| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-पुराण-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
९. अञ्ञभागियसिक्खापदवण्णना
9. Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā
अञ्ञभागो वा अस्स अत्थीति यथा सुवण्णस्सेदं सोवण्णमित्यत्र सुवण्णवा अनेन सुवण्णो इत्युच्चते। तं पटिमाय सरीरं, सिलापुत्तकस्स सरीरन्ति च निदस्सनं। छगलकस्स ‘‘दब्बो’’ति दिन्नं नामं ‘‘देसो’’ति वुच्चति। कस्मा? थेरं अनुद्धंसेतुं थेरस्सापि अपदिसितब्बत्ता। अञ्ञम्पि वत्थुं न थेरंयेव। लिस्सति सिलिस्सति वोहारमत्तेनेवन अत्थतो। ईसकं अल्लीयतीति लेसोति अधिप्पायो। लिससेलछकोलअल्लीभावे। तेन वुत्तं ‘‘ईसकं अल्लीयतीति लेसो’’ति। यस्मा देसलेसा अत्थतो निन्नानाकरणं, तस्मा ‘‘किञ्चिदेसं लेसमत्तं उपादाया’’ति पदं उद्धरित्वा ‘‘दस लेसा जातिलेसो’’तिआदि (पारा॰ ३९४) पदभाजने वुत्तं।
Aññabhāgovā assa atthīti yathā suvaṇṇassedaṃ sovaṇṇamityatra suvaṇṇavā anena suvaṇṇo ityuccate. Taṃ paṭimāya sarīraṃ, silāputtakassa sarīranti ca nidassanaṃ. Chagalakassa ‘‘dabbo’’ti dinnaṃ nāmaṃ ‘‘deso’’ti vuccati. Kasmā? Theraṃ anuddhaṃsetuṃ therassāpi apadisitabbattā. Aññampi vatthuṃ na theraṃyeva. Lissati silissati vohāramattenevana atthato. Īsakaṃ allīyatīti lesoti adhippāyo. Lisaselachakolaallībhāve. Tena vuttaṃ ‘‘īsakaṃ allīyatīti leso’’ti. Yasmā desalesā atthato ninnānākaraṇaṃ, tasmā ‘‘kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāyā’’ti padaṃ uddharitvā ‘‘dasa lesā jātileso’’tiādi (pārā. 394) padabhājane vuttaṃ.
अट्ठुप्पत्तिवसेनेव आविभूतन्ति एत्थ किञ्च भिय्यो अनियमत्ता। न हि मेत्तियभूमजकानं विय अञ्ञेसं सब्बेसम्पि ‘‘छगलकमेवेत्थ अञ्ञभागियं अधिकरणं होति, अञ्ञं गोमहिंसादिकम्पि होति, न च मेत्तियभूमजका विय सब्बेपि नामलेसमत्तमेव उपादियन्ति, अञ्ञम्पि जातिलेसादिं उपादियन्ति, तस्मा अनियमत्ता न विभत्तं। किञ्च भिय्यो तथावुत्ते छगलकस्सेव अञ्ञभागियता सम्भवति, न अञ्ञस्स, येन सोव दस्सितो। लेसो च नाम लेसोव, न जातिआदि, येन सोव दस्सितोति एवं मिच्छागाहप्पसङ्गतोति वेदितब्बं। इध च…पे॰… सञ्ञिनोपीति इमस्मिं सिक्खापदे च अमूलकसिक्खापदे चाति अत्थो।
Aṭṭhuppattivaseneva āvibhūtanti ettha kiñca bhiyyo aniyamattā. Na hi mettiyabhūmajakānaṃ viya aññesaṃ sabbesampi ‘‘chagalakamevettha aññabhāgiyaṃ adhikaraṇaṃ hoti, aññaṃ gomahiṃsādikampi hoti, na ca mettiyabhūmajakā viya sabbepi nāmalesamattameva upādiyanti, aññampi jātilesādiṃ upādiyanti, tasmā aniyamattā na vibhattaṃ. Kiñca bhiyyo tathāvutte chagalakasseva aññabhāgiyatā sambhavati, na aññassa, yena sova dassito. Leso ca nāma lesova, na jātiādi, yena sova dassitoti evaṃ micchāgāhappasaṅgatoti veditabbaṃ. Idha ca…pe… saññinopīti imasmiṃ sikkhāpade ca amūlakasikkhāpade cāti attho.
अञ्ञभागियसिक्खं यो, नेव सिक्खति युत्तितो।
Aññabhāgiyasikkhaṃ yo, neva sikkhati yuttito;
गच्छे विनयविञ्ञूहि, अञ्ञभागियतंव सो॥ (वजिर॰ टी॰ पाराजिक ४०८)।
Gacche vinayaviññūhi, aññabhāgiyataṃva so. (vajira. ṭī. pārājika 408);
अञ्ञभागियसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
