| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरीगाथा-अट्ठकथा • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
५. पञ्चकनिपातो
5. Pañcakanipāto
१. अञ्ञतराथेरीगाथावण्णना
1. Aññatarātherīgāthāvaṇṇanā
पञ्चकनिपाते पण्णवीसति वस्सानीतिआदिका अञ्ञतराय थेरिया गाथा। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारा तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयं कुसलं उपचिनन्ती इमस्मिं बुद्धुप्पादे देवदहनगरे महापजापतिगोतमिया धाती हुत्वा वड्ढेसि। नामगोत्ततो पन अपञ्ञाता अहोसि। सा महापजापतिगोतमिया पब्बजितकाले सयम्पि पब्बजित्वा पञ्चवीसति संवच्छरानि कामरागेन उपद्दुता अच्छरासङ्घातमत्तम्पि कालं चित्तेकग्गतं अलभन्ती बाहा पग्गय्ह कन्दमाना धम्मदिन्नाथेरिया सन्तिके धम्मं सुत्वा कामेहि विनिवत्तितमानसा कम्मट्ठानं गहेत्वा भावनमनुयञ्जन्ती न चिरस्सेव छळभिञ्ञा हुत्वा अत्तनो पटिपत्तिं पच्चवेक्खित्वा उदानवसेन –
Pañcakanipāte paṇṇavīsati vassānītiādikā aññatarāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī imasmiṃ buddhuppāde devadahanagare mahāpajāpatigotamiyā dhātī hutvā vaḍḍhesi. Nāmagottato pana apaññātā ahosi. Sā mahāpajāpatigotamiyā pabbajitakāle sayampi pabbajitvā pañcavīsati saṃvaccharāni kāmarāgena upaddutā accharāsaṅghātamattampi kālaṃ cittekaggataṃ alabhantī bāhā paggayha kandamānā dhammadinnātheriyā santike dhammaṃ sutvā kāmehi vinivattitamānasā kammaṭṭhānaṃ gahetvā bhāvanamanuyañjantī na cirasseva chaḷabhiññā hutvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena –
६७.
67.
‘‘पण्णवीसति वस्सानि, यतो पब्बजिता अहं।
‘‘Paṇṇavīsati vassāni, yato pabbajitā ahaṃ;
नाच्छरासङ्घातमत्तम्पि, चित्तस्सूपसमज्झगं॥
Nāccharāsaṅghātamattampi, cittassūpasamajjhagaṃ.
६८.
68.
‘‘अलद्धा चेतसो सन्तिं, कामरागेनवस्सुता।
‘‘Aladdhā cetaso santiṃ, kāmarāgenavassutā;
बाहा पग्गय्ह कन्दन्ती, विहारं पाविसिं अहं॥
Bāhā paggayha kandantī, vihāraṃ pāvisiṃ ahaṃ.
६९.
69.
‘‘सा भिक्खुनिं उपागच्छिं, या मे सद्धायिका अहु।
‘‘Sā bhikkhuniṃ upāgacchiṃ, yā me saddhāyikā ahu;
सा मे धम्ममदेसेसि, खन्धायतनधातुयो॥
Sā me dhammamadesesi, khandhāyatanadhātuyo.
७०.
70.
‘‘तस्सा धम्मं सुणित्वान, एकमन्ते उपाविसिं।
‘‘Tassā dhammaṃ suṇitvāna, ekamante upāvisiṃ;
पुब्बेनिवासं जानामि, दिब्बचक्खु विसोधितं॥
Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ.
७१.
71.
‘‘चेतोपरिच्चञाणञ्च , सोतधातु विसोधिता।
‘‘Cetopariccañāṇañca , sotadhātu visodhitā;
इद्धीपि मे सच्छिकता, पत्तो मे आसवक्खयो।
Iddhīpi me sacchikatā, patto me āsavakkhayo;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥ –
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –
इमा गाथा अभासि।
Imā gāthā abhāsi.
तत्थ नाच्छरासङ्घातमत्तम्पीति अच्छराघटितमत्तम्पि खणं अङ्गुलिफोटनमत्तम्पि कालन्ति अत्थो। चित्तस्सूपसमज्झगन्ति चित्तस्स उपसमं चित्तेकग्गं न अज्झगन्ति योजना, न पटिलभिन्ति अत्थो।
Tattha nāccharāsaṅghātamattampīti accharāghaṭitamattampi khaṇaṃ aṅguliphoṭanamattampi kālanti attho. Cittassūpasamajjhaganti cittassa upasamaṃ cittekaggaṃ na ajjhaganti yojanā, na paṭilabhinti attho.
कामरागेनवस्सुताति कामगुणसङ्खातेसु वत्थुकामेसु दळ्हतराभिनिवेसिताय बहलेन छन्दरागेन तिन्तचित्ता।
Kāmarāgenavassutāti kāmaguṇasaṅkhātesu vatthukāmesu daḷhatarābhinivesitāya bahalena chandarāgena tintacittā.
भिक्खुनिन्ति धम्मदिन्नत्थेरिं सन्धाय वदति।
Bhikkhuninti dhammadinnattheriṃ sandhāya vadati.
चेतोपरिच्चञाणञ्चाति चेतोपरियञाणञ्च विसोधितन्ति सम्बन्धो, अधिगतन्ति अत्थो। सेसं वुत्तनयमेव।
Cetopariccañāṇañcāti cetopariyañāṇañca visodhitanti sambandho, adhigatanti attho. Sesaṃ vuttanayameva.
अञ्ञतराथेरीगाथावण्णना निट्ठिता।
Aññatarātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / थेरीगाथापाळि • Therīgāthāpāḷi / १. अञ्ञतराथेरीगाथा • 1. Aññatarātherīgāthā
