Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi |
૯. રતનવગ્ગો
9. Ratanavaggo
૧. અન્તેપુરસિક્ખાપદ-અત્થયોજના
1. Antepurasikkhāpada-atthayojanā
૪૯૪. રાજવગ્ગસ્સ પઠમે પરિત્તકોતિ ગુણેન ખુદ્દકો. પાસાદવરસદ્દસ્સ ઉપરિસદ્દેન સમ્બન્ધિતબ્બભાવં દસ્સેતું વુત્તં ‘‘પાસાદવરસ્સ ઉપરિ ગતો’’તિ. ઇમિના પાસાદવરસ્સ ઉપરિ ઉપરિપાસાદવરં, તં ગતો ઉપગતોતિ ઉપરિપાસાદવરગતોતિ વચનત્થં દસ્સેતિ. અય્યાનન્તિ ભિક્ખૂનં. ‘‘કારણા’’તિ ઇમિના ‘‘વાહસા’’તિ પદસ્સત્થં દસ્સેતિ. તેહીતિ અય્યેહિ.
494. Rājavaggassa paṭhame parittakoti guṇena khuddako. Pāsādavarasaddassa uparisaddena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pāsādavarassa upari gato’’ti. Iminā pāsādavarassa upari uparipāsādavaraṃ, taṃ gato upagatoti uparipāsādavaragatoti vacanatthaṃ dasseti. Ayyānanti bhikkhūnaṃ. ‘‘Kāraṇā’’ti iminā ‘‘vāhasā’’ti padassatthaṃ dasseti. Tehīti ayyehi.
૪૯૭. અન્તરન્તિ ખણં, ઓકાસં વા વિવરં વા. ઘાતેતુન્તિ હનિતું. ઇચ્છતીતિ ઇમિના પત્થધાતુયા યાચનત્થં દસ્સેતિ. ‘‘રાજન્તેપુરં હત્થિસમ્મદ્દ’’ન્તિઆદીસુ વચનત્થો એવં વેદિતબ્બોતિ યોજના. હત્થિસમ્મદ્દન્તિ હત્થિસમ્બાધટ્ઠાનં. અસ્સેહિ સમ્મદ્દો એત્થાતિ અસ્સસમ્મદ્દો. રથેહિ સમ્મદ્દો એત્થાતિ રથસમ્મદ્દોતિ વચનત્થં અતિદિસન્તો આહ ‘‘એસેવ નયો’’તિ. ‘‘સમ્મત્ત’’ન્તિ પઠમક્ખરેન પાઠસ્સ સમ્બાધસ્સ અવાચકત્તા વુત્તં ‘‘તં ન ગહેતબ્બ’’ન્તિ. તત્થાતિ પાઠે. ‘‘હત્થીનં સમ્મદ્દ’’ન્તિ ઇમિના ઉત્તરપદસ્સ સમ્મદ્દનં સમ્મદ્દન્તિ ભાવત્થં દસ્સેતિ, પુરિમપદેન છટ્ઠીસમાસઞ્ચ. પુરિમપાઠે પન ઉત્તરપદસ્સ અધિકરણત્થઞ્ચ પુબ્બપદેન તતિયાસમાસઞ્ચ દસ્સેતિ. બાહિરત્થસમાસોતિપિ વુચ્ચતિ. પચ્છિમપાઠે ‘‘હત્થિસમ્મદ્દ’’ન્તિઆદિપદસ્સ લિઙ્ગવિપલ્લાસઞ્ચ ‘‘અત્થી’’તિ પાઠસેસેન યોજેતબ્બતઞ્ચ દસ્સેતું વુત્તં ‘‘હત્થિસમ્મદ્દો અત્થી’’તિ. રજિતબ્બાનીતિ રજનીયાનિ, રજિતું અરહાનીતિ અત્થો. ઇમિના સમ્બન્ધકાલે પુરિમપાઠે રઞ્ઞો અન્તેપુરેતિ વિભત્તિવિપલ્લાસો કાતબ્બોતિ. પચ્છિમપાઠે પન મુખ્યતોવ યુજ્જતિ. તેન વુત્તં ‘‘તસ્મિં અન્તેપુરે’’તિ.
497.Antaranti khaṇaṃ, okāsaṃ vā vivaraṃ vā. Ghātetunti hanituṃ. Icchatīti iminā patthadhātuyā yācanatthaṃ dasseti. ‘‘Rājantepuraṃ hatthisammadda’’ntiādīsu vacanattho evaṃ veditabboti yojanā. Hatthisammaddanti hatthisambādhaṭṭhānaṃ. Assehi sammaddo etthāti assasammaddo. Rathehi sammaddo etthāti rathasammaddoti vacanatthaṃ atidisanto āha ‘‘eseva nayo’’ti. ‘‘Sammatta’’nti paṭhamakkharena pāṭhassa sambādhassa avācakattā vuttaṃ ‘‘taṃ na gahetabba’’nti. Tatthāti pāṭhe. ‘‘Hatthīnaṃ sammadda’’nti iminā uttarapadassa sammaddanaṃ sammaddanti bhāvatthaṃ dasseti, purimapadena chaṭṭhīsamāsañca. Purimapāṭhe pana uttarapadassa adhikaraṇatthañca pubbapadena tatiyāsamāsañca dasseti. Bāhiratthasamāsotipi vuccati. Pacchimapāṭhe ‘‘hatthisammadda’’ntiādipadassa liṅgavipallāsañca ‘‘atthī’’ti pāṭhasesena yojetabbatañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘hatthisammaddo atthī’’ti. Rajitabbānīti rajanīyāni, rajituṃ arahānīti attho. Iminā sambandhakāle purimapāṭhe rañño antepureti vibhattivipallāso kātabboti. Pacchimapāṭhe pana mukhyatova yujjati. Tena vuttaṃ ‘‘tasmiṃ antepure’’ti.
૪૯૮. અવસિત્તસ્સાતિ ખત્તિયાભિસેકેન અભિસિત્તસ્સ. ઇતોતિ સયનિઘરતો. ઇમિના પઞ્ચમીબાહિરસમાસં દસ્સેતિ. રઞ્ઞો રતિજનનટ્ઠેન રતનં વુચ્ચતિ મહેસી. મહેસીતિ ચ સાભિસેકા દેવી. નિપુબ્બ ગમુધાતુસ્સ નિપુબ્બકમુધાતુયા પરિયાયભાવં દસ્સેતું વુત્તં ‘‘નિગ્ગતન્તિ નિક્ખન્ત’’ન્તિ. પઠમં.
498.Avasittassāti khattiyābhisekena abhisittassa. Itoti sayanigharato. Iminā pañcamībāhirasamāsaṃ dasseti. Rañño ratijananaṭṭhena ratanaṃ vuccati mahesī. Mahesīti ca sābhisekā devī. Nipubba gamudhātussa nipubbakamudhātuyā pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘niggatanti nikkhanta’’nti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / મહાવિભઙ્ગ • Mahāvibhaṅga / ૯. રતનવગ્ગો • 9. Ratanavaggo
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / મહાવિભઙ્ગ-અટ્ઠકથા • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ૧. અન્તેપુરસિક્ખાપદવણ્ણના • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ૧. અન્તેપુરસિક્ખાપદવણ્ણના • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / ૧. અન્તેપુરસિક્ખાપદવણ્ણના • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā