Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā |
౧౫. సోళసకనిపాతో
15. Soḷasakanipāto
౧. అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞత్థేరగాథావణ్ణనా
1. Aññāsikoṇḍaññattheragāthāvaṇṇanā
సోళసకనిపాతే ఏస భియ్యోతిఆదికా ఆయస్మతో అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే హంసవతీనగరే గహపతిమహాసాలకులే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్వా ఏకదివసం సత్థు సన్తికే ధమ్మం సుణన్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం అత్తనో సాసనే పఠమం పటివిద్ధధమ్మరత్తఞ్ఞూనం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా సయమ్పి తం ఠానన్తరం పత్థేన్తో సతసహస్సభిక్ఖుపరివారస్స సత్థునో సత్తాహం మహాదానం పవత్తేత్వా పణిధానం అకాసి. సత్థాపిస్స అనన్తరాయతం దిస్వా భావినిం సమ్పత్తిం బ్యాకాసి. సో యావజీవం పుఞ్ఞాని కత్వా సత్థరి పరినిబ్బుతే చేతియే పతిట్ఠాపియమానే అన్తోచేతియే రతనఘరం కారేసి, చేతియం పరివారేత్వా సహస్సరతనగ్ఘియాని చ కారేసి.
Soḷasakanipāte esa bhiyyotiādikā āyasmato aññāsikoṇḍaññattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare gahapatimahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ attano sāsane paṭhamaṃ paṭividdhadhammarattaññūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento satasahassabhikkhuparivārassa satthuno sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthāpissa anantarāyataṃ disvā bhāviniṃ sampattiṃ byākāsi. So yāvajīvaṃ puññāni katvā satthari parinibbute cetiye patiṭṭhāpiyamāne antocetiye ratanagharaṃ kāresi, cetiyaṃ parivāretvā sahassaratanagghiyāni ca kāresi.
సో ఏవం పుఞ్ఞాని కత్వా, తతో చవిత్వా, దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో విపస్సిస్స భగవతో కాలే మహాకాలో నామ కుటుమ్బికో హుత్వా అట్ఠకరీసమత్తే ఖేత్తే సాలిగబ్భం ఫాలేత్వా, గహితసాలితణ్డులేహి అసమ్భిన్నఖీరపాయాసం సమ్పాదేత్వా, తత్థ మధుసప్పిసక్కరాదయో పక్ఖిపిత్వా, బుద్ధప్పముఖస్స సఙ్ఘస్స అదాసి. సాలిగబ్భం ఫాలేత్వా గహితగహితట్ఠానం పున పూరతి, పుథుకకాలే పుథుకగ్గం నామ అదాసి. లాయనే లాయనగ్గం, వేణికరణే వేణగ్గం, కలాపాదికరణే కలాపగ్గం, ఖలగ్గం, భణ్డగ్గం, మినగ్గం, కోట్ఠగ్గన్తి; ఏవం ఏకసస్సే నవ వారే అగ్గదానం నామ అదాసి. తమ్పి సస్సం అతిరేకతరం సమ్పన్నం అహోసి.
So evaṃ puññāni katvā, tato cavitvā, devamanussesu saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle mahākālo nāma kuṭumbiko hutvā aṭṭhakarīsamatte khette sāligabbhaṃ phāletvā, gahitasālitaṇḍulehi asambhinnakhīrapāyāsaṃ sampādetvā, tattha madhusappisakkarādayo pakkhipitvā, buddhappamukhassa saṅghassa adāsi. Sāligabbhaṃ phāletvā gahitagahitaṭṭhānaṃ puna pūrati, puthukakāle puthukaggaṃ nāma adāsi. Lāyane lāyanaggaṃ, veṇikaraṇe veṇaggaṃ, kalāpādikaraṇe kalāpaggaṃ, khalaggaṃ, bhaṇḍaggaṃ, minaggaṃ, koṭṭhagganti; evaṃ ekasasse nava vāre aggadānaṃ nāma adāsi. Tampi sassaṃ atirekataraṃ sampannaṃ ahosi.
ఏవం యావజీవం పుఞ్ఞాని కత్వా, తతో చుతో దేవలోకే నిబ్బత్తిత్వా దేవేసు చ మనుస్సేసు చ సంసరన్తో, అమ్హాకం భగవతో ఉప్పత్తితో పురేతరమేవ కపిలవత్థునగరస్స అవిదూరే దోణవత్థునామకే బ్రాహ్మణగామే బ్రాహ్మణమహాసాలకులే నిబ్బత్తి. తస్స కోణ్డఞ్ఞోతి గోత్తతో ఆగతం నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో తయో వేదే ఉగ్గహేత్వా లక్ఖణమన్తేసు చ పారం అగమాసి. తేన సమయేన అమ్హాకం బోధిసత్తో తుసితపురతో చవిత్వా కపిలవత్థుపురే సుద్ధోదనమహారాజస్స గేహే నిబ్బత్తి. తస్స నామగ్గహణదివసే అట్ఠుత్తరసతేసు బ్రాహ్మణేసు ఉపనీతేసు యే అట్ఠ బ్రాహ్మణా లక్ఖణపరిగ్గహణత్థం మహాతలం ఉపనీతా. సో తేసు సబ్బనవకో హుత్వా, మహాపురిసస్స లక్ఖణనిప్ఫత్తిం దిస్వా, ‘‘ఏకంసేన అయం బుద్ధో భవిస్సతీ’’తి నిట్ఠం గన్త్వా మహాసత్తస్స అభినిక్ఖమనం ఉదిక్ఖన్తో విచరతి.
Evaṃ yāvajīvaṃ puññāni katvā, tato cuto devaloke nibbattitvā devesu ca manussesu ca saṃsaranto, amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kapilavatthunagarassa avidūre doṇavatthunāmake brāhmaṇagāme brāhmaṇamahāsālakule nibbatti. Tassa koṇḍaññoti gottato āgataṃ nāmaṃ ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetvā lakkhaṇamantesu ca pāraṃ agamāsi. Tena samayena amhākaṃ bodhisatto tusitapurato cavitvā kapilavatthupure suddhodanamahārājassa gehe nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase aṭṭhuttarasatesu brāhmaṇesu upanītesu ye aṭṭha brāhmaṇā lakkhaṇapariggahaṇatthaṃ mahātalaṃ upanītā. So tesu sabbanavako hutvā, mahāpurisassa lakkhaṇanipphattiṃ disvā, ‘‘ekaṃsena ayaṃ buddho bhavissatī’’ti niṭṭhaṃ gantvā mahāsattassa abhinikkhamanaṃ udikkhanto vicarati.
బోధిసత్తోపి ఖో మహతా పరివారేన వడ్ఢమానో అనుక్కమేన వుద్ధిప్పత్తో ఞాణపరిపాకం గన్త్వా ఏకూనతింసతిమే వస్సే మహాభినిక్ఖమనం నిక్ఖమన్తో అనోమానదీతీరే పబ్బజిత్వా అనుక్కమేన ఉరువేలం గన్త్వా పధానం పదహి. తదా కోణ్డఞ్ఞో మాణవో మహాసత్తస్స పబ్బజితభావం సుత్వా, లక్ఖణపరిగ్గాహకబ్రాహ్మణానం పుత్తేహి వప్పమాణవాదీహి సద్ధిం అత్తపఞ్చమో పబ్బజిత్వా, అనుక్కమేన బోధిసత్తస్స సన్తికం ఉపసఙ్కమిత్వా, ఛబ్బస్సాని తం ఉపట్ఠహన్తో తస్స ఓళారికాహారపరిభోగేన నిబ్బిన్నో అపక్కమిత్వా ఇసిపతనం అగమాసి. అథ ఖో బోధిసత్తో ఓళారికాహారపరిభోగేన లద్ధకాయబలో వేసాఖపుణ్ణమాయం బోధిరుక్ఖమూలే అపరాజితపల్లఙ్కే నిసిన్నో తిణ్ణం మారానం మత్థకం మద్దిత్వా, అభిసమ్బుద్ధో హుత్వా, సత్తసత్తాహం బోధిమణ్డేయేవ వీతినామేత్వా, పఞ్చవగ్గియానం ఞాణపరిపాకం ఞత్వా, ఆసాళ్హీపుణ్ణమాయం ఇసిపతనం గన్త్వా, తేసం ధమ్మచక్కపవత్తనసుత్తన్తం (మహావ॰ ౧౩ ఆదయో; సం॰ ని॰ ౫.౧౦౮౧) దేసేసి. దేసనాపరియోసానే కోణ్డఞ్ఞత్థేరో అట్ఠారసహి బ్రహ్మకోటీహి సద్ధిం సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠాసి. అథ పఞ్చమియం పక్ఖస్స అనత్తలక్ఖణసుత్తన్తదేసనాయ (మహావ॰ ౨౦; సం॰ ని॰ ౩.౫౯) అరహత్తం సచ్ఛాకాసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧.౫౯౬-౬౧౨) –
Bodhisattopi kho mahatā parivārena vaḍḍhamāno anukkamena vuddhippatto ñāṇaparipākaṃ gantvā ekūnatiṃsatime vasse mahābhinikkhamanaṃ nikkhamanto anomānadītīre pabbajitvā anukkamena uruvelaṃ gantvā padhānaṃ padahi. Tadā koṇḍañño māṇavo mahāsattassa pabbajitabhāvaṃ sutvā, lakkhaṇapariggāhakabrāhmaṇānaṃ puttehi vappamāṇavādīhi saddhiṃ attapañcamo pabbajitvā, anukkamena bodhisattassa santikaṃ upasaṅkamitvā, chabbassāni taṃ upaṭṭhahanto tassa oḷārikāhāraparibhogena nibbinno apakkamitvā isipatanaṃ agamāsi. Atha kho bodhisatto oḷārikāhāraparibhogena laddhakāyabalo vesākhapuṇṇamāyaṃ bodhirukkhamūle aparājitapallaṅke nisinno tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā, abhisambuddho hutvā, sattasattāhaṃ bodhimaṇḍeyeva vītināmetvā, pañcavaggiyānaṃ ñāṇaparipākaṃ ñatvā, āsāḷhīpuṇṇamāyaṃ isipatanaṃ gantvā, tesaṃ dhammacakkapavattanasuttantaṃ (mahāva. 13 ādayo; saṃ. ni. 5.1081) desesi. Desanāpariyosāne koṇḍaññatthero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Atha pañcamiyaṃ pakkhassa anattalakkhaṇasuttantadesanāya (mahāva. 20; saṃ. ni. 3.59) arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.1.596-612) –
‘‘పదుముత్తరసమ్బుద్ధం, లోకజేట్ఠం వినాయకం;
‘‘Padumuttarasambuddhaṃ, lokajeṭṭhaṃ vināyakaṃ;
బుద్ధభూమిమనుప్పత్తం, పఠమం అద్దసం అహం.
Buddhabhūmimanuppattaṃ, paṭhamaṃ addasaṃ ahaṃ.
‘‘యావతా బోధియా మూలే, యక్ఖా సబ్బే సమాగతా;
‘‘Yāvatā bodhiyā mūle, yakkhā sabbe samāgatā;
సమ్బుద్ధం పరివారేత్వా, వన్దన్తి పఞ్జలీకతా.
Sambuddhaṃ parivāretvā, vandanti pañjalīkatā.
‘‘సబ్బే దేవా తుట్ఠమనా, ఆకాసే సఞ్చరన్తి తే;
‘‘Sabbe devā tuṭṭhamanā, ākāse sañcaranti te;
బుద్ధో అయం అనుప్పత్తో, అన్ధకారతమోనుదో.
Buddho ayaṃ anuppatto, andhakāratamonudo.
‘‘తేసం హాసపరేతానం, మహానాదో అవత్తథ;
‘‘Tesaṃ hāsaparetānaṃ, mahānādo avattatha;
కిలేసే ఝాపయిస్సామ, సమ్మాసమ్బుద్ధసాసనే.
Kilese jhāpayissāma, sammāsambuddhasāsane.
‘‘దేవానం గిరమఞ్ఞాయ, వాచాసభిముదీరిహం;
‘‘Devānaṃ giramaññāya, vācāsabhimudīrihaṃ;
హట్ఠో హట్ఠేన చిత్తేన, ఆదిభిక్ఖమదాసహం.
Haṭṭho haṭṭhena cittena, ādibhikkhamadāsahaṃ.
‘‘మమ సఙ్కప్పమఞ్ఞాయ, సత్థా లోకే అనుత్తరో;
‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;
దేవసఙ్ఘే నిసీదిత్వా, ఇమా గాథా అభాసథ.
Devasaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘సత్తాహం అభినిక్ఖమ్మ, బోధిం అజ్ఝగమం అహం;
‘‘Sattāhaṃ abhinikkhamma, bodhiṃ ajjhagamaṃ ahaṃ;
ఇదం మే పఠమం భత్తం, బ్రహ్మచారిస్స యాపనం.
Idaṃ me paṭhamaṃ bhattaṃ, brahmacārissa yāpanaṃ.
‘‘తుసితా హి ఇధాగన్త్వా, యో మే భిక్ఖం ఉపానయి;
‘‘Tusitā hi idhāgantvā, yo me bhikkhaṃ upānayi;
తమహం కిత్తయిస్సామి, సుణోథ మమ భాసతో.
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇotha mama bhāsato.
‘‘తింసకప్పసహస్సాని, దేవరజ్జం కరిస్సతి;
‘‘Tiṃsakappasahassāni, devarajjaṃ karissati;
సబ్బే దేవే అభిభోత్వా, తిదివం ఆవసిస్సతి.
Sabbe deve abhibhotvā, tidivaṃ āvasissati.
‘‘దేవలోకా చవిత్వాన, మనుస్సత్తం గమిస్సతి;
‘‘Devalokā cavitvāna, manussattaṃ gamissati;
సహస్సధా చక్కవత్తీ, తత్థ రజ్జం కరిస్సతి.
Sahassadhā cakkavattī, tattha rajjaṃ karissati.
‘‘కప్పసతసహస్సమ్హి, ఓక్కాకకులసమ్భవో;
‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘తిదసా సో చవిత్వాన, మనుస్సత్తం గమిస్సతి;
‘‘Tidasā so cavitvāna, manussattaṃ gamissati;
అగారా పబ్బజిత్వాన, ఛబ్బస్సాని వసిస్సతి.
Agārā pabbajitvāna, chabbassāni vasissati.
‘‘తతో సత్తమకే వస్సే, బుద్ధో సచ్చం కథేస్సతి;
‘‘Tato sattamake vasse, buddho saccaṃ kathessati;
కోణ్డఞ్ఞో నామ నామేన, పఠమం సచ్ఛికాహితి.
Koṇḍañño nāma nāmena, paṭhamaṃ sacchikāhiti.
‘‘నిక్ఖన్తేనానుపబ్బజిం, పధానం సుకతం మయా;
‘‘Nikkhantenānupabbajiṃ, padhānaṃ sukataṃ mayā;
కిలేసే ఝాపనత్థాయ, పబ్బజిం, అనగారియం.
Kilese jhāpanatthāya, pabbajiṃ, anagāriyaṃ.
‘‘అభిగన్త్వాన సబ్బఞ్ఞూ, బుద్ధో లోకే సదేవకే;
‘‘Abhigantvāna sabbaññū, buddho loke sadevake;
ఇసినామే మిగారఞ్ఞే, అమతభేరిమాహని.
Isināme migāraññe, amatabherimāhani.
‘‘సో దాని పత్తో అమతం, సన్తిపదమనుత్తరం;
‘‘So dāni patto amataṃ, santipadamanuttaraṃ;
సబ్బాసవే పరిఞ్ఞాయ, విహరామి అనాసవో.
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
‘‘పటిసమ్భిదా చతస్సో…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
అథ నం సత్థా అపరభాగే జేతవనమహావిహారే భిక్ఖుసఙ్ఘమజ్ఝే పఞ్ఞత్తవరబుద్ధాసనే నిసిన్నో పఠమం పటివిద్ధధమ్మభావం దీపేన్తో, ‘‘ఏతదగ్గం, భిక్ఖవే, మమ సావకానం భిక్ఖూనం రత్తఞ్ఞూనం యదిదం అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞో’’తి (అ॰ ని॰ ౧.౧౮౮) ఏతదగ్గే ఠపేసి. సో ద్వీహి అగ్గసావకేహి అత్తని కరీయమానం పరమనిపచ్చకారం గామన్తసేనాసనే ఆకిణ్ణవిహారఞ్చ పరిహరితుకామో, వివేకాభిరతియా విహరితుకామో చ అత్తనో సన్తికం ఉపగతానం గహట్ఠపబ్బజితానం పటిసన్థారకరణమ్పి పపఞ్చం మఞ్ఞమానో సత్థారం ఆపుచ్ఛిత్వా హిమవన్తం పవిసిత్వా ఛద్దన్తేహి నాగేహి ఉపట్ఠియమానో ఛద్దన్తదహతీరే ద్వాదస వస్సాని వసి. ఏవం తత్థ వసన్తం థేరం ఏకదివసం సక్కో దేవరాజా ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా ఠితో ఏవమాహ – ‘‘సాధు మే, భన్తే, అయ్యో ధమ్మం దేసేతూ’’తి. థేరో తస్స చతుసచ్చగబ్భం తిలక్ఖణాహతం సుఞ్ఞతపటిసంయుత్తం నానానయవిచిత్తం అమతోగధం బుద్ధలీలాయ ధమ్మం దేసేసి. తం సుత్వా సక్కో అత్తనో పసాదం పవేదేన్తో –
Atha naṃ satthā aparabhāge jetavanamahāvihāre bhikkhusaṅghamajjhe paññattavarabuddhāsane nisinno paṭhamaṃ paṭividdhadhammabhāvaṃ dīpento, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ rattaññūnaṃ yadidaṃ aññāsikoṇḍañño’’ti (a. ni. 1.188) etadagge ṭhapesi. So dvīhi aggasāvakehi attani karīyamānaṃ paramanipaccakāraṃ gāmantasenāsane ākiṇṇavihārañca pariharitukāmo, vivekābhiratiyā viharitukāmo ca attano santikaṃ upagatānaṃ gahaṭṭhapabbajitānaṃ paṭisanthārakaraṇampi papañcaṃ maññamāno satthāraṃ āpucchitvā himavantaṃ pavisitvā chaddantehi nāgehi upaṭṭhiyamāno chaddantadahatīre dvādasa vassāni vasi. Evaṃ tattha vasantaṃ theraṃ ekadivasaṃ sakko devarājā upasaṅkamitvā vanditvā ṭhito evamāha – ‘‘sādhu me, bhante, ayyo dhammaṃ desetū’’ti. Thero tassa catusaccagabbhaṃ tilakkhaṇāhataṃ suññatapaṭisaṃyuttaṃ nānānayavicittaṃ amatogadhaṃ buddhalīlāya dhammaṃ desesi. Taṃ sutvā sakko attano pasādaṃ pavedento –
౬౭౩.
673.
‘‘ఏస భియ్యో పసీదామి, సుత్వా ధమ్మం మహారసం;
‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvā dhammaṃ mahārasaṃ;
విరాగో దేసితో ధమ్మో, అనుపాదాయ సబ్బసో’’తి. – పఠమం గాథమాహ;
Virāgo desito dhammo, anupādāya sabbaso’’ti. – paṭhamaṃ gāthamāha;
తత్థ ఏస భియ్యో పసీదామి, సుత్వా ధమ్మం మహారసన్తి యదిపి అనేకవారం సత్థు సన్తికే ధమ్మం సుత్వా తత్థ అభిప్పసన్నో. ఇదాని పన తుమ్హేహి కథితం నానానయవిచిత్తతాయ అసేచనకతాయ చ మహారసం ధమ్మం సుత్వా ఏసో అహం తతో భియ్యో పసీదామి. విరాగో దేసితో ధమ్మో, అనుపాదాయ సబ్బసోతి సబ్బసంకిలేసతో సబ్బసఙ్ఖారతో చ విరజ్జనతో విరాగజననతో విరాగో. తతో ఏవ రూపాదీసు కఞ్చి ధమ్మం అనుపాదాయ అగ్గహేత్వా విముత్తిసాధనవసేన పవత్తత్తా సబ్బసో అనుపాదాయ దేసితో.
Tattha esa bhiyyo pasīdāmi, sutvā dhammaṃ mahārasanti yadipi anekavāraṃ satthu santike dhammaṃ sutvā tattha abhippasanno. Idāni pana tumhehi kathitaṃ nānānayavicittatāya asecanakatāya ca mahārasaṃ dhammaṃ sutvā eso ahaṃ tato bhiyyo pasīdāmi. Virāgo desito dhammo, anupādāya sabbasoti sabbasaṃkilesato sabbasaṅkhārato ca virajjanato virāgajananato virāgo. Tato eva rūpādīsu kañci dhammaṃ anupādāya aggahetvā vimuttisādhanavasena pavattattā sabbaso anupādāya desito.
ఏవం సక్కో దేవరాజా థేరస్స దేసనం థోమేత్వా థేరం అభివాదేత్వా సకట్ఠానమేవ గతో. అథేకదివసం థేరో మిచ్ఛావితక్కేహి అభిభుయ్యమానానం ఏకచ్చానం పుథుజ్జనానం చిత్తాచారం దిస్వా తప్పటిపక్ఖభూతఞ్చస్స అనుక్కమం అనుస్సరిత్వా, అత్తనో చ సబ్బసో తతో వినివత్తితమానసతం ఆవజ్జేత్వా తదత్థం దీపేత్వా –
Evaṃ sakko devarājā therassa desanaṃ thometvā theraṃ abhivādetvā sakaṭṭhānameva gato. Athekadivasaṃ thero micchāvitakkehi abhibhuyyamānānaṃ ekaccānaṃ puthujjanānaṃ cittācāraṃ disvā tappaṭipakkhabhūtañcassa anukkamaṃ anussaritvā, attano ca sabbaso tato vinivattitamānasataṃ āvajjetvā tadatthaṃ dīpetvā –
౬౭౪.
674.
‘‘బహూని లోకే చిత్రాని, అస్మిం పథవిమణ్డలే;
‘‘Bahūni loke citrāni, asmiṃ pathavimaṇḍale;
మథేన్తి మఞ్ఞే సఙ్కప్పం, సుభం రాగూపసంహితం.
Mathenti maññe saṅkappaṃ, subhaṃ rāgūpasaṃhitaṃ.
౬౭౫.
675.
‘‘రజముహతఞ్చ వాతేన, యథా మేఘోపసమ్మయే;
‘‘Rajamuhatañca vātena, yathā meghopasammaye;
ఏవం సమ్మన్తి సఙ్కప్పా, యదా పఞ్ఞాయ పస్సతీ’’తి. – ద్వే గాథా అభాసి;
Evaṃ sammanti saṅkappā, yadā paññāya passatī’’ti. – dve gāthā abhāsi;
తత్థ బహూని లోకే చిత్రానీతి రూపాదివసేన తత్థాపి నీలపీతాదివసేన ఇత్థిపురిసాదివసేన చ అనేకాని లోకే చిత్తవిచిత్తాని ఆరమ్మణజాతాని. అస్మిం పథవిమణ్డలేతి పచ్చక్ఖభూతం మనుస్సలోకం సన్ధాయ వదతి. మథేన్తి మఞ్ఞే సఙ్కప్పన్తి తజ్జం పురిసవాయామసహితం అరణిసహితం వియ అగ్గిం అయోనిసోమనసికారాభిసఙ్ఖాతాని మిచ్ఛాసఙ్కప్పాని మథేన్తి మఞ్ఞే మథేన్తాని వియ తిట్ఠన్తి. కీదిసం? సుభం రాగూపసంహితం, కామవితక్కన్తి అత్థో. సో హి సుభాకారగ్గహణేన ‘‘సుభో’’తి వోహరీయతి.
Tattha bahūni loke citrānīti rūpādivasena tatthāpi nīlapītādivasena itthipurisādivasena ca anekāni loke cittavicittāni ārammaṇajātāni. Asmiṃ pathavimaṇḍaleti paccakkhabhūtaṃ manussalokaṃ sandhāya vadati. Mathenti maññe saṅkappanti tajjaṃ purisavāyāmasahitaṃ araṇisahitaṃ viya aggiṃ ayonisomanasikārābhisaṅkhātāni micchāsaṅkappāni mathenti maññe mathentāni viya tiṭṭhanti. Kīdisaṃ? Subhaṃ rāgūpasaṃhitaṃ, kāmavitakkanti attho. So hi subhākāraggahaṇena ‘‘subho’’ti voharīyati.
రజముహతఞ్చ వాతేనాతి చ-ఇతి నిపాతమత్తం. యథా గిమ్హానం పచ్ఛిమే మాసే వాతేన ఊహతం ఉట్ఠితం రజం మహామేఘో వస్సన్తో ఉపసమ్మయే, వూపసమేయ్య. ఏవం సమ్మన్తి సఙ్కప్పా, యదా పఞ్ఞాయ పస్సతీతి యదా అరియసావకో తాని లోకచిత్రాని సముదయతో, అస్సాదతో, ఆదీనవతో, నిస్సరణతో చ యథాభూతం పఞ్ఞాయ పస్సతి, అథ యథా తం రజం ఉహతం మేఘేన, ఏవం సమ్మన్తి పఞ్ఞాయ సబ్బేపి మిచ్ఛాసఙ్కప్పా. న హి ఉప్పన్నాయ సమ్మాదిట్ఠియా మిచ్ఛాసఙ్కప్పా పతిట్ఠం లభన్తి. యథా పన పఞ్ఞాయ పస్సతి, తం దస్సేన్తో –
Rajamuhatañcavātenāti ca-iti nipātamattaṃ. Yathā gimhānaṃ pacchime māse vātena ūhataṃ uṭṭhitaṃ rajaṃ mahāmegho vassanto upasammaye, vūpasameyya. Evaṃ sammanti saṅkappā, yadā paññāya passatīti yadā ariyasāvako tāni lokacitrāni samudayato, assādato, ādīnavato, nissaraṇato ca yathābhūtaṃ paññāya passati, atha yathā taṃ rajaṃ uhataṃ meghena, evaṃ sammanti paññāya sabbepi micchāsaṅkappā. Na hi uppannāya sammādiṭṭhiyā micchāsaṅkappā patiṭṭhaṃ labhanti. Yathā pana paññāya passati, taṃ dassento –
౬౭౬.
676.
‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చాతి, యదా పఞ్ఞాయ పస్సతి;
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;
అథ నిబ్బిన్దతి దుక్ఖే, ఏస మగ్గో విసుద్ధియా.
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
౬౭౭.
677.
‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖాతి…పే॰… ఏస మగ్గో విసుద్ధియా.
‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhāti…pe… esa maggo visuddhiyā.
౬౭౮.
678.
‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తాతి, యదా పఞ్ఞాయ పస్సతి;
‘‘Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;
అథ నిబ్బిన్దతి దుక్ఖే, ఏస మగ్గో విసుద్ధియా’’తి. –
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti. –
తిస్సో గాథా అభాసి.
Tisso gāthā abhāsi.
తత్థ సబ్బే సఙ్ఖారాతి ఛళారమ్మణసఙ్గహా సబ్బే తేభూమకా పఞ్చక్ఖన్ధా. అనిచ్చాతి ‘‘ఆదిమజ్ఝఅన్తవన్తతో, అనిచ్చన్తికతో, తావకాలికతో, తత్థ తత్థ భిజ్జనతో న నిచ్చా’’తి యదా విపస్సనాపఞ్ఞాయ పస్సతి. అథ నిబ్బిన్దతి దుక్ఖేతి అథ ఇమస్మిం వట్టదుక్ఖే నిబ్బిన్దతి, నిబ్బిన్దన్తో దుక్ఖపరిజాననాదివిధినా సచ్చాని పటివిజ్ఝతి. ఏస మగ్గో విసుద్ధియాతి ఏస యథావుత్తో విపస్సనావిధి ఞాణదస్సనవిసుద్ధియా, అచ్చన్తవిసుద్ధియా చ మగ్గో అధిగముపాయో.
Tattha sabbe saṅkhārāti chaḷārammaṇasaṅgahā sabbe tebhūmakā pañcakkhandhā. Aniccāti ‘‘ādimajjhaantavantato, aniccantikato, tāvakālikato, tattha tattha bhijjanato na niccā’’ti yadā vipassanāpaññāya passati. Atha nibbindati dukkheti atha imasmiṃ vaṭṭadukkhe nibbindati, nibbindanto dukkhaparijānanādividhinā saccāni paṭivijjhati. Esa maggo visuddhiyāti esa yathāvutto vipassanāvidhi ñāṇadassanavisuddhiyā, accantavisuddhiyā ca maggo adhigamupāyo.
దుక్ఖాతి సప్పటిభయతో, ఉదయబ్బయసమ్పటిపీళనతో, దుక్ఖమతో, సుఖపటిక్ఖేపతో చ దుక్ఖా. సేసం వుత్తనయమేవ.
Dukkhāti sappaṭibhayato, udayabbayasampaṭipīḷanato, dukkhamato, sukhapaṭikkhepato ca dukkhā. Sesaṃ vuttanayameva.
సబ్బే ధమ్మా అనత్తాతి సబ్బేపి చతుభూమకా ధమ్మా అనత్తా. ఇధ పన తేభూమకధమ్మావ గహేతబ్బా. తే హి అసారతో, అవసవత్తనతో, సుఞ్ఞతో, అత్తపటిక్ఖేపతో చ అనత్తాతి విపస్సితబ్బా. సేసం పురిమసదిసమేవ.
Sabbe dhammā anattāti sabbepi catubhūmakā dhammā anattā. Idha pana tebhūmakadhammāva gahetabbā. Te hi asārato, avasavattanato, suññato, attapaṭikkhepato ca anattāti vipassitabbā. Sesaṃ purimasadisameva.
ఏవం విపస్సనావిధిం దస్సేత్వా తేన విధినా కతకిచ్చం అత్తానం అఞ్ఞం వియ కత్వా దస్సేన్తో –
Evaṃ vipassanāvidhiṃ dassetvā tena vidhinā katakiccaṃ attānaṃ aññaṃ viya katvā dassento –
౬౭౯.
679.
‘‘బుద్ధానుబుద్ధో యో థేరో, కోణ్డఞ్ఞో తిబ్బనిక్కమో;
‘‘Buddhānubuddho yo thero, koṇḍañño tibbanikkamo;
పహీనజాతిమరణో, బ్రహ్మచరియస్స కేవలీ.
Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī.
౬౮౦.
680.
‘‘ఓఘపాసో దళ్హఖిలో, పబ్బతో దుప్పదాలయో;
‘‘Oghapāso daḷhakhilo, pabbato duppadālayo;
ఛేత్వా ఖిలఞ్చ పాసఞ్చ, సేలం భేత్వాన దుబ్భిదం;
Chetvā khilañca pāsañca, selaṃ bhetvāna dubbhidaṃ;
తిణ్ణో పారఙ్గతో ఝాయీ, ముత్తో సో మారబన్ధనా’’తి. –
Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, mutto so mārabandhanā’’ti. –
గాథాద్వయమాహ.
Gāthādvayamāha.
తత్థ బుద్ధానుబుద్ధోతి బుద్ధానం అనుబుద్ధో, సమ్మాసమ్బుద్ధేహి బుజ్ఝితాని సచ్చాని తేసం దేసనానుసారేన బుజ్ఝతీతి అత్థో. థిరేహి అసేక్ఖేహి సీలసారాదీహి సమన్నాగతోతి, థేరో. కోణ్డఞ్ఞోతి గోత్తకిత్తనం. తిబ్బనిక్కమోతి దళ్హవీరియో, థిరపరక్కమో. జాతిమరణానం పహీనకారణత్తా పహీనజాతిమరణో. బ్రహ్మచరియస్స కేవలీతి మగ్గబ్రహ్మచరియస్స అనవసేసం, అనవసేసతో వా మగ్గబ్రహ్మచరియస్స పారిపూరకో, అథ వా కేవలీ నామ కిలేసేహి అసమ్మిస్సతాయ మగ్గఞాణం ఫలఞాణఞ్చ, తం ఇమస్మిం అత్థీతి కేవలీ. యస్మా పన తదుభయమ్పి మగ్గబ్రహ్మచరియస్స వసేన హోతి న అఞ్ఞథా, తస్మా ‘‘బ్రహ్మచరియస్స కేవలీ’’తి వుత్తం.
Tattha buddhānubuddhoti buddhānaṃ anubuddho, sammāsambuddhehi bujjhitāni saccāni tesaṃ desanānusārena bujjhatīti attho. Thirehi asekkhehi sīlasārādīhi samannāgatoti, thero. Koṇḍaññoti gottakittanaṃ. Tibbanikkamoti daḷhavīriyo, thiraparakkamo. Jātimaraṇānaṃ pahīnakāraṇattā pahīnajātimaraṇo. Brahmacariyassa kevalīti maggabrahmacariyassa anavasesaṃ, anavasesato vā maggabrahmacariyassa pāripūrako, atha vā kevalī nāma kilesehi asammissatāya maggañāṇaṃ phalañāṇañca, taṃ imasmiṃ atthīti kevalī. Yasmā pana tadubhayampi maggabrahmacariyassa vasena hoti na aññathā, tasmā ‘‘brahmacariyassa kevalī’’ti vuttaṃ.
ఓఘపాసోతి ‘‘కామోఘో, భవోఘో, దిట్ఠోఘో, అవిజ్జోఘో’’తి (ధ॰ స॰ ౧౧౫౬; విభ॰ ౯౩౮) ఏవం వుత్తా చత్తారో ఓఘా – ‘‘అన్తలిక్ఖచరో పాసో, య్వాయం చరతి మానసో’’తి (మహావ॰ ౩౩; సం॰ ని॰ ౧.౧౫౧) ఏవం వుత్తో రాగపాసో చ. దళ్హఖిలోతి ‘‘సత్థరి కఙ్ఖతి, ధమ్మే కఙ్ఖతి, సఙ్ఘే కఙ్ఖతి, సిక్ఖాయ కఙ్ఖతి, సబ్రహ్మచారీసు కుపితో హోతి అనత్తమనో ఆహతచిత్తో ఖిలజాతో’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౧౮౫; అ॰ ని॰ ౫.౨౦౫) ఏవం వుత్తో దళ్హో థిరో పఞ్చవిధో చేతోఖిలో చ. పచురజనేహి పదాలేతుం అసక్కుణేయ్యతాయ దుప్పదాలయో. తతో ఏవ పబ్బతసదిసతాయ పబ్బతోతి చ సఙ్ఖం గతో. ‘‘దుక్ఖే అఞ్ఞాణ’’న్తిఆదినా (విభ॰ ౨౨౬; సం॰ ని॰ ౨.౨) వా నయేన వుత్తో అఞ్ఞాణప్పభేదో చ. ఇతి ఏతం సబ్బం ఛేత్వా ఖిలఞ్చ పాసఞ్చాతి ఏతేసు చతుబ్బిధేసు సంకిలేసధమ్మేసు యో ఖిలఞ్చ పాసఞ్చ అరియమగ్గఞాణాసినా ఛిన్దిత్వా. సేలం భేత్వాన దుబ్భిదన్తి యేన కేనచి ఞాణేన ఛిన్దితుం అసక్కుణేయ్యం అఞ్ఞాణసేలం వజిరూపమఞాణేన ఛిన్దిత్వా, చత్తారోపి ఓఘే తరిత్వా, తేసం పరతీరే నిబ్బానే ఠితత్తా తిణ్ణో పారఙ్గతో. ఆరమ్మణూపనిజ్ఝానలక్ఖణేన లక్ఖణూపనిజ్ఝానలక్ఖణేనాతి దువిధేనపి ఝాయీ; ముత్తో సో మారబన్ధనాతి సో ఏవరూపో ఖీణాసవో సబ్బస్మాపి కిలేసమారబన్ధనా ముత్తో విప్పముత్తో విసంయుత్తోతి. అత్తానమేవ సన్ధాయ థేరో వదతి.
Oghapāsoti ‘‘kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjogho’’ti (dha. sa. 1156; vibha. 938) evaṃ vuttā cattāro oghā – ‘‘antalikkhacaro pāso, yvāyaṃ carati mānaso’’ti (mahāva. 33; saṃ. ni. 1.151) evaṃ vutto rāgapāso ca. Daḷhakhiloti ‘‘satthari kaṅkhati, dhamme kaṅkhati, saṅghe kaṅkhati, sikkhāya kaṅkhati, sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto’’ti (ma. ni. 1.185; a. ni. 5.205) evaṃ vutto daḷho thiro pañcavidho cetokhilo ca. Pacurajanehi padāletuṃ asakkuṇeyyatāya duppadālayo. Tato eva pabbatasadisatāya pabbatoti ca saṅkhaṃ gato. ‘‘Dukkhe aññāṇa’’ntiādinā (vibha. 226; saṃ. ni. 2.2) vā nayena vutto aññāṇappabhedo ca. Iti etaṃ sabbaṃ chetvā khilañca pāsañcāti etesu catubbidhesu saṃkilesadhammesu yo khilañca pāsañca ariyamaggañāṇāsinā chinditvā. Selaṃ bhetvāna dubbhidanti yena kenaci ñāṇena chindituṃ asakkuṇeyyaṃ aññāṇaselaṃ vajirūpamañāṇena chinditvā, cattāropi oghe taritvā, tesaṃ paratīre nibbāne ṭhitattā tiṇṇo pāraṅgato. Ārammaṇūpanijjhānalakkhaṇena lakkhaṇūpanijjhānalakkhaṇenāti duvidhenapi jhāyī; mutto so mārabandhanāti so evarūpo khīṇāsavo sabbasmāpi kilesamārabandhanā mutto vippamutto visaṃyuttoti. Attānameva sandhāya thero vadati.
అథేకదివసం థేరో, అత్తనో సద్ధివిహారికం ఏకం భిక్ఖుం అకల్యాణమిత్తసంసగ్గేన కుసీతం హీనవీరియం ఉద్ధతం ఉన్నళం విహరన్తం దిస్వా, ఇద్ధియా తత్థ గన్త్వా, తం ‘‘మా, ఆవుసో, ఏవం కరి, అకల్యాణమిత్తే పహాయ కల్యాణమిత్తే సేవన్తో సమణధమ్మం కరోహీ’’తి ఓవది. సో థేరస్స వచనం నాదియి. థేరో తస్స అనాదియనేన ధమ్మసంవేగప్పత్తో పుగ్గలాధిట్ఠానాయ కథాయ మిచ్ఛాపటిపత్తిం గరహన్తో సమ్మాపటిపత్తిం వివేకవాసఞ్చ పసంసన్తో –
Athekadivasaṃ thero, attano saddhivihārikaṃ ekaṃ bhikkhuṃ akalyāṇamittasaṃsaggena kusītaṃ hīnavīriyaṃ uddhataṃ unnaḷaṃ viharantaṃ disvā, iddhiyā tattha gantvā, taṃ ‘‘mā, āvuso, evaṃ kari, akalyāṇamitte pahāya kalyāṇamitte sevanto samaṇadhammaṃ karohī’’ti ovadi. So therassa vacanaṃ nādiyi. Thero tassa anādiyanena dhammasaṃvegappatto puggalādhiṭṭhānāya kathāya micchāpaṭipattiṃ garahanto sammāpaṭipattiṃ vivekavāsañca pasaṃsanto –
౬౮౧.
681.
‘‘ఉద్ధతో చపలో భిక్ఖు, మిత్తే ఆగమ్మ పాపకే;
‘‘Uddhato capalo bhikkhu, mitte āgamma pāpake;
సంసీదతి మహోఘస్మిం, ఊమియా పటికుజ్జితో.
Saṃsīdati mahoghasmiṃ, ūmiyā paṭikujjito.
౬౮౨.
682.
‘‘అనుద్ధతో అచపలో, నిపకో సంవుతిన్ద్రియో;
‘‘Anuddhato acapalo, nipako saṃvutindriyo;
కల్యాణమిత్తో మేధావీ, దుక్ఖస్సన్తకరో సియా.
Kalyāṇamitto medhāvī, dukkhassantakaro siyā.
౬౮౩.
683.
‘‘కాలపబ్బఙ్గసఙ్కాసో, కిసో ధమనిసన్థతో;
‘‘Kālapabbaṅgasaṅkāso, kiso dhamanisanthato;
మత్తఞ్ఞూ అన్నపానస్మిం, అదీనమనసో నరో.
Mattaññū annapānasmiṃ, adīnamanaso naro.
౬౮౪.
684.
‘‘ఫుట్ఠో డంసేహి మకసేహి, అరఞ్ఞస్మిం బ్రహావనే;
‘‘Phuṭṭho ḍaṃsehi makasehi, araññasmiṃ brahāvane;
నాగో సఙ్గామసీసేవ, సతో తత్రాధివాసయే.
Nāgo saṅgāmasīseva, sato tatrādhivāsaye.
౬౮౫-౬.
685-6.
‘‘నాభినన్దామి మరణం…పే॰… సమ్పజానో పతిస్సతో.
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ…pe… sampajāno patissato.
౬౮౭.
687.
‘‘పరిచిణ్ణో మయా సత్థా…పే॰… భవనేత్తి సమూహతా.
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā…pe… bhavanetti samūhatā.
౬౮౮.
688.
‘‘యస్స చత్థాయ పబ్బజితో, అగారస్మానగారియం;
‘‘Yassa catthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;
సో మే అత్థో అనుప్పత్తో, కిం మే సద్ధివిహారినా’’తి. –
So me attho anuppatto, kiṃ me saddhivihārinā’’ti. –
ఇమా గాథా అభాసి.
Imā gāthā abhāsi.
తత్థ ఉద్ధతోతి ఉద్ధచ్చయుత్తో అసమాహితో విక్ఖిత్తచిత్తో. చపలోతి పత్తచీవరమణ్డనాదినా చాపల్యేన సమన్నాగతో లోలపకతికో. మిత్తే ఆగమ్మ పాపకేతి అకల్యాణమిత్తే నిస్సాయ సమణధమ్మం అకరోన్తో. సంసీదతి మహోఘస్మిం, ఊమియా పటికుజ్జితోతి యథా మహాసముద్దే పతితపురిసో సముద్దవీచీహి ఓత్థటో సీసం ఉక్ఖిపితుం అలభన్తో తత్థేవ సంసీదతి, ఏవం సంసారమహోఘస్మిం పరిబ్భమన్తో కోధుపాయాసఊమియా పటికుజ్జితో ఓత్థటో విపస్సనావసేన పఞ్ఞాసీసం ఉక్ఖిపితుం అలభన్తో తత్థేవ సంసీదతి.
Tattha uddhatoti uddhaccayutto asamāhito vikkhittacitto. Capaloti pattacīvaramaṇḍanādinā cāpalyena samannāgato lolapakatiko. Mitte āgamma pāpaketi akalyāṇamitte nissāya samaṇadhammaṃ akaronto. Saṃsīdati mahoghasmiṃ, ūmiyā paṭikujjitoti yathā mahāsamudde patitapuriso samuddavīcīhi otthaṭo sīsaṃ ukkhipituṃ alabhanto tattheva saṃsīdati, evaṃ saṃsāramahoghasmiṃ paribbhamanto kodhupāyāsaūmiyā paṭikujjito otthaṭo vipassanāvasena paññāsīsaṃ ukkhipituṃ alabhanto tattheva saṃsīdati.
నిపకోతి నిపుణో, అత్తత్థపరత్థేసు కుసలో. సంవుతిన్ద్రియోతి మనచ్ఛట్ఠానం ఇన్ద్రియానం సంవరణేన పిహితిన్ద్రియో. కల్యాణమిత్తోతి కల్యాణేహి మిత్తేహి సమన్నాగతో. మేధావీతి ధమ్మోజపఞ్ఞాయ సమఙ్గీభూతో. దుక్ఖస్సన్తకరో సియాతి సో తాదిసో సకలస్సాపి వట్టదుక్ఖస్స అన్తకరో భవేయ్య.
Nipakoti nipuṇo, attatthaparatthesu kusalo. Saṃvutindriyoti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ saṃvaraṇena pihitindriyo. Kalyāṇamittoti kalyāṇehi mittehi samannāgato. Medhāvīti dhammojapaññāya samaṅgībhūto. Dukkhassantakaro siyāti so tādiso sakalassāpi vaṭṭadukkhassa antakaro bhaveyya.
కాలపబ్బఙ్గసఙ్కాసోతిఆది వివేకాభిరతికిత్తనం. నాభినన్దామీతిఆది పన కతకిచ్చభావదస్సనం. తం సబ్బం హేట్ఠా (థేరగా॰ అట్ఠ॰ ౨.౬౦౭) వుత్తత్థమేవ. ఓసానే పన కిం మే సద్ధివిహారినాతి అత్తనో సద్ధివిహారికం సన్ధాయ వుత్తం. తస్మా ఏదిసేన దుబ్బచేన అనాదరేన సద్ధివిహారినా కిం మే పయోజనం ఏకవిహారోయేవ మయ్హం రుచ్చతీతి అత్థో.
Kālapabbaṅgasaṅkāsotiādi vivekābhiratikittanaṃ. Nābhinandāmītiādi pana katakiccabhāvadassanaṃ. Taṃ sabbaṃ heṭṭhā (theragā. aṭṭha. 2.607) vuttatthameva. Osāne pana kiṃ me saddhivihārināti attano saddhivihārikaṃ sandhāya vuttaṃ. Tasmā edisena dubbacena anādarena saddhivihārinā kiṃ me payojanaṃ ekavihāroyeva mayhaṃ ruccatīti attho.
ఏవం పన వత్వా ఛద్దన్తదహమేవ గతో. తత్థ ద్వాదస వస్సాని వసిత్వా ఉపకట్ఠే పరినిబ్బానే సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా పరినిబ్బానం అనుజానాపేత్వా తత్థేవ గన్త్వా పరినిబ్బాయి.
Evaṃ pana vatvā chaddantadahameva gato. Tattha dvādasa vassāni vasitvā upakaṭṭhe parinibbāne satthāraṃ upasaṅkamitvā parinibbānaṃ anujānāpetvā tattheva gantvā parinibbāyi.
అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Aññāsikoṇḍaññattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧. అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞత్థేరగాథా • 1. Aññāsikoṇḍaññattheragāthā