Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
౯. రతనవగ్గో
9. Ratanavaggo
౧. అన్తేపురసిక్ఖాపద-అత్థయోజనా
1. Antepurasikkhāpada-atthayojanā
౪౯౪. రాజవగ్గస్స పఠమే పరిత్తకోతి గుణేన ఖుద్దకో. పాసాదవరసద్దస్స ఉపరిసద్దేన సమ్బన్ధితబ్బభావం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘పాసాదవరస్స ఉపరి గతో’’తి. ఇమినా పాసాదవరస్స ఉపరి ఉపరిపాసాదవరం, తం గతో ఉపగతోతి ఉపరిపాసాదవరగతోతి వచనత్థం దస్సేతి. అయ్యానన్తి భిక్ఖూనం. ‘‘కారణా’’తి ఇమినా ‘‘వాహసా’’తి పదస్సత్థం దస్సేతి. తేహీతి అయ్యేహి.
494. Rājavaggassa paṭhame parittakoti guṇena khuddako. Pāsādavarasaddassa uparisaddena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pāsādavarassa upari gato’’ti. Iminā pāsādavarassa upari uparipāsādavaraṃ, taṃ gato upagatoti uparipāsādavaragatoti vacanatthaṃ dasseti. Ayyānanti bhikkhūnaṃ. ‘‘Kāraṇā’’ti iminā ‘‘vāhasā’’ti padassatthaṃ dasseti. Tehīti ayyehi.
౪౯౭. అన్తరన్తి ఖణం, ఓకాసం వా వివరం వా. ఘాతేతున్తి హనితుం. ఇచ్ఛతీతి ఇమినా పత్థధాతుయా యాచనత్థం దస్సేతి. ‘‘రాజన్తేపురం హత్థిసమ్మద్ద’’న్తిఆదీసు వచనత్థో ఏవం వేదితబ్బోతి యోజనా. హత్థిసమ్మద్దన్తి హత్థిసమ్బాధట్ఠానం. అస్సేహి సమ్మద్దో ఏత్థాతి అస్ససమ్మద్దో. రథేహి సమ్మద్దో ఏత్థాతి రథసమ్మద్దోతి వచనత్థం అతిదిసన్తో ఆహ ‘‘ఏసేవ నయో’’తి. ‘‘సమ్మత్త’’న్తి పఠమక్ఖరేన పాఠస్స సమ్బాధస్స అవాచకత్తా వుత్తం ‘‘తం న గహేతబ్బ’’న్తి. తత్థాతి పాఠే. ‘‘హత్థీనం సమ్మద్ద’’న్తి ఇమినా ఉత్తరపదస్స సమ్మద్దనం సమ్మద్దన్తి భావత్థం దస్సేతి, పురిమపదేన ఛట్ఠీసమాసఞ్చ. పురిమపాఠే పన ఉత్తరపదస్స అధికరణత్థఞ్చ పుబ్బపదేన తతియాసమాసఞ్చ దస్సేతి. బాహిరత్థసమాసోతిపి వుచ్చతి. పచ్ఛిమపాఠే ‘‘హత్థిసమ్మద్ద’’న్తిఆదిపదస్స లిఙ్గవిపల్లాసఞ్చ ‘‘అత్థీ’’తి పాఠసేసేన యోజేతబ్బతఞ్చ దస్సేతుం వుత్తం ‘‘హత్థిసమ్మద్దో అత్థీ’’తి. రజితబ్బానీతి రజనీయాని, రజితుం అరహానీతి అత్థో. ఇమినా సమ్బన్ధకాలే పురిమపాఠే రఞ్ఞో అన్తేపురేతి విభత్తివిపల్లాసో కాతబ్బోతి. పచ్ఛిమపాఠే పన ముఖ్యతోవ యుజ్జతి. తేన వుత్తం ‘‘తస్మిం అన్తేపురే’’తి.
497.Antaranti khaṇaṃ, okāsaṃ vā vivaraṃ vā. Ghātetunti hanituṃ. Icchatīti iminā patthadhātuyā yācanatthaṃ dasseti. ‘‘Rājantepuraṃ hatthisammadda’’ntiādīsu vacanattho evaṃ veditabboti yojanā. Hatthisammaddanti hatthisambādhaṭṭhānaṃ. Assehi sammaddo etthāti assasammaddo. Rathehi sammaddo etthāti rathasammaddoti vacanatthaṃ atidisanto āha ‘‘eseva nayo’’ti. ‘‘Sammatta’’nti paṭhamakkharena pāṭhassa sambādhassa avācakattā vuttaṃ ‘‘taṃ na gahetabba’’nti. Tatthāti pāṭhe. ‘‘Hatthīnaṃ sammadda’’nti iminā uttarapadassa sammaddanaṃ sammaddanti bhāvatthaṃ dasseti, purimapadena chaṭṭhīsamāsañca. Purimapāṭhe pana uttarapadassa adhikaraṇatthañca pubbapadena tatiyāsamāsañca dasseti. Bāhiratthasamāsotipi vuccati. Pacchimapāṭhe ‘‘hatthisammadda’’ntiādipadassa liṅgavipallāsañca ‘‘atthī’’ti pāṭhasesena yojetabbatañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘hatthisammaddo atthī’’ti. Rajitabbānīti rajanīyāni, rajituṃ arahānīti attho. Iminā sambandhakāle purimapāṭhe rañño antepureti vibhattivipallāso kātabboti. Pacchimapāṭhe pana mukhyatova yujjati. Tena vuttaṃ ‘‘tasmiṃ antepure’’ti.
౪౯౮. అవసిత్తస్సాతి ఖత్తియాభిసేకేన అభిసిత్తస్స. ఇతోతి సయనిఘరతో. ఇమినా పఞ్చమీబాహిరసమాసం దస్సేతి. రఞ్ఞో రతిజననట్ఠేన రతనం వుచ్చతి మహేసీ. మహేసీతి చ సాభిసేకా దేవీ. నిపుబ్బ గముధాతుస్స నిపుబ్బకముధాతుయా పరియాయభావం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘నిగ్గతన్తి నిక్ఖన్త’’న్తి. పఠమం.
498.Avasittassāti khattiyābhisekena abhisittassa. Itoti sayanigharato. Iminā pañcamībāhirasamāsaṃ dasseti. Rañño ratijananaṭṭhena ratanaṃ vuccati mahesī. Mahesīti ca sābhisekā devī. Nipubba gamudhātussa nipubbakamudhātuyā pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘niggatanti nikkhanta’’nti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౯. రతనవగ్గో • 9. Ratanavaggo
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. అన్తేపురసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧. అన్తేపురసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧. అన్తేపురసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā