Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૮. આનાપાનસ્સતિસુત્તં
8. Ānāpānassatisuttaṃ
૧૪૪. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ પુબ્બારામે મિગારમાતુપાસાદે સમ્બહુલેહિ અભિઞ્ઞાતેહિ અભિઞ્ઞાતેહિ થેરેહિ સાવકેહિ સદ્ધિં – આયસ્મતા ચ સારિપુત્તેન આયસ્મતા ચ મહામોગ્ગલ્લાનેન 1 આયસ્મતા ચ મહાકસ્સપેન આયસ્મતા ચ મહાકચ્ચાયનેન આયસ્મતા ચ મહાકોટ્ઠિકેન આયસ્મતા ચ મહાકપ્પિનેન આયસ્મતા ચ મહાચુન્દેન આયસ્મતા ચ અનુરુદ્ધેન આયસ્મતા ચ રેવતેન આયસ્મતા ચ આનન્દેન, અઞ્ઞેહિ ચ અભિઞ્ઞાતેહિ અભિઞ્ઞાતેહિ થેરેહિ સાવકેહિ સદ્ધિં.
144. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ – āyasmatā ca sāriputtena āyasmatā ca mahāmoggallānena 2 āyasmatā ca mahākassapena āyasmatā ca mahākaccāyanena āyasmatā ca mahākoṭṭhikena āyasmatā ca mahākappinena āyasmatā ca mahācundena āyasmatā ca anuruddhena āyasmatā ca revatena āyasmatā ca ānandena, aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ.
તેન ખો પન સમયેન થેરા ભિક્ખૂ નવે ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ. અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ દસપિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ વીસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ તિંસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ ચત્તારીસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ. તે ચ નવા ભિક્ખૂ થેરેહિ ભિક્ખૂહિ ઓવદિયમાના અનુસાસિયમાના ઉળારં પુબ્બેનાપરં વિસેસં જાનન્તિ 3.
Tena kho pana samayena therā bhikkhū nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti 4.
૧૪૫. તેન ખો પન સમયેન ભગવા તદહુપોસથે પન્નરસે પવારણાય પુણ્ણાય પુણ્ણમાય રત્તિયા ભિક્ખુસઙ્ઘપરિવુતો અબ્ભોકાસે નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો ભગવા તુણ્હીભૂતં તુણ્હીભૂતં ભિક્ખુસઙ્ઘં અનુવિલોકેત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘આરદ્ધોસ્મિ, ભિક્ખવે, ઇમાય પટિપદાય; આરદ્ધચિત્તોસ્મિ, ભિક્ખવે, ઇમાય પટિપદાય. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ભિય્યોસોમત્તાય વીરિયં આરભથ અપ્પત્તસ્સ પત્તિયા, અનધિગતસ્સ અધિગમાય , અસચ્છિકતસ્સ સચ્છિકિરિયાય. ઇધેવાહં સાવત્થિયં કોમુદિં ચાતુમાસિનિં આગમેસ્સામી’’તિ. અસ્સોસું ખો જાનપદા ભિક્ખૂ – ‘‘ભગવા કિર તત્થેવ સાવત્થિયં કોમુદિં ચાતુમાસિનિં આગમેસ્સતી’’તિ. તે જાનપદા ભિક્ખૂ સાવત્થિં 5 ઓસરન્તિ ભગવન્તં દસ્સનાય. તે ચ ખો થેરા ભિક્ખૂ ભિય્યોસોમત્તાય નવે ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ. અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ દસપિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ વીસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ , અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ તિંસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ ચત્તારીસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ. તે ચ નવા ભિક્ખૂ થેરેહિ ભિક્ખૂહિ ઓવદિયમાના અનુસાસિયમાના ઉળારં પુબ્બેનાપરં વિસેસં જાનન્તિ.
145. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase pavāraṇāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘āraddhosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya; āraddhacittosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya. Tasmātiha, bhikkhave, bhiyyosomattāya vīriyaṃ ārabhatha appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya , asacchikatassa sacchikiriyāya. Idhevāhaṃ sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessāmī’’ti. Assosuṃ kho jānapadā bhikkhū – ‘‘bhagavā kira tattheva sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessatī’’ti. Te jānapadā bhikkhū sāvatthiṃ 6 osaranti bhagavantaṃ dassanāya. Te ca kho therā bhikkhū bhiyyosomattāya nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti , appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti.
૧૪૬. તેન ખો પન સમયેન ભગવા તદહુપોસથે પન્નરસે કોમુદિયા ચાતુમાસિનિયા પુણ્ણાય પુણ્ણમાય રત્તિયા ભિક્ખુસઙ્ઘપરિવુતો અબ્ભોકાસે નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો ભગવા તુણ્હીભૂતં તુણ્હીભૂતં ભિક્ખુસઙ્ઘં અનુવિલોકેત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અપલાપાયં, ભિક્ખવે, પરિસા; નિપ્પલાપાયં, ભિક્ખવે, પરિસા; સુદ્ધા સારે 7 પતિટ્ઠિતા. તથારૂપો અયં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસઙ્ઘો; તથારૂપા અયં, ભિક્ખવે, પરિસા યથારૂપા પરિસા આહુનેય્યા પાહુનેય્યા દક્ખિણેય્યા અઞ્જલિકરણીયા અનુત્તરં પુઞ્ઞક્ખેત્તં લોકસ્સ. તથારૂપો અયં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસઙ્ઘો; તથારૂપા અયં, ભિક્ખવે, પરિસા યથારૂપાય પરિસાય અપ્પં દિન્નં બહુ હોતિ, બહુ દિન્નં બહુતરં. તથારૂપો અયં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસઙ્ઘો; તથારૂપા અયં, ભિક્ખવે, પરિસા યથારૂપા પરિસા દુલ્લભા દસ્સનાય લોકસ્સ. તથારૂપો અયં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસઙ્ઘો; તથારૂપા અયં, ભિક્ખવે, પરિસા યથારૂપં પરિસં અલં યોજનગણનાનિ દસ્સનાય ગન્તું પુટોસેનાપિ’’ 8.
146. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘apalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; nippalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; suddhā sāre 9 patiṭṭhitā. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpāya parisāya appaṃ dinnaṃ bahu hoti, bahu dinnaṃ bahutaraṃ. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā dullabhā dassanāya lokassa. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpaṃ parisaṃ alaṃ yojanagaṇanāni dassanāya gantuṃ puṭosenāpi’’ 10.
૧૪૭. ‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે અરહન્તો ખીણાસવા વુસિતવન્તો કતકરણીયા ઓહિતભારા અનુપ્પત્તસદત્થા પરિક્ખીણભવસંયોજના સમ્મદઞ્ઞાવિમુત્તા – એવરૂપાપિ, ભિક્ખવે, સન્તિ ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે . સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે પઞ્ચન્નં ઓરમ્ભાગિયાનં સંયોજનાનં પરિક્ખયા ઓપપાતિકા તત્થ પરિનિબ્બાયિનો અનાવત્તિધમ્મા તસ્મા લોકા – એવરૂપાપિ, ભિક્ખવે, સન્તિ ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે. સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે તિણ્ણં સંયોજનાનં પરિક્ખયા રાગદોસમોહાનં તનુત્તા સકદાગામિનો સકિદેવ 11 ઇમં લોકં આગન્ત્વા દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સન્તિ – એવરૂપાપિ, ભિક્ખવે, સન્તિ ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે . સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે તિણ્ણં સંયોજનાનં પરિક્ખયા સોતાપન્ના અવિનિપાતધમ્મા નિયતા સમ્બોધિપરાયના – એવરૂપાપિ, ભિક્ખવે, સન્તિ ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે.
147. ‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññāvimuttā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva 12 imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
‘‘સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે ચતુન્નં સતિપટ્ઠાનાનં ભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ – એવરૂપાપિ, ભિક્ખવે, સન્તિ ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે. સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે ચતુન્નં સમ્મપ્પધાનાનં ભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ…પે॰… ચતુન્નં ઇદ્ધિપાદાનં… પઞ્ચન્નં ઇન્દ્રિયાનં… પઞ્ચન્નં બલાનં… સત્તન્નં બોજ્ઝઙ્ગાનં… અરિયસ્સ અટ્ઠઙ્ગિકસ્સ મગ્ગસ્સ ભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ – એવરૂપાપિ, ભિક્ખવે, સન્તિ ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે. સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે મેત્તાભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ… કરુણાભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ… મુદિતાભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ… ઉપેક્ખાભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ… અસુભભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ… અનિચ્ચસઞ્ઞાભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ – એવરૂપાપિ, ભિક્ખવે, સન્તિ ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે. સન્તિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે આનાપાનસ્સતિભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ. આનાપાનસ્સતિ, ભિક્ખવે, ભાવિતા બહુલીકતા મહપ્ફલા હોતિ મહાનિસંસા. આનાપાનસ્સતિ, ભિક્ખવે, ભાવિતા બહુલીકતા ચત્તારો સતિપટ્ઠાને પરિપૂરેતિ. ચત્તારો સતિપટ્ઠાના ભાવિતા બહુલીકતા સત્ત બોજ્ઝઙ્ગે પરિપૂરેન્તિ. સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા ભાવિતા બહુલીકતા વિજ્જાવિમુત્તિં પરિપૂરેન્તિ.
‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe mettābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… karuṇābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… muditābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… upekkhābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… asubhabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe ānāpānassatibhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti. Cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti. Satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti.
૧૪૮. ‘‘કથં ભાવિતા ચ, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિ કથં બહુલીકતા મહપ્ફલા હોતિ મહાનિસંસા? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા નિસીદતિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા ઉજું કાયં પણિધાય પરિમુખં સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા. સો સતોવ અસ્સસતિ સતોવ 13 પસ્સસતિ.
148. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati satova 14 passasati.
‘‘દીઘં વા અસ્સસન્તો ‘દીઘં અસ્સસામી’તિ પજાનાતિ, દીઘં વા પસ્સસન્તો ‘દીઘં પસ્સસામી’તિ પજાનાતિ; રસ્સં વા અસ્સસન્તો ‘રસ્સં અસ્સસામી’તિ પજાનાતિ, રસ્સં વા પસ્સસન્તો ‘રસ્સં પસ્સસામી’તિ પજાનાતિ; ‘સબ્બકાયપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘સબ્બકાયપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘પસ્સમ્ભયં કાયસઙ્ખારં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પસ્સમ્ભયં કાયસઙ્ખારં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ.
‘‘Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘પીતિપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પીતિપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘સુખપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘સુખપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘ચિત્તસઙ્ખારપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘ચિત્તસઙ્ખારપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘પસ્સમ્ભયં ચિત્તસઙ્ખારં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પસ્સમ્ભયં ચિત્તસઙ્ખારં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ.
‘‘‘Pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘ચિત્તપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘ચિત્તપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘અભિપ્પમોદયં ચિત્તં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘અભિપ્પમોદયં ચિત્તં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ ; ‘સમાદહં ચિત્તં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘સમાદહં ચિત્તં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘વિમોચયં ચિત્તં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘વિમોચયં ચિત્તં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ.
‘‘‘Cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati ; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘અનિચ્ચાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘અનિચ્ચાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘વિરાગાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘વિરાગાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘નિરોધાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘નિરોધાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ. એવં ભાવિતા ખો, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિ એવં બહુલીકતા મહપ્ફલા હોતિ મહાનિસંસા.
‘‘‘Aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā.
૧૪૯. ‘‘કથં ભાવિતા ચ, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિ કથં બહુલીકતા ચત્તારો સતિપટ્ઠાને પરિપૂરેતિ? યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ દીઘં વા અસ્સસન્તો ‘દીઘં અસ્સસામી’તિ પજાનાતિ, દીઘં વા પસ્સસન્તો ‘દીઘં પસ્સસામી’તિ પજાનાતિ; રસ્સં વા અસ્સસન્તો ‘રસ્સં અસ્સસામી’તિ પજાનાતિ, રસ્સં વા પસ્સસન્તો ‘રસ્સં પસ્સસામી’તિ પજાનાતિ; ‘સબ્બકાયપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘સબ્બકાયપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘પસ્સમ્ભયં કાયસઙ્ખારં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પસ્સમ્ભયં કાયસઙ્ખારં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; કાયે કાયાનુપસ્સી, ભિક્ખવે, તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં. કાયેસુ કાયઞ્ઞતરાહં, ભિક્ખવે, એવં વદામિ યદિદં – અસ્સાસપસ્સાસા. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, કાયે કાયાનુપસ્સી તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં.
149. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti? Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; kāye kāyānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Kāyesu kāyaññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsā. Tasmātiha, bhikkhave, kāye kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ‘પીતિપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પીતિપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘સુખપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘સુખપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘ચિત્તસઙ્ખારપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘ચિત્તસઙ્ખારપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘પસ્સમ્ભયં ચિત્તસઙ્ખારં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પસ્સમ્ભયં ચિત્તસઙ્ખારં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી, ભિક્ખવે, તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં. વેદનાસુ વેદનાઞ્ઞતરાહં, ભિક્ખવે, એવં વદામિ યદિદં – અસ્સાસપસ્સાસાનં સાધુકં મનસિકારં. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, વેદનાસુ વેદનાનુપસ્સી તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; vedanāsu vedanānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanāññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ. Tasmātiha, bhikkhave, vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ‘ચિત્તપટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘ચિત્તપટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘અભિપ્પમોદયં ચિત્તં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘અભિપ્પમોદયં ચિત્તં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘સમાદહં ચિત્તં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘સમાદહં ચિત્તં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘વિમોચયં ચિત્તં અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘વિમોચયં ચિત્તં પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ચિત્તે ચિત્તાનુપસ્સી, ભિક્ખવે, તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં. નાહં, ભિક્ખવે, મુટ્ઠસ્સતિસ્સ અસમ્પજાનસ્સ આનાપાનસ્સતિં વદામિ. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ચિત્તે ચિત્તાનુપસ્સી તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; citte cittānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Nāhaṃ, bhikkhave, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatiṃ vadāmi. Tasmātiha, bhikkhave, citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ‘અનિચ્ચાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘અનિચ્ચાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘વિરાગાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘વિરાગાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘નિરોધાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘નિરોધાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ‘પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ, ‘પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામી’તિ સિક્ખતિ; ધમ્મેસુ ધમ્માનુપસ્સી, ભિક્ખવે, તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં. સો યં તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સાનં પહાનં તં પઞ્ઞાય દિસ્વા સાધુકં અજ્ઝુપેક્ખિતા હોતિ. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, ધમ્મેસુ ધમ્માનુપસ્સી તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati; dhammesu dhammānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. So yaṃ taṃ abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Tasmātiha, bhikkhave, dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘એવં ભાવિતા ખો, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિ એવં બહુલીકતા ચત્તારો સતિપટ્ઠાને પરિપૂરેતિ.
‘‘Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti.
૧૫૦. ‘‘કથં ભાવિતા ચ, ભિક્ખવે, ચત્તારો સતિપટ્ઠાના કથં બહુલીકતા સત્ત બોજ્ઝઙ્ગે પરિપૂરેન્તિ? યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ કાયે કાયાનુપસ્સી વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં, ઉપટ્ઠિતાસ્સ તસ્મિં સમયે સતિ હોતિ અસમ્મુટ્ઠા 15. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ઉપટ્ઠિતા સતિ હોતિ અસમ્મુટ્ઠા, સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ. સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
150. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā kathaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti? Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā 16. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘સો તથાસતો વિહરન્તો તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતિ પવિચયતિ 17 પરિવીમંસં આપજ્જતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તથાસતો વિહરન્તો તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતિ પવિચયતિ પરિવીમંસં આપજ્જતિ, ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati 18 parivīmaṃsaṃ āpajjati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘તસ્સ તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતો પવિચયતો પરિવીમંસં આપજ્જતો આરદ્ધં હોતિ વીરિયં અસલ્લીનં. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતો પવિચયતો પરિવીમંસં આપજ્જતો આરદ્ધં હોતિ વીરિયં અસલ્લીનં, વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘આરદ્ધવીરિયસ્સ ઉપ્પજ્જતિ પીતિ નિરામિસા. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો આરદ્ધવીરિયસ્સ ઉપ્પજ્જતિ પીતિ નિરામિસા, પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘પીતિમનસ્સ કાયોપિ પસ્સમ્ભતિ, ચિત્તમ્પિ પસ્સમ્ભતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો પીતિમનસ્સ કાયોપિ પસ્સમ્ભતિ, ચિત્તમ્પિ પસ્સમ્ભતિ, પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘પસ્સદ્ધકાયસ્સ સુખિનો ચિત્તં સમાધિયતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો પસ્સદ્ધકાયસ્સ સુખિનો ચિત્તં સમાધિયતિ, સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘સો તથાસમાહિતં ચિત્તં સાધુકં અજ્ઝુપેક્ખિતા હોતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તથાસમાહિતં ચિત્તં સાધુકં અજ્ઝુપેક્ખિતા હોતિ, ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
૧૫૧. ‘‘યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ વેદનાસુ…પે॰… ચિત્તે… ધમ્મેસુ ધમ્માનુપસ્સી વિહરતિ આતાપી સમ્પજાનો સતિમા વિનેય્ય લોકે અભિજ્ઝાદોમનસ્સં, ઉપટ્ઠિતાસ્સ તસ્મિં સમયે સતિ હોતિ અસમ્મુટ્ઠા. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ઉપટ્ઠિતા સતિ હોતિ અસમ્મુટ્ઠા, સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
151. ‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘સો તથાસતો વિહરન્તો તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતિ પવિચયતિ પરિવીમંસં આપજ્જતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તથાસતો વિહરન્તો તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતિ પવિચયતિ પરિવીમંસં આપજ્જતિ, ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘તસ્સ તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતો પવિચયતો પરિવીમંસં આપજ્જતો આરદ્ધં હોતિ વીરિયં અસલ્લીનં. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો તં ધમ્મં પઞ્ઞાય પવિચિનતો પવિચયતો પરિવીમંસં આપજ્જતો આરદ્ધં હોતિ વીરિયં અસલ્લીનં, વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘આરદ્ધવીરિયસ્સ ઉપ્પજ્જતિ પીતિ નિરામિસા. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો આરદ્ધવીરિયસ્સ ઉપ્પજ્જતિ પીતિ નિરામિસા, પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘પીતિમનસ્સ કાયોપિ પસ્સમ્ભતિ, ચિત્તમ્પિ પસ્સમ્ભતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો પીતિમનસ્સ કાયોપિ પસ્સમ્ભતિ, ચિત્તમ્પિ પસ્સમ્ભતિ, પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘પસ્સદ્ધકાયસ્સ સુખિનો ચિત્તં સમાધિયતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો પસ્સદ્ધકાયસ્સ સુખિનો ચિત્તં સમાધિયતિ, સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ.
‘‘Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘સો તથાસમાહિતં ચિત્તં સાધુકં અજ્ઝુપેક્ખિતા હોતિ. યસ્મિં સમયે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તથાસમાહિતં ચિત્તં સાધુકં અજ્ઝુપેક્ખિતા હોતિ, ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો આરદ્ધો હોતિ, ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગં તસ્મિં સમયે ભિક્ખુ ભાવેતિ, ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગો તસ્મિં સમયે ભિક્ખુનો ભાવનાપારિપૂરિં ગચ્છતિ. એવં ભાવિતા ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારો સતિપટ્ઠાના એવં બહુલીકતા સત્ત સમ્બોજ્ઝઙ્ગે પરિપૂરેન્તિ.
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā satta sambojjhaṅge paripūrenti.
૧૫૨. ‘‘કથં ભાવિતા ચ, ભિક્ખવે, સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા કથં બહુલીકતા વિજ્જાવિમુત્તિં પરિપૂરેન્તિ ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતિ વિવેકનિસ્સિતં વિરાગનિસ્સિતં નિરોધનિસ્સિતં વોસ્સગ્ગપરિણામિં. ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતિ…પે॰… વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતિ… પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતિ… પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતિ… સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતિ… ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગં ભાવેતિ વિવેકનિસ્સિતં વિરાગનિસ્સિતં નિરોધનિસ્સિતં વોસ્સગ્ગપરિણામિં. એવં ભાવિતા ખો, ભિક્ખવે, સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા એવં બહુલીકતા વિજ્જાવિમુત્તિં પરિપૂરેન્તી’’તિ.
152. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, satta bojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti ? Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
આનાપાનસ્સતિસુત્તં નિટ્ઠિતં અટ્ઠમં.
Ānāpānassatisuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૮. આનાપાનસ્સતિસુત્તવણ્ણના • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૮. આનાપાનસ્સતિસુત્તવણ્ણના • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā