ ಯೋಜನೇ ವಿಹಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ ವೀಸಯೋಜನಸತಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಗತೋ। ಗನ್ತ್ವಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ನಗರೇ ವಿಹಾರಟ್ಠಾನಂ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಸೋಭನಸ್ಸ ನಾಮ ಕುಟುಮ್ಬಿಕಸ್ಸ ಉಯ್ಯಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಕಿಣಿತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಕಾರೇಸಿ। ತತ್ಥ ಭಗವತೋ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಸೇಸಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನದಿವಾಟ್ಠಾನತ್ಥಾಯ ಕುಟಿಲೇಣಮಣ್ಡಪೇ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪಾಕಾರಪರಿಕ್ಖೇಪಂ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಞ್ಚ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪಿತು ಸನ್ತಿಕಂ ಪೇಸೇಸಿ ‘‘ನಿಟ್ಠಿತಂ ಮಯ್ಹಂ ಕಿಚ್ಚಂ, ಸತ್ಥಾರಂ ಪಹಿಣಥಾ’’ತಿ।
Bhagavāpi gandhakuṭito nikkhamitvā paññattāsane nisīdi. Rājaputto satthāraṃ vanditvā, paṭisanthāraṃ katvā, ayaṃ, bhante, thero tumhākaṃ sāsane vallabho maññeti. ‘‘Āma kumāra, vallabho’’ti? ‘‘Kiṃ katvā, bhante, esa vallabho hotī’’ti?‘‘Dānādīni puññāni katvā’’ti. ‘‘Bhagavā , ahampi ayaṃ thero viya anāgate buddhasāsane vallabho hotukāmo’’ti satthāhaṃ khandhāvārabhattaṃ nāma datvāpi sattame divase, bhante, mayā pitu santikā temāsaṃ tumhākaṃ paṭijagganavaro laddho, temāsaṃ me vassāvāsaṃ adhivāsethāti. Bhagavā, ‘‘atthi nu kho tattha gatena attho’’ti oloketvā ‘‘atthī’’ti disvā ‘‘suññāgāre kho, kumāra, tathāgatā abhiramantī’’ti āha. Kumāro ‘‘aññātaṃ bhagavā, aññātaṃ sugatā’’ti vatvā ‘‘ahaṃ, bhante, purimataraṃ gantvā vihāraṃ kāremi, mayā pesite bhikkhusatasahassena saddhiṃ āgacchathā’’ti paṭiññaṃ gahetvā pitu santikaṃ gantvā ‘‘dinnā me, deva, bhagavatā paṭiññā, mayā pahite bhagavantaṃ peseyyāthā’’ti pitaraṃ vanditvā, nikkhamitvā yojane yojane vihāraṃ karonto vīsayojanasataṃ addhānaṃ gato. Gantvā ca attano nagare vihāraṭṭhānaṃ vicinanto sobhanassa nāma kuṭumbikassa uyyānaṃ disvā satasahassena kiṇitvā satasahassaṃ vissajjetvā vihāraṃ kāresi. Tattha bhagavato gandhakuṭiṃ sesabhikkhūnañca rattiṭṭhānadivāṭṭhānatthāya kuṭileṇamaṇḍape kāretvā pākāraparikkhepaṃ dvārakoṭṭhakañca niṭṭhāpetvā pitu santikaṃ pesesi ‘‘niṭṭhitaṃ mayhaṃ kiccaṃ, satthāraṃ pahiṇathā’’ti.
ರಾಜಾ ಭಗವನ್ತಂ ಭೋಜೇತ್ವಾ ‘‘ಭಗವಾ ಸುಮನಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಗಮನಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಭಗವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಭಿಕ್ಖುಪರಿವುತೋ ಯೋಜನೇ ಯೋಜನೇ ವಿಹಾರೇಸು ವಸಮಾನೋ ಅಗಮಾಸಿ। ಕುಮಾರೋ ‘‘ಸತ್ಥಾ ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಯೋಜನಂ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜಯಮಾನೋ ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಕೀತೇ ಸೋಭನೇ ನಾಮ ಉಯ್ಯಾನೇ ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಕಾರಿತಂ ವಿಹಾರಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ –
Rājā bhagavantaṃ bhojetvā ‘‘bhagavā sumanassa kiccaṃ niṭṭhitaṃ, tumhākaṃ gamanaṃ paccāsīsatī’’ti āha. Bhagavā satasahassabhikkhuparivuto yojane yojane vihāresu vasamāno agamāsi. Kumāro ‘‘satthā āgacchatī’’ti sutvā yojanaṃ paccuggantvā gandhamālādīhi pūjayamāno satasahassena kīte sobhane nāma uyyāne satasahassena kāritaṃ vihāraṃ pavesetvā –
‘‘ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಮೇ ಕೀತಂ, ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಮಾಪಿತಂ।
‘‘Satasahassena me kītaṃ, satasahassena māpitaṃ;
ಸೋಭನಂ ನಾಮ ಉಯ್ಯಾನಂ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹ ಮಹಾಮುನೀ’’ತಿ॥ –
Sobhanaṃ nāma uyyānaṃ, paṭiggaṇha mahāmunī’’ti. –
ತಂ ನಿಯ್ಯಾದೇಸಿ। ಸೋ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕದಿವಸೇ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾವ ನೀಹಾರೇನ ದಾನಂ ದದೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಪುತ್ತದಾರೇ ಅಮಚ್ಚೇ ಚ ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯೇಸು ಚ ನಿಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಸುಮನತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಸಮೀಪೇಯೇವ ವಸನ್ತೋ ತೇಮಾಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ ಉಪಕಟ್ಠಾಯ ಪವಾರಣಾಯ ಗಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಸತ್ಥು ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ಚ ಪಾದಮೂಲೇ ತಿಚೀವರಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಯದೇತಂ ಮಯಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಖನ್ಧಾವಾರದಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುಞ್ಞಂ ಕತಂ, ನ ತಂ ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ, ಅಥ ಖೋ ಅಹಂ ಅಯಂ ಸುಮನತ್ಥೇರೋ ವಿಯ ಅನಾಗತೇ ಏಕಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪಣಿಧಾನಂ ಅಕಾಸಿ। ಸತ್ಥಾಪಿಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾಯತಂ ದಿಸ್ವಾ ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Taṃ niyyādesi. So vassūpanāyikadivase mahādānaṃ pavattetvā ‘‘imināva nīhārena dānaṃ dadeyyāthā’’ti puttadāre amacce ca kiccakaraṇīyesu ca niyojetvā sayaṃ sumanattherassa vasanaṭṭhānasamīpeyeva vasanto temāsaṃ satthāraṃ upaṭṭhahanto upakaṭṭhāya pavāraṇāya gāmaṃ pavisitvā sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā sattame divase satthu bhikkhusatasahassassa ca pādamūle ticīvarāni ṭhapetvā vanditvā, ‘‘bhante, yadetaṃ mayā sattāhaṃ khandhāvāradānato paṭṭhāya puññaṃ kataṃ, na taṃ saggasampattiādīnaṃ atthāya, atha kho ahaṃ ayaṃ sumanatthero viya anāgate ekassa buddhassa upaṭṭhāko bhaveyya’’nti paṇidhānaṃ akāsi. Satthāpissa anantarāyataṃ disvā byākaritvā pakkāmi.
ಸೋಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಪರಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಉಳಾರಾನಿ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಾನಿ ಉಪಚಿನಿತ್ವಾ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತೋ ಏಕಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ಪತ್ತಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಉತ್ತರಸಾಟಕಂ ದತ್ವಾ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಪುನ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಬಾರಾಣಸಿರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇ ದಿಸ್ವಾ ತೇ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಮಙ್ಗಲುಯ್ಯಾನೇ ಅಟ್ಠ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯೋ ಕಾರೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ನಿಸೀದನತ್ಥಾಯ ಅಟ್ಠ ಸಬ್ಬರತನಮಯಪೀಠೇ ಚೇವ ಮಣಿಆಧಾರಕೇ ಚ ಪಟಿಯಾದೇತ್ವಾ ದಸವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಅಕಾಸಿ। ಏತಾನಿ ಪಾಕಟಟ್ಠಾನಾನಿ।
Sopi tasmiṃ buddhuppāde vassasatasahassaṃ puññāni katvā tato parampi tattha tattha bhave uḷārāni puññakammāni upacinitvā devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle piṇḍāya carato ekassa therassa pattaggahaṇatthaṃ uttarasāṭakaṃ datvā pūjaṃ akāsi. Puna sagge nibbattitvā tato cuto bārāṇasirājā hutvā aṭṭha paccekabuddhe disvā te bhojetvā attano maṅgaluyyāne aṭṭha paṇṇasālāyo kāretvā tesaṃ nisīdanatthāya aṭṭha sabbaratanamayapīṭhe ceva maṇiādhārake ca paṭiyādetvā dasavassasahassāni upaṭṭhānaṃ akāsi. Etāni pākaṭaṭṭhānāni.
ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪನ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋವ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತುಸಿತಪುರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮಿತೋದನಸಕ್ಕಸ್ಸ ಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇ ಞಾತಕೇ ಆನನ್ದಿತೇ ಕರೋನ್ತೋ ಜಾತೋತಿ ಆನನ್ದೋತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಕತಾಭಿನಿಕ್ಖಮನೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ಪಠಮಂ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಭಗವತಿ ತಸ್ಸ ಪರಿವಾರತ್ಥಂ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ನಿಕ್ಖನ್ತೇಹಿ ಭದ್ದಿಯಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪುಣ್ಣಸ್ಸ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ।
Kappasatasahassaṃ pana tattha tattha bhave puññāni karontova amhākaṃ bodhisattena saddhiṃ tusitapure nibbattitvā tato cuto amitodanasakkassa gehe nibbatti. Tassa sabbe ñātake ānandite karonto jātoti ānandotveva nāmaṃ ahosi. So anukkamena vayappatto katābhinikkhamane sammāsambodhiṃ patvā pavattitavaradhammacakke paṭhamaṃ kapilavatthuṃ gantvā tato nikkhante bhagavati tassa parivāratthaṃ pabbajituṃ nikkhantehi bhaddiyādīhi saddhiṃ nikkhamitvā bhagavato santike pabbajitvā nacirasseva āyasmato puṇṇassa mantāṇiputtassa santike dhammakathaṃ sutvā sotāpattiphale patiṭṭhahi.
ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಭಗವತೋ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ ಅನಿಬದ್ಧಉಪಟ್ಠಾಕಾ ಅಹೇಸುಂ। ಏಕದಾ ನಾಗಸಮಾಲೋ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರಿ, ಏಕದಾ ನಾಗಿತೋ, ಏಕದಾ ಉಪವಾನೋ, ಏಕದಾ ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ, ಏಕದಾ ಚುನ್ದೋ ಸಮಣುದ್ದೇಸೋ, ಏಕದಾ ಸಾಗತೋ, ಏಕದಾ ಮೇಘಿಯೋ, ತೇ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸತ್ಥು ಚಿತ್ತಂ ನಾರಾಧಯಿಂಸು। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಭಗವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನಿಮ್ಹಿ ಮಹಲ್ಲಕೋ, ಏಕಚ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖೂ ‘ಇಮಿನಾ ಮಗ್ಗೇನ ಗಚ್ಛಾಮಾ’ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚೇ ಮಯ್ಹಂ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಮಯ್ಹಂ ನಿಬದ್ಧುಪಟ್ಠಾಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಜಾನಾಥಾ’’ತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗೋ ಉದಪಾದಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ – ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹೇ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಂ ಭಗವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಮಹಾಸಾವಕಾ – ‘‘ಅಹಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಹಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ, ತೇಪಿ ಭಗವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ । ಸೋ ಪನ ತುಣ್ಹೀಯೇವ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ನಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಆವುಸೋ, ತ್ವಮ್ಪಿ ಸತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ಯಾಚಾಹೀ’’ತಿ। ಯಾಚಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಕೀದಿಸಂ ಹೋತಿ, ಸಚೇ ರುಚ್ಚತಿ, ಸತ್ಥಾ ಸಯಮೇವ ವಕ್ಖತೀತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆನನ್ದೋ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಉಸ್ಸಾಹೇತಬ್ಬೋ, ಸಯಮೇವ ಜಾನಿತ್ವಾ ಮಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಉಟ್ಠೇಹಿ, ಆವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ಯಾಚಾಹೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು।
Tena ca samayena bhagavato paṭhamabodhiyaṃ vīsativassāni anibaddhaupaṭṭhākā ahesuṃ. Ekadā nāgasamālo pattacīvaraṃ gahetvā vicari, ekadā nāgito, ekadā upavāno, ekadā sunakkhatto, ekadā cundo samaṇuddeso, ekadā sāgato, ekadā meghiyo, te yebhuyyena satthu cittaṃ nārādhayiṃsu. Athekadivasaṃ bhagavā gandhakuṭipariveṇe paññattavarabuddhāsane bhikkhusaṅghaparivuto nisinno bhikkhū āmantesi – ‘‘ahaṃ, bhikkhave, idānimhi mahallako, ekacce bhikkhū ‘iminā maggena gacchāmā’ti vutte aññena gacchanti, ekacce mayhaṃ pattacīvaraṃ bhūmiyaṃ nikkhipanti, mayhaṃ nibaddhupaṭṭhākaṃ bhikkhuṃ jānāthā’’ti. Taṃ sutvā bhikkhūnaṃ dhammasaṃvego udapādi. Athāyasmā sāriputto uṭṭhāya bhagavantaṃ vanditvā – ‘‘ahaṃ, bhante, tumhe upaṭṭhahissāmī’’ti āha. Taṃ bhagavā paṭikkhipi. Etenupāyena mahāmoggallānaṃ ādiṃ katvā sabbe mahāsāvakā – ‘‘ahaṃ upaṭṭhahissāmi, ahaṃ upaṭṭhahissāmī’’ti uṭṭhahiṃsu ṭhapetvā āyasmantaṃ ānandaṃ, tepi bhagavā paṭikkhipi . So pana tuṇhīyeva nisīdi. Atha naṃ bhikkhū āhaṃsu – ‘‘āvuso, tvampi satthu upaṭṭhākaṭṭhānaṃ yācāhī’’ti. Yācitvā laddhaṭṭhānaṃ nāma kīdisaṃ hoti, sace ruccati, satthā sayameva vakkhatīti. Atha bhagavā ‘‘na, bhikkhave, ānando aññehi ussāhetabbo, sayameva jānitvā maṃ upaṭṭhahissatī’’ti āha. Tato bhikkhū ‘‘uṭṭhehi, āvuso ānanda, satthāraṃ upaṭṭhākaṭṭhānaṃ yācāhī’’ti āhaṃsu.
ಥೇರೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಅತ್ತನಾ ಲದ್ಧಂ ಪಣೀತಚೀವರಂ ನ ದಸ್ಸತಿ, ಪಣೀತಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ನ ದಸ್ಸತಿ, ಏಕಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ವಸಿತುಂ ನ ದಸ್ಸತಿ, ನಿಮನ್ತನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಏವಾಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಏತ್ತಕೇ ಗುಣೇ ಲಭತೋ ಸತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾನೇ ಕೋ ಭಾರೋ’’ತಿ ಉಪವಾದಮೋಚನತ್ಥಂ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಾ ಚ – ‘‘ಸಚೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಮಯಾ ಗಹಿತನಿಮನ್ತನಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಸಚಾಹಂ ದೇಸನ್ತರತೋ ಆಗತಾಗತೇ ತಾವದೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ಲಚ್ಛಾಮಿ; ಯದಾ ಮೇ ಕಙ್ಖಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಾವದೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಲಚ್ಛಾಮಿ, ಸಚೇ ಭಗವಾ ಪರಮ್ಮುಖಾ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪುನ ಮಯ್ಹಂ ಕಥೇಸ್ಸತಿ, ಏವಾಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಅನುಗ್ಗಹಂ ನ ಲಭತೀ’’ತಿ ಉಪವಾದಮೋಚನತ್ಥಞ್ಚೇವ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಭಾವಪಾರಮೀಪೂರಣತ್ಥಞ್ಚ ಇಮಾ ಚತಸ್ಸೋ ಆಯಾಚನಾ ಚಾತಿ ಅಟ್ಠ ವರೇ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಬದ್ಧುಪಟ್ಠಾಕೋ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಸೇವ ಠಾನನ್ತರಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪೂರಿತಾನಂ ಪಾರಮೀನಂ ಫಲಂ ಪಾಪುಣಿ। ಸೋ ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ಲದ್ಧದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಸಬಲಂ ದುವಿಧೇನ ಉದಕೇನ, ತಿವಿಧೇನ ದನ್ತಕಟ್ಠೇನ, ಹತ್ಥಪಾದಪರಿಕಮ್ಮೇನ ಪಿಟ್ಠಿಪರಿಕಮ್ಮೇನ, ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣಸಮ್ಮಜ್ಜನೇನಾತಿ ಏವಮಾದೀಹಿ ಕಿಚ್ಚೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ ‘‘ಇಮಾಯ ನಾಮ ವೇಲಾಯ ಸತ್ಥು ಇದಂ ನಾಮ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಇದಂ ನಾಮ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ದಿವಸಭಾಗಂ ಸನ್ತಿಕಾವಚರೋ ಹುತ್ವಾ, ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಮಹನ್ತಂ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣಂ ನವ ವಾರೇ ಅನುಪರಿಯಾಯತಿ, ಸತ್ಥರಿ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತೇ ಪಟಿವಚನದಾನಾಯ ಥಿನಮಿದ್ಧವಿನೋದನತ್ಥಂ।
Thero uṭṭhahitvā ‘‘sace me, bhante, bhagavā attanā laddhaṃ paṇītacīvaraṃ na dassati, paṇītapiṇḍapātaṃ na dassati, ekagandhakuṭiyaṃ vasituṃ na dassati, nimantanaṃ gahetvā na gamissati, evāhaṃ bhagavantaṃ upaṭṭhahissāmī’’ti āha. ‘‘Ettake guṇe labhato satthu upaṭṭhāne ko bhāro’’ti upavādamocanatthaṃ ime cattāro paṭikkhepā ca – ‘‘sace, bhante, bhagavā mayā gahitanimantanaṃ gamissati, sacāhaṃ desantarato āgatāgate tāvadeva dassetuṃ lacchāmi; yadā me kaṅkhā uppajjati, tāvadeva bhagavantaṃ upasaṅkamituṃ lacchāmi, sace bhagavā parammukhā desitaṃ dhammaṃ puna mayhaṃ kathessati, evāhaṃ bhagavantaṃ upaṭṭhahissāmī’’ti ‘‘ettakampi satthu santike anuggahaṃ na labhatī’’ti upavādamocanatthañceva dhammabhaṇḍāgārikabhāvapāramīpūraṇatthañca imā catasso āyācanā cāti aṭṭha vare gahetvā nibaddhupaṭṭhāko ahosi. Tasseva ṭhānantarassa atthāya kappasatasahassaṃ pūritānaṃ pāramīnaṃ phalaṃ pāpuṇi. So upaṭṭhākaṭṭhānaṃ laddhadivasato paṭṭhāya dasabalaṃ duvidhena udakena, tividhena dantakaṭṭhena, hatthapādaparikammena piṭṭhiparikammena, gandhakuṭipariveṇasammajjanenāti evamādīhi kiccehi upaṭṭhahanto ‘‘imāya nāma velāya satthu idaṃ nāma laddhuṃ vaṭṭati, idaṃ nāma kātuṃ vaṭṭatī’’ti divasabhāgaṃ santikāvacaro hutvā, rattibhāge mahantaṃ daṇḍadīpikaṃ gahetvā gandhakuṭipariveṇaṃ nava vāre anupariyāyati, satthari pakkosante paṭivacanadānāya thinamiddhavinodanatthaṃ.
ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ಅರಿಯಗಣಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಪಸಂಸಿತ್ವಾ ‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಾನಂ ಸತಿಮನ್ತಾನಂ ಗತಿಮನ್ತಾನಂ ಧಿತಿಮನ್ತಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಾನಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ। ಏವಂ ಸತ್ಥಾರಾ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪಿತೋ ಚತೂಹಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಅಯಂ ಮಹಾಥೇರೋ ಸೇಖೋವ ಸಮಾನೋ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಮುತ್ತೇಜಿತೋ ದೇವತಾಯ ಚ ಸಂವೇಜಿತೋ ‘‘ಸ್ವೇಯೇವ ಚ ದಾನಿ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗೀತಿ ಕಾತಬ್ಬಾ, ನ ಖೋ ಪನ ಮೇತಂ ಪತಿರೂಪಂ, ಯ್ವಾಯಂ ಸೇಖೋ ಸಕರಣೀಯೋ ಹುತ್ವಾ ಅಸೇಖೇಹಿ ಥೇರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಙ್ಗಾಯಿತುಂ ಸನ್ನಿಪಾತಂ ಗನ್ತು’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾತುಸ್ಸಾಹೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಬಹುದೇವರತ್ತಿಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಚಙ್ಕಮೇ ವೀರಿಯಸಮತಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಯನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸಯಿತುಕಾಮೋ ಕಾಯಂ ಆವಟ್ಟೇಸಿ। ಅಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಸೀಸಂ ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ ಪಾದಾ ಚ ಭೂಮಿತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತಾ, ಏತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರೇ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧.೬೪೪-೬೬೩) –
Atha naṃ satthā jetavane ariyagaṇamajjhe nisinno anekapariyāyena pasaṃsitvā ‘‘bahussutānaṃ satimantānaṃ gatimantānaṃ dhitimantānaṃ upaṭṭhākānañca bhikkhūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Evaṃ satthārā pañcasu ṭhānesu etadagge ṭhapito catūhi acchariyabbhutadhammehi samannāgato satthu dhammakosārakkho ayaṃ mahāthero sekhova samāno satthari parinibbute heṭṭhā vuttanayena bhikkhūhi samuttejito devatāya ca saṃvejito ‘‘sveyeva ca dāni dhammasaṅgīti kātabbā, na kho pana metaṃ patirūpaṃ, yvāyaṃ sekho sakaraṇīyo hutvā asekhehi therehi saddhiṃ dhammaṃ saṅgāyituṃ sannipātaṃ gantu’’nti sañjātussāho vipassanaṃ paṭṭhapetvā bahudevarattiṃ vipassanāya kammaṃ karonto caṅkame vīriyasamataṃ alabhitvā vihāraṃ pavisitvā sayane nisīditvā sayitukāmo kāyaṃ āvaṭṭesi. Appattañca sīsaṃ bimbohanaṃ pādā ca bhūmito muttamattā, etasmiṃ antare anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.1.644-663) –
‘‘ಆರಾಮದ್ವಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ಪದುಮುತ್ತರೋ ಮಹಾಮುನಿ।
‘‘Ārāmadvārā nikkhamma, padumuttaro mahāmuni;
ವಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅಮತಂ ವುಟ್ಠಿಂ, ನಿಬ್ಬಾಪೇಸಿ ಮಹಾಜನಂ॥
Vassento amataṃ vuṭṭhiṃ, nibbāpesi mahājanaṃ.
‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಂ ತೇ ಧೀರಾ, ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ।
‘‘Satasahassaṃ te dhīrā, chaḷabhiññā mahiddhikā;
ಪರಿವಾರೇನ್ತಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Parivārenti sambuddhaṃ, chāyāva anapāyinī.
‘‘ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಗತೋ ಆಸಿಂ, ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ವರುತ್ತಮಂ।
‘‘Hatthikkhandhagato āsiṃ, setacchattaṃ varuttamaṃ;
ಸುಚಾರುರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾನ, ವಿತ್ತಿ ಮೇ ಉದಪಜ್ಜಥ॥
Sucārurūpaṃ disvāna, vitti me udapajjatha.
‘‘ಓರುಯ್ಹ ಹತ್ಥಿಖನ್ಧಮ್ಹಾ, ಉಪಗಚ್ಛಿಂ ನರಾಸಭಂ।
‘‘Oruyha hatthikhandhamhā, upagacchiṃ narāsabhaṃ;
ರತನಾಮಯಛತ್ತಂ ಮೇ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಧಾರಯಿಂ॥
Ratanāmayachattaṃ me, buddhaseṭṭhassa dhārayiṃ.
‘‘ಮಮ ಸಙ್ಕಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯ, ಪದುಮುತ್ತರೋ ಮಹಾಇಸಿ।
‘‘Mama saṅkappamaññāya, padumuttaro mahāisi;
ತಂ ಕಥಂ ಠಪಯಿತ್ವಾನ, ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಥ॥
Taṃ kathaṃ ṭhapayitvāna, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ಯೋ ಸೋ ಛತ್ತಮಧಾರೇಸಿ, ಸೋಣ್ಣಾಲಙ್ಕಾರಭೂಸಿತಂ।
‘‘Yo so chattamadhāresi, soṇṇālaṅkārabhūsitaṃ;
ತಮಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸುಣೋಥ ಮಮ ಭಾಸತೋ॥
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇotha mama bhāsato.
‘‘ಇತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಯಂ ಪೋಸೋ, ತುಸಿತಂ ಆವಸಿಸ್ಸತಿ।
‘‘Ito gantvā ayaṃ poso, tusitaṃ āvasissati;
ಅನುಭೋಸ್ಸತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ಅಚ್ಛರಾಹಿ ಪುರಕ್ಖತೋ॥
Anubhossati sampattiṃ, accharāhi purakkhato.
‘‘ಚತುತಿಂಸತಿಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ದೇವರಜ್ಜಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ।
‘‘Catutiṃsatikkhattuñca, devarajjaṃ karissati;
ಬಲಾಧಿಪೋ ಅಟ್ಠಸತಂ, ವಸುಧಂ ಆವಸಿಸ್ಸತಿ॥
Balādhipo aṭṭhasataṃ, vasudhaṃ āvasissati.
‘‘ಅಟ್ಠಪಞ್ಞಾಸಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
‘‘Aṭṭhapaññāsakkhattuñca, cakkavattī bhavissati;
ಪದೇಸರಜ್ಜಂ ವಿಪುಲಂ, ಮಹಿಯಾ ಕಾರಯಿಸ್ಸತಿ॥
Padesarajjaṃ vipulaṃ, mahiyā kārayissati.
‘‘ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಹಿ , ಓಕ್ಕಾಕಕುಲಸಮ್ಭವೋ।
‘‘Kappasatasahassamhi , okkākakulasambhavo;
ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘ಸಕ್ಯಾನಂ ಕುಲಕೇತುಸ್ಸ, ಞಾತಿಬನ್ಧು ಭವಿಸ್ಸತಿ।
‘‘Sakyānaṃ kulaketussa, ñātibandhu bhavissati;
ಆನನ್ದೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಮಹೇಸಿನೋ॥
Ānando nāma nāmena, upaṭṭhāko mahesino.
‘‘ಆತಾಪೀ ನಿಪಕೋ ಚಾಪಿ, ಬಾಹುಸಚ್ಚೇಸು ಕೋವಿದೋ।
‘‘Ātāpī nipako cāpi, bāhusaccesu kovido;
ನಿವಾತವುತ್ತಿ ಅತ್ಥದ್ಧೋ, ಸಬ್ಬಪಾಠೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
Nivātavutti atthaddho, sabbapāṭhī bhavissati.
‘‘ಪಧಾನಪಹಿತತ್ತೋ ಸೋ, ಉಪಸನ್ತೋ ನಿರೂಪಧಿ।
‘‘Padhānapahitatto so, upasanto nirūpadhi;
ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸತಿನಾಸವೋ॥
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.
‘‘ಸನ್ತಿ ಆರಞ್ಞಕಾ ನಾಗಾ, ಕುಞ್ಜರಾ ಸಟ್ಠಿಹಾಯನಾ।
‘‘Santi āraññakā nāgā, kuñjarā saṭṭhihāyanā;
ತಿಧಾಪಭಿನ್ನಾ ಮಾತಙ್ಗಾ, ಈಸಾದನ್ತಾ ಉರೂಳ್ಹವಾ॥
Tidhāpabhinnā mātaṅgā, īsādantā urūḷhavā.
‘‘ಅನೇಕಸತಸಹಸ್ಸಾ, ಪಣ್ಡಿತಾಪಿ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ।
‘‘Anekasatasahassā, paṇḍitāpi mahiddhikā;
ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಬುದ್ಧನಾಗಸ್ಸ, ನ ಹೋನ್ತುಪಣಿಧಿಮ್ಹಿ ತೇ॥
Sabbe te buddhanāgassa, na hontupaṇidhimhi te.
‘‘ಆದಿಯಾ ಮೇ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ಮಜ್ಝಿಮೇ ಅಥ ಪಚ್ಛಿಮೇ।
‘‘Ādiyā me namassāmi, majjhime atha pacchime;
ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ॥
Pasannacitto sumano, buddhaseṭṭhaṃ upaṭṭhahiṃ.
‘‘ಆತಾಪೀ ನಿಪಕೋ ಚಾಪಿ, ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ।
‘‘Ātāpī nipako cāpi, sampajāno paṭissato;
ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಪತ್ತೋ, ಸೇಖಭೂಮೀಸು ಕೋವಿದೋ॥
Sotāpattiphalaṃ patto, sekhabhūmīsu kovido.
‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಕಮ್ಮಮಭಿನೀಹರಿಂ।
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamabhinīhariṃ;
ತಾಹಂ ಭೂಮಿಮನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಠಿತಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಮಾಚಲಾ॥
Tāhaṃ bhūmimanuppatto, ṭhitā saddhammamācalā.
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ವತ ಮೇ ಆಸಿ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಪನ ಹುತ್ವಾ ಸಙ್ಗೀತಿಮಣ್ಡಪಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸಙ್ಗಾಯನ್ತೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದದಾನವಸೇನ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿದೀಪನಾದಿವಸೇನ ಚ ಭಾಸಿತಗಾಥಾ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇವ ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯಸಙ್ಗಾಯನಕಾಲೇ ಥೇರಗಾಥಾಸು ಸಙ್ಗೀತಿಂ ಆರೋಪೇನ್ತೋ –
Chaḷabhiñño pana hutvā saṅgītimaṇḍapaṃ pavisitvā dhammaṃ saṅgāyanto tattha tattha bhikkhūnaṃ ovādadānavasena attano paṭipattidīpanādivasena ca bhāsitagāthā ekajjhaṃ katvā anukkameva khuddakanikāyasaṅgāyanakāle theragāthāsu saṅgītiṃ āropento –
೧೦೧೭.
1017.
‘‘ಪಿಸುಣೇನ ಚ ಕೋಧನೇನ ಚ, ಮಚ್ಛರಿನಾ ಚ ವಿಭೂತನನ್ದಿನಾ।
‘‘Pisuṇena ca kodhanena ca, maccharinā ca vibhūtanandinā;
ಸಖಿತಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಪಾಪೋ ಕಾಪುರಿಸೇನ ಸಙ್ಗಮೋ॥
Sakhitaṃ na kareyya paṇḍito, pāpo kāpurisena saṅgamo.
೧೦೧೮.
1018.
‘‘ಸದ್ಧೇನ ಚ ಪೇಸಲೇನ ಚ, ಪಞ್ಞವತಾ ಬಹುಸ್ಸುತೇನ ಚ।
‘‘Saddhena ca pesalena ca, paññavatā bahussutena ca;
ಸಖಿತಂ ಕರೇಯ್ಯ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಭದ್ದೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೇನ ಸಙ್ಗಮೋ॥
Sakhitaṃ kareyya paṇḍito, bhaddo sappurisena saṅgamo.
೧೦೧೯.
1019.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ಬಿಮ್ಬಂ, ಅರುಕಾಯಂ ಸಮುಸ್ಸಿತಂ।
‘‘Passa cittakataṃ bimbaṃ, arukāyaṃ samussitaṃ;
ಆತುರಂ ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಧುವಂ ಠಿತಿ॥
Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
೧೦೨೦.
1020.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ರೂಪಂ, ಮಣಿನಾ ಕುಣ್ಡಲೇನ ಚ।
‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;
ಅಟ್ಠಿತಚೇನ ಓನದ್ಧಂ, ಸಹ ವತ್ಥೇಹಿ ಸೋಭತಿ॥
Aṭṭhitacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.
೧೦೨೧.
1021.
‘‘ಅಲತ್ತಕಕತಾ ಪಾದಾ, ಮುಖಂ ಚುಣ್ಣಕಮಕ್ಖಿತಂ।
‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
೧೦೨೨.
1022.
‘‘ಅಟ್ಠಪದಕತಾ ಕೇಸಾ, ನೇತ್ತಾ ಅಞ್ಜನಮಕ್ಖಿತಾ।
‘‘Aṭṭhapadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
೧೦೨೩.
1023.
‘‘ಅಞ್ಜನೀವ ನವಾ ಚಿತ್ತಾ, ಪೂತಿಕಾಯೋ ಅಲಙ್ಕತೋ।
‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
‘‘ಓದಹಿ ಮಿಗವೋ ಪಾಸಂ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ।
‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಕನ್ದನ್ತೇ ಮಿಗಬನ್ಧಕೇ॥
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.
‘‘ಛಿನ್ನೋ ಪಾಸೋ ಮಿಗವಸ್ಸ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ।
‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಸೋಚನ್ತೇ ಮಿಗಲುದ್ದಕೇ॥
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake.
೧೦೨೪.
1024.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಚಿತ್ತಕಥೀ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಕೋ।
‘‘Bahussuto cittakathī, buddhassa paricārako;
ಪನ್ನಭಾರೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ, ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ ಗೋತಮೋ॥
Pannabhāro visaññutto, seyyaṃ kappeti gotamo.
೧೦೨೫.
1025.
‘‘ಖೀಣಾಸವೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ, ಸಙ್ಗಾತೀತೋ ಸುನಿಬ್ಬುತೋ।
‘‘Khīṇāsavo visaññutto, saṅgātīto sunibbuto;
ಧಾರೇತಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಜಾತಿಮರಣಪಾರಗೂ॥
Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jātimaraṇapāragū.
೧೦೨೬.
1026.
‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಧಮ್ಮಾ, ಬುದ್ಧಸ್ಸಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನೋ।
‘‘Yasmiṃ patiṭṭhitā dhammā, buddhassādiccabandhuno;
ನಿಬ್ಬಾನಗಮನೇ ಮಗ್ಗೇ, ಸೋಯಂ ತಿಟ್ಠತಿ ಗೋತಮೋ॥
Nibbānagamane magge, soyaṃ tiṭṭhati gotamo.
೧೦೨೭.
1027.
‘‘ದ್ವಾಸೀತಿ ಬುದ್ಧತೋ ಗಣ್ಹಿಂ, ದ್ವೇ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಭಿಕ್ಖುತೋ।
‘‘Dvāsīti buddhato gaṇhiṃ, dve sahassāni bhikkhuto;
ಚತುರಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಯೇ ಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪವತ್ತಿನೋ॥
Caturāsītisahassāni, ye me dhammā pavattino.
೧೦೨೮.
1028.
‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಾಯಂ ಪುರಿಸೋ, ಬಲಿಬದ್ದೋವ ಜೀರತಿ।
‘‘Appassutāyaṃ puriso, balibaddova jīrati;
ಮಂಸಾನಿ ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾ ತಸ್ಸ ನ ವಡ್ಢತಿ॥
Maṃsāni tassa vaḍḍhanti, paññā tassa na vaḍḍhati.
೧೦೨೯.
1029.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಂ, ಯೋ ಸುತೇನಾತಿಮಞ್ಞತಿ।
‘‘Bahussuto appassutaṃ, yo sutenātimaññati;
ಅನ್ಧೋ ಪದೀಪಧಾರೋವ, ತಥೇವ ಪಟಿಭಾತಿ ಮಂ॥
Andho padīpadhārova, tatheva paṭibhāti maṃ.
೧೦೩೦.
1030.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಉಪಾಸೇಯ್ಯ, ಸುತಞ್ಚ ನ ವಿನಾಸಯೇ।
‘‘Bahussutaṃ upāseyya, sutañca na vināsaye;
ತಂ ಮೂಲಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ, ತಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಧರೋ ಸಿಯಾ॥
Taṃ mūlaṃ brahmacariyassa, tasmā dhammadharo siyā.
೧೦೩೧.
1031.
‘‘ಪುಬ್ಬಾಪರಞ್ಞೂ ಅತ್ಥಞ್ಞೂ, ನಿರುತ್ತಿಪದಕೋವಿದೋ।
‘‘Pubbāparaññū atthaññū, niruttipadakovido;
ಸುಗ್ಗಹೀತಞ್ಚ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಅತ್ಥಞ್ಚೋಪಪರಿಕ್ಖತಿ॥
Suggahītañca gaṇhāti, atthañcopaparikkhati.
೧೦೩೨.
1032.
‘‘ಖನ್ತ್ಯಾ ಛನ್ದಿಕತೋ ಹೋತಿ, ಉಸ್ಸಹಿತ್ವಾ ತುಲೇತಿ ತಂ।
‘‘Khantyā chandikato hoti, ussahitvā tuleti taṃ;
ಸಮಯೇ ಸೋ ಪದಹತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತೋ॥
Samaye so padahati, ajjhattaṃ susamāhito.
೧೦೩೩.
1033.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ, ಸಪ್ಪಞ್ಞಂ ಬುದ್ಧಸಾವಕಂ।
‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ, sappaññaṃ buddhasāvakaṃ;
ಧಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಮಾಕಙ್ಖಂ, ತಂ ಭಜೇಥ ತಥಾವಿಧಂ॥
Dhammaviññāṇamākaṅkhaṃ, taṃ bhajetha tathāvidhaṃ.
೧೦೩೪.
1034.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ, ಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಮಹೇಸಿನೋ।
‘‘Bahussuto dhammadharo, kosārakkho mahesino;
ಚಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಪೂಜನೀಯೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ॥
Cakkhu sabbassa lokassa, pūjanīyo bahussuto.
೧೦೩೫.
1035.
‘‘ಧಮ್ಮಾರಾಮೋ ಧಮ್ಮರತೋ, ಧಮ್ಮಂ ಅನುವಿಚಿನ್ತಯಂ।
‘‘Dhammārāmo dhammarato, dhammaṃ anuvicintayaṃ;
ಧಮ್ಮಂ ಅನುಸ್ಸರಂ ಭಿಕ್ಖು, ಸದ್ಧಮ್ಮಾ ನ ಪರಿಹಾಯತಿ॥
Dhammaṃ anussaraṃ bhikkhu, saddhammā na parihāyati.
೧೦೩೬.
1036.
‘‘ಕಾಯಮಚ್ಛೇರಗರುನೋ , ಹಿಯ್ಯಮಾನೇ ಅನುಟ್ಠಹೇ।
‘‘Kāyamaccheragaruno , hiyyamāne anuṭṭhahe;
ಸರೀರಸುಖಗಿದ್ಧಸ್ಸ, ಕುತೋ ಸಮಣಫಾಸುತಾ॥
Sarīrasukhagiddhassa, kuto samaṇaphāsutā.
೧೦೩೭.
1037.
‘‘ನ ಪಕ್ಖನ್ತಿ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಧಮ್ಮಾ ನ ಪಟಿಭನ್ತಿ ಮಂ।
‘‘Na pakkhanti disā sabbā, dhammā na paṭibhanti maṃ;
ಗತೇ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಮ್ಹಿ, ಅನ್ಧಕಾರಂವ ಖಾಯತಿ॥
Gate kalyāṇamittamhi, andhakāraṃva khāyati.
೧೦೩೮.
1038.
‘‘ಅಬ್ಭತೀತಸಹಾಯಸ್ಸ, ಅತೀತಗತಸತ್ಥುನೋ।
‘‘Abbhatītasahāyassa, atītagatasatthuno;
ನತ್ಥಿ ಏತಾದಿಸಂ ಮಿತ್ತಂ, ಯಥಾ ಕಾಯಗತಾ ಸತಿ॥
Natthi etādisaṃ mittaṃ, yathā kāyagatā sati.
೧೦೩೯.
1039.
‘‘ಯೇ ಪುರಾಣಾ ಅತೀತಾ ತೇ, ನವೇಹಿ ನ ಸಮೇತಿ ಮೇ।
‘‘Ye purāṇā atītā te, navehi na sameti me;
ಸ್ವಜ್ಜ ಏಕೋವ ಝಾಯಾಮಿ, ವಸ್ಸುಪೇತೋವ ಪಕ್ಖಿಮಾ॥
Svajja ekova jhāyāmi, vassupetova pakkhimā.
೧೦೪೦.
1040.
‘‘ದಸ್ಸನಾಯ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ, ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕೇ ಬಹೂ।
‘‘Dassanāya abhikkante, nānāverajjake bahū;
ಮಾ ವಾರಯಿತ್ಥ ಸೋತಾರೋ, ಪಸ್ಸನ್ತು ಸಮಯೋ ಮಮಂ॥
Mā vārayittha sotāro, passantu samayo mamaṃ.
೧೦೪೧.
1041.
‘‘ದಸ್ಸನಾಯ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ, ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕೇ ಪುಥು।
‘‘Dassanāya abhikkante, nānāverajjake puthu;
ಕರೋತಿ ಸತ್ಥಾ ಓಕಾಸಂ, ನ ನಿವಾರೇತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ॥
Karoti satthā okāsaṃ, na nivāreti cakkhumā.
೧೦೪೨.
1042.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ಸೇಖಭೂತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ।
‘‘Paṇṇavīsati vassāni, sekhabhūtassa me sato;
ನ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ॥
Na kāmasaññā uppajji, passa dhammasudhammataṃ.
೧೦೪೩.
1043.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ಸೇಖಭೂತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ।
‘‘Paṇṇavīsati vassāni, sekhabhūtassa me sato;
ನ ದೋಸಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಪಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ॥
Na dosasaññā uppajji, passa dhammasudhammataṃ.
೧೦೪೪.
1044.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ।
‘‘Paṇṇavīsati vassāni, bhagavantaṃ upaṭṭhahiṃ;
ಮೇತ್ತೇನ ಕಾಯಕಮ್ಮೇನ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Mettena kāyakammena, chāyāva anapāyinī.
೧೦೪೫.
1045.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ।
‘‘Paṇṇavīsati vassāni, bhagavantaṃ upaṭṭhahiṃ;
ಮೇತ್ತೇನ ವಚೀಕಮ್ಮೇನ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Mettena vacīkammena, chāyāva anapāyinī.
೧೦೪೬.
1046.
‘‘ಪಣ್ಣವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಂ।
‘‘Paṇṇavīsati vassāni, bhagavantaṃ upaṭṭhahiṃ;
ಮೇತ್ತೇನ ಮನೋಕಮ್ಮೇನ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Mettena manokammena, chāyāva anapāyinī.
೧೦೪೭.
1047.
‘‘ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಚಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ, ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅನುಚಙ್ಕಮಿಂ।
‘‘Buddhassa caṅkamantassa, piṭṭhito anucaṅkamiṃ;
ಧಮ್ಮೇ ದೇಸಿಯಮಾನಮ್ಹಿ, ಞಾಣಂ ಮೇ ಉದಪಜ್ಜಥ॥
Dhamme desiyamānamhi, ñāṇaṃ me udapajjatha.
೧೦೪೮.
1048.
‘‘ಅಹಂ ಸಕರಣೀಯೋಮ್ಹಿ, ಸೇಖೋ ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋ।
‘‘Ahaṃ sakaraṇīyomhi, sekho appattamānaso;
ಸತ್ಥು ಚ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ, ಯೋ ಅಮ್ಹಂ ಅನುಕಮ್ಪಕೋ॥
Satthu ca parinibbānaṃ, yo amhaṃ anukampako.
೧೦೪೯.
1049.
‘‘ತದಾಸಿ ಯಂ ಭಿಂಸನಕಂ, ತದಾಸಿ ಲೋಮಹಂಸನಂ।
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
ಸಬ್ಬಕಾರವರೂಪೇತೇ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ॥
Sabbakāravarūpete, sambuddhe parinibbute.
೧೦೫೦.
1050.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ, ಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಮಹೇಸಿನೋ।
‘‘Bahussuto dhammadharo, kosārakkho mahesino;
ಚಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಆನನ್ದೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ॥
Cakkhu sabbassa lokassa, ānando parinibbuto.
೧೦೫೧.
1051.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ, ಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಮಹೇಸಿನೋ।
‘‘Bahussuto dhammadharo, kosārakkho mahesino;
ಚಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ತಮೋನುದೋ॥
Cakkhu sabbassa lokassa, andhakāre tamonudo.
೧೦೫೨.
1052.
‘‘ಗತಿಮನ್ತೋ ಸತಿಮನ್ತೋ, ಧಿತಿಮನ್ತೋ ಚ ಯೋ ಇಸಿ।
‘‘Gatimanto satimanto, dhitimanto ca yo isi;
ಸದ್ಧಮ್ಮಧಾರಕೋ ಥೇರೋ, ಆನನ್ದೋ ರತನಾಕರೋ॥
Saddhammadhārako thero, ānando ratanākaro.
೧೦೫೩.
1053.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ।
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ॥ –
Ohito garuko bhāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Imā gāthā abhāsi.
ತತ್ಥ ಪಿಸುಣೇನ ಚಾತಿ ಆದಿತೋ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದೇವದತ್ತಪಕ್ಖಿಯೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸಗ್ಗಂ ಕರೋನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸಂ ಓವಾದದಾನವಸೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಪಿಸುಣೇನಾತಿ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ। ತಾಯ ಹಿ ಯುತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ‘‘ಪಿಸುಣೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ಯಥಾ ನೀಲಗುಣಯುತ್ತೋ ಪಟೋ ನೀಲೋತಿ। ಕೋಧನೇನಾತಿ ಕುಜ್ಝನಸೀಲೇನ। ಅತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿನಿಗೂಹಣಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಮಚ್ಛೇರಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ ಮಚ್ಛರಿನಾ। ವಿಭೂತನನ್ದಿನಾತಿ ಸತ್ತಾನಂ ವಿಭೂತಂ ವಿಭವನಂ ವಿನಾಸಂ ಇಚ್ಛನ್ತೇನ, ವಿಭೂತಂ ವಾ ವಿಸುಂ ಭಾವೋ ಭೇದೋ, ತಂ ನನ್ದನೇನ, ಸಬ್ಬಮೇತಂ ದೇವದತ್ತಪಕ್ಖಿಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಹಿ ಪಞ್ಚವತ್ಥುದೀಪನಾಯ ಬಹೂ ಜನೇ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನೇ ಭಿನ್ದನ್ತಾ ಸತ್ಥರಿ ಬಹಿದ್ಧತಾಯ ಥದ್ಧಮಚ್ಛರಿಯಾದಿಮಚ್ಛರಿಯಪಕತಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಮಹತೋ ಅನತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಂಸು। ಸಖಿತನ್ತಿ ಸಹಾಯಭಾವಂ ಸಂಸಗ್ಗಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಕಿಂಕಾರಣಾ? ಪಾಪೋ ಕಾಪುರಿಸೇನ ಸಙ್ಗಮೋ ಕಾಪುರಿಸೇನ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲೇನ ಸಮಾಗಮೋ ನಿಹೀನೋ ಲಾಮಕೋ। ಯೇ ಹಿಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತೇಸಂ ದುಚಿನ್ತಿತಾದಿಭೇದಂ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಮೇವ ಆವಹತಿ, ಪಗೇವ ವಚನಕರಸ್ಸ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಯಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಬಾಲತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನೋ ಪಣ್ಡಿತತೋ’’ತಿಆದಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೧)।
Tattha pisuṇena cāti ādito dve gāthā chabbaggiye bhikkhū devadattapakkhiyehi bhikkhūhi saddhiṃ saṃsaggaṃ karonte disvā tesaṃ ovādadānavasena vuttā. Tattha pisuṇenāti pisuṇāya vācāya. Tāya hi yutto puggalo ‘‘pisuṇo’’ti vutto yathā nīlaguṇayutto paṭo nīloti. Kodhanenāti kujjhanasīlena. Attasampattinigūhaṇalakkhaṇassa maccherassa sambhavato maccharinā. Vibhūtanandināti sattānaṃ vibhūtaṃ vibhavanaṃ vināsaṃ icchantena, vibhūtaṃ vā visuṃ bhāvo bhedo, taṃ nandanena, sabbametaṃ devadattapakkhiyeva sandhāya vuttaṃ. Te hi pañcavatthudīpanāya bahū jane sammāpaṭipanne bhindantā satthari bahiddhatāya thaddhamacchariyādimacchariyapakatā mahājanassa mahato anatthāya paṭipajjiṃsu. Sakhitanti sahāyabhāvaṃ saṃsaggaṃ na kareyya, kiṃkāraṇā? Pāpokāpurisena saṅgamo kāpurisena pāpapuggalena samāgamo nihīno lāmako. Ye hissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti. Tesaṃ ducintitādibhedaṃ bālalakkhaṇameva āvahati, pageva vacanakarassa. Tenāha bhagavā – ‘‘yāni kānici, bhikkhave, bhayāni uppajjanti, sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato’’tiādi (a. ni. 3.1).
ಯೇನ ಪನ ಸಂಸಗ್ಗೋ ಕಾತಬ್ಬೋ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸದ್ಧೇನ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸದ್ಧೇನಾತಿ ಕಮ್ಮಕಮ್ಮಫಲಸದ್ಧಾಯ ಚೇವ, ರತನತ್ತಯಸದ್ಧಾಯ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೇನ। ಪೇಸಲೇನಾತಿ ಪಿಯಸೀಲೇನ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೇನ। ಪಞ್ಞವತಾತಿ ಉದಯತ್ಥಗಾಮಿನಿಯಾ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಸೇನ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೇನ। ಬಹುಸ್ಸುತೇನಾತಿ ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿವೇಧಬಾಹುಸಚ್ಚಾನಂ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಬಹುಸ್ಸುತೇನ। ಭದ್ದೋತಿ ತೇನ ತಾದಿಸೇನ ಸಾಧುನಾ ಸಙ್ಗಮೋ ಭದ್ದೋ ಸುನ್ದರೋ ಕಲ್ಯಾಣೋ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾದಿಭೇದಂ ಅತ್ಥಂ ಆವಹತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Yena pana saṃsaggo kātabbo, taṃ dassetuṃ ‘‘saddhena cā’’tiādi vuttaṃ. Tattha saddhenāti kammakammaphalasaddhāya ceva, ratanattayasaddhāya ca samannāgatena. Pesalenāti piyasīlena sīlasampannena. Paññavatāti udayatthagāminiyā nibbedhikāya paññāya vasena paññāsampannena. Bahussutenāti pariyattipaṭivedhabāhusaccānaṃ pāripūriyā bahussutena. Bhaddoti tena tādisena sādhunā saṅgamo bhaddo sundaro kalyāṇo diṭṭhadhammikādibhedaṃ atthaṃ āvahatīti adhippāyo.
ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತನ್ತಿಆದಿಕಾ ಸತ್ತ ಗಾಥಾ ಅತ್ತನೋ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಕಾಮಸಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಿಯಾ ಉತ್ತರಾಯ ನಾಮ ಉಪಾಸಿಕಾಯ ಕಾಯವಿಚ್ಛನ್ದಜನನತ್ಥಂ ಭಾಸಿತಾ । ‘‘ಅಮ್ಬಪಾಲಿಂ ಗಣಿಕಂ ದಿಸ್ವಾ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತಾನಂ ಓವಾದದಾನತ್ಥ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ತಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ ಏವ।
Passa cittakatantiādikā satta gāthā attano rūpasampattiṃ disvā kāmasaññaṃ uppādentiyā uttarāya nāma upāsikāya kāyavicchandajananatthaṃ bhāsitā . ‘‘Ambapāliṃ gaṇikaṃ disvā vikkhittacittānaṃ ovādadānattha’’ntipi vadanti. Tā heṭṭhā vuttatthā eva.
ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಚಿತ್ತಕಥೀತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಥೇರೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಉದಾನವಸೇನ ಭಾಸಿತಾ। ತತ್ಥ ಪರಿಚಾರಕೋತಿ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ। ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತೀತಿ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಸಮನನ್ತರಂ ಸಯಿತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಥೇರೋ ಹಿ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಸರೀರಂ ಉತುಂ ಗಾಹಾಪೇತುಂ ಓವರಕಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಯಿತುಂ ಮಞ್ಚಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪಾದಾ ಚ ಭೂಮಿತೋ ಮುತ್ತಾ, ಅಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ ಸೀಸಂ ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ, ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಸಯಿ।
Bahussutocittakathītiādikā dve gāthā therena arahattaṃ patvā udānavasena bhāsitā. Tattha paricārakoti upaṭṭhāko. Seyyaṃ kappetīti arahattappattisamanantaraṃ sayitattā vuttaṃ. Thero hi bahudeva rattiṃ caṅkamena vītināmetvā sarīraṃ utuṃ gāhāpetuṃ ovarakaṃ pavisitvā sayituṃ mañcake nisinno pādā ca bhūmito muttā, appattañca sīsaṃ bimbohanaṃ, etthantare arahattaṃ patvā sayi.
ಖೀಣಾಸವೋತಿ ಪರಿಕ್ಖೀಣಚತುರಾಸವೋ, ತತೋ ಏವ ಚತೂಹಿಪಿ ಯೋಗೇಹಿ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ, ರಾಗಸಙ್ಗಾದೀನಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತತ್ತಾ ಸಙ್ಗಾತೀತೋ, ಸಬ್ಬಸೋ ಕಿಲೇಸಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ವೂಪಸನ್ತತ್ತಾ ಸುನಿಬ್ಬುತೋ ಸೀತಿಭೂತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Khīṇāsavoti parikkhīṇacaturāsavo, tato eva catūhipi yogehi visaṃyutto, rāgasaṅgādīnaṃ atikkantattā saṅgātīto, sabbaso kilesapariḷāhassa vūpasantattā sunibbuto sītibhūtoti attho.
ಯಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ಥೇರಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಭಾಸಿತಾ ಗಾಥಾ। ಉಪಟ್ಠಿತಾಯ ಹಿ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗೀತಿಯಾ ಥೇರಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಯೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ‘‘ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಸ್ಸಗನ್ಧಂ ವಾಯತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಥ ಥೇರೋ ಅಧಿಗತೇ ಅರಹತ್ತೇ ಸತ್ತಪಣ್ಣಿಗುಹಾದ್ವಾರಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಾಮಗ್ಗೀದಾನತ್ಥಂ ಆಗತೋ, ತಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಭಾವಪ್ಪಕಾಸನೇನ ಸುದ್ಧಾವಾಸಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ। ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಲಜ್ಜಾಪೇನ್ತೋ ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಾ ತೇನೇವ ಅಧಿಗತಾ ಪವೇದಿತಾ ಚ ಪಟಿವೇಧಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಾ। ಯಸ್ಮಿಂ ಪುರಿಸವಿಸೇಸೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ, ಸೋಯಂ ಗೋತ್ತತೋ ಗೋತಮೋ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೋ ಸಉಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಇದಾನಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಗಮನೇ ಮಗ್ಗೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ, ತಸ್ಸ ಏಕಂಸಭಾಗೀತಿ।
Yasmiṃ patiṭṭhitā dhammāti theraṃ uddissa khīṇāsavamahābrahmunā bhāsitā gāthā. Upaṭṭhitāya hi dhammasaṅgītiyā theraṃ uddissa yehi bhikkhūhi ‘‘eko bhikkhu vissagandhaṃ vāyatī’’ti vuttaṃ. Atha thero adhigate arahatte sattapaṇṇiguhādvāraṃ saṅghassa sāmaggīdānatthaṃ āgato, tassa khīṇāsavabhāvappakāsanena suddhāvāsamahābrahmā. Te bhikkhū lajjāpento ‘‘yasmiṃ patiṭṭhitā dhammā’’ti gāthamāha. Tassattho – buddhassa bhagavato dhammā teneva adhigatā paveditā ca paṭivedhapariyattidhammā. Yasmiṃ purisavisese patiṭṭhitā, soyaṃ gottato gotamo dhammabhaṇḍāgāriko saupādisesanibbānassa adhigatattā idāni anupādisesanibbānagamane magge patiṭṭhahi, tassa ekaṃsabhāgīti.
ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಗೋಪಕಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಥೇರಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ತ್ವಂ ಬಹುಸ್ಸುತೋತಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಪಾಕಟೋ, ಕಿತ್ತಕಾ ಧಮ್ಮಾ ತೇ ಸತ್ಥಾರಾ ಭಾಸಿತಾ, ತಯಾ ಧಾರಿತಾ’’ತಿ? ತಸ್ಸ ಥೇರೋ ಪಟಿವಚನಂ ದೇನ್ತೋ ‘‘ದ್ವಾಸೀತೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ದ್ವಾಸೀತಿ ಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಯೋಜನಾ, ಬುದ್ಧತೋ ಗಣ್ಹಿನ್ತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧತೋ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಂ ದ್ವಿಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಅಸೀತಿಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಾ ಅಧಿಗಣ್ಹಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದ್ವೇ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಭಿಕ್ಖುತೋತಿ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸಹಸ್ಸಾನಿ ಭಿಕ್ಖುತೋ ಗಣ್ಹಿಂ, ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಆದೀನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಂ। ಚತುರಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ತದುಭಯಂ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಚತುಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ। ಯೇ ಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪವತ್ತಿನೋತಿ ಯೇ ಯಥಾವುತ್ತಪರಿಮಾಣಾ ಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಗುಣಾ ವಾಚುಗ್ಗತಾ ಜಿವ್ಹಗ್ಗೇ ಪರಿವತ್ತನ್ತೀತಿ।
Athekadivasaṃ gopakamoggallāno nāma brāhmaṇo theraṃ pucchi – ‘‘tvaṃ bahussutoti buddhassa sāsane pākaṭo, kittakā dhammā te satthārā bhāsitā, tayā dhāritā’’ti? Tassa thero paṭivacanaṃ dento ‘‘dvāsītī’’ti gāthamāha. Tattha dvāsīti sahassānīti yojanā, buddhato gaṇhinti sammāsambuddhato uggaṇhiṃ dvisahassādhikāni asītidhammakkhandhasahassāni satthu santikā adhigaṇhinti attho. Dve sahassāni bhikkhutoti dve dhammakkhandhasahassāni bhikkhuto gaṇhiṃ, dhammasenāpatiādīnaṃ bhikkhūnaṃ santikā adhigacchiṃ. Caturāsītisahassānīti tadubhayaṃ samodhānetvā catusahassādhikāni asītisahassāni. Ye me dhammā pavattinoti ye yathāvuttaparimāṇā dhammakkhandhā mayhaṃ paguṇā vācuggatā jivhagge parivattantīti.
ಅಥೇಕದಾ ಥೇರೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಧುರೇಪಿ ಗನ್ಥಧುರೇಪಿ ಅನನುಯುತ್ತಂ ಏಕಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ದಿಸ್ವಾ ಬಾಹುಸಚ್ಚಾಭಾವೇ ಆದೀನವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಾಯ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಾಯನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಾ ಪಣ್ಣಾಸಾನಂ, ಅಥ ವಾ ಪನ ವಗ್ಗಾನಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಏಕಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಾ ಸುತ್ತನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಉಗ್ಗಹಿತಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಅಯಂ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪನ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋವ। ಬಲಿಬದ್ದೋವ ಜೀರತೀತಿ ಯಥಾ ಬಲಿಬದ್ದೋ ಜೀರಮಾನೋ ವಡ್ಢಮಾನೋ ನೇವ ಮಾತು ನ ಪಿತು, ನ ಸೇಸಞಾತಕಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಡ್ಢತಿ, ಅಥ ಖೋ ನಿರತ್ಥಕಮೇವ ಜೀರತಿ; ಏವಮೇವಂ ಅಯಮ್ಪಿ ನ ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಂ ಕರೋತಿ, ನ ಆಚರಿಯವತ್ತಂ, ನ ಆಗನ್ತುಕವತ್ತಾದೀನಿ, ನ ಭಾವನಂ ಅನುಯುಞ್ಜತಿ, ನಿರತ್ಥಕಮೇವ ಜೀರತಿ। ಮಂಸಾನಿ ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತೀತಿ ಯಥಾ ಬಲಿಬದ್ದಸ್ಸ ‘‘ಕಸನಭಾರವಹನಾದೀಸು ಅಸಮತ್ಥೋ ಏಸೋ’’ತಿ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಸ್ಸ ಯಥಾ ತಥಾ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ ಖಾದನ್ತಸ್ಸ ಪಿವನ್ತಸ್ಸ ಮಂಸಾನಿ ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ; ಏವಮೇವಂ ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ಉಪಜ್ಝಾಯಾದೀಹಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಸ್ಸ ಸಙ್ಘಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಉದ್ಧಂವಿರೇಚನಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಕಾಯಂ ಪೋಸೇನ್ತಸ್ಸ ಮಂಸಾನಿ ವಡ್ಢನ್ತಿ ಥೂಲಸರೀರೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರತಿ। ಪಞ್ಞಾತಿ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾ ಪನಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾ ಏಕಙ್ಗುಲಿಮತ್ತಾಪಿ ನ ವಡ್ಢತಿ, ಅರಞ್ಞೇ ಗಚ್ಛಲತಾದೀನಿ ವಿಯ ಅಸ್ಸ ಛದ್ವಾರಾನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಣ್ಹಾ ಚೇವ ನವವಿಧಮಾನೋ ಚ ವಡ್ಢತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Athekadā thero sāsane pabbajitvā vipassanādhurepi ganthadhurepi ananuyuttaṃ ekaṃ puggalaṃ disvā bāhusaccābhāve ādīnavaṃ pakāsento ‘‘appassutāya’’nti gāthamāha. Tattha appassutāyanti ekassa dvinnaṃ vā paṇṇāsānaṃ, atha vā pana vaggānaṃ antamaso ekassa dvinnaṃ vā suttantānampi uggahitānaṃ abhāvena appassuto ayaṃ, kammaṭṭhānaṃ pana uggahetvā anuyuñjanto bahussutova. Balibaddova jīratīti yathā balibaddo jīramāno vaḍḍhamāno neva mātu na pitu, na sesañātakānaṃ atthāya vaḍḍhati, atha kho niratthakameva jīrati; evamevaṃ ayampi na upajjhāyavattaṃ karoti, na ācariyavattaṃ, na āgantukavattādīni, na bhāvanaṃ anuyuñjati, niratthakameva jīrati. Maṃsāni tassa vaḍḍhantīti yathā balibaddassa ‘‘kasanabhāravahanādīsu asamattho eso’’ti araññe vissaṭṭhassa yathā tathā vicarantassa khādantassa pivantassa maṃsāni tassa vaḍḍhanti; evamevaṃ imassāpi upajjhāyādīhi vissaṭṭhassa saṅghaṃ nissāya cattāro paccaye labhitvā uddhaṃvirecanādīni katvā kāyaṃ posentassa maṃsāni vaḍḍhanti thūlasarīro hutvā vicarati. Paññāti lokiyalokuttarā panassa paññā ekaṅgulimattāpi na vaḍḍhati, araññe gacchalatādīni viya assa chadvārāni nissāya taṇhā ceva navavidhamāno ca vaḍḍhatīti adhippāyo.
ಬಹುಸ್ಸುತೋತಿ ಗಾಥಾ ಅತ್ತನೋ ಬಾಹುಸಚ್ಚಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಞ್ಞಂ ಅತಿಮಞ್ಞನ್ತಂ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಸುತೇನಾತಿ ಸುತಹೇತು ಅತ್ತನೋ ಬಾಹುಸಚ್ಚನಿಮಿತ್ತಂ। ಅತಿಮಞ್ಞತೀತಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಞ್ಞತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಉಕ್ಕಂಸೇನ್ತೋ ಪರಂ ಪರಿಭವತಿ। ತಥೇವಾತಿ ಯಥಾ ಅನ್ಧೋ ಅನ್ಧಕಾರೇ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇನ್ತೋ ಆಲೋಕದಾನೇನ ಪರೇಸಂಯೇವ ಅತ್ಥಾವಹೋ , ನ ಅತ್ತನೋ, ತಥೇವ ಪರಿಯತ್ತಿಬಾಹುಸಚ್ಚೇನ ಸುತವಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುತೇನ ಅನುಪಪನ್ನೋ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಂ ಅಪರಿಪೂರೇನ್ತೋ ಅನ್ಧೋ ಞಾಣಾಲೋಕದಾನೇನ ಪರೇಸಂಯೇವ ಅತ್ಥಾವಹೋ, ನ ಅತ್ತನೋ, ದೀಪಧಾರೋ ಅನ್ಧೋ ವಿಯ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಟ್ಠಾತೀತಿ।
Bahussutoti gāthā attano bāhusaccaṃ nissāya aññaṃ atimaññantaṃ ekaṃ bhikkhuṃ uddissa vuttā. Tattha sutenāti sutahetu attano bāhusaccanimittaṃ. Atimaññatīti atikkamitvā maññati attānaṃ ukkaṃsento paraṃ paribhavati. Tathevāti yathā andho andhakāre telapajjotaṃ dhārento ālokadānena paresaṃyeva atthāvaho , na attano, tatheva pariyattibāhusaccena sutavā puggalo sutena anupapanno attano atthaṃ aparipūrento andho ñāṇālokadānena paresaṃyeva atthāvaho, na attano, dīpadhāro andho viya mayhaṃ upaṭṭhātīti.
ಇದಾನಿ ಬಾಹುಸಚ್ಚೇ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಬಹುಸ್ಸುತ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಉಪಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಪಯಿರುಪಾಸೇಯ್ಯ। ಸುತಞ್ಚ ನ ವಿನಾಸಯೇತಿ ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಪಯಿರುಪಾಸಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಂ ಸುತಞ್ಚ ನ ವಿನಾಸೇಯ್ಯ, ನ ಸುಸ್ಸೇಯ್ಯ ಧಾರಣಪರಿಚಯಪರಿಪುಚ್ಛಾಮನಸಿಕಾರೇಹಿ ವಡ್ಢೇಯ್ಯ। ತಂ ಮೂಲಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಪಯಿರುಪಾಸಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಂ ತಂ ಸುತಂ ಪರಿಯತ್ತಿಬಾಹುಸಚ್ಚಂ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಮೂಲಂ ಪಧಾನಕಾರಣಂ। ತಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಧರೋ ಸಿಯಾ ವಿಮುತ್ತಾಯತನಸೀಸೇ ಠತ್ವಾ ಯಥಾಸುತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಧಾರಣೇ ಪಠಮಂ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಧರೋ ಭವೇಯ್ಯ।
Idāni bāhusacce ānisaṃsaṃ dassento ‘‘bahussuta’’nti gāthamāha. Tattha upāseyyāti payirupāseyya. Sutañca na vināsayeti bahussutaṃ payirupāsitvā laddhaṃ sutañca na vināseyya, na susseyya dhāraṇaparicayaparipucchāmanasikārehi vaḍḍheyya. Taṃ mūlaṃ brahmacariyassāti yasmā bahussutaṃ payirupāsitvā laddhaṃ taṃ sutaṃ pariyattibāhusaccaṃ maggabrahmacariyassa mūlaṃ padhānakāraṇaṃ. Tasmā dhammadharo siyā vimuttāyatanasīse ṭhatvā yathāsutassa dhammassa dhāraṇe paṭhamaṃ pariyattidhammadharo bhaveyya.
ಇದಾನಿ ಪರಿಯತ್ತಿಬಾಹುಸಚ್ಚೇನ ಸಾಧೇತಬ್ಬಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪುಬ್ಬಾಪರಞ್ಞೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಪುಬ್ಬಞ್ಚ ಅಪರಞ್ಚ ಜಾನಾತೀತಿ ಪುಬ್ಬಾಪರಞ್ಞೂ। ಏಕಿಸ್ಸಾ ಹಿ ಗಾಥಾಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಅಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇಪಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ವಾ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇ ಅಪರಭಾಗೇ ಅಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇಪಿ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಅಪರಭಾಗಸ್ಸ ಇಮಿನಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇನ , ಇಮಸ್ಸ ವಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗಸ್ಸ ಇಮಿನಾ ಅಪರಭಾಗೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಜಾನನ್ತೋ ಪುಬ್ಬಾಪರಞ್ಞೂ ನಾಮ। ಅತ್ತತ್ಥಾದಿಭೇದಂ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಅತ್ಥಞ್ಞೂ। ನಿರುತ್ತಿಪದಕೋವಿದೋತಿ ನಿರುತ್ತಿಯಂ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಚಾತಿ ಚತೂಸುಪಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಸು ಛೇಕೋ। ಸುಗ್ಗಹೀತಞ್ಚ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ತೇನೇವ ಕೋವಿದಭಾವೇನ ಅತ್ಥತೋ ಬ್ಯಞ್ಜನತೋ ಚ ಧಮ್ಮಂ ಸುಗಹಿತಮೇವ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಅತ್ಥಞ್ಚೋಪಪರಿಕ್ಖತೀತಿ ಯಥಾಸುತಸ್ಸ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತಿ ‘‘ಇತಿ ಸೀಲಂ, ಇತಿ ಸಮಾಧಿ, ಇತಿ ಪಞ್ಞಾ, ಇಮೇ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಮನಸಾ ಅನುಪೇಕ್ಖತಿ।
Idāni pariyattibāhusaccena sādhetabbamatthaṃ dassetuṃ ‘‘pubbāparaññū’’tiādi vuttaṃ. Tattha pubbañca aparañca jānātīti pubbāparaññū. Ekissā hi gāthāya pubbabhāge apaññāyamānepi pubbabhāge vā paññāyamāne aparabhāge apaññāyamānepi ‘‘imassa aparabhāgassa iminā pubbabhāgena , imassa vā pubbabhāgassa iminā aparabhāgena bhavitabba’’nti jānanto pubbāparaññū nāma. Attatthādibhedaṃ tassa tassa bhāsitassa atthaṃ jānātīti atthaññū. Niruttipadakovidoti niruttiyaṃ sesapadesupi cāti catūsupi paṭisambhidāsu cheko. Suggahītañca gaṇhātīti teneva kovidabhāvena atthato byañjanato ca dhammaṃ sugahitameva katvā gaṇhāti. Atthañcopaparikkhatīti yathāsutassa yathāpariyattassa dhammassa atthaṃ upaparikkhati ‘‘iti sīlaṃ, iti samādhi, iti paññā, ime rūpārūpadhammā’’ti manasā anupekkhati.
ಖನ್ತ್ಯಾ ಛನ್ದಿಕತೋ ಹೋತೀತಿ ತೇಸು ಮನಸಾ ಅನುಪೇಕ್ಖಿತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮಾಪೇತ್ವಾ ರೂಪಪರಿಗ್ಗಹಾದಿಮುಖೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾಭಿನಿವೇಸೇ ಛನ್ದಿಕತೋ ಛನ್ದಜಾತೋ ಹೋತಿ। ತಥಾಭೂತೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಉಸ್ಸಹಿತ್ವಾ ತುಲೇತಿ ತಂತಂಪಚ್ಚಯನಾಮರೂಪದಸ್ಸನವಸೇನ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ತುಲೇತಿ ‘‘ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಪಿ, ‘‘ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿಪಿ, ‘‘ಅನತ್ತಾ’’ತಿಪಿ ತಂ ನಾಮರೂಪಂ ತೀರೇತಿ ವಿಪಸ್ಸತಿ। ಸಮಯೇ ಸೋ ಪದಹತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತೋತಿ ಸೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಾದಿಸಮಯೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪಗ್ಗಣ್ಹನಾದಿನಾ ಪದಹತಿ, ಪದಹನ್ತೋ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಗೋಚರಜ್ಝತ್ತೇ ವಿಪಸ್ಸನಾಸಮಾಧಿನಾ ಮಗ್ಗಸಮಾಧಿನಾ ಚ ಸುಟ್ಠು ಸಮಾಹಿತೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಅಸಮಾಧಾನಹೇತುಭೂತೇ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹೇಯ್ಯ। ಸ್ವಾಯಂ ಗುಣೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ ಸಪ್ಪಞ್ಞಂ ಬುದ್ಧಸಾವಕಂ ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತಸ್ಸ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಸಙ್ಖತಂ ಧಮ್ಮಂ ಆರಬ್ಭ ದುಕ್ಖಾದೀಸು ಪರಿಞ್ಞಾದಿವಿಸಿಟ್ಠಕಿಚ್ಚತಾಯ ಧಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಸಙ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಞಾಣಂ ಆಕಙ್ಖನ್ತೋ ತಥಾವಿಧಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಭಜೇಥ, ಸೇವೇಯ್ಯ ಪಯಿರುಪಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Khantyā chandikato hotīti tesu manasā anupekkhitesu dhammesu diṭṭhinijjhānakkhantiyā nijjhānaṃ khamāpetvā rūpapariggahādimukhena vipassanābhinivese chandikato chandajāto hoti. Tathābhūto ca vipassanāya kammaṃ karonto ussahitvā tuleti taṃtaṃpaccayanāmarūpadassanavasena ussāhaṃ katvā tato paraṃ tilakkhaṇaṃ āropetvā tuleti ‘‘anicca’’ntipi, ‘‘dukkha’’ntipi, ‘‘anattā’’tipi taṃ nāmarūpaṃ tīreti vipassati. Samaye so padahati, ajjhattaṃ susamāhitoti so evaṃ passanto paggahetabbādisamaye cittassa paggaṇhanādinā padahati, padahanto ca ajjhattaṃ gocarajjhatte vipassanāsamādhinā maggasamādhinā ca suṭṭhu samāhito bhaveyya, asamādhānahetubhūte kilese pajaheyya. Svāyaṃ guṇo sabbopi yasmā bahussutaṃ dhammadharaṃ sappaññaṃ buddhasāvakaṃ payirupāsantassa hoti, tasmā asaṅkhataṃ dhammaṃ ārabbha dukkhādīsu pariññādivisiṭṭhakiccatāya dhammaviññāṇasaṅkhātaṃ dhammañāṇaṃ ākaṅkhanto tathāvidhaṃ vuttappakāraṃ kalyāṇamittaṃ bhajetha, seveyya payirupāseyyāti attho.
ಏವಂ ಬಹುಪಕಾರತಾಯ ತಸ್ಸ ಪೂಜನೀಯಕಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸುತ್ತಗೇಯ್ಯಾದಿ ಬಹು ಸುತಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಬಹುಸ್ಸುತೋ। ತಮೇವ ದೇಸನಾಧಮ್ಮಂ ಸುವಣ್ಣಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಸೀಹವಸಾ ವಿಯ ಅವಿನಸ್ಸನ್ತಂ ಧಾರೇತೀತಿ ಧಮ್ಮಧರೋ। ತತೋ ಏವ ಮಹೇಸಿನೋ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಕೋಸಂ ಧಮ್ಮರತನಂ ಆರಕ್ಖತೀತಿ ಕೋಸಾರಕ್ಖೋ। ಯಸ್ಮಾ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮದಸ್ಸನೇನ ಚಕ್ಖುಭೂತೋ, ತಸ್ಮಾ ಚಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಪೂಜನೀಯೋ ಮಾನನೀಯೋತಿ, ಬಹುಸ್ಸುತಭಾವೇನ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಪೂಜನೀಯಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ನಿಗಮನವಸೇನ ಪುನಪಿ ‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Evaṃ bahupakāratāya tassa pūjanīyakaṃ dassento ‘‘bahussuto’’ti gāthamāha. Tassattho – suttageyyādi bahu sutaṃ etassāti bahussuto. Tameva desanādhammaṃ suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasā viya avinassantaṃ dhāretīti dhammadharo. Tato eva mahesino bhagavato dhammakosaṃ dhammaratanaṃ ārakkhatīti kosārakkho. Yasmā sadevakassa lokassa samadassanena cakkhubhūto, tasmā cakkhu sabbassa lokassa pūjanīyo mānanīyoti, bahussutabhāvena bahujanassa pūjanīyabhāvadassanatthaṃ nigamanavasena punapi ‘‘bahussuto’’ti vuttaṃ.
ಏವರೂಪಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಲಭಿತ್ವಾಪಿ ಕಾರಕಸ್ಸೇವ ಅಪರಿಹಾನಿ, ನ ಅಕಾರಕಸ್ಸಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಧಮ್ಮಾರಾಮೋ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ನಿವಾಸನಟ್ಠೇನ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮೋ ಆರಾಮೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಏವ ಧಮ್ಮೇ ರತೋ ಅಭಿರತೋತಿ ಧಮ್ಮರತೋ, ತಸ್ಸೇವ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪುನಪ್ಪುನಂ ವಿಚಿನ್ತನೇನ ಧಮ್ಮಂ ಅನುವಿಚಿನ್ತಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನುಸ್ಸರನ್ತಿ ತಮೇವ ಧಮ್ಮಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋ। ಸದ್ಧಮ್ಮಾತಿ ಏವರೂಪೋ ಭಿಕ್ಖು ಸತ್ತತಿಂಸಪಭೇದಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ನವವಿಧಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾ ಚ ನ ಪರಿಹಾಯತಿ, ನ ಕದಾಚಿ ತಸ್ಸ ತತೋ ಪರಿಹಾನಿ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Evarūpaṃ kalyāṇamittaṃ labhitvāpi kārakasseva aparihāni, na akārakassāti dassento ‘‘dhammārāmo’’ti gāthamāha. Tattha nivāsanaṭṭhena samathavipassanādhammo ārāmo, tasmiṃ eva dhamme rato abhiratoti dhammarato, tasseva dhammassa punappunaṃ vicintanena dhammaṃ anuvicintayaṃ dhammaṃ āvajjento manasi karotīti attho. Anussaranti tameva dhammaṃ anussaranto. Saddhammāti evarūpo bhikkhu sattatiṃsapabhedā bodhipakkhiyadhammā navavidhalokuttaradhammā ca na parihāyati, na kadāci tassa tato parihāni hotīti attho.
ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಕಾಯೇ ಅವೀತರಾಗಂ ಕುಸೀತಂ ಹೀನವೀರಿಯಂ ಕೋಸಲ್ಲಾಯಾ ತಿ ನಾಮಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಂವೇಜೇನ್ತೋ ‘‘ಕಾಯಮಚ್ಛೇರಗರುನೋ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಾಯಮಚ್ಛೇರಗರುನೋತಿ ‘‘ಕಾಯದಳ್ಹೀಬಹುಲಸ್ಸ ಕಾಯೇ ಮಮತ್ತಸ್ಸ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಮ್ಪಿ ಕಾಯೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಕತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ। ಹಿಯ್ಯಮಾನೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಕಾಯೇ ಜೀವಿತೇ ಚ ಖಣೇ ಖಣೇ ಪರಿಹಿಯ್ಯಮಾನೇ। ಅನುಟ್ಠಹೇತಿ ಸೀಲಾದೀನಂ ಪರಿಪೂರಣವಸೇನ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ। ಸರೀರಸುಖಗಿದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಸ್ಸ ಸುಖಾಪನೇನೇವ ಗೇಧಂ ಆಪನ್ನಸ್ಸ। ಕುತೋ ಸಮಣಫಾಸುತಾತಿ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಾಮಞ್ಞವಸೇನ ಕುತೋ ಸುಖವಿಹಾರೋ, ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ನ ತಸ್ಸ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Athekadivasaṃ kāye avītarāgaṃ kusītaṃ hīnavīriyaṃ kosallāyā ti nāmaṃ bhikkhuṃ saṃvejento ‘‘kāyamaccheragaruno’’ti gāthamāha. Tattha kāyamaccheragarunoti ‘‘kāyadaḷhībahulassa kāye mamattassa ācariyupajjhāyānampi kāyena kattabbaṃ kiñci akatvā vicarantassa. Hiyyamāneti attano kāye jīvite ca khaṇe khaṇe parihiyyamāne. Anuṭṭhaheti sīlādīnaṃ paripūraṇavasena uṭṭhānavīriyaṃ na kareyya. Sarīrasukhagiddhassāti attano sarīrassa sukhāpaneneva gedhaṃ āpannassa. Kuto samaṇaphāsutāti evarūpassa puggalassa sāmaññavasena kuto sukhavihāro, phāsuvihāro na tassa vijjatīti attho.
ನ ಪಕ್ಖನ್ತೀತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಭಾವಂ ಸುತ್ವಾ ಥೇರೇನ ಭಾಸಿತಾ। ತತ್ಥ ನ ಪಕ್ಖನ್ತಿ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾತಿ ಪುರತ್ಥಿಮಾದಿಭೇದಾ ಸಬ್ಬಾ ದಿಸಾ ನ ಪಕ್ಖಯನ್ತಿ, ದಿಸಾಮೂಳ್ಹೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮಾ ನ ಪಟಿಭನ್ತಿ ಮನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಸುಟ್ಠು ಪಗುಣಾಪಿ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಾ ಇದಾನಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸಮನ್ನಾಹರಿಯಮಾನಾಪಿ ಮಯ್ಹಂ ನ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ। ಗತೇ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಮ್ಹೀತಿ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಭೂತೇ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಮ್ಹಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಂ ಗತೇ। ಅನ್ಧಕಾರಂವ ಖಾಯತೀತಿ ಸಬ್ಬೋಪಾಯಂ ಲೋಕೋ ಅನ್ಧಕಾರೋ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಾತಿ।
Na pakkhantītiādikā āyasmato sāriputtassa dhammasenāpatino parinibbutabhāvaṃ sutvā therena bhāsitā. Tattha na pakkhanti disā sabbāti puratthimādibhedā sabbā disā na pakkhayanti, disāmūḷhoti attho. Dhammā na paṭibhanti manti pubbe suṭṭhu paguṇāpi pariyattidhammā idāni sakkaccaṃ samannāhariyamānāpi mayhaṃ na upaṭṭhahanti. Gate kalyāṇamittamhīti sadevakassa lokassa kalyāṇamittabhūte dhammasenāpatimhi anupādisesanibbānaṃ gate. Andhakāraṃva khāyatīti sabbopāyaṃ loko andhakāro viya upaṭṭhāti.
ಅಬ್ಭತೀತಸಹಾಯಸ್ಸಾತಿ ಅಪಗತಸಹಾಯಸ್ಸ, ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತರಹಿತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತೀತಗತಸತ್ಥುನೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಅತೀತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಗತಸತ್ಥುಕಸ್ಸ, ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಕಾಯಗತಾ ಸತೀತಿ ಕಾಯಗತಾಸತಿಭಾವನಾ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಯಥಾ ಏಕನ್ತಹಿತಾವಹಾ, ಏವಂ ಏತಾದಿಸಂ ಅನಾಥಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಏಕನ್ತಹಿತಾವಹಂ ಅಞ್ಞಂ ಮಿತ್ತಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಸನಾಥಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಪಿ ಭಾವನಾ ಹಿತಾವಹಾ ಏವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Abbhatītasahāyassāti apagatasahāyassa, kalyāṇamittarahitassāti attho. Atītagatasatthunoti āyasmato atīto hutvā nibbānagatasatthukassa, satthari parinibbuteti attho. Yathā kāyagatā satīti kāyagatāsatibhāvanā takkarassa yathā ekantahitāvahā, evaṃ etādisaṃ anāthassa puggalassa ekantahitāvahaṃ aññaṃ mittaṃ nāma natthi, sanāthassa aññāpi bhāvanā hitāvahā evāti adhippāyo.
ಪುರಾಣಾತಿ ಪೋರಾಣಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತಾದಿಕೇ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ನವೇಹೀತಿ ನವಕೇಹಿ। ನ ಸಮೇತಿ ಮೇತಿ ಮಯ್ಹಂ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಮಾಗಚ್ಛತಿ, ನ ತೇ ಮಮ ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸ್ವಜ್ಜ ಏಕೋವ ಝಾಯಾಮೀತಿ ಸೋಹಂ ಅಜ್ಜ ವುಡ್ಢತರೇಹಿ ವಿರಹಿತೋ ಏಕೋವ ಹುತ್ವಾ ಝಾಯಾಮಿ ಝಾನಪಸುತೋ ಹೋಮಿ। ವಸ್ಸುಪೇತೋತಿ ವಸ್ಸಕಾಲೇ ಕುಲಾವಕಂ ಉಪೇತೋ ಪಕ್ಖೀ ವಿಯ। ‘‘ವಾಸುಪೇತೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಳಿ, ವಾಸಂ ಉಪಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Purāṇāti porāṇā, sāriputtādike kalyāṇamitte sandhāya vadati. Navehīti navakehi. Na sameti meti mayhaṃ cittaṃ na samāgacchati, na te mama cittaṃ ārādhentīti attho. Svajja ekova jhāyāmīti sohaṃ ajja vuḍḍhatarehi virahito ekova hutvā jhāyāmi jhānapasuto homi. Vassupetoti vassakāle kulāvakaṃ upeto pakkhī viya. ‘‘Vāsupeto’’tipi pāḷi, vāsaṃ upagatoti attho.
ದಸ್ಸನಾಯ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇತಿ ಗಾಥಾ ಸತ್ಥಾರಾ ಭಾಸಿತಾ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಮಮ ದಸ್ಸನಾಯ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ನಾನಾವಿಧವಿದೇಸಪವಾಸಿಕಬಹುಜನೇ, ಆನನ್ದ, ಮಮ ಉಪಸಙ್ಕಮನಂ ಮಾ ವಾರೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇ ಸೋತಾರೋ ಧಮ್ಮಸ್ಸ, ಮಮಂ ಪಸ್ಸನ್ತು, ಅಯಮೇವ ದಸ್ಸನಾಯ ಸಮಯೋತಿ।
Dassanāyaabhikkanteti gāthā satthārā bhāsitā. Tassattho – mama dassanāya abhikkante nānāvidhavidesapavāsikabahujane, ānanda, mama upasaṅkamanaṃ mā vāresi. Kasmā? Te sotāro dhammassa, mamaṃ passantu, ayameva dassanāya samayoti.
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಥೇರೋ ‘‘ದಸ್ಸನಾಯ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ’’ತಿ ಅಪರಂ ಗಾಥಮಾಹ। ಇಮಾಯ ಹಿ ಗಾಥಾಯ ಸಮ್ಬನ್ಧತ್ಥಂ ಪುರಿಮಗಾಥಾ ಇಧ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ। ತೇನೇವ ಸಚಾಹಂ ದೇಸನ್ತರತೋ ಆಗತಾಗತೇ ತಾವದೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ಲಚ್ಛಾಮೀತಿ ಏತಸ್ಸ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Taṃ sutvā thero ‘‘dassanāya abhikkante’’ti aparaṃ gāthamāha. Imāya hi gāthāya sambandhatthaṃ purimagāthā idha nikkhittā. Teneva sacāhaṃ desantarato āgatāgate tāvadeva dassetuṃ lacchāmīti etassa padassa atthasiddhiṃ dasseti.
ಪಣ್ಣವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನೀತಿ ಪಞ್ಚ ಗಾಥಾ ಅತ್ತನೋ ಅಗ್ಗುಪಟ್ಠಾಕಭಾವಂ ದೀಪೇತುಂ ವುತ್ತಾ। ಆರದ್ಧಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವೇನ ಹಿ ಸತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾನಪಸುತಭಾವೇನ ಚ ಥೇರಸ್ಸ ಮಗ್ಗೇನ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾಪಿ ಕಾಮಸಞ್ಞಾದಯೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಂಸು, ಕಾಯವಚೀಮನೋಕಮ್ಮಾನಿ ಚ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಸತ್ಥರಿ ಮೇತ್ತಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾನಿ ಮೇತ್ತಾನುಪರಿವತ್ತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ತತ್ಥ ಪಣ್ಣವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನೀತಿ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಸಂವಚ್ಛರಾನಿ। ಸೇಖಭೂತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋತಿ ಸೇಖಭೂಮಿಯಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಠಿತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ। ಕಾಮಸಞ್ಞಾತಿ ಕಾಮಸಹಗತಾ ಸಞ್ಞಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಮಸಞ್ಞಾದಿಅನುಪ್ಪತ್ತಿವಚನೇನ ಅತ್ತನೋ ಆಸಯಸುದ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ‘‘ಮೇತ್ತೇನ ಕಾಯಕಮ್ಮೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಯೋಗಸುದ್ಧಿಂ। ತತ್ಥ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ಪರಿಭಣ್ಡಕರಣಾದಿನಾ ಸತ್ಥು ವತ್ತಪಟಿವತ್ತಕರಣೇನ ಚ ಮೇತ್ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಧಮ್ಮದೇಸನಾಕಾಲಾರೋಚನಾದಿನಾ ಮೇತ್ತಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ರಹೋಗತಸ್ಸ ಸತ್ಥಾರಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಹಿತೂಪಸಂಹಾರಮನಸಿಕಾರೇನ ಮೇತ್ತಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ। ಞಾಣಂ ಮೇ ಉದಪಜ್ಜಥಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಸೇಕ್ಖಭೂಮಿಪತ್ತಿಮಾಹ।
Paṇṇavīsati vassānīti pañca gāthā attano aggupaṭṭhākabhāvaṃ dīpetuṃ vuttā. Āraddhakammaṭṭhānabhāvena hi satthu upaṭṭhānapasutabhāvena ca therassa maggena asamucchinnāpi kāmasaññādayo na uppajjiṃsu, kāyavacīmanokammāni ca sabbakālaṃ satthari mettāpubbaṅgamāni mettānuparivattāni ahesuṃ. Tattha paṇṇavīsati vassānīti pañcavīsati saṃvaccharāni. Sekhabhūtassa me satoti sekhabhūmiyaṃ sotāpattiphale ṭhitassa me sato. Kāmasaññāti kāmasahagatā saññā na uppajji, ettha ca kāmasaññādianuppattivacanena attano āsayasuddhiṃ dasseti, ‘‘mettena kāyakammenā’’tiādinā payogasuddhiṃ. Tattha gandhakuṭiyaṃ paribhaṇḍakaraṇādinā satthu vattapaṭivattakaraṇena ca mettaṃ kāyakammaṃ veditabbaṃ, dhammadesanākālārocanādinā mettaṃ vacīkammaṃ, rahogatassa satthāraṃ uddissa hitūpasaṃhāramanasikārena mettaṃ manokammaṃ. Ñāṇaṃ me udapajjathāti attano sekkhabhūmipattimāha.
ಅಹಂ ಸಕರಣೀಯೋಮ್ಹೀತಿ ಸತ್ಥು ಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇ ಉಪಟ್ಠಿತೇ ಮಣ್ಡಲಮಾಳಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಕಪಿಸೀಸಂ ಆಲಮ್ಬಿತ್ವಾ ಸೋಕಾಭಿಭೂತೇನ ವುತ್ತಗಾಥಾ । ತತ್ಥ ಸಕರಣೀಯೋಮ್ಹೀತಿ ದುಕ್ಖಪರಿಜಾನನಾದಿನಾ ಕರಣೀಯೇನ ಸಕರಣೀಯೋ ಅಮ್ಹಿ। ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸೋತಿ ಅನಧಿಗತಾರಹತ್ತೋ। ಸತ್ಥು ಚ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ಥು ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಉಪಟ್ಠಿತಂ। ಯೋ ಅಮ್ಹಂ ಅನುಕಮ್ಪಕೋತಿ ಯೋ ಸತ್ಥಾ ಮಯ್ಹಂ ಅನುಗ್ಗಾಹಕೋ।
Ahaṃ sakaraṇīyomhīti satthu parinibbāne upaṭṭhite maṇḍalamāḷaṃ pavisitvā kapisīsaṃ ālambitvā sokābhibhūtena vuttagāthā . Tattha sakaraṇīyomhīti dukkhaparijānanādinā karaṇīyena sakaraṇīyo amhi. Appattamānasoti anadhigatārahatto. Satthu ca parinibbānanti mayhaṃ satthu parinibbānañca upaṭṭhitaṃ. Yo amhaṃ anukampakoti yo satthā mayhaṃ anuggāhako.
ತದಾಸಿ ಯಂ ಭಿಂಸನಕನ್ತಿ ಗಾಥಾ ಸತ್ಥು ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲೇ ಪಥವೀಕಮ್ಪನದೇವದುನ್ದುಭಿಫಲನಾದಿಕೇ ದಿಸ್ವಾ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೇನ ವುತ್ತಗಾಥಾ।
Tadāsi yaṃ bhiṃsanakanti gāthā satthu parinibbānakāle pathavīkampanadevadundubhiphalanādike disvā sañjātasaṃvegena vuttagāthā.
ಬಹುಸ್ಸುತೋತಿಆದಿಕಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಥೇರಂ ಪಸಂಸನ್ತೇಹಿ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ಠಪಿತಾ। ತತ್ಥ ಗತಿಮನ್ತೋತಿ ಅಸದಿಸಾಯ ಞಾಣಗತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಸತಿಮನ್ತೋತಿ ಪರಮೇನ ಸತಿನೇಪಕ್ಕೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಧಿತಿಮನ್ತೋತಿ ಅಸಾಧಾರಣಾಯ ಬ್ಯಞ್ಜನತ್ಥಾವಧಾರಣಸಮತ್ಥಾಯ ಧಿತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಥೇರೋ ಏಕಪದೇಯೇವ ಠತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಪದಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತ್ಥಾರಾ ಕಥಿತನಿಯಾಮೇನೇವ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಗಹಿತಞ್ಚ ಸುವಣ್ಣಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಸೀಹವಸಾ ವಿಯ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ನ ವಿನಸ್ಸತಿ, ಅವಿಪರೀತಬ್ಯಞ್ಜನಾವಧಾರಣಸಮತ್ಥಾಯ ಸತಿಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ, ಅತ್ಥಾವಧಾರಣಸಮತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಞಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾಯ ಸತಿಯಾ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಬಹುಸ್ಸುತಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೯)। ತಥಾ ಚಾಹ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ – ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಅತ್ಥಕುಸಲೋ’’ತಿಆದಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೬೯)। ರತನಾಕರೋತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮರತನಸ್ಸ ಆಕರಭೂತೋ।
Bahussutotiādikā tisso gāthā theraṃ pasaṃsantehi saṅgītikārehi ṭhapitā. Tattha gatimantoti asadisāya ñāṇagatiyā samannāgato. Satimantoti paramena satinepakkena samannāgato. Dhitimantoti asādhāraṇāya byañjanatthāvadhāraṇasamatthāya dhitisampattiyā samannāgato. Ayañhi thero ekapadeyeva ṭhatvā saṭṭhipadasahassāni satthārā kathitaniyāmeneva gaṇhāti, gahitañca suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasā viya sabbakālaṃ na vinassati, aviparītabyañjanāvadhāraṇasamatthāya satipubbaṅgamāya paññāya, atthāvadhāraṇasamatthāya paññāpubbaṅgamāya satiyā ca samannāgato. Tenāha bhagavā – ‘‘etadaggaṃ , bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ bahussutāna’’ntiādi (a. ni. 1.219). Tathā cāha dhammasenāpati – ‘‘āyasmā ānando atthakusalo’’tiādi (a. ni. 5.169). Ratanākaroti saddhammaratanassa ākarabhūto.
ಪರಿಚಿಣ್ಣೋತಿ ಗಾಥಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲೇ ಥೇರೇನ ಭಾಸಿತಾ, ಸಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ ಏವ।
Pariciṇṇoti gāthā parinibbānakāle therena bhāsitā, sā vuttatthā eva.
ಆನನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ānandattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ತಿಂಸನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tiṃsanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಆನನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Ānandattheragāthā