| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
੯. ਰਾਜવਗ੍ਗੋ
9. Rājavaggo
੧. ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
੪੯੭-੪੯੯. ਰਾਜવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਅਯਮਨੁਤ੍ਤਾਨਪਦਤ੍ਥੋ। ਕਤਂ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾਤਿ ਮੇਥੁਨવੀਤਿਕ੍ਕਮਨਂ ਕਤਂ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ। ਇਮੇਸਨ੍ਤਿ ਪਦਂ વਿਭਤ੍ਤਿવਿਪਰਿਣਾਮਂ ਕਤ੍વਾ ਉਭਯਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਕਤਂ ਇਮੇ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਰਤਨਨ੍ਤਿ ਮਣਿਰਤਨਾਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ। ਉਭਤੋਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿ। ‘‘ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ વੁਤ੍ਤੇ ਯੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਗੇਹਿ ਸੁਜਾਤਤਾ વਿਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ, ਸੁਜਾਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ‘‘ਸੁਜਾਤੋ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਰੋਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਜਾਤਿવਸੇਨੇવ ਸੁਜਾਤਤਂ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੋਰਸਪੁਤ੍ਤવਸੇਨਪਿ ਲੋਕੇ ਮਾਤੁਪਿਤੁਸਮਞ੍ਞਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਸਾ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤવਸੇਨੇવ ਇਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਗਹਣੀ, ਗਬ੍ਭਾਸਯਸਞ੍ਞਿਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਪ੍ਪਦੇਸੋ। ਸਂਸੁਦ੍ਧਾ ਗਹਣੀ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ, ਸਂਸੁਦ੍ਧਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸਮવੇਪਾਕਿਨਿਯਾ ਗਹਣਿਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਥਾਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਹਾਰਸ੍ਸ વਿਪਾਚਨવਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨਤੋ ਅਛਡ੍ਡਨਤੋ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋਧਾਤੁ ‘‘ਗਹਣੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
497-499. Rājavaggassa paṭhamasikkhāpade aṭṭhakathāyaṃ sabbaṃ uttānatthameva. Pāḷiyaṃ pana ayamanuttānapadattho. Kataṃ vā karissanti vāti methunavītikkamanaṃ kataṃ vā karissanti vā. Imesanti padaṃ vibhattivipariṇāmaṃ katvā ubhayattha yojetabbaṃ ‘‘imehi kataṃ ime karissantī’’ti. Ratananti maṇiratanādīsu yaṃkiñci. Ubhatoti dvīhi pakkhehi. ‘‘Ubhato sujāto’’ti ettake vutte yehi kehici dvīhi bhāgehi sujātatā viññāyeyya, sujāta-saddo ca ‘‘sujāto cārudassano’’tiādīsu ārohasampattipariyāyoti jātivaseneva sujātataṃ vibhāvetuṃ ‘‘mātito ca pitito cā’’ti vuttaṃ. Anorasaputtavasenapi loke mātupitusamaññā dissati, idha pana sā orasaputtavaseneva icchitāti dassetuṃ ‘‘saṃsuddhagahaṇiko’’ti vuttaṃ. Gabbhaṃ gaṇhāti dhāretīti gahaṇī, gabbhāsayasaññito mātukucchippadeso. Saṃsuddhā gahaṇī assāti saṃsuddhagahaṇiko, saṃsuddhā tassa mātukucchīti vuttaṃ hoti. ‘‘Samavepākiniyā gahaṇiyā’’ti ettha pana yathābhuttassa āhārassa vipācanavasena gaṇhanato achaḍḍanato kammajatejodhātu ‘‘gahaṇī’’ti vuccati.
ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿਤੁ ਪਿਤਾ ਪਿਤਾਮਹੋ, ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਸ ਯੁਗਂ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਂ। ‘‘ਯੁਗ’’ਨ੍ਤਿ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਮੇવ ਚੇਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਿਤਾਮਹੋਯੇવ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਂ। ਪਿਤਾ ਚ ਮਾਤਾ ਚ ਪਿਤਰੋ, ਪਿਤੂਨਂ ਪਿਤਰੋ ਪਿਤਾਮਹਾ, ਤੇਸਂ ਯੁਗੋ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ, ਪਿਤਾਮਹਦ੍વਨ੍ਦਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਪਿਤਾਮਹਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਮਾਤਾਮਹੋਪਿ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਯੁਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਏਕਸੇਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਯੁਗੋ ਚ ਯੁਗੋ ਚ ਯੁਗੋਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਨ੍ਦਂ ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪੁਬ੍ਬਪੁਰਿਸਾ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਾ। ਏવਂ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮੋ ਪਿਤਾਮਹਯੁਗੋ, ਤਾવ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ।
Yāvasattamā pitāmahayugāti ettha pitu pitā pitāmaho, pitāmahassa yugaṃ pitāmahayugaṃ. ‘‘Yuga’’nti āyuppamāṇaṃ vuccati. Abhilāpamattameva cetaṃ, atthato pana pitāmahoyeva pitāmahayugaṃ. Pitā ca mātā ca pitaro, pitūnaṃ pitaro pitāmahā, tesaṃ yugo pitāmahayugo, tasmā yāva sattamā pitāmahayugā, pitāmahadvandāti evamettha attho daṭṭhabbo. Evañhi pitāmahaggahaṇeneva mātāmahopi gahito hoti. Yuga-saddo cettha ekasesena daṭṭhabbo yugo ca yugo ca yugoti. Evañhi tattha tattha dvandaṃ gahitameva hoti, tasmā tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahayugaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo pitāmahayugo, tāva saṃsuddhagahaṇiko.
ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਅਪਨੇਥ ਏਤਂ, ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਅਨੁਪਕੁਟ੍ਠੋਤਿ ਨ ਉਪਕੁਟ੍ਠੋ, ਨ ਅਕ੍ਕੋਸਂ વਾ ਨਿਨ੍ਦਂ વਾ ਪਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬੋ। ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਾਤਿવਾਦੇਨਾ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਉਭਤੋ…ਪੇ॰… ਪਿਤਾਮਹਯੁਗਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਯੋਨਿਦੋਸਾਭਾવੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕਭਾવਕਿਤ੍ਤਨਤੋ, ‘‘ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਧਾਭਾવੋ। ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਧੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਖੇਪਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਨੁਪਕੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਯੁਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗਾਭਾવੋ। ਅਯੁਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗਞ੍ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਅਕ੍ਕੋਸਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਖਤ੍ਤਿਯਤਾ, ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਤਾ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਯਨਿਘਰਤੋ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤਾ, ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਤਾ, ਇਨ੍ਦਖੀਲਾਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ।
Akkhittoti ‘‘apanetha etaṃ, kiṃ iminā’’ti evaṃ akkhitto anavakkhitto. Anupakuṭṭhoti na upakuṭṭho, na akkosaṃ vā nindaṃ vā pattapubbo. Kena kāraṇenāti āha ‘‘jātivādenā’’ti. Ettha ca ‘‘ubhato…pe… pitāmahayugā’’ti etena tassa yonidosābhāvo dassito saṃsuddhagahaṇikabhāvakittanato, ‘‘akkhitto’’ti iminā kiriyāparādhābhāvo. Kiriyāparādhena hi sattā khepaṃ pāpuṇanti. ‘‘Anupakuṭṭho’’ti iminā ayuttasaṃsaggābhāvo. Ayuttasaṃsaggañhi paṭicca sattā akkosaṃ labhanti. Sesamettha uttānameva. Khattiyatā, abhisittatā, ubhinnampi sayanigharato anikkhantatā, appaṭisaṃviditatā, indakhīlātikkamoti imāni panettha pañca aṅgāni.
ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Antepurasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੯. ਰਤਨવਗ੍ਗੋ • 9. Ratanavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੧. ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੧. ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧. ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦ-ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ • 1. Antepurasikkhāpada-atthayojanā
