Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Anupaññattikathāvaṇṇanā
੧੬੮. ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾ ਨਾਮ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨ ਸਾਰਤ੍ਤਤਾ ਸਾਪੇਕ੍ਖਭਾવੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਰਤ੍ਤਾ ਅਪੇਕ੍ਖવਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਮਰਣਸ੍ਸ ਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨਂ ਜੀવਿਤੇ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਜੀવਿਤੇ ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਤੁਯ੍ਹਿਮਿਨਾ ਪਾਪਕੇਨ ਦੁਜ੍ਜੀવਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਜੀવਿਤੇ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਨਂ। ‘‘ਮਤਂ ਤੇ ਜੀવਿਤਾ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਮਰਣਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਅਤਿવਿਯ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਕਤਂ ਸਾਹਸਿਕਕਮ੍ਮਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਕਿਬ੍ਬਿਸਂ ਸਾਹਸਿਕਕਮ੍ਮਂ ਲੋਭਾਦਿਕਿਲੇਸੁਸ੍ਸਦ’’ਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾਨਂਯੇવੇਦਂ વਚਨਂ। ਮਤ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ ਭਾવવਚਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤવ ਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਕਤਕਾਲੋਤਿ ਕਤਮਰਣਕਾਲੋ। ਅਥ વਾ ਕਾਲੋਤਿ ਮਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਤਕਾਲੋਤਿ ਕਤਮਰਣੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ, ਮਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਦਿવਿ ਭવਾ ਦਿਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇવਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸਮਪ੍ਪਿਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਏਕੀਭਾવਂ ਗਤੋ।
168. Itthīsu paṭibaddhacittatā nāma chandarāgena sārattatā sāpekkhabhāvoti āha ‘‘sārattā apekkhavanto’’ti. Maraṇassa guṇakittanaṃ jīvite ādīnavadassanapubbaṅgamanti āha ‘‘jīvite ādīnavaṃ dassetvā’’ti. ‘‘Kiṃ tuyhiminā pāpakena dujjīvitenā’’ti idaṃ jīvite ādīnavadassanaṃ. ‘‘Mataṃ te jīvitā seyyo’’tiādi pana maraṇaguṇakittananti daṭṭhabbaṃ. Lobhādīnaṃ ativiya ussannattā anupaparikkhitvā kataṃ sāhasikakammaṃ kibbisanti vuccatīti āha – ‘‘kibbisaṃ sāhasikakammaṃ lobhādikilesussada’’nti. Kasmā idaṃ vuccatīti chabbaggiyānaṃyevedaṃ vacanaṃ. Mata-saddo ‘‘gata’’ntiādīsu viya bhāvavacanoti āha ‘‘tava maraṇa’’nti. Katakāloti katamaraṇakālo. Atha vā kāloti maraṇassetaṃ adhivacanaṃ, tasmā katakāloti katamaraṇoti attho. Tenevāha ‘‘kālaṃ katvā, maritvā’’ti. Divi bhavā dibbāti āha ‘‘devaloke uppannehī’’ti. Samappitoti yutto. Samaṅgībhūtoti sammadeva ekībhāvaṃ gato.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੩. ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 3. Tatiyapārājikaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੩. ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 3. Tatiyapārājikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ānāpānassatisamādhikathāvaṇṇanā