Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-પુરાણ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
૯. અઞ્ઞભાગિયસિક્ખાપદવણ્ણના
9. Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā
અઞ્ઞભાગો વા અસ્સ અત્થીતિ યથા સુવણ્ણસ્સેદં સોવણ્ણમિત્યત્ર સુવણ્ણવા અનેન સુવણ્ણો ઇત્યુચ્ચતે. તં પટિમાય સરીરં, સિલાપુત્તકસ્સ સરીરન્તિ ચ નિદસ્સનં. છગલકસ્સ ‘‘દબ્બો’’તિ દિન્નં નામં ‘‘દેસો’’તિ વુચ્ચતિ. કસ્મા? થેરં અનુદ્ધંસેતું થેરસ્સાપિ અપદિસિતબ્બત્તા. અઞ્ઞમ્પિ વત્થું ન થેરંયેવ. લિસ્સતિ સિલિસ્સતિ વોહારમત્તેનેવન અત્થતો. ઈસકં અલ્લીયતીતિ લેસોતિ અધિપ્પાયો. લિસસેલછકોલઅલ્લીભાવે. તેન વુત્તં ‘‘ઈસકં અલ્લીયતીતિ લેસો’’તિ. યસ્મા દેસલેસા અત્થતો નિન્નાનાકરણં, તસ્મા ‘‘કિઞ્ચિદેસં લેસમત્તં ઉપાદાયા’’તિ પદં ઉદ્ધરિત્વા ‘‘દસ લેસા જાતિલેસો’’તિઆદિ (પારા॰ ૩૯૪) પદભાજને વુત્તં.
Aññabhāgovā assa atthīti yathā suvaṇṇassedaṃ sovaṇṇamityatra suvaṇṇavā anena suvaṇṇo ityuccate. Taṃ paṭimāya sarīraṃ, silāputtakassa sarīranti ca nidassanaṃ. Chagalakassa ‘‘dabbo’’ti dinnaṃ nāmaṃ ‘‘deso’’ti vuccati. Kasmā? Theraṃ anuddhaṃsetuṃ therassāpi apadisitabbattā. Aññampi vatthuṃ na theraṃyeva. Lissati silissati vohāramattenevana atthato. Īsakaṃ allīyatīti lesoti adhippāyo. Lisaselachakolaallībhāve. Tena vuttaṃ ‘‘īsakaṃ allīyatīti leso’’ti. Yasmā desalesā atthato ninnānākaraṇaṃ, tasmā ‘‘kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāyā’’ti padaṃ uddharitvā ‘‘dasa lesā jātileso’’tiādi (pārā. 394) padabhājane vuttaṃ.
અટ્ઠુપ્પત્તિવસેનેવ આવિભૂતન્તિ એત્થ કિઞ્ચ ભિય્યો અનિયમત્તા. ન હિ મેત્તિયભૂમજકાનં વિય અઞ્ઞેસં સબ્બેસમ્પિ ‘‘છગલકમેવેત્થ અઞ્ઞભાગિયં અધિકરણં હોતિ, અઞ્ઞં ગોમહિંસાદિકમ્પિ હોતિ, ન ચ મેત્તિયભૂમજકા વિય સબ્બેપિ નામલેસમત્તમેવ ઉપાદિયન્તિ, અઞ્ઞમ્પિ જાતિલેસાદિં ઉપાદિયન્તિ, તસ્મા અનિયમત્તા ન વિભત્તં. કિઞ્ચ ભિય્યો તથાવુત્તે છગલકસ્સેવ અઞ્ઞભાગિયતા સમ્ભવતિ, ન અઞ્ઞસ્સ, યેન સોવ દસ્સિતો. લેસો ચ નામ લેસોવ, ન જાતિઆદિ, યેન સોવ દસ્સિતોતિ એવં મિચ્છાગાહપ્પસઙ્ગતોતિ વેદિતબ્બં. ઇધ ચ…પે॰… સઞ્ઞિનોપીતિ ઇમસ્મિં સિક્ખાપદે ચ અમૂલકસિક્ખાપદે ચાતિ અત્થો.
Aṭṭhuppattivaseneva āvibhūtanti ettha kiñca bhiyyo aniyamattā. Na hi mettiyabhūmajakānaṃ viya aññesaṃ sabbesampi ‘‘chagalakamevettha aññabhāgiyaṃ adhikaraṇaṃ hoti, aññaṃ gomahiṃsādikampi hoti, na ca mettiyabhūmajakā viya sabbepi nāmalesamattameva upādiyanti, aññampi jātilesādiṃ upādiyanti, tasmā aniyamattā na vibhattaṃ. Kiñca bhiyyo tathāvutte chagalakasseva aññabhāgiyatā sambhavati, na aññassa, yena sova dassito. Leso ca nāma lesova, na jātiādi, yena sova dassitoti evaṃ micchāgāhappasaṅgatoti veditabbaṃ. Idha ca…pe… saññinopīti imasmiṃ sikkhāpade ca amūlakasikkhāpade cāti attho.
અઞ્ઞભાગિયસિક્ખં યો, નેવ સિક્ખતિ યુત્તિતો;
Aññabhāgiyasikkhaṃ yo, neva sikkhati yuttito;
ગચ્છે વિનયવિઞ્ઞૂહિ, અઞ્ઞભાગિયતંવ સો. (વજિર॰ ટી॰ પારાજિક ૪૦૮);
Gacche vinayaviññūhi, aññabhāgiyataṃva so. (vajira. ṭī. pārājika 408);
અઞ્ઞભાગિયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.