Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
౮. అన్ధకరణసుత్తవణ్ణనా
8. Andhakaraṇasuttavaṇṇanā
౮౭. అట్ఠమే అకుసలవితక్కాతి అకోసల్లసమ్భూతా వితక్కా. అన్ధకరణాతిఆదీసు యస్స సయం ఉప్పజ్జన్తి, తం యథాభూతదస్సననివారణేన అన్ధం కరోన్తీతి అన్ధకరణా. న పఞ్ఞాచక్ఖుం కరోన్తీతి అచక్ఖుకరణా. అఞ్ఞాణం కరోన్తీతి అఞ్ఞాణకరణా. పఞ్ఞానిరోధికాతి కమ్మస్సకతాపఞ్ఞా, ఝానపఞ్ఞా, విపస్సనాపఞ్ఞాతి ఇమా తిస్సో పఞ్ఞా అప్పవత్తికరణేన నిరోధేన్తీతి పఞ్ఞానిరోధికా. అనిట్ఠఫలదాయకత్తా దుక్ఖసఙ్ఖాతస్స విఘాతస్స పక్ఖే వత్తన్తీతి విఘాతపక్ఖికా. కిలేసనిబ్బానం న సంవత్తయన్తీతి అనిబ్బానసంవత్తనికా.
87. Aṭṭhame akusalavitakkāti akosallasambhūtā vitakkā. Andhakaraṇātiādīsu yassa sayaṃ uppajjanti, taṃ yathābhūtadassananivāraṇena andhaṃ karontīti andhakaraṇā. Na paññācakkhuṃ karontīti acakkhukaraṇā. Aññāṇaṃ karontīti aññāṇakaraṇā. Paññānirodhikāti kammassakatāpaññā, jhānapaññā, vipassanāpaññāti imā tisso paññā appavattikaraṇena nirodhentīti paññānirodhikā. Aniṭṭhaphaladāyakattā dukkhasaṅkhātassa vighātassa pakkhe vattantīti vighātapakkhikā. Kilesanibbānaṃ na saṃvattayantīti anibbānasaṃvattanikā.
కామవితక్కోతి కామపటిసంయుత్తో వితక్కో. సో హి కిలేసకామసహితో హుత్వా వత్థుకామేసు పవత్తతి. బ్యాపాదపటిసంయుత్తో వితక్కో బ్యాపాదవితక్కో. విహింసాపటిసంయుత్తో వితక్కో విహింసావితక్కో. ఇమే ద్వే చ సత్తేసుపి సఙ్ఖారేసుపి ఉప్పజ్జన్తి. కామవితక్కో హి పియమనాపే సత్తే వా సఙ్ఖారే వా వితక్కేన్తస్స ఉప్పజ్జతి, బ్యాపాదవితక్కో అప్పియే అమనాపే సత్తే వా సఙ్ఖారే వా కుజ్ఝిత్వా ఓలోకనకాలతో పట్ఠాయ యావ నాసనా ఉప్పజ్జతి, విహింసావితక్కో సఙ్ఖారేసు న ఉప్పజ్జతి, సఙ్ఖారా దుక్ఖాపేతబ్బా నామ నత్థి, ‘‘ఇమే సత్తా హఞ్ఞన్తు వా బజ్ఝన్తు వా ఉచ్ఛిజ్జన్తు వా వినస్సన్తు వా మా వా అహేసు’’న్తి చిన్తనకాలే పన సత్తేసు ఉప్పజ్జతి.
Kāmavitakkoti kāmapaṭisaṃyutto vitakko. So hi kilesakāmasahito hutvā vatthukāmesu pavattati. Byāpādapaṭisaṃyutto vitakko byāpādavitakko. Vihiṃsāpaṭisaṃyutto vitakko vihiṃsāvitakko. Ime dve ca sattesupi saṅkhāresupi uppajjanti. Kāmavitakko hi piyamanāpe satte vā saṅkhāre vā vitakkentassa uppajjati, byāpādavitakko appiye amanāpe satte vā saṅkhāre vā kujjhitvā olokanakālato paṭṭhāya yāva nāsanā uppajjati, vihiṃsāvitakko saṅkhāresu na uppajjati, saṅkhārā dukkhāpetabbā nāma natthi, ‘‘ime sattā haññantu vā bajjhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesu’’nti cintanakāle pana sattesu uppajjati.
ఇమేయేవ పన కామసఙ్కప్పాదయో. అత్థతో హి కామవితక్కాదీనం కామసఙ్కప్పాదీనఞ్చ నానాకరణం నత్థి, తంసమ్పయుత్తా పన సఞ్ఞాదయో కామసఞ్ఞాదయో. కామధాతుఆదీనం పన యస్మా పాళియం –
Imeyeva pana kāmasaṅkappādayo. Atthato hi kāmavitakkādīnaṃ kāmasaṅkappādīnañca nānākaraṇaṃ natthi, taṃsampayuttā pana saññādayo kāmasaññādayo. Kāmadhātuādīnaṃ pana yasmā pāḷiyaṃ –
‘‘కామపటిసంయుత్తో తక్కో వితక్కో…పే॰… మిచ్ఛాసఙ్కప్పో, అయం వుచ్చతి కామధాతు, సబ్బేపి అకుసలా ధమ్మా కామధాతు. బ్యాపాదపటిసంయుత్తో తక్కో వితక్కో…పే॰… మిచ్ఛాసఙ్కప్పో, అయం వుచ్చతి బ్యాపాదధాతు. దససు ఆఘాతవత్థూసు చిత్తస్స ఆఘాతో పటిఘాతో…పే॰… అనత్తమనతా చిత్తస్స, అయం వుచ్చతి బ్యాపాదధాతు. విహింసాపటిసంయుత్తో తక్కో వితక్కో మిచ్ఛాసఙ్కప్పో , అయం వుచ్చతి విహింసాధాతు. ఇధేకచ్చో పాణినా వా లేడ్డునా వా దణ్డేన వా సత్థేన వా రజ్జుయా వా అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన సత్తే విహేఠేతి, అయం విహింసాధాతూ’’తి (విభ॰ ౧౮౨, ౯౧౦) –
‘‘Kāmapaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… micchāsaṅkappo, ayaṃ vuccati kāmadhātu, sabbepi akusalā dhammā kāmadhātu. Byāpādapaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… micchāsaṅkappo, ayaṃ vuccati byāpādadhātu. Dasasu āghātavatthūsu cittassa āghāto paṭighāto…pe… anattamanatā cittassa, ayaṃ vuccati byāpādadhātu. Vihiṃsāpaṭisaṃyutto takko vitakko micchāsaṅkappo , ayaṃ vuccati vihiṃsādhātu. Idhekacco pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā rajjuyā vā aññataraññatarena satte viheṭheti, ayaṃ vihiṃsādhātū’’ti (vibha. 182, 910) –
ఆగతత్తా విసేసో లబ్భతి.
Āgatattā viseso labbhati.
తత్థ ద్వే కథా సబ్బసఙ్గాహికా చ అసమ్భిన్నా చ. తత్థ కామధాతుయా గహితాయ ఇతరా ద్వేపి గహితా నామ హోన్తి. తతో పన నీహరిత్వా అయం బ్యాపాదధాతు, అయం విహింసాధాతూతి దస్సేతీతి అయం సబ్బసఙ్గాహికా నామ. కామధాతుం కథేన్తో పన భగవా బ్యాపాదధాతుం బ్యాపాదధాతుట్ఠానే , విహింసాధాతుం విహింసాధాతుట్ఠానే ఠపేత్వావ అవసేసం కామధాతు నామాతి కథేసీతి అయం అసమ్భిన్నకథా నామ.
Tattha dve kathā sabbasaṅgāhikā ca asambhinnā ca. Tattha kāmadhātuyā gahitāya itarā dvepi gahitā nāma honti. Tato pana nīharitvā ayaṃ byāpādadhātu, ayaṃ vihiṃsādhātūti dassetīti ayaṃ sabbasaṅgāhikā nāma. Kāmadhātuṃ kathento pana bhagavā byāpādadhātuṃ byāpādadhātuṭṭhāne , vihiṃsādhātuṃ vihiṃsādhātuṭṭhāne ṭhapetvāva avasesaṃ kāmadhātu nāmāti kathesīti ayaṃ asambhinnakathā nāma.
సుక్కపక్ఖే వుత్తవిపరియాయేన అత్థో వేదితబ్బో. నేక్ఖమ్మపటిసంయుత్తో వితక్కో నేక్ఖమ్మవితక్కో. సో అసుభపుబ్బభాగే కామావచరో హోతి, అసుభజ్ఝానే రూపావచరో, తం ఝానం పాదకం కత్వా ఉప్పన్నమగ్గఫలకాలే లోకుత్తరో. అబ్యాపాదపటిసంయుత్తో వితక్కో అబ్యాపాదవితక్కో. సో మేత్తాపుబ్బభాగే కామావచరో హోతి, మేత్తాఝానే రూపావచరో, తం ఝానం పాదకం కత్వా ఉప్పన్నమగ్గఫలకాలే లోకుత్తరో. అవిహింసాపటిసంయుత్తో వితక్కో అవిహింసావితక్కో. సో కరుణాపుబ్బభాగే కామావచరో, కరుణాజ్ఝానే రూపావచరో, తం ఝానం పాదకం కత్వా ఉప్పన్నమగ్గఫలకాలే లోకుత్తరో. యదా పన అలోభో సీసం హోతి, తదా ఇతరే ద్వే తదన్వాయికా హోన్తి. యదా మేత్తా సీసం హోతి, తదా ఇతరే ద్వే తదన్వాయికా హోన్తి. యదా కరుణా సీసం హోతి, తదా ఇతరే ద్వే తదన్వాయికా హోన్తి.
Sukkapakkhe vuttavipariyāyena attho veditabbo. Nekkhammapaṭisaṃyutto vitakko nekkhammavitakko. So asubhapubbabhāge kāmāvacaro hoti, asubhajjhāne rūpāvacaro, taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā uppannamaggaphalakāle lokuttaro. Abyāpādapaṭisaṃyutto vitakko abyāpādavitakko. So mettāpubbabhāge kāmāvacaro hoti, mettājhāne rūpāvacaro, taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā uppannamaggaphalakāle lokuttaro. Avihiṃsāpaṭisaṃyutto vitakko avihiṃsāvitakko. So karuṇāpubbabhāge kāmāvacaro, karuṇājjhāne rūpāvacaro, taṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā uppannamaggaphalakāle lokuttaro. Yadā pana alobho sīsaṃ hoti, tadā itare dve tadanvāyikā honti. Yadā mettā sīsaṃ hoti, tadā itare dve tadanvāyikā honti. Yadā karuṇā sīsaṃ hoti, tadā itare dve tadanvāyikā honti.
ఇమేయేవ పన నేక్ఖమ్మసఙ్కప్పాదయో. అత్థతో హి నేక్ఖమ్మవితక్కాదీనం నేక్ఖమ్మసఙ్కప్పాదీనఞ్చ నానాకరణం నత్థి, తంసమ్పయుత్తా పన సఞ్ఞాదయో నేక్ఖమ్మసఞ్ఞాదయో. నేక్ఖమ్మధాతుఆదీనం పన యస్మా పాళియం –
Imeyeva pana nekkhammasaṅkappādayo. Atthato hi nekkhammavitakkādīnaṃ nekkhammasaṅkappādīnañca nānākaraṇaṃ natthi, taṃsampayuttā pana saññādayo nekkhammasaññādayo. Nekkhammadhātuādīnaṃ pana yasmā pāḷiyaṃ –
‘‘నేక్ఖమ్మపటిసంయుత్తో తక్కో వితక్కో సఙ్కప్పో, అయం వుచ్చతి నేక్ఖమ్మధాతు, సబ్బేపి కుసలా ధమ్మా నేక్ఖమ్మధాతు. అబ్యాపాదపటిసంయుత్తో తక్కో వితక్కో సఙ్కప్పో, అయం వుచ్చతి అబ్యాపాదధాతు. యా సత్తేసు మేత్తి మేత్తాయనా మేత్తాచేతోవిముత్తి , అయం వుచ్చతి అబ్యాపాదధాతు. అవిహింసాపటిసంయుత్తో తక్కో వితక్కో సఙ్కప్పో – అయం వుచ్చతి అవిహింసాధాతు. యా సత్తేసు కరుణా కరుణాయనా కరుణాచేతోవిముత్తి – అయం వుచ్చతి అవిహింసాధాతూ’’తి. (విభ॰ ౧౮౨) –
‘‘Nekkhammapaṭisaṃyutto takko vitakko saṅkappo, ayaṃ vuccati nekkhammadhātu, sabbepi kusalā dhammā nekkhammadhātu. Abyāpādapaṭisaṃyutto takko vitakko saṅkappo, ayaṃ vuccati abyāpādadhātu. Yā sattesu metti mettāyanā mettācetovimutti , ayaṃ vuccati abyāpādadhātu. Avihiṃsāpaṭisaṃyutto takko vitakko saṅkappo – ayaṃ vuccati avihiṃsādhātu. Yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇācetovimutti – ayaṃ vuccati avihiṃsādhātū’’ti. (Vibha. 182) –
ఆగతత్తా విసేసో లబ్భతి. ఇధాపి సబ్బసఙ్గాహికా, అసమ్భిన్నాతి ద్వే కథా వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బా. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
Āgatattā viseso labbhati. Idhāpi sabbasaṅgāhikā, asambhinnāti dve kathā vuttanayeneva veditabbā. Sesaṃ suviññeyyameva.
గాథాసు వితక్కయేతి వితక్కేయ్య. నిరాకరేతి అత్తనో సన్తానతో నీహరేయ్య వినోదేయ్య, పజహేయ్యాతి అత్థో. సవే వితక్కాని విచారితాని, సమేతి వుట్ఠీవ రజం సమూహతన్తి యథా నామ గిమ్హానం పచ్ఛిమే మాసే పథవియం సమూహతం సమన్తతో ఉట్ఠితం రజం మహతో అకాలమేఘస్స వస్సతో వుట్ఠి ఠానసో వూపసమేతి, ఏవమేవ సో యోగావచరో వితక్కాని మిచ్ఛావితక్కే చ విచారితాని తంసమ్పయుత్తవిచారే చ సమేతి వూపసమేతి సముచ్ఛిన్దతి. తథాభూతో చ వితక్కూపసమేన చేతసా సబ్బేసం మిచ్ఛావితక్కానం ఉపసమనతో వితక్కూపసమేన అరియమగ్గచిత్తేన. ఇధేవ దిట్ఠేవ ధమ్మే, సన్తిపదం నిబ్బానం, సమజ్ఝగా సమధిగతో హోతీతి.
Gāthāsu vitakkayeti vitakkeyya. Nirākareti attano santānato nīhareyya vinodeyya, pajaheyyāti attho. Save vitakkāni vicāritāni, sameti vuṭṭhīva rajaṃ samūhatanti yathā nāma gimhānaṃ pacchime māse pathaviyaṃ samūhataṃ samantato uṭṭhitaṃ rajaṃ mahato akālameghassa vassato vuṭṭhi ṭhānaso vūpasameti, evameva so yogāvacaro vitakkāni micchāvitakke ca vicāritāni taṃsampayuttavicāre ca sameti vūpasameti samucchindati. Tathābhūto ca vitakkūpasamena cetasā sabbesaṃ micchāvitakkānaṃ upasamanato vitakkūpasamena ariyamaggacittena. Idheva diṭṭheva dhamme, santipadaṃ nibbānaṃ, samajjhagā samadhigato hotīti.
అట్ఠమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౮. అన్ధకరణసుత్తం • 8. Andhakaraṇasuttaṃ