Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੩੨੮] ੮. ਅਨਨੁਸੋਚਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [328] 8. Ananusociyajātakavaṇṇanā

    ਬਹੂਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ ਭੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਮਤਭਰਿਯਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਭਰਿਯਾਯ ਮਤਾਯ ਨ ਨ੍ਹਾਯਿ ਨ ਪਿવਿ ਨ ਲਿਮ੍ਪਿ ਨ ਭੁਞ੍ਜਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਸਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸੋਕਾਭਿਭੂਤੋ ਆਲ਼ਾਹਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਮਾਨੋ વਿਚਰਿ। ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਨਸ੍ਸ ਕੁਟੇ ਪਦੀਪੋ વਿਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਜਲਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਮਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਸੋਕਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦਾਯਕੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸ ਅવਸ੍ਸਯੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾਸਮਣਂ ਆਦਾਯ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੇਨ ਸੁਤਾਗਮਨੋ ਕਤਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਾਦਿਸਕ੍ਕਾਰੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ‘‘ਕਿਂ, ਉਪਾਸਕ, ਚਿਨ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਰਿਯਾ ਮੇ ਕਾਲਕਤਾ, ਤਮਹਂ ਅਨੁਸੋਚਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਭਿਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਨ੍ਨੇ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤੁਂ, ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਭਰਿਯਾਯ ਮਤਾਯ ‘ਭਿਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਂ ਭਿਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਨ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ। ਅਤੀਤવਤ੍ਥੁ ਦਸਕਨਿਪਾਤੇ ਚੂਲ਼ਬੋਧਿਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੪੯ ਆਦਯੋ) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ।

    Bahūnaṃ vijjatī bhotīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ matabhariyaṃ kuṭumbikaṃ ārabbha kathesi. So kira bhariyāya matāya na nhāyi na pivi na limpi na bhuñji, na kammante payojesi, aññadatthu sokābhibhūto āḷāhanaṃ gantvā paridevamāno vicari. Abbhantare panassa kuṭe padīpo viya sotāpattimaggassa upanissayo jalati. Satthā paccūsasamaye lokaṃ olokento taṃ disvā ‘‘imassa maṃ ṭhapetvā añño koci sokaṃ nīharitvā sotāpattimaggassa dāyako natthi, bhavissāmissa avassayo’’ti pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto pacchāsamaṇaṃ ādāya tassa gehadvāraṃ gantvā kuṭumbikena sutāgamano katapaccuggamanādisakkāro paññattāsane nisinno kuṭumbikaṃ āgantvā vanditvā ekamantaṃ nisinnaṃ ‘‘kiṃ, upāsaka, cintesī’’ti pucchitvā ‘‘āma, bhante, bhariyā me kālakatā, tamahaṃ anusocanto cintemī’’ti vutte ‘‘upāsaka, bhijjanadhammaṃ nāma bhijjati, tasmiṃ bhinne na yuttaṃ cintetuṃ, porāṇakapaṇḍitāpi bhariyāya matāya ‘bhijjanadhammaṃ bhijjatī’ti na cintayiṃsū’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari. Atītavatthu dasakanipāte cūḷabodhijātake (jā. 1.10.49 ādayo) āvi bhavissati, ayaṃ panettha saṅkhepo.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜਾਤਕੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕੋਮਾਰਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ‘‘ਤવ ਦਾਰਿਕਪਰਿਯੇਸਨਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਘਰਾવਾਸੇਨਤ੍ਥੋ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਿਤੋ ਏਕਂ ਕਞ੍ਚਨਰੂਪਕਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਲਭਮਾਨੋ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਤਂ ਕਞ੍ਚਨਰੂਪਕਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਯਾਨੇ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲਂ વਿਚਰਨ੍ਤਾ ਯਤ੍ਥ ਏવਰੂਪਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਮਾਰਿਕਂ ਪਸ੍ਸਥ, ਤਤ੍ਥ ਇਮਂ ਕਞ੍ਚਨਰੂਪਕਂ ਦਤ੍વਾ ਤਂ ਆਨੇਥਾ’’ਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪੇਸੇਸੁਂ।

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā mātāpitūnaṃ santikaṃ agamāsi. Imasmiṃ jātake bodhisatto komārabrahmacārī ahosi. Athassa mātāpitaro ‘‘tava dārikapariyesanaṃ karomā’’ti ārocayiṃsu. Bodhisatto ‘‘na mayhaṃ gharāvāsenattho, ahaṃ tumhākaṃ accayena pabbajissāmī’’ti vatvā tehi punappunaṃ yācito ekaṃ kañcanarūpakaṃ kāretvā ‘‘evarūpaṃ kumārikaṃ labhamāno gaṇhissāmī’’ti āha. Tassa mātāpitaro taṃ kañcanarūpakaṃ paṭicchannayāne āropetvā ‘‘gacchatha jambudīpatalaṃ vicarantā yattha evarūpaṃ brāhmaṇakumārikaṃ passatha, tattha imaṃ kañcanarūpakaṃ datvā taṃ ānethā’’ti mahantena parivārena manusse pesesuṃ.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਾਲੇ ਏਕੋ ਪੁਞ੍ਞવਾ ਸਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇਯੇવ ਨਿਗਮਗਾਮੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿવਿਭવਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ‘‘ਸਮ੍ਮਿਲ੍ਲਹਾਸਿਨੀ’’ਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਾ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਅਭਿਰੂਪਾ ਅਹੋਸਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਦੇવਚ੍ਛਰਪ੍ਪਟਿਭਾਗਾ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੀ ਅਹੋਸਿ। ਕਞ੍ਚਨਰੂਪਕਂ ਆਦਾਯ વਿਚਰਨ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਸਮ੍ਮਿਲ੍ਲਹਾਸਿਨੀ ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਇਧ ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਿਲ੍ਲਹਾਸਿਨਿਂ વਾਰੇਸੁਂ। ਸਾ ‘‘ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਮੇ ਘਰਾવਾਸੇਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਤੇ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਸਿ ਕੁਮਾਰਿਕੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਨਰੂਪਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਪੇਸਯਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਮਿਲ੍ਲਹਾਸਿਨਿਯਾ ਚ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਮਙ੍ਗਲਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤੇ ਏਕਗਬ੍ਭੇ વਸਮਾਨਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਯਨੇ ਸਯਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਓਲੋਕਯਿਂਸੁ, ਦ੍વੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਾਨੋ વਿਯ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વਸਿਂਸੁ।

    Tasmiṃ pana kāle eko puññavā satto brahmalokato cavitvā kāsiraṭṭheyeva nigamagāme asītikoṭivibhavassa brāhmaṇassa gehe kumārikā hutvā nibbatti, ‘‘sammillahāsinī’’tissā nāmaṃ akaṃsu. Sā soḷasavassakāle abhirūpā ahosi pāsādikā devaccharappaṭibhāgā sabbaṅgasampannā. Tassāpi kilesavasena cittaṃ nāma na uppannapubbaṃ, accantabrahmacārinī ahosi. Kañcanarūpakaṃ ādāya vicarantā manussā taṃ gāmaṃ pāpuṇiṃsu. Tattha manussā taṃ disvā ‘‘asukabrāhmaṇassa dhītā sammillahāsinī kiṃkāraṇā idha ṭhitā’’ti āhaṃsu. Manussā taṃ sutvā brāhmaṇakulaṃ gantvā sammillahāsiniṃ vāresuṃ. Sā ‘‘ahaṃ tumhākaṃ accayena pabbajissāmi, na me gharāvāsenattho’’ti mātāpitūnaṃ sāsanaṃ pesesi. Te ‘‘kiṃ karosi kumārike’’ti vatvā kañcanarūpakaṃ gahetvā taṃ mahantena parivārena pesayiṃsu. Bodhisattassa ca sammillahāsiniyā ca ubhinnampi anicchantānaññeva maṅgalaṃ kariṃsu. Te ekagabbhe vasamānā ekasmiṃ sayane sayantāpi na aññamaññaṃ kilesavasena olokayiṃsu, dve bhikkhū dve brāhmāno viya ca ekasmiṃ ṭhāne vasiṃsu.

    ਅਪਰਭਾਗੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਕਾਲਮਕਂਸੁ। ਸੋ ਤੇਸਂ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਿਲ੍ਲਹਾਸਿਨਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਮਮ ਕੁਲਸਨ੍ਤਕਾ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋ, ਤવ ਕੁਲਸਨ੍ਤਕਾ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋਤਿ ਇਮਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹਿ, ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਤਯਿ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇ ਅਹਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਤਂ ਜਹਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ । ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਏਹੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਧਨਂ ਦਾਨਮੁਖੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ વਿਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਨਮੂਲਫਲਾਹਾਰਾ ਤਤ੍ਥ ਚਿਰਂ વਸਿਤ੍વਾ ਲੋਣਮ੍ਬਿਲਸੇવਨਤ੍ਥਾਯ ਹਿਮવਨ੍ਤਾ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਤ੍વਾ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ વਸਿਂਸੁ।

    Aparabhāge bodhisattassa mātāpitaro kālamakaṃsu. So tesaṃ sarīrakiccaṃ katvā sammillahāsiniṃ pakkosāpetvā ‘‘bhadde, mama kulasantakā asītikoṭiyo, tava kulasantakā asītikoṭiyoti imaṃ ettakaṃ dhanaṃ gahetvā imaṃ kuṭumbaṃ paṭipajjāhi, ahaṃ pabbajissāmī’’ti āha. ‘‘Ayyaputta, tayi pabbajante ahampi pabbajissāmi, na sakkomi taṃ jahitu’’nti . ‘‘Tena hi ehī’’ti sabbaṃ dhanaṃ dānamukhe vissajjetvā kheḷapiṇḍaṃ viya sampattiṃ pahāya himavantaṃ pavisitvā ubhopi tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā vanamūlaphalāhārā tattha ciraṃ vasitvā loṇambilasevanatthāya himavantā otaritvā anupubbena bārāṇasiṃ patvā rājuyyāne vasiṃsu.

    ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖੁਮਾਲਾਯ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਨਿਰੋਜਂ ਮਿਸ੍ਸਕਭਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿਯਾ ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸਾ ਸਪ੍ਪਾਯਭੇਸਜ੍ਜਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਅਹੋਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸਾਲਾਯ ਫਲਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਯੇવ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਰੋਦਤਿ ਪਰਿਦੇવਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਆਗਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਭਿਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਏવਂਗਤਿਕਾਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਾਯ ਨਿਪਨ੍ਨਫਲਕੇਯੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਿਸ੍ਸਕਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਸਿ। ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਮਹਾਜਨੋ ‘‘ਅਯਂ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਮੇ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਂ ਤਾવ ਨ ਸਣ੍ਠਾਮ ਰੋਦਾਮ ਪਰਿਦੇવਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਰੋਦਥਾ’’ਤਿ? ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਜੀવਮਾਨਾ ਤਾવ ਏਸਾ ਮਮ ਕਿਞ੍ਚਿ ਹੋਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਰਲੋਕਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਹੋਤਿ, ਮਰਣવਸਂ ਗਤਾ, ਅਹਂ ਕਿਸ੍ਸ ਰੋਦਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Tesaṃ tattha vasantānaṃ sukhumālāya paribbājikāya nirojaṃ missakabhattaṃ paribhuñjantiyā lohitapakkhandikābādho uppajji. Sā sappāyabhesajjaṃ alabhamānā dubbalā ahosi. Bodhisatto bhikkhācāravelāya taṃ pariggahetvā nagaradvāraṃ netvā ekissā sālāya phalake nipajjāpetvā sayaṃ bhikkhāya pāvisi. Sā tasmiṃ anikkhanteyeva kālamakāsi. Mahājano paribbājikāya rūpasampattiṃ disvā parivāretvā rodati paridevati. Bodhisatto bhikkhaṃ caritvā āgato tassā matabhāvaṃ ñatvā ‘‘bhijjanadhammaṃ bhijjati, sabbe saṅkhārā aniccā evaṃgatikāyevā’’ti vatvā tāya nipannaphalakeyeva nisīditvā missakabhojanaṃ bhuñjitvā mukhaṃ vikkhālesi. Parivāretvā ṭhitamahājano ‘‘ayaṃ te, bhante, paribbājikā kiṃ hotī’’ti pucchi. ‘‘Gihikāle me pādaparicārikā ahosī’’ti. ‘‘Bhante, mayaṃ tāva na saṇṭhāma rodāma paridevāma, tumhe kasmā na rodathā’’ti? Bodhisatto ‘‘jīvamānā tāva esā mama kiñci hoti, idāni paralokasamaṅgitāya na kiñci hoti, maraṇavasaṃ gatā, ahaṃ kissa rodāmī’’ti mahājanassa dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi –

    ੧੦੯.

    109.

    ‘‘ਬਹੂਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ ਭੋਤੀ, ਤੇਹਿ ਮੇ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Bahūnaṃ vijjatī bhotī, tehi me kiṃ bhavissati;

    ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਨ ਸੋਚਾਮਿ, ਪਿਯਂ ਸਮ੍ਮਿਲ੍ਲਹਾਸਿਨਿਂ॥

    Tasmā etaṃ na socāmi, piyaṃ sammillahāsiniṃ.

    ੧੧੦.

    110.

    ‘‘ਤਂ ਤਂ ਚੇ ਅਨੁਸੋਚੇਯ੍ਯ, ਯਂ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Taṃ taṃ ce anusoceyya, yaṃ yaṃ tassa na vijjati;

    ਅਤ੍ਤਾਨਮਨੁਸੋਚੇਯ੍ਯ, ਸਦਾ ਮਚ੍ਚੁવਸਂ ਪਤਂ॥

    Attānamanusoceyya, sadā maccuvasaṃ pataṃ.

    ੧੧੧.

    111.

    ‘‘ਨ ਹੇવ ਠਿਤਂ ਨਾਸੀਨਂ, ਨ ਸਯਾਨਂ ਨ ਪਦ੍ਧਗੁਂ।

    ‘‘Na heva ṭhitaṃ nāsīnaṃ, na sayānaṃ na paddhaguṃ;

    ਯਾવ ਬ੍ਯਾਤਿ ਨਿਮਿਸਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਰਸਤੀ વਯੋ॥

    Yāva byāti nimisati, tatrāpi rasatī vayo.

    ੧੧੨.

    112.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਤ੍ਤਨਿ વਤਪ੍ਪਦ੍ਧੇ, વਿਨਾਭਾવੇ ਅਸਂਸਯੇ।

    ‘‘Tatthattani vatappaddhe, vinābhāve asaṃsaye;

    ਭੂਤਂ ਸੇਸਂ ਦਯਿਤਬ੍ਬਂ, વੀਤਂ ਅਨਨੁਸੋਚਿਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Bhūtaṃ sesaṃ dayitabbaṃ, vītaṃ ananusociya’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਬਹੂਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ ਭੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਭੋਤੀ ਅਮ੍ਹੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਬਹੂਨਂ ਮਤਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ વਿਜ੍ਜਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ। ਤੇਹਿ ਮੇ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤੇਹਿ ਮਤਕਸਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਤ੍ਤਮਾਨਾ ਇਦਾਨੇવੇਸਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ , ਤੇਹਿ વਾ ਮਤਕਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਤਿਰੇਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧવਸੇਨੇਸਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਾ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਂ ਭਰਿਯਾ, ਉਦਾਹੁ ਭਗਿਨੀਤਿ? ‘‘ਤੇਹਿ ਮੇਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤੇਹਿ ਮਤਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਦਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਲ਼ੇવਰਂ ਏਕਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਸਾ ਮਤਕੇਸੁ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਨ ਸੋਚਾਮਿ।

    Tattha bahūnaṃ vijjatī bhotīti ayaṃ bhotī amhe chaḍḍetvā idāni aññesaṃ bahūnaṃ matakasattānaṃ antare vijjati atthi upalabbhati. Tehi me kiṃ bhavissatīti tehi matakasattehi saddhiṃ vattamānā idānevesā mayhaṃ kiṃ bhavissati , tehi vā matakasattehi atirekasambandhavasenesā mayhaṃ kiṃ bhavissati, kā nāma bhavissati, kiṃ bhariyā, udāhu bhaginīti? ‘‘Tehi meka’’ntipi pāṭho, tehi matakehi saddhiṃ idampi me kaḷevaraṃ ekaṃ bhavissatīti attho. Tasmāti yasmā esā matakesu saṅkhaṃ gatā, mayhaṃ sā na kiñci hoti, tasmā etaṃ na socāmi.

    ਯਂ ਯਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸੋਚਨਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਤਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਤਂ ਤਂ ਸਚੇ ਅਨੁਸੋਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਯਂ ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਸੋ ਅਨੁਸੋਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਚ੍ਚੁવਸਂ ਪਤਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਨਿਚ੍ਚਂ ਮਚ੍ਚੁવਸਂ ਪਤਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਅਨੁਸੋਚੇਯ੍ਯ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਸੋਚਨਕਾਲੋਯੇવ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Yaṃ yaṃ tassāti yaṃ yaṃ tassa anusocanakassa sattassa na vijjati natthi, mataṃ niruddhaṃ, taṃ taṃ sace anusoceyyāti attho. ‘‘Yassā’’tipi pāṭho, yaṃ yaṃ yassa na vijjati, taṃ taṃ so anusoceyyāti attho. Maccuvasaṃ patanti evaṃ sante niccaṃ maccuvasaṃ patantaṃ gacchantaṃ attānameva anusoceyya, tenassa asocanakāloyeva na bhaveyyāti attho.

    ਤਤਿਯਗਾਥਾਯ ਨ ਹੇવ ਠਿਤਂ ਨਾਸੀਨਂ, ਨ ਸਯਾਨਂ ਨ ਪਦ੍ਧਗੁਨ੍ਤਿ ਕਞ੍ਚਿ ਸਤ੍ਤਂ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰੋ ਅਨੁਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਦ੍ਧਗੁਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਚਰਮਾਨਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਚਤੂਸੁਪਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਪਮਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਨ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਿવਾ ਚ ਸਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਯਗਮਨਕਮ੍ਮਮੇવ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਯਾવ ਬ੍ਯਾਤੀਤਿ ਯਾવ ਉਮ੍ਮਿਸਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ વੋਹਾਰੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਾવ ਉਮ੍ਮਿਸਤਿ ਚ ਨਿਮਿਸਤਿ ਚ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏવਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇ ਕਾਲੇ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਰਸਤੀ વਯੋ, ਤੀਸੁ વਯੇਸੁ ਸੋ ਸੋ વਯੋ ਹਾਯਤੇવ ਨ વਡ੍ਢਤੀਤਿ।

    Tatiyagāthāya na heva ṭhitaṃ nāsīnaṃ, na sayānaṃ na paddhagunti kañci sattaṃ āyusaṅkhāro anugacchatīti pāṭhaseso. Tattha paddhagunti parivattetvā caramānaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ime sattā catūsupi iriyāpathesu pamattā viharanti, āyusaṅkhārā pana rattiñca divā ca sabbiriyāpathesu appamattā attano khayagamanakammameva karontīti. Yāva byātīti yāva ummisati. Ayañhi tasmiṃ kāle vohāro. Idaṃ vuttaṃ hoti – yāva ummisati ca nimisati ca, tatrāpi evaṃ appamattake kāle imesaṃ sattānaṃ rasatī vayo, tīsu vayesu so so vayo hāyateva na vaḍḍhatīti.

    ਤਤ੍ਥਤ੍ਤਨਿ વਤਪ੍ਪਦ੍ਧੇਤਿ ਤਤ੍ਥ વਤ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਦ੍ਧੇ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ ਏવਂ ਰਸਮਾਨੇ વਯੇ ਅਯਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਪਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, વਯੇਨ ਅਡ੍ਢੋ ਉਪਡ੍ਢੋ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋવ ਹੋਤਿ । ਏવਂ ਤਤ੍ਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਦ੍ਧੇ ਯੋ ਚੇਸ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਨਾਭਾવੋ ਅਸਂਸਯੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਨਾਭਾવੇਪਿ ਅਸਂਸਯੇ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯੇ ਯਂ ਭੂਤਂ ਸੇਸਂ ਅਮਤਂ ਜੀવਮਾਨਂ, ਤਂ ਜੀવਮਾਨਮੇવ ਦਯਿਤਬ੍ਬਂ ਪਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਅਰੋਗੋ ਹੋਤੁ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਯਂ ਪਨੇਤਂ વੀਤਂ વਿਗਤਂ ਮਤਂ, ਤਂ ਅਨਨੁਸੋਚਿਯਂ ਨ ਅਨੁਸੋਚਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Tatthattani vatappaddheti tattha vata attani paddhe. Idaṃ vuttaṃ hoti tasmiṃ vata evaṃ rasamāne vaye ayaṃ ‘‘attā’’ti saṅkhyaṃ gato attabhāvo paddho hoti, vayena aḍḍho upaḍḍho aparipuṇṇova hoti . Evaṃ tattha imasmiṃ attani paddhe yo cesa tattha tattha nibbattānaṃ sattānaṃ vinābhāvo asaṃsayo, tasmiṃ vinābhāvepi asaṃsaye nissaṃsaye yaṃ bhūtaṃ sesaṃ amataṃ jīvamānaṃ, taṃ jīvamānameva dayitabbaṃ piyāyitabbaṃ mettāyitabbaṃ, ‘‘ayaṃ satto arogo hotu abyāpajjo’’ti evaṃ tasmiṃ mettābhāvanā kātabbā. Yaṃ panetaṃ vītaṃ vigataṃ mataṃ, taṃ ananusociyaṃ na anusocitabbanti.

    ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਕਾਰਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਮੇવ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਣੋ ਅਹੋਸਿ।

    Evaṃ mahāsatto catūhi gāthāhi aniccākāraṃ dīpento dhammaṃ desesi. Mahājano paribbājikāya sarīrakiccaṃ akāsi. Bodhisatto himavantameva pavisitvā jhānābhiññāsamāpattiyo nibbattetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਤਦਾ ਸਮ੍ਮਿਲ੍ਲਹਾਸਿਨੀ ਰਾਹੁਲਮਾਤਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਾਪਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne kuṭumbiko sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā sammillahāsinī rāhulamātā ahosi, tāpaso pana ahameva ahosinti.

    ਅਨਨੁਸੋਚਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਅਟ੍ਠਮਾ।

    Ananusociyajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੩੨੮. ਅਨਨੁਸੋਚਿਯਜਾਤਕਂ • 328. Ananusociyajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact