| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
အာနာပာနသ္သတိသမာဓိကထာဝဏ္ဏနာ
Ānāpānassatisamādhikathāvaṇṇanā
၁၆၅. အယမ္ပိ ခော, ဘိက္ခဝေတိ ဣမိနာ ကိံ ဒသ္သေတိ? ယေသံ ဧဝမသ္သ ‘‘ဘဂဝတာ အာစိက္ခိတကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂပစ္စယာ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဇီဝိတက္ခယော အာသီ’’တိ, တေသံ တံ မိစ္ဆာဂာဟံ နိသေဓေတိ။ ကေဝလံ တေသံ ဘိက္ခူနံ ပုဗ္ဗေ ကတကမ္မပစ္စယာဝ ဇီဝိတက္ခယော အာသိ, ဣဒံ ပန ကမ္မဋ္ဌာနံ တေသံ ကေသဉ္စိ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ, ကေသဉ္စိ အနာဂာမိသကဒာဂာမိသောတာပတ္တိဖလပ္ပတ္တိယာ , ကေသဉ္စိ ပဌမဇ္ဈာနာဓိဂမာယ, ကေသဉ္စိ ဝိက္ခမ္ဘနတဒင္ဂပ္ပဟာနေန အတ္တသိနေဟပအယာဒာနာယ ဥပနိသ္သယော ဟုတ္ဝာ, ကေသဉ္စိ သုဂတိယံ ဥပ္ပတ္တိယာ ဥပနိသ္သယော အဟောသီတိ သာတ္ထိကာဝ မေ အသုဘကထာ, ကိန္တု ‘‘သာဓု, ဘန္တေ ဘဂဝာ, အညံ ပရိယာယံ အာစိက္ခတူ’’တိ အာနန္ဒေန ယာစိတတ္တာ အညံ ပရိယာယံ အာစိက္ခာမိ, ယထာ ဝော ပုဗ္ဗေ အာစိက္ခိတအသုဘကမ္မဋ္ဌာနာနုယောဂာ, ဧဝံ အယမ္ပိ ခော ဘိက္ခဝေတိ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘အသ္သာသဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ သတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သာ ဟိ တံ အသ္သာသံ, ပသ္သာသံ ဝာ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ပုဗ္ဗဘာဂေ, အပရဘာဂေ ပန အသ္သာသပသ္သာသပဘဝနိမိတ္တံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ဥပဋ္ဌာတီတိ စ တထာ ဝုတ္တာ။
165.Ayampi kho, bhikkhaveti iminā kiṃ dasseti? Yesaṃ evamassa ‘‘bhagavatā ācikkhitakammaṭṭhānānuyogapaccayā tesaṃ bhikkhūnaṃ jīvitakkhayo āsī’’ti, tesaṃ taṃ micchāgāhaṃ nisedheti. Kevalaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ pubbe katakammapaccayāva jīvitakkhayo āsi, idaṃ pana kammaṭṭhānaṃ tesaṃ kesañci arahattappattiyā, kesañci anāgāmisakadāgāmisotāpattiphalappattiyā , kesañci paṭhamajjhānādhigamāya, kesañci vikkhambhanatadaṅgappahānena attasinehapaayādānāya upanissayo hutvā, kesañci sugatiyaṃ uppattiyā upanissayo ahosīti sātthikāva me asubhakathā, kintu ‘‘sādhu, bhante bhagavā, aññaṃ pariyāyaṃ ācikkhatū’’ti ānandena yācitattā aññaṃ pariyāyaṃ ācikkhāmi, yathā vo pubbe ācikkhitaasubhakammaṭṭhānānuyogā, evaṃ ayampi kho bhikkhaveti yojanā veditabbā. ‘‘Assāsavasena upaṭṭhānaṃ satī’’ti vuttaṃ. Sā hi taṃ assāsaṃ, passāsaṃ vā ārammaṇaṃ katvā pubbabhāge, aparabhāge pana assāsapassāsapabhavanimittaṃ ārammaṇaṃ katvā upaṭṭhātīti ca tathā vuttā.
အသုဘေ ပဝတ္တံ အသုဘန္တိ ဝာ ပဝတ္တံ ဘာဝနာကမ္မံ အသုဘကမ္မံ, တဒေဝ အညသ္သ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇနကသ္သ ကာရဏဋ္ဌေန ဌာနတ္တာ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ, အာရမ္မဏံ ဝာ အသုဘကမ္မသ္သ ပဒဋ္ဌာနဋ္ဌေန ဌာနန္တိ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဣဓ အသုဘဇ္ဈာနံ, တေနေဝ ‘‘ဩဠာရိကာရမ္မဏတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပဋိဝေဓဝသေနာတိ ဝိတက္ကာဒိအင္ဂပဋိလာဘဝသေန။ အာရမ္မဏသန္တတာယာတိ အနုက္ကမေန သန္တကာလံ ဥပာဒာယ ဝုတ္တကာယဒရထပ္ပဋိပသ္သဒ္ဓိဝသေန နိဗ္ဗုတော။ ပရိကမ္မံ ဝာတိ ကသိဏပရိကမ္မံ ကိရ နိမိတ္တုပ္ပာဒပရိယောသာနံ။ တဒာ ဟိ နိရသ္သာဒတ္တာ အသန္တံ, အပ္ပဏိဟိတဉ္စ။ ယထာ ဥပစာရေ နီဝရဏဝိဂမေန, အင္ဂပာတုဘာဝေန စ သန္တတာ ဟောတိ, န တထာ ဣဓ, ဣဒံ ပန ‘‘အာဒိသမန္နာဟာရတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဒုတိယဝိကပ္ပေ အသေစနကောတိ အတိတ္တိကရော, တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဩဇဝန္တော’’တိ။ စေတသိကသုခံ ဈာနက္ခဏေပိ အတ္ထိ, ဧဝံ သန္တေပိ ‘‘ဥဘောပိ ဈာနာ ဝုဋ္ဌိတသ္သေဝ ဂဟေတဗ္ဗာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သမထေန သကသန္တာနေ အဝိက္ခမ္ဘိတေ။ ဣတရထာ ပာပကာနံ ဈာနေန သဟုပ္ပတ္တိ သိယာ။ ခန္ဓာဒီနံ လောကုတ္တရပာဒကတ္တာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ, ဝိသေသေန ယသ္သ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ ဟောတိ, တံ သန္ဓာယ ဝာ။ ‘‘အနိစ္စာနုပသ္သီတိအာဒိစတုက္ကဝသေန အနုပုဗ္ဗေန အရိယမဂ္ဂဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော သမုစ္ဆိန္ဒတိ, သေသာနမေတံ နတ္ထီ’’တိ လိခိတံ။
Asubhe pavattaṃ asubhanti vā pavattaṃ bhāvanākammaṃ asubhakammaṃ, tadeva aññassa punappunaṃ uppajjanakassa kāraṇaṭṭhena ṭhānattā asubhakammaṭṭhānaṃ, ārammaṇaṃ vā asubhakammassa padaṭṭhānaṭṭhena ṭhānanti asubhakammaṭṭhānanti idha asubhajjhānaṃ, teneva ‘‘oḷārikārammaṇattā’’ti vuttaṃ. Paṭivedhavasenāti vitakkādiaṅgapaṭilābhavasena. Ārammaṇasantatāyāti anukkamena santakālaṃ upādāya vuttakāyadarathappaṭipassaddhivasena nibbuto. Parikammaṃ vāti kasiṇaparikammaṃ kira nimittuppādapariyosānaṃ. Tadā hi nirassādattā asantaṃ, appaṇihitañca. Yathā upacāre nīvaraṇavigamena, aṅgapātubhāvena ca santatā hoti, na tathā idha, idaṃ pana ‘‘ādisamannāhārato’’ti vuttaṃ. Dutiyavikappe asecanakoti atittikaro, tena vuttaṃ ‘‘ojavanto’’ti. Cetasikasukhaṃ jhānakkhaṇepi atthi, evaṃ santepi ‘‘ubhopi jhānā vuṭṭhitasseva gahetabbā’’ti vuttaṃ. Samathena sakasantāne avikkhambhite. Itarathā pāpakānaṃ jhānena sahuppatti siyā. Khandhādīnaṃ lokuttarapādakattā nibbedhabhāgiyaṃ, visesena yassa nibbedhabhāgiyaṃ hoti, taṃ sandhāya vā. ‘‘Aniccānupassītiādicatukkavasena anupubbena ariyamaggavuḍḍhippatto samucchindati, sesānametaṃ natthī’’ti likhitaṃ.
တထာဘာဝပဋိသေဓနော စာတိ သောဠသဝတ္ထုကသ္သ တိတ္ထိယာနံ နတ္ထိတာယ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗပဌမာနံ ပန စတုန္နံ ပဒာနံ ဝသေန လောကိယဇ္ဈာနမေဝ တေသံ အတ္ထိ, တသ္မိံ လောကုတ္တရပဒဋ္ဌာနံ နတ္ထိ ဧဝ။ ‘‘ဖလမုတ္တမန္တိ ဖလေ ဥတ္တမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥတုတ္တယာနုကူလန္တိ ဂိမ္ဟေ အရညေ, ဟေမန္တေ ရုက္ခမူလေ, ဝသန္တကာလေ သုညာဂာရေ ဂတော။ သေမ္ဟဓာတုကသ္သ အရညံ, ပိတ္တဓာတုကသ္သ ရုက္ခမူလံ, ဝာတဓာတုကသ္သ သုညာဂာရံ အနုကူလံ။ မောဟစရိတသ္သ အရညံ အနုကူလံ မဟာအရညေ စိတ္တံ န သင္ကုဋတိ, ဒောသစရိတသ္သ ရုက္ခမူလံ, ရာဂစရိတသ္သ သုညာဂာရံ။ ဌာနစင္ကမာနိ ဥဒ္ဓစ္စပက္ခိကာနိ, သယနံ လီနပက္ခိကံ, ပလ္လင္ကာဘုဇနေန နိသဇ္ဇာယ ဒဠ္ဟဘာဝံ, ဥဇုကာယံ ပဏိဓာနေန အသ္သာသပသ္သာသာနံ ပဝတ္တနသုခံ ‘‘ပရိမုခံ သတိ’’န္တိ ဣမိနာ အာရမ္မဏပရိဂ္ဂဟူပာယံ ဒသ္သေတိ။ ကာရီတိ ကရဏသီလော ။ ဧတသ္သ ဝိဘင္ဂေ ‘‘အသ္သသတိ ပသ္သသတီ’’တိ အဝတ္ဝာ ‘‘သတော ကာရီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ‘‘အသ္သသတိ ပသ္သသတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ပဌမစတုက္ကံ ဧဝ လဗ္ဘတိ, န သေသာနီ’’တိ စ ‘‘ဒီဃံအသ္သာသဝသေနာတိ အလောပသမာသံ ကတ္ဝာ’’ဣတိ စ ‘‘ဧကတ္ထတာယ အဝိက္ခေပ’’န္တိ စ ‘‘အသမ္ဘောဂဝသေန ပဇာနတော’’တိ စ ‘‘တေန ဉာဏေနာ’’တိ စ ‘‘ပဇာနတောတိ ဝုတ္တဉာဏေနာ’’တိ စ ‘‘သတောကာရီတိ သတိသမ္ပဇညာဟိကာရီ’’တိ စ ‘‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သိနော အသ္သာသာဝ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သိအသ္သာသာ’’တိ စ လိခိတံ။ ဥပ္ပဋိပာဋိယာ အာဂတမ္ပိ ယုဇ္ဇတေဝ, တေန ဌာနေန ပဋိသိဒ္ဓံ။ တာလုံ အာဟစ္စ နိဗ္ဗာယနတော ကိရ ပောတကော သမ္ပတိဇာတောဝ ခိပိတသဒ္ဒံ ကရောတိ, ဆန္ဒပာမောဇ္ဇဝသေန ဆ ပုရိမာ တယောတိ နဝ။ ဧကေနာကာရေနာတိ အသ္သာသဝသေန ဝာ ပသ္သာသဝသေန ဝာ ဧဝံ အာနာပာနသ္သတိံ ဘာဝယတော ကာယေ ကာယာနုပသ္သနာသတိကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာ သမ္ပဇ္ဇတိ။
Tathābhāvapaṭisedhano cāti soḷasavatthukassa titthiyānaṃ natthitāya vuttaṃ. Sabbapaṭhamānaṃ pana catunnaṃ padānaṃ vasena lokiyajjhānameva tesaṃ atthi, tasmiṃ lokuttarapadaṭṭhānaṃ natthi eva. ‘‘Phalamuttamanti phale uttama’’nti vuttaṃ. Ututtayānukūlanti gimhe araññe, hemante rukkhamūle, vasantakāle suññāgāre gato. Semhadhātukassa araññaṃ, pittadhātukassa rukkhamūlaṃ, vātadhātukassa suññāgāraṃ anukūlaṃ. Mohacaritassa araññaṃ anukūlaṃ mahāaraññe cittaṃ na saṅkuṭati, dosacaritassa rukkhamūlaṃ, rāgacaritassa suññāgāraṃ. Ṭhānacaṅkamāni uddhaccapakkhikāni, sayanaṃ līnapakkhikaṃ, pallaṅkābhujanena nisajjāya daḷhabhāvaṃ, ujukāyaṃ paṇidhānena assāsapassāsānaṃ pavattanasukhaṃ ‘‘parimukhaṃ sati’’nti iminā ārammaṇapariggahūpāyaṃ dasseti. Kārīti karaṇasīlo . Etassa vibhaṅge ‘‘assasati passasatī’’ti avatvā ‘‘sato kārī’’ti vuttaṃ. Tasmā ‘‘assasati passasatī’’ti vutte ‘‘paṭhamacatukkaṃ eva labbhati, na sesānī’’ti ca ‘‘dīghaṃassāsavasenāti alopasamāsaṃ katvā’’iti ca ‘‘ekatthatāya avikkhepa’’nti ca ‘‘asambhogavasena pajānato’’ti ca ‘‘tena ñāṇenā’’ti ca ‘‘pajānatoti vuttañāṇenā’’ti ca ‘‘satokārīti satisampajaññāhikārī’’ti ca ‘‘paṭinissaggānupassino assāsāva paṭinissaggānupassiassāsā’’ti ca likhitaṃ. Uppaṭipāṭiyā āgatampi yujjateva, tena ṭhānena paṭisiddhaṃ. Tāluṃ āhacca nibbāyanato kira potako sampatijātova khipitasaddaṃ karoti, chandapāmojjavasena cha purimā tayoti nava. Ekenākārenāti assāsavasena vā passāsavasena vā evaṃ ānāpānassatiṃ bhāvayato kāye kāyānupassanāsatikammaṭṭhānabhāvanā sampajjati.
ကာယောတိ အသ္သာသပသ္သာသာ။ ဥပဋ္ဌာနံ သတိ။ ဒီဃန္တိ သီဃံ ဂတံ အသ္သာသပသ္သာသံ။ အဒ္ဓာနသင္ခာတေတိ ကာလသင္ခာတေ ဝိယ ကာလကောဋ္ဌာသေတိ အတ္ထော, ဒီဃကာလေ ဝာတိ အတ္ထော။ ဧကော ဟိ အသ္သာသမေဝူပလက္ခေတိ, ဧကော ပသ္သာသံ, ဧကော ဥဘယံ, တသ္မာ ‘‘ဝိဘာဂံ အကတ္ဝာ’’တိ ဝာ ဝုတ္တံ, ဆန္ဒောတိ ဧဝံ အသ္သာသတော, ပသ္သာသတော စ အသ္သာဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တသ္သ ဝသေန ကတ္တုကမ္ယတာဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတော ပာမောဇ္ဇန္တိ။ အသ္သာသပသ္သာသာနံ ဒုဝိညေယ္ယဝိသယတ္တာ စိတ္တံ ဝိဝတ္တတိ, ဂဏနံ ပဟာယ ဖုဋ္ဌဋ္ဌာနမေဝ မနသိ ကရောန္တသ္သ ကေဝလံ ဥပေက္ခာဝ သဏ္ဌာတိ။ စတ္တာရော ဝဏ္ဏာတိ ‘‘ပတ္တသ္သ တယော ဝဏ္ဏာ’’တိအာဒီသု ဝိယ စတ္တာရော သဏ္ဌာနာတိ အတ္ထော။
Kāyoti assāsapassāsā. Upaṭṭhānaṃ sati. Dīghanti sīghaṃ gataṃ assāsapassāsaṃ. Addhānasaṅkhāteti kālasaṅkhāte viya kālakoṭṭhāseti attho, dīghakāle vāti attho. Eko hi assāsamevūpalakkheti, eko passāsaṃ, eko ubhayaṃ, tasmā ‘‘vibhāgaṃ akatvā’’ti vā vuttaṃ, chandoti evaṃ assāsato, passāsato ca assādo uppajjati, tassa vasena kattukamyatāchando uppajjati. Tato pāmojjanti. Assāsapassāsānaṃ duviññeyyavisayattā cittaṃ vivattati, gaṇanaṃ pahāya phuṭṭhaṭṭhānameva manasi karontassa kevalaṃ upekkhāva saṇṭhāti. Cattāro vaṇṇāti ‘‘pattassa tayo vaṇṇā’’tiādīsu viya cattāro saṇṭhānāti attho.
တထာဘူတသ္သာတိ အာနာပာနသ္သတိံ ဘာဝယတော။ သံဝရောတိ သတိသံဝရော။ အထ ဝာ ပဌမေန ဈာနေန နီဝရဏာနံ, ဒုတိယေန ဝိတက္ကဝိစာရာနံ, တတိယေန ပီတိယာ, စတုတ္ထေန သုခဒုက္ခာနံ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ရူပသညာယ, ပဋိဃသညာယ, နာနတ္တသညာယ ဝာ ပဟာနံ။ ‘‘သီလန္တိ ဝေရမဏိ သီလံ, စေတနာ သီလံ, သံဝရော သီလံ, အဝီတိက္ကမော သီလ’’န္တိ (ပဋိ. မ. ၁.၃၉ ထောကံ ဝိသဒိသံ) ဝုတ္တဝိဓိနာပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘အတ္ထတော တထာ တထာ ပဝတ္တဓမ္မာ ဥပဓာရဏသမာဓာနသင္ခာတေန သီလနဋ္ဌေန သီလန္တိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တထာ ‘‘အယံ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ အဓိပ္ပေတာ သိက္ခာ’’တိ ဧတ္ထာပိ စေတနာသီလမေဝ, ကတ္ထစိ ဝိရတိသီလမ္ပီတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အညထာ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇေသုပိ သိက္ခာပဒေသု ဝိရတိပ္ပသင္ဂော အဟောသိ , ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတီတိ ကတ္ဝာ တသ္သာပိ ဝိရတိပ္ပသင္ဂော။ တသ္မိံ အာရမ္မဏေတိ အာနာပာနာရမ္မဏေ။ တာယ သတိယာတိ တတ္ထ ဥပ္ပန္နသတိယာ။ ‘‘တေန မနသိကာရေနာတိ အာဝဇ္ဇနေနာ’’တိ လိခိတံ။ ဧတေန နာနာဝဇ္ဇနပ္ပဝတ္တိဒီပနတော နာနာဇဝနဝာရေဟိပိ သိက္ခတိ နာမာတိ ဒီပိတံ ဟောတိ, ယေန ပန မနသိကာရေန ဝာ။ ဉာဏုပ္ပာဒနာဒီသူတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန ယာဝ ပရိယောသာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘တတ္ရာတိ တသ္မိံ အာနာပာနာရမ္မဏေ။ ဧဝန္တိ ဣဒာနိ ဝတ္တဗ္ဗနယေနာ’’တိ လိခိတံ။ တတ္ရာတိ တေသံ အသ္သာသပသ္သာသာနံ ဝာ။ တဉ္ဟိ ‘‘ပုဗ္ဗေ အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ’’တိ ဣမိနာ သုဋ္ဌု သမေတိ။ ‘‘ပဌမဝာဒော ဒီဃဘာဏကာနံ။ တေ ဟိ ‘ပဌမဇ္ဈာနံ လဘိတ္ဝာ နာနာသနေ နိသီဒိတ္ဝာ ဒုတိယတ္ထာယ ဝာယာမတော ဥပစာရေ ဝိတက္ကဝိစာရဝသေန ဩဠာရိကစိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလေ ပဝတ္တအသ္သာသပသ္သာသဝသေန ဩဠာရိကာ’တိ ဝဒန္တိ။ ‘မဇ္ဈိမဘာဏကာ ဈာနလာဘိသ္သ သမာပဇ္ဇနကာလေ, ဧကာသနပဋိလာဘေ စ ဥပရူပရိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိယာ သန္တဘာဝတော ပဌမတော ဒုတိယသ္သုပစာရေ သုခုမတံ ဝဒန္တီ’’’တိ လိခိတံ။
Tathābhūtassāti ānāpānassatiṃ bhāvayato. Saṃvaroti satisaṃvaro. Atha vā paṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ, dutiyena vitakkavicārānaṃ, tatiyena pītiyā, catutthena sukhadukkhānaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya, paṭighasaññāya, nānattasaññāya vā pahānaṃ. ‘‘Sīlanti veramaṇi sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīla’’nti (paṭi. ma. 1.39 thokaṃ visadisaṃ) vuttavidhināpettha attho daṭṭhabbo. ‘‘Atthato tathā tathā pavattadhammā upadhāraṇasamādhānasaṅkhātena sīlanaṭṭhena sīlanti vuccantī’’ti vuttaṃ. Tathā ‘‘ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā’’ti etthāpi cetanāsīlameva, katthaci viratisīlampīti attho daṭṭhabbo. Aññathā paṇṇattivajjesupi sikkhāpadesu viratippasaṅgo ahosi , pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharatīti katvā tassāpi viratippasaṅgo. Tasmiṃ ārammaṇeti ānāpānārammaṇe. Tāya satiyāti tattha uppannasatiyā. ‘‘Tena manasikārenāti āvajjanenā’’ti likhitaṃ. Etena nānāvajjanappavattidīpanato nānājavanavārehipi sikkhati nāmāti dīpitaṃ hoti, yena pana manasikārena vā. Ñāṇuppādanādīsūti ettha ādisaddena yāva pariyosānaṃ veditabbaṃ. ‘‘Tatrāti tasmiṃ ānāpānārammaṇe. Evanti idāni vattabbanayenā’’ti likhitaṃ. Tatrāti tesaṃ assāsapassāsānaṃ vā. Tañhi ‘‘pubbe apariggahitakāle’’ti iminā suṭṭhu sameti. ‘‘Paṭhamavādo dīghabhāṇakānaṃ. Te hi ‘paṭhamajjhānaṃ labhitvā nānāsane nisīditvā dutiyatthāya vāyāmato upacāre vitakkavicāravasena oḷārikacittappavattikāle pavattaassāsapassāsavasena oḷārikā’ti vadanti. ‘Majjhimabhāṇakā jhānalābhissa samāpajjanakāle, ekāsanapaṭilābhe ca uparūpari cittappavattiyā santabhāvato paṭhamato dutiyassupacāre sukhumataṃ vadantī’’’ti likhitaṃ.
ဝိပသ္သနာယံ ပနာတိ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနမုခေန အဘိနိဝိဋ္ဌသ္သ အယံ ကမော, အညသ္သ စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္တကံ ရူပံ, န ဣတော အညန္တိ ဒသ္သနံ သန္ဓာယ ‘‘သကလရူပပရိဂ္ဂဟေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ရူပာရူပပရိဂ္ဂဟေတိ ဧတ္ထ အနိစ္စတာဒိလက္ခဏာရမ္မဏိကဘင္ဂာနုပသ္သနတော ပဘုတိ ဗလဝတီ ဝိပသ္သနာ။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနာတိ သဗ္ဗေသံယေဝ ပန မတေန အပရိဂ္ဂဟိတကာလေတိအာဒိနာ။ သောဓနာ နာမ ဝိသ္သဇ္ဇနံ။ အသ္သာတိ ‘‘ပသ္သမ္ဘယံ ကာယသင္ခာရ’’န္တိ ပဒသ္သ။
Vipassanāyaṃ panāti catudhātuvavatthānamukhena abhiniviṭṭhassa ayaṃ kamo, aññassa cāti veditabbaṃ. Ettakaṃ rūpaṃ, na ito aññanti dassanaṃ sandhāya ‘‘sakalarūpapariggahe’’ti vuttaṃ. Rūpārūpapariggaheti ettha aniccatādilakkhaṇārammaṇikabhaṅgānupassanato pabhuti balavatī vipassanā. Pubbe vuttanayenāti sabbesaṃyeva pana matena apariggahitakāletiādinā. Sodhanā nāma vissajjanaṃ. Assāti ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāra’’nti padassa.
ပုရတော နမနာ အာနမနာ။ တိရိယံ နမနာ ဝိနမနာ။ သုဋ္ဌု နမနာ သန္နမနာ။ ပစ္ဆာ နမနာ ပဏမနာ။ ဇာဏုကေ ဂဟေတ္ဝာ ဌာနံ ဝိယ ဣဉ္ဇနာတိ အာနမနာဒီနံ အာဝိဘာဝတ္ထမုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာရူပေဟိ အာနမနာဒိ ဝာ ကမ္ပနာဒိ ဝာ ဟောတိ, တထာရူပေ ပသ္သမ္ဘယန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတိ ကိရာတိ ဣတိ စေ။ ဧဝံ သန္တေတိ သန္တသုခုမမ္ပိ စေ ပသ္သမ္ဘတိ။ ပဘာဝနာတိ ဥပ္ပာဒနံ။ အသ္သာသပသ္သာသာနံ ဝူပသန္တတ္တာ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိသ္သ ဘာဝနာ န ဟောတိ။ ယသ္မာ တံ နတ္ထိ, တသ္မာ န သမာပဇ္ဇတိ, သမာပတ္တိယာ အဘာဝေန န ဝုဋ္ဌဟန္တိ။ ဣတိ ကိရာတိ ဧဝမေတံ တာဝ ဝစနန္တိ တဒေတံ ။ သဒ္ဒောဝ သဒ္ဒနိမိတ္တံ, ‘‘သတော အသ္သသတိ သတော ပသ္သသတီ’’တိ ပဒာနိ ပတိဋ္ဌပေတ္ဝာ ဒ္ဝတ္တိံသပဒာနိ စတ္တာရိ စတုက္ကာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။
Purato namanā ānamanā. Tiriyaṃ namanā vinamanā. Suṭṭhu namanā sannamanā. Pacchā namanā paṇamanā. Jāṇuke gahetvā ṭhānaṃ viya iñjanāti ānamanādīnaṃ āvibhāvatthamuttanti veditabbaṃ. Yathārūpehi ānamanādi vā kampanādi vā hoti, tathārūpe passambhayanti sambandho. Iti kirāti iti ce. Evaṃ santeti santasukhumampi ce passambhati. Pabhāvanāti uppādanaṃ. Assāsapassāsānaṃ vūpasantattā ānāpānassatisamādhissa bhāvanā na hoti. Yasmā taṃ natthi, tasmā na samāpajjati, samāpattiyā abhāvena na vuṭṭhahanti. Iti kirāti evametaṃ tāva vacananti tadetaṃ . Saddova saddanimittaṃ, ‘‘sato assasati sato passasatī’’ti padāni patiṭṭhapetvā dvattiṃsapadāni cattāri catukkāni veditabbāni.
အပ္ပဋိပီဠနန္တိ တေသံ ကိလေသာနံ အနုပ္ပာဒနံ ကိဉ္စာပိ စေတိယင္ဂဏဝတ္တာဒီနိပိ အတ္ထတော ပာတိမောက္ခသံဝရသီလေ သင္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ ‘‘ယသ္သ သိယာ အာပတ္တီ’’တိ (မဟာဝ. ၁၃၄) ဝစနတော။ တထာပိ ‘‘န တာဝ, သာရိပုတ္တ, သတ္ထာ သာဝကာနံ သိက္ခာပဒံ ပညပေတိ ဥဒ္ဒိသတိ ပာတိမောက္ခံ, ယာဝ န ဣဓေကစ္စေ အာသဝဋ္ဌာနီယာ ဓမ္မာ သင္ဃေ ပာတုဘဝန္တီ’’တိ ဧတ္ထ အနဓိပ္ပေတတ္တာ ‘‘အာဘိသမာစာရိက’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယံ ပနေတ္ထ အာပတ္တိဋ္ဌာနိယံ န ဟောတိ, တံ အမိသ္သမေဝာ’’တိ ဝုတ္တံ။
Appaṭipīḷananti tesaṃ kilesānaṃ anuppādanaṃ kiñcāpi cetiyaṅgaṇavattādīnipi atthato pātimokkhasaṃvarasīle saṅgahaṃ gacchanti ‘‘yassa siyā āpattī’’ti (mahāva. 134) vacanato. Tathāpi ‘‘na tāva, sāriputta, satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapeti uddisati pātimokkhaṃ, yāva na idhekacce āsavaṭṭhānīyā dhammā saṅghe pātubhavantī’’ti ettha anadhippetattā ‘‘ābhisamācārika’’nti vuttaṃ. ‘‘Yaṃ panettha āpattiṭṭhāniyaṃ na hoti, taṃ amissamevā’’ti vuttaṃ.
ယထာဝုတ္တေနာတိ ယောဂာနုယောဂကမ္မသ္သ ပဒဋ္ဌာနတ္တာ။ သလ္လဟုကဝုတ္တိ အဋ္ဌပရိက္ခာရိကော။ ပဉ္စသန္ဓိကံ ကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဧတ္ထ ဈာနမ္ပိ နိမိတ္တမ္ပိ တဒတ္ထဇောတိကာပိ ပရိယတ္တိ ဣဓ ကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ။ ဂမနာဂမနသမ္ပန္နတာဒိ သေနာသနံ။ သံကိလိဋ္ဌစီဝရဓောဝနာဒယော ခုဒ္ဒကပလိဗောဓာ။ ‘‘အန္တရာ ပတိတံ နု ခော’’တိ ဝိကမ္ပတိ။
Yathāvuttenāti yogānuyogakammassa padaṭṭhānattā. Sallahukavutti aṭṭhaparikkhāriko. Pañcasandhikaṃ kammaṭṭhānanti ettha jhānampi nimittampi tadatthajotikāpi pariyatti idha kammaṭṭhānaṃ nāma. Gamanāgamanasampannatādi senāsanaṃ. Saṃkiliṭṭhacīvaradhovanādayo khuddakapalibodhā. ‘‘Antarā patitaṃ nu kho’’ti vikampati.
အဇ္ဈတ္တံ ဝိက္ခေပဂတေနာတိ နိယကဇ္ဈတ္တေ ဝိက္ခေပဂတေန။ သာရဒ္ဓာ အသမာဟိတတ္တာ။ ဥပနိဗန္ဓနထမ္ဘမူလံ နာမ နာသိကဂ္ဂံ, မုခနိမိတ္တံ ဝာ။ တတ္ထေဝာတိ နာသိကဂ္ဂာဒိနိမိတ္တေ။ ‘‘ဒောလာဖလကသ္သ ဧကပသ္သေ ဧဝ ဥဘော ကောဋိယော မဇ္ဈဉ္စ ပသ္သတီ’’တိ ဝဒန္တိ။
Ajjhattaṃ vikkhepagatenāti niyakajjhatte vikkhepagatena. Sāraddhā asamāhitattā. Upanibandhanathambhamūlaṃ nāma nāsikaggaṃ, mukhanimittaṃ vā. Tatthevāti nāsikaggādinimitte. ‘‘Dolāphalakassa ekapasse eva ubho koṭiyo majjhañca passatī’’ti vadanti.
ဣဓ ပနာတိ ကကစူပမေ။ ဒေသတောတိ ဖုသနကဋ္ဌာနတော။ ‘‘နိမိတ္တံ ပဋ္ဌပေတဗ္ဗန္တိ နိမိတ္တေ သတိ ပဋ္ဌပေတဗ္ဗာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဂရူဟိ ဘာဝေတဗ္ဗတ္တာ ဂရုကဘာဝနံ။ ဧကစ္စေ အာဟူတိ ဧကစ္စေ ဈာယိနော အာဟု။
Idha panāti kakacūpame. Desatoti phusanakaṭṭhānato. ‘‘Nimittaṃ paṭṭhapetabbanti nimitte sati paṭṭhapetabbā’’ti vuttaṃ. Garūhi bhāvetabbattā garukabhāvanaṃ. Ekacce āhūti ekacce jhāyino āhu.
‘‘သညာနာနတာယာ’’တိ ဝစနတော ဧကစ္စေဟိ ဝုတ္တမ္ပိ ပမာဏမေဝ, သင္ဂီတိတော ပဋ္ဌာယ အဋ္ဌကထာယ အနာဂတတ္တာ တထာ ဝုတ္တံ။ ‘‘မယ္ဟံ တာရကရူပံ နု ခော ဥပဋ္ဌာတီ’’တိအာဒိပရိကပ္ပေ အသတိပိ ဓာတုနာနတ္တေန ဧတာသံ ဓာတူနံ ဥပ္ပတ္တိ ဝိယ ကေဝလံ ဘာဝယတော တထာ တထာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ‘‘န နိမိတ္တ’န္တိ ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ သမ္ပဇာနမုသာဝာဒတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဣဓ ဝုတ္တပဋိဘာဂနိမိတ္တမေဝ။
‘‘Saññānānatāyā’’ti vacanato ekaccehi vuttampi pamāṇameva, saṅgītito paṭṭhāya aṭṭhakathāya anāgatattā tathā vuttaṃ. ‘‘Mayhaṃ tārakarūpaṃ nu kho upaṭṭhātī’’tiādiparikappe asatipi dhātunānattena etāsaṃ dhātūnaṃ uppatti viya kevalaṃ bhāvayato tathā tathā upaṭṭhāti. ‘‘Na nimitta’nti vattuṃ na vaṭṭati sampajānamusāvādattā’’ti vuttaṃ. Kammaṭṭhānanti idha vuttapaṭibhāganimittameva.
နိမိတ္တေ ပဋိဘာဂေ။ နာနာကာရန္တိ ‘‘စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ဝတ္တန္တီ’’တိ ဝုတ္တနာနာဝိဓတံ။ ဝိဘာဝယန္တိ ဇာနံ ပကာသယံ။ အသ္သာသပသ္သာသေတိ တတော သမ္ဘူတေ နိမိတ္တေ, အသ္သာသပသ္သာသေ ဝာ နာနာကာရံ။ နိမိတ္တေ ဟိ စိတ္တံ ဌပေန္တောဝ နာနာကာရတဉ္စ ဝိဘာဝေတိ, အသ္သာသပသ္သာသေ ဝာ သကံ စိတ္တံ နိဗန္ဓတီတိ ဝုစ္စတိ။ တာရကရူပာဒိဝဏ္ဏတော။ ကက္ခဠတ္တာဒိလက္ခဏတော။
Nimitte paṭibhāge. Nānākāranti ‘‘cattāro vaṇṇā vattantī’’ti vuttanānāvidhataṃ. Vibhāvayanti jānaṃ pakāsayaṃ. Assāsapassāseti tato sambhūte nimitte, assāsapassāse vā nānākāraṃ. Nimitte hi cittaṃ ṭhapentova nānākāratañca vibhāveti, assāsapassāse vā sakaṃ cittaṃ nibandhatīti vuccati. Tārakarūpādivaṇṇato. Kakkhaḷattādilakkhaṇato.
အဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တန္တိ အာသန္နဘဝင္ဂတ္တာတိ ကာရဏံ ဝတ္ဝာ သီဟဠဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဆဋ္ဌေ, သတ္တမေ ဝာ အပ္ပနာယ သတိ မဂ္ဂဝီထိယံ ဖလသ္သ ဩကာသော န ဟောတိ, တသ္မာ။ ဣဓ ဟောတူတိ စေ? န, လောကိယပ္ပနာပိ ဟိ အပ္ပနာဝီထိမ္ဟိ လောကုတ္တရေန သမာနဂတိကာဝာတိ ပဋိလဒ္ဓဇ္ဈာနောပိ ဘိက္ခု ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထာယ ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ သတ္တာဟံ နိသီဒိတုကာမော စတုတ္ထေ, ပဉ္စမေ ဝာ အပ္ပေတ္ဝာ နိသီဒတိ, န ဆဋ္ဌေ, သတ္တမေ ဝာ။ တတ္ထ ဟိ အပ္ပနာ။ တတော ပရံ အပ္ပနာယ အာဓာရဘာဝံ န ဂစ္ဆတိ။ အာသန္နဘဝင္ဂတ္တာ စတုတ္ထံ, ပဉ္စမံ ဝာ ဂစ္ဆတိ ထလေ ဌိတဃဋော ဝိယ ဇဝနာနမန္တရေ ဌိတတ္တာတိ ကိရ အာစရိယော။
Aṭṭhakathāsu paṭikkhittanti āsannabhavaṅgattāti kāraṇaṃ vatvā sīhaḷaṭṭhakathāsu paṭikkhittaṃ. Kasmā? Yasmā chaṭṭhe, sattame vā appanāya sati maggavīthiyaṃ phalassa okāso na hoti, tasmā. Idha hotūti ce? Na, lokiyappanāpi hi appanāvīthimhi lokuttarena samānagatikāvāti paṭiladdhajjhānopi bhikkhu diṭṭhadhammasukhavihāratthāya jhānaṃ samāpajjitvā sattāhaṃ nisīditukāmo catutthe, pañcame vā appetvā nisīdati, na chaṭṭhe, sattame vā. Tattha hi appanā. Tato paraṃ appanāya ādhārabhāvaṃ na gacchati. Āsannabhavaṅgattā catutthaṃ, pañcamaṃ vā gacchati thale ṭhitaghaṭo viya javanānamantare ṭhitattāti kira ācariyo.
ပုထုတ္တာရမ္မဏာနိ အနာဝဇ္ဇိတ္ဝာ ဈာနင္ဂာနေဝ အာဝဇ္ဇနံ အာဝဇ္ဇနဝသီ နာမ။ တတော ပရံ စတုန္နံ, ပဉ္စန္နံ ဝာ ပစ္စဝေက္ခဏစိတ္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇနံ, တံ ပစ္စဝေက္ခဏဝသီ နာမ။ တေနေဝ ‘‘ပစ္စဝေက္ခဏဝသီ ပန အာဝဇ္ဇနဝသိယာ ဧဝ ဝုတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သမာပဇ္ဇနဝသီ နာမ ယတ္တကံ ကာလံ ဣစ္ဆတိ တတ္တကံ သမာပဇ္ဇနံ, တံ ပန ဣစ္ဆိတကာလပရိစ္ဆေဒံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ သမတ္ထတာတိ။ ‘‘အဓိဋ္ဌာနဝသိယာ ဝုဋ္ဌာနဝသိနော အယံ နာနတ္တံ အဓိဋ္ဌာနာနုဘာဝေန ဇဝနံ ဇဝတိ, ဝုဋ္ဌာနာနုဘာဝေန ပန အဓိပ္ပေတတော အဓိကံ ဇဝတီ’’တိပိ ဝဒန္တိ။ အပိစ ပထဝီကသိဏာဒိအာရမ္မဏံ အာဝဇ္ဇိတ္ဝာ ဇဝနဉ္စ ဇဝိတ္ဝာ ပုန အာဝဇ္ဇိတ္ဝာ တတော ပဉ္စမံ ဈာနံ စိတ္တံ ဟောတိ, အယံ ကိရ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒော။ ဘဂဝတော ပန အာဝဇ္ဇနသမနန္တရမေဝ ဈာနံ ဟောတီတိ သဗ္ဗံ အနုဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တံ။
Puthuttārammaṇāni anāvajjitvā jhānaṅgāneva āvajjanaṃ āvajjanavasī nāma. Tato paraṃ catunnaṃ, pañcannaṃ vā paccavekkhaṇacittānaṃ uppajjanaṃ, taṃ paccavekkhaṇavasī nāma. Teneva ‘‘paccavekkhaṇavasī pana āvajjanavasiyā eva vuttā’’ti vuttaṃ. Samāpajjanavasī nāma yattakaṃ kālaṃ icchati tattakaṃ samāpajjanaṃ, taṃ pana icchitakālaparicchedaṃ patiṭṭhāpetuṃ samatthatāti. ‘‘Adhiṭṭhānavasiyā vuṭṭhānavasino ayaṃ nānattaṃ adhiṭṭhānānubhāvena javanaṃ javati, vuṭṭhānānubhāvena pana adhippetato adhikaṃ javatī’’tipi vadanti. Apica pathavīkasiṇādiārammaṇaṃ āvajjitvā javanañca javitvā puna āvajjitvā tato pañcamaṃ jhānaṃ cittaṃ hoti, ayaṃ kira ukkaṭṭhaparicchedo. Bhagavato pana āvajjanasamanantarameva jhānaṃ hotīti sabbaṃ anugaṇṭhipade vuttaṃ.
‘‘ဝတ္ထုန္တိ ဟဒယဝတ္ထုံ။ ဒ္ဝာရန္တိ စက္ခာဒိ။ အာရမ္မဏန္တိ ရူပာဒီ’’တိ လိခိတံ။ ယထာပရိဂ္ဂဟိတရူပာရမ္မဏံ ဝာ ဝိညာဏံ ပသ္သတိ, အညထာပိ ပသ္သတိ။ ကထံ? ‘‘ယထာပရိဂ္ဂဟိတရူပဝတ္ထုဒ္ဝာရာရမ္မဏံ ဝာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယထာပရိဂ္ဂဟိတရူပေသု ဝတ္ထုဒ္ဝာရာရမ္မဏာနိ ယသ္သ ဝိညာဏသ္သ, တံ ဝိညာဏံ ယထာပရိဂ္ဂဟိတရူပဝတ္ထုဒ္ဝာရာရမ္မဏံ တမ္ပိ ပသ္သတိ, ဧကသ္သ ဝာ အာရမ္မဏသဒ္ဒသ္သ လောပော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ စ မမ တက္ကော ဝိစာရေတ္ဝာဝ ဂဟေတဗ္ဗော။
‘‘Vatthunti hadayavatthuṃ. Dvāranti cakkhādi. Ārammaṇanti rūpādī’’ti likhitaṃ. Yathāpariggahitarūpārammaṇaṃ vā viññāṇaṃ passati, aññathāpi passati. Kathaṃ? ‘‘Yathāpariggahitarūpavatthudvārārammaṇaṃ vā’’ti vuttaṃ. Yathāpariggahitarūpesu vatthudvārārammaṇāni yassa viññāṇassa, taṃ viññāṇaṃ yathāpariggahitarūpavatthudvārārammaṇaṃ tampi passati, ekassa vā ārammaṇasaddassa lopo daṭṭhabboti ca mama takko vicāretvāva gahetabbo.
တတော ပရံ တီသု စတုက္ကေသု ဒ္ဝေ ဒ္ဝေ ပဒာနိ ဧကမေကံ ကတ္ဝာ ဂဏေတဗ္ဗံ။ သမထေန အာရမ္မဏတော ဝိပသ္သနာဝသေန အသမ္မောဟတော ပီတိပဋိသံဝေဒနမေတ္ထ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဒုက္ခမေတံ ဉာဏ’’န္တိအာဒီသု ပန ‘‘အာရမ္မဏတော အသမ္မောဟတော’’တိ ယံ ဝုတ္တံ, ဣဓ တတော ဝုတ္တနယတော ဥပ္ပဋိပာဋိယာ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဟိ ယေန မောဟေန တံ ဒုက္ခံ ပဋိစ္ဆန္နံ, န ဥပဋ္ဌာတိ, တသ္သ ဝိဟတတ္တာ ဝာ ဧဝံ ပဝတ္တေ ဉာဏေ ယထာရုစိ ပစ္စဝေက္ခိတုံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတကာလေ သမတ္ထဘာဝတော ဝာ ဒုက္ခာဒီသု တီသု အသမ္မောဟတော ဉာဏံ ဝုတ္တံ။ နိရောဓေ အာရမ္မဏတော တံသမ္ပယုတ္တာ ပီတိပဋိသံဝေဒနာ အသမ္မောဟတော န သမ္ဘဝတိ မောဟပ္ပဟာနာဘာဝာ, ပဋိသမ္ဘိဒာပာဠိဝိရောဓတော စ။ တတ္ထ ‘‘ဒီဃံ အသ္သာသဝသေနာ’’တိအာဒိ အာရမ္မဏတော ဒသ္သေတုံ ဝုတ္တံ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ တဒာရမ္မဏသ္သ ပဋိသံဝိဒိတတ္တာတိ ဧတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အာဝဇ္ဇတော’’တိအာဒိ အသမ္မောဟတော ပီတိပဋိသံဝေဒနံ ဒသ္သေတုံ ဝုတ္တံ။ အနိစ္စာဒိဝသေန ဇာနတော, ပသ္သတော, ပစ္စဝေက္ခတော စ။ တဒဓိမုတ္တတာဝသေန အဓိဋ္ဌဟတော, အဓိမုစ္စတော, တထာ ဝီရိယာဒိံ သမာဒဟတော ခဏိကသမာဓိနာ။
Tato paraṃ tīsu catukkesu dve dve padāni ekamekaṃ katvā gaṇetabbaṃ. Samathena ārammaṇato vipassanāvasena asammohato pītipaṭisaṃvedanamettha veditabbaṃ. ‘‘Dukkhametaṃ ñāṇa’’ntiādīsu pana ‘‘ārammaṇato asammohato’’ti yaṃ vuttaṃ, idha tato vuttanayato uppaṭipāṭiyā vuttaṃ. Tattha hi yena mohena taṃ dukkhaṃ paṭicchannaṃ, na upaṭṭhāti, tassa vihatattā vā evaṃ pavatte ñāṇe yathāruci paccavekkhituṃ icchiticchitakāle samatthabhāvato vā dukkhādīsu tīsu asammohato ñāṇaṃ vuttaṃ. Nirodhe ārammaṇato taṃsampayuttā pītipaṭisaṃvedanā asammohato na sambhavati mohappahānābhāvā, paṭisambhidāpāḷivirodhato ca. Tattha ‘‘dīghaṃ assāsavasenā’’tiādi ārammaṇato dassetuṃ vuttaṃ. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭisaṃviditā hoti tadārammaṇassa paṭisaṃviditattāti ettha adhippāyo. ‘‘Āvajjato’’tiādi asammohato pītipaṭisaṃvedanaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Aniccādivasena jānato, passato, paccavekkhato ca. Tadadhimuttatāvasena adhiṭṭhahato, adhimuccato, tathā vīriyādiṃ samādahato khaṇikasamādhinā.
အဘိညေယ္ယန္တိ ဉာတပရိညာယ။ ပရိညေယ္ယန္တိ တီရဏပရိညာယ။ သဗ္ဗဉ္ဟိ ဒုက္ခသစ္စံ အဘိညေယ္ယံ, ပရိညေယ္ယဉ္စ။ တတ္ရ စာယံ ပီတီတိ လိခိတံ။ အဘိညေယ္ယန္တိအာဒိ မဂ္ဂက္ခဏံ သန္ဓာယာဟာတိ ဝုတ္တံ။ မဂ္ဂေန အသမ္မောဟသင္ခာတဝိပသ္သနာကိစ္စနိပ္ဖတ္တိတော မဂ္ဂောပိ အဘိညေယ္ယာဒိအာရမ္မဏံ ကရောန္တော ဝိယ ဝုတ္တော။ ဝိပသ္သနာဘူမိဒသ္သနတ္ထန္တိ သမထေ ကာယိကသုခာဘာဝာ ဝုတ္တံ။ ဒ္ဝီသု စိတ္တသင္ခာရပဒေသူတိ စိတ္တသင္ခာရပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ သိက္ခတိ ပသ္သမ္ဘယံ စိတ္တသင္ခာရပဋိသံဝေဒီ။ပေ.။ သိက္ခတီတိ ဧတေသု။ မောဒနာဒိ သဗ္ဗံ ပီတိဝေဝစနံ။ အနိစ္စာနုပသ္သနာဒိ ကိလေသေ, တမ္မူလကေ ခန္ဓာဘိသင္ခာရေ။ ဧဝံ ဘာဝိတောတိ န စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနနိဗ္ဗတ္တနေန ဘာဝိတော။ ဧဝံ သဗ္ဗာကာရပရိပုဏ္ဏံ ကတ္ဝာ ဘာဝိတော။ ဝိပသ္သနာမဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏကာလေသုပိ ပဝတ္တအသ္သာသမုခေနေဝ သဗ္ဗံ ဒသ္သိတံ ဥပာယကုသလေန ဘဂဝတာ။
Abhiññeyyanti ñātapariññāya. Pariññeyyanti tīraṇapariññāya. Sabbañhi dukkhasaccaṃ abhiññeyyaṃ, pariññeyyañca. Tatra cāyaṃ pītīti likhitaṃ. Abhiññeyyantiādi maggakkhaṇaṃ sandhāyāhāti vuttaṃ. Maggena asammohasaṅkhātavipassanākiccanipphattito maggopi abhiññeyyādiārammaṇaṃ karonto viya vutto. Vipassanābhūmidassanatthanti samathe kāyikasukhābhāvā vuttaṃ. Dvīsu cittasaṅkhārapadesūti cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī…pe… sikkhati passambhayaṃ cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī…pe… sikkhatīti etesu. Modanādi sabbaṃ pītivevacanaṃ. Aniccānupassanādi kilese, tammūlake khandhābhisaṅkhāre. Evaṃ bhāvitoti na catukkapañcakajjhānanibbattanena bhāvito. Evaṃ sabbākāraparipuṇṇaṃ katvā bhāvito. Vipassanāmaggapaccavekkhaṇakālesupi pavattaassāsamukheneva sabbaṃ dassitaṃ upāyakusalena bhagavatā.
၁၆၈. ကသ္မာ ဣဒံ ဝုစ္စတိ အမ္ဟေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။
168.Kasmā idaṃ vuccati amhehīti adhippāyo.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၃. တတိယပာရာဇိကံ • 3. Tatiyapārājikaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၃. တတိယပာရာဇိကံ • 3. Tatiyapārājikaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
အာနာပာနသ္သတိသမာဓိကထာဝဏ္ဏနာ • Ānāpānassatisamādhikathāvaṇṇanā
အနုပညတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ • Anupaññattikathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / အာနာပာနသ္သတိသမာဓိကထာဝဏ္ဏနာ • Ānāpānassatisamādhikathāvaṇṇanā
