Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ആണത്തികഥാവണ്ണനാ
Āṇattikathāvaṇṇanā
൧൨൧. ആണത്തികഥായം അസമ്മോഹത്ഥന്തി യസ്മാ സങ്കേതകമ്മനിമിത്തകമ്മാനി കരോന്തോ ന കേവലം പുരേഭത്താദികാലസങ്കേതകമ്മം അക്ഖിനിഖണനാദിനിമിത്തകമ്മമേവ വാ കരോതി, അഥ ഖോ ഏവംവണ്ണസണ്ഠാനഭണ്ഡം ഗണ്ഹാതി, ഭണ്ഡനിയമമ്പി കരോതി, ത്വം ഇത്ഥന്നാമസ്സ പാവദ, സോ അഞ്ഞസ്സ പാവദതൂതിആദിനാ പുഗ്ഗലപടിപാടിയാ ച ആണാപേതി, തസ്മാ പുബ്ബണ്ഹാദികാലവസേന അക്ഖിനിഖണനാദികിരിയാവസേന ഭണ്ഡപുഗ്ഗലപടിപാടിവസേന ച ആണത്തേ ഏതേസു സങ്കേതകമ്മനിമിത്തകമ്മേസു വിസങ്കേതാ വിസങ്കേതഭാവേ സമ്മോഹോ ജായതി, തദപഗമേന അസമ്മോഹത്ഥം. യം ആണാപകേന നിമിത്തസഞ്ഞം കത്വാ വുത്തന്തി പുബ്ബണ്ഹാദീസു അക്ഖിനിഖണനാദീസു വാ ഗഹണത്ഥം ആണാപേന്തേന ഈദിസവണ്ണസണ്ഠാനാദിയുത്തം ഗണ്ഹാതി ഏവം ഗഹണസ്സ നിമിത്തഭൂതസഞ്ഞാണം കത്വാ യം ഭണ്ഡം വുത്തം. അയം യുത്തി സബ്ബത്ഥാതി ഹേട്ഠാ വുത്തേസു ഉപരി വക്ഖമാനേസു ച സബ്ബത്ഥ ആണത്തിപ്പസങ്ഗേസു ആണത്തിക്ഖണേയേവ പാരാജികാദീനം ഭാവസങ്ഖാതാ വിനയയുത്തി, സാ ച ആണത്തസ്സ കിരിയാനിട്ഠാപനക്ഖണേ ആണാപകസ്സ പയോഗേ ഥേയ്യചിത്താനം അഭാവാ ആണത്തിക്ഖണേ ഏകാ ഏവ ആപത്തി ഹോതീതി ഏവം ഉപപത്തിയാ പവത്തത്താ യുത്തീതി വുത്താ. ‘‘മൂലട്ഠസ്സ ഥുല്ലച്ചയ’’ന്തി വുത്തത്താ സങ്ഘരക്ഖിതേന പടിഗ്ഗഹിതേപി ബുദ്ധരക്ഖിതധമ്മരക്ഖിതാനം ദുക്കടമേവ, കസ്മാ പനേത്ഥ ആചരിയസ്സ ഥുല്ലച്ചയന്തി ആഹ ‘‘മഹാജനോ ഹീ’’തിആദി. മഹാജനോതി ച ബുദ്ധരക്ഖിതധമ്മരക്ഖിതസങ്ഘരക്ഖിതേ സന്ധായ വുത്തം. മൂലട്ഠസ്സേവ ദുക്കടന്തി ബുദ്ധരക്ഖിതസ്സ ദുക്കടം. ഇദഞ്ച മൂലട്ഠസ്സ ഥുല്ലച്ചയാഭാവദസ്സനത്ഥം പഠമം ആണത്തിക്ഖണേ ദുക്കടം സന്ധായ വുത്തം, ന പന സങ്ഘരക്ഖിതസ്സ പടിഗ്ഗഹണപച്ചയാ പുന ദുക്കടസമ്ഭവം സന്ധായ. ന ഹി സോ ഏകപയോഗേന ദുക്കടദ്വയം ആപജ്ജതി. കേചി പന ‘‘വിസങ്കേതത്താ പാളിയം ‘മൂലട്ഠസ്സാ’തി അവത്വാ ‘പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’തി സാമഞ്ഞേന വുത്തത്താ ഇദം സങ്ഘരക്ഖിതസ്സ ദുക്കടം സന്ധായ വുത്ത’’ന്തി വദന്തി, തം കിഞ്ചാപി അട്ഠകഥായ ന സമേതി, പാളിതോ പന യുത്തം വിയ ദിസ്സതി. ന ഹി തസ്സ പടിഗ്ഗഹണപ്പയോഗേ അനാപത്തി ഹോതീതി. ഇമിനാവ ഹേട്ഠാ ആഗതവാരേസുപി പടിഗ്ഗണ്ഹന്താനം ദുക്കടം വേദിതബ്ബം. ‘‘പണ്ണേ വാ സിലാദീസു വാ ‘ചോരിയം കാതബ്ബ’ന്തി ലിഖിത്വാ ഠപിതേ പാരാജികമേവാ’’തി കേചി വദന്തി, തം പന ‘‘അസുകസ്സ ഗേഹേ ഭണ്ഡ’’ന്തി ഏവം നിയമേത്വാ ലിഖിതേ യുജ്ജതി, ന അനിയമേത്വാ ലിഖിതേതി വീമംസിതബ്ബം. മഗ്ഗാനന്തരഫലസദിസാതി ഇമിനാ യഥാ അരിയപുഗ്ഗലാനം മഗ്ഗാനന്തരേ ഫലേ ഉപ്പന്നേ കിലേസപടിപ്പസ്സദ്ധിപരിയോസാനം ഭാവനാകിച്ചം നിപ്ഫന്നം നാമ ഹോതി, ഏവമേതിസ്സാ അത്ഥസാധകചേതനായ ഉപ്പന്നായ ആണത്തികിച്ചം നിപ്ഫന്നമേവാതി ദസ്സേതി, തേനാഹ ‘‘തസ്മാ അയം ആണത്തിക്ഖണേയേവ പാരാജികോ’’തി, ആണത്തിവചീപയോഗസമുട്ഠാപകചേതനാക്ഖണേയേവ പാരാജികോ ഹോതീതി അത്ഥോ.
121. Āṇattikathāyaṃ asammohatthanti yasmā saṅketakammanimittakammāni karonto na kevalaṃ purebhattādikālasaṅketakammaṃ akkhinikhaṇanādinimittakammameva vā karoti, atha kho evaṃvaṇṇasaṇṭhānabhaṇḍaṃ gaṇhāti, bhaṇḍaniyamampi karoti, tvaṃ itthannāmassa pāvada, so aññassa pāvadatūtiādinā puggalapaṭipāṭiyā ca āṇāpeti, tasmā pubbaṇhādikālavasena akkhinikhaṇanādikiriyāvasena bhaṇḍapuggalapaṭipāṭivasena ca āṇatte etesu saṅketakammanimittakammesu visaṅketā visaṅketabhāve sammoho jāyati, tadapagamena asammohatthaṃ. Yaṃ āṇāpakena nimittasaññaṃ katvā vuttanti pubbaṇhādīsu akkhinikhaṇanādīsu vā gahaṇatthaṃ āṇāpentena īdisavaṇṇasaṇṭhānādiyuttaṃ gaṇhāti evaṃ gahaṇassa nimittabhūtasaññāṇaṃ katvā yaṃ bhaṇḍaṃ vuttaṃ. Ayaṃ yutti sabbatthāti heṭṭhā vuttesu upari vakkhamānesu ca sabbattha āṇattippasaṅgesu āṇattikkhaṇeyeva pārājikādīnaṃ bhāvasaṅkhātā vinayayutti, sā ca āṇattassa kiriyāniṭṭhāpanakkhaṇe āṇāpakassa payoge theyyacittānaṃ abhāvā āṇattikkhaṇe ekā eva āpatti hotīti evaṃ upapattiyā pavattattā yuttīti vuttā. ‘‘Mūlaṭṭhassa thullaccaya’’nti vuttattā saṅgharakkhitena paṭiggahitepi buddharakkhitadhammarakkhitānaṃ dukkaṭameva, kasmā panettha ācariyassa thullaccayanti āha ‘‘mahājano hī’’tiādi. Mahājanoti ca buddharakkhitadhammarakkhitasaṅgharakkhite sandhāya vuttaṃ. Mūlaṭṭhasseva dukkaṭanti buddharakkhitassa dukkaṭaṃ. Idañca mūlaṭṭhassa thullaccayābhāvadassanatthaṃ paṭhamaṃ āṇattikkhaṇe dukkaṭaṃ sandhāya vuttaṃ, na pana saṅgharakkhitassa paṭiggahaṇapaccayā puna dukkaṭasambhavaṃ sandhāya. Na hi so ekapayogena dukkaṭadvayaṃ āpajjati. Keci pana ‘‘visaṅketattā pāḷiyaṃ ‘mūlaṭṭhassā’ti avatvā ‘paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassā’ti sāmaññena vuttattā idaṃ saṅgharakkhitassa dukkaṭaṃ sandhāya vutta’’nti vadanti, taṃ kiñcāpi aṭṭhakathāya na sameti, pāḷito pana yuttaṃ viya dissati. Na hi tassa paṭiggahaṇappayoge anāpatti hotīti. Imināva heṭṭhā āgatavāresupi paṭiggaṇhantānaṃ dukkaṭaṃ veditabbaṃ. ‘‘Paṇṇe vā silādīsu vā ‘coriyaṃ kātabba’nti likhitvā ṭhapite pārājikamevā’’ti keci vadanti, taṃ pana ‘‘asukassa gehe bhaṇḍa’’nti evaṃ niyametvā likhite yujjati, na aniyametvā likhiteti vīmaṃsitabbaṃ. Maggānantaraphalasadisāti iminā yathā ariyapuggalānaṃ maggānantare phale uppanne kilesapaṭippassaddhipariyosānaṃ bhāvanākiccaṃ nipphannaṃ nāma hoti, evametissā atthasādhakacetanāya uppannāya āṇattikiccaṃ nipphannamevāti dasseti, tenāha ‘‘tasmā ayaṃ āṇattikkhaṇeyeva pārājiko’’ti, āṇattivacīpayogasamuṭṭhāpakacetanākkhaṇeyeva pārājiko hotīti attho.
ആണത്തികഥാവണ്ണനാനയോ നിട്ഠിതോ.
Āṇattikathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൨. ദുതിയപാരാജികം • 2. Dutiyapārājikaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൨. ദുതിയപാരാജികം • 2. Dutiyapārājikaṃ
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ആണത്തികഥാവണ്ണനാ • Āṇattikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ഭൂമട്ഠകഥാദിവണ്ണനാ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā